هاوڵاتی وەزارەتی دارایی رایگەیاند:" بهپێی بڕیارێكی سهرۆكایهتیی دادگایی پێداچوونهوهی ههرێمی كوردستان وەزارەتەکەیان داوایەکی لە کۆمپانیای نالیا بردووەتەوە، پێویستە "بەڕێوەبەری رێگهپێدراوی كۆمپانیاكه پێویسته نزیكهی 75 ملیار دینار بگهڕێنێتهوه بۆ وهزارهتی دارایی و ئابووری وهكو قهرز و سوودی بانكی كهڵهكهبوو". ئەمڕۆ سێشەممە 16ی تشرینی دووهمی 2021، وەزارەتی دارایی لە راگەیێندراوێکدا ئاماژەی بەوەدا، داوایەکیان لە کۆمپانیای نالیا بردووەتەوە و کە چەند ساڵێک پێش ئێستا کۆمپانیاکە دژی وەزارەتی دارایی تۆماری کردبوو کە تێیدا داوای لابردن و كهمكردنهوهی سوودهكانی کردبوو. بەپێی راگەیێندراوی وەزارەتی دارایی، "كۆمپانیای نالیا له پاش دۆڕاندنی ئهم داوایه، حكومهتی ههرێمی كوردستان ههڵدهستێت به فرۆشتنی سهرجهم ئهو موڵكانهی كه لای حكومهت بارمتهیه، تاوهكو پاكتاوی ئهو قهرز و سوودانه بكات كه لای كۆمپانیاكهیه". نالیا کۆمپانیایەکە کە لە 14-08-2007 دامەزراوە و چەند پرۆژەیەکی نیشتەجێبوون، گەشتیاری و میدیایی هەیە.
هاوڵاتی كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی ھەڵبژاردنەكان لە عێراق رایگەیاند:" تا رۆژی پێنجشەممەی داھاتوو، دەستەی دادوەریی بۆ ھەڵبژاردنەكان، سەرجەم ئەو سكاڵایانە یەكلایی دەكاتەوە كە لەلایەن ژمارەیەك لایەنی ناڕەزایی لە ئەنجامە بەراییەكانی ھەڵبژاردنەكان پێشكەش كراون. ئەمڕۆ سێشەممە 16ی تشرینی دووهمی 2021، عیماد جەمیل، ئەندامی تیمی راگەیاندن لە كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی ھەڵبژاردنەكان لە عێراق، لە لێدوانێكی رۆژنامەوانیدا ئاماژەی بەوەدا، تا رۆژی پێنجشەممەی داھاتوو، دەستەی دادوەریی بۆ ھەڵبژاردنەكان، سەرجەم سكاڵاكان یەكلایی دەكاتەوە و وتی: "دوای یەكلاییكردنەوەی سەرجەم سكاڵاكان لەلایەن دەستەی دادوەرییەوە، كۆمیسیۆن ئەنجامەكانی كۆتایی ھەڵبژاردنەكان رادەگەیەنێت". رۆژی ھەشتی ئەم مانگە، كۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی ھەڵبژاردنەكان لە عێراق رایگەیاندبوو كە پێداچوونەوە بەسەرجەم ئەو تانە و بەڵگانەی كە لە چوارچێوەی پاشكۆی سكاڵاكان لە ئەنجامە بەراییەكانی ھەڵبژاردنەكانی پێشوەختەی ئەنجوومەنی نوێنەران پێشكەش كرابوون، كۆتایی ھاتووە و رەوانەی دەستەی دادوەریی بۆ ھەڵبژاردنەكان كراوە. دوێنێ یەكشەممە، كۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی ھەڵبژاردنەكان لە عێراق رایگەیاندبوو كە لەسەر بڕیاری دەستەی دادوەریی بۆ ھەڵبژاردنەكان، پرۆسەی دووبارە ژماردن و جیاكردنەوەی دەنگەكان بە دەست بۆ ١٠٨ وێستگەی ھەڵبژاردنەكان لە بەشی رەسافە رۆژھەڵاتی بەغدا ئەنجام دا و ئەنجامەكانی لەگەڵ ئەنجامەكانی ئەلیكترۆنی ھاوتا بوون.
هاوڵاتی وهزارهتی دارایی و دهستهی دهستپاكی ههرێمی كوردستان پێداچوونهوهیان به جێبهجێكردنی یاسای چاكسازیدا كرد و وهزیری دارایی رایگهیاند:" بهردهوامین له جێبهجێكردنی یاسای چاكسازی". ئەمرۆ سێشەممە 16ی تشرینی دووهمی 2021، به گوێرهی راگهیهندراوی كۆبوونهوهكه، بە مەبەستی پێداچوونەوە بە یاسای چاکسازی، ئاوات شێخ جەناب، وەزیری دارایی و ئابووری، لە دیوانی وەزارەت لەگەڵ حاکم ئەحمەد ئەنوەر، سەرۆکی دەستەی دەستپاکی و شاندێکی یاوەری و بە ئامادەبوونی هەریەک لە بەڕێوەبەرە گشتییەکانی بوودجەو ژمێرکاری و خانەنشین و بانکە بازرگانیەکان کۆبوەوە. باس لهوهشكراوه، لەکۆبوونەوەکەدا تیشک خرایە سەر ئەو خاڵانەی کە لە یاسای چاکسازی هاتووە و تایبەتە بە وەزارەتی دارایی و ئابووری، گرنگرینیان پڕۆسەی پێداچوونەوە بەدۆسیەی فەرمانبەران و کردنەوەی ئەژماری بانکی و سندوقی خانەنشین بوون کە گفتوگۆی چڕیان لەسەر کرا. لەکۆتاییدا ئاوات شێخ جەناب، وەزارەتی دارایی و ئابووری ههرێم رایگەیاند: "بەردەوامین لە قۆناغەکانی جێبەجێ کردنی چاکسازی".
هاوڵاتی سەرۆکوەزیرانی هەرێمی کوردستان رایگەیاند:" بەداخەوە وادیارە ئەو کەسانە لەلایەن چەند لایەنێکەوە وەکو: نوسینگەکانی گەشتیاری، گروپەکانی بازرگانی بە مرۆڤ، هەندێک بازرگانی سیاسی و هەندێک خەڵکی دەرەوە هەڵخەڵەتێندراون". ئەمڕۆ سێشەممە 16ی تشرینی دووهمی 2021، ئەو کەسانەی کە کۆچیان کردووە باسی هۆکاری جۆراوجۆریان کردووە، بەڵام مەسرور بارزانی ئاماژەی بەوە کرد کە "ئەو کەسانەی ئێرەیان هەرێمی کوردستان یان جێهێشتووە، لەژێر هیچ گوشارێکدا نەبوون، یان ئەوەی گەشتیان لێ قەدەخەکرابێت، بۆیە زۆربەی ئەو کەسانە بە ویستی خۆیان و لە رێگەی نووسینگەکانی گەشتیاری و کەناڵە فەرمییەکانی دیکەوە کۆچیان کردووە". مەسرور بارزانی وتی: "کۆچبەرەکان دوای ئەوەی دەگەنە بێلاڕووس، چەند رۆژێک لەوێ دەمێننەوە و پاشان بەرەو سنوور ئاراستە دەکرێن بۆ ئەوەی بچنە وڵاتانی یەکێتی ئەوروپا.. بەداخەوە دۆخەکە و کەشوهەوای ساردی ئەوێ دۆخێکی زۆر نیگەرانە، چونکە هەندێک کۆچبەر منداڵیان لەگەڵدایە، منداڵی بێتاوان کە باجی شتێک دەدەن کە وادەردەکەوێت کە یارییەکی سیاسی بێت". حکومەتی هەرێمی کوردستان لەگەڵ لایەنەکان لە پەیوەندیدایە بۆ ئەوەی کارئاسانی بۆ ئەوانە بکات کە دەیانەوێت بگەڕێنەوە هەرێمی کوردستان. مەسرور بارزانی وتی، "تاوەکو گەڕاندنەوەیان ئێمە داوا لە هاوبەشەکانمان دەکەین کە رێگە بە رێکخراوەکان بدەن هاوکاریی مرۆییان بکەن". سەرۆکوەزیرانی هەرێمی کوردستان ئەوەشی وت کە "بەداخەوە" زانیاریی هەڵە دەدرێن کە بۆچی ئەو کۆچبەرانە رۆیشتوون و بۆچی لەوێن "بەڵام وەکو وتم هەموو ئەو کۆچبەرانە بە ئارەزووی خۆیان رۆیشتوون. ئەگەر سەیری کوردستان بکەین، بەرامبەر شوێنەکانی دیکەی ناوچەکە، شوێنێکی زۆر ئارامە. ئێمە نزیکەی یەک ملیۆن ئاوارە و پەنابەرمان لە کوردستان هەیە کە لە وڵاتانی دراوسێ و ناوچەکانی عێراقەوە هاتوون، چونکە لێرە هەست بە ئاسایش دەکەن. بۆیە هیچ مانای نییە ئەگەر بڵێیت ئەوان بەهۆی دۆخی ئەمنییەوە ئێرە جێدەهێڵن". حکومەتی هەرێمی کوردستان دوای بڵاوبوونەوەی کۆرۆنا و نەناردنی بەشە بودجە روبەڕوی قەیرانی دارایی بووە و پاشەکەوتی 21٪ـی مووچەی راگەیاند، کە حکومەت ناوی نا "خۆگونجاندن". سەرۆکوەزیرانی هەرێمی کوردستان رایگەیاند، بەشێکی کۆچبەرانیش دەڵێن "بەهۆی دۆخی ئابوورییەوە کۆچیان کردووە کە ئەوە لەوانەیە راست بێت، ئەوەش تاوانی حکومەتی هەرێمی کوردستان نییە. وەکو تۆ دەزانی لە ساڵی 2020 و 2021 حکومەتی عێراق بودجەی 12 مانگی نەناردووە. لە سەرەتای ئەم کابینەیەش نرخی نەوت دابەزی و کۆرۆنا زۆر بە خێرایی بڵاوبووەوە.. راستە کە ئێمە نەمانتوانیوە هەموو مانگێک مووچەی تەواوەتی بدەین، بەڵام هەموو مانگێک مووچەمان داوە". لەبارەی رەخساندنی هەلی کاریش، سەرۆکوەزیرانی هەرێمی کوردستان وتی، زیاتر لە 112 هەزار هەلی کاریان رەخساندووە، ئەوەش لەرێگەی وەگەڕخستنەوەی پرۆژە وەستاوەکان، پرۆژەی کەرتی تایبەت و ئەوانەی لەلایەن حکومەتەوە پاڵپشتی دەکرێن، گوتی، "لە راستیدا هەلی کار هەیە بۆ خەڵکی دیکە، خەڵک لە وڵاتانی تورکیا، ئێران، بەشەکانی دیکەی عێراق، ئاسیا، بەنگلادیش، فیلیپین، لوبنان و ئەفریقا دێنە ئێرە بۆ ئەوەی کار بکەن، کەواتە بۆچی ئەو کەسانە دێنە ئێرە کاریان دەست دەکەوێت، بۆ ئەم کەسانە کاریان دەستناکەوێت؟ کەواتە ئەم کەسانە بەدوای هەلێکی جیاوازی دیکەدا دەگەڕێن." لە بەشێکی دیکەی قسەکانیدا، مەسرور بارزانی رایگەیاند، بەشێکی ئەوانەی کە رۆیشتوون، هەزاران دۆلاریان داوەتە نووسینگەکانی گەشتیاری و کەسانی دیکە، "ئەگەر ئەوان هەزاران دۆلار بدەنە نووسینگەکانی گەشتیاری، دڵنیام کە ئەگەر بەیەکەوە کاریان بکردایە، بەوپارەیە کاری خۆیان دەبوو." لەبارەی گەڕاندنەوەی کۆچبەرانیش، مەسرور بارزانی رایگەیاند، لەگەڵ حکومەتی عێراق کاردەکەین و لە راستیدا ئێستاش هەندێک هەوڵ هەن بۆ گەڕاندنەوەیان.
هاوڵاتی جێگری وەزیری دەرەوەی پۆڵەندا دەڵێت:"دەمانەوێت لەگەڵ رێکخراوی نێودەوڵەتی کۆچبەران هاوئاهەنگی بکەین بۆ ئەوەی یارمەتییان بدەین. ئێمە ناتوانین ئەو راستییە قبووڵ بکەین کە ئەو خەڵکە بەرەو سنوورەکەمان پاڵیان پێوەدەنرێت. ئەگەر دەرگا بۆ ئەم گرووپە بکەینەوە، دەیان هەزاری دیکەی کۆچبەری دیکە روومان تێدەکەن." ئەمڕۆ سێشەممە 16ی تشرینی دووهمی 2021، مارسن پرسیداکس، جێگری وەزیری دەرەوەی پۆڵەندا دەڵێت، "ئەوان مەترسییەکەیان دەزانی، بەڵام هەرچۆنێک بێت، ئێستا لە بارودۆخێکی قورسدان. هەربۆیە هاوکاریی مرۆییمان پێشکەشکردن. دەمانەوێت لەگەڵ رێکخراوی نێودەوڵەتیی کۆچبەران هاوئاهەنگی بکەین بۆ ئەوەی یارمەتییان بدەین. ئێمە ناتوانین ئەو راستییە قبووڵ بکەین کە ئەو خەڵکە بەرەو سنوورەکەمان پاڵیان پێوەدەنرێت. ئەگەر دەرگە بۆ ئەم گرووپە بکەینەوە، دەیان هەزاری دیکەی کۆچبەری دیکە روومان تێدەکەن." کۆچبەرەکان دەیانەوێت بەنێو پۆڵەندادا بچنە نێو ئەڵمانیا و داوای مافی پەنابەرێتی بکەن. نووسینگەی فیدراڵیی ئەڵمانیا بۆ کاروباری کۆچبەران و پەنابەران دەڵێت:" لە 9 مانگی یەکەمی ئەمساڵدا 100 هەزار و 278 کەس داوای مافی پەنابەرێتییان لەو وڵاتە ئەوروپییە کردووە. زۆرینەی ئەو کەسانە خەڵکی سووریا و عێراق و ئەفغانستانن، بە جۆرێک 40 هەزار و 472 کەسیان خەڵکی سووریان؛ 8531 کەسیان خەڵکی باشووری کوردستان و عێراق؛ 15 هەزار و 45 کەسی دیکەشیان خەڵکی ئەفغانستان. کۆچبەران دوێنێ دووشەممە ئەو خاڵە سنوورییەیان جێهێشت کە سەرتا تێیدا کۆببوونەوە و رویان لە دەروازەیەکی سنووریی پۆڵەندا کرد. ئەمڕۆ سێشەممەش گرژی کەوتە نێوان کۆچبەران و هێزە ئەمنییەکانی پۆڵەندا.
هاوڵاتی وەزیری ناوخۆی هەرێمی کوردستان رایگەیاند:" پەیوەندییەکانی حکومەتی هەرێم و عێراق لەدوو ساڵی رابردودا پەیوەندییەکی هاوکاری و هەماهەنگی بووە و بۆ قۆناغی داهاتووشدا دەستور و بەرژەوەندی هاوڵاتیان دەکەن بە بنەمای پەرەپێدانی زیاتری پەیوەندییەکان". ئەمڕۆ سێشەممە 16ی تشرینی دووهمی 2021، رێبەر ئەحمەد، وەزیری ناوخۆی هەرێمی کوردستان رایگەیاند، هەرچەندە لە دوو ساڵی رابردودا پەیوەندییەکانی هەولێر و بەغدا پەیوەندییەکی باش و تەواوکاری بووە، بەڵام کێشەی سەرەکی لەعێراقدا ئەوەیە "سیاسەتێکی ناوخۆیی و ناوچەیی تایبەت بەخۆی نیە و سیاسەتی ناوخۆی لەسەر بنەمای بەرژەوەندی دەرەکی و ئەوانی دیکە بەڕێوەدەبات، ئەوەش وایکردووە ئەم وڵاتە نەبێتە هۆکارێک بۆ ئارامی بۆ ناوچەکە". رێبەر ئەحمەد لەکۆڕبەندی ئاشتی و ئاسایشی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست کە ئەمڕۆ سێشەممە بەئامادەبوونی سەرکردەکانی عێراق و هەرێمی کوردستان لە زانکۆی ئەمریکی -کوردستان لە دهۆک بەڕێوەدەچێت ئاماژەی بەوەشکرد، حکومەتەکانی بەغدا لەماوەی رابردودا کاریان لەسەر ئەوە نەکردووە "سیاسەت و ئەجێندای تایبەت بەخۆیان هەبێت، بۆ ئێمە دەستوری عێراق کۆکەرەوەی هەمووانە و دەتوانین لەسایەیدا ئەجێندای تایبەت بەخۆمان دابڕێژین". ئاماژەی بەوەشکرد، "دۆخی ئەمنی، سیاسی و کۆمەڵایەتی عێراق و زۆرینەی وڵاتانی ئەم ناوچەیە نائارامە، بۆیە پێویست دەکات هەمووان هەماهەنگ بن لە داڕشتنی سیاسەتێک کە ئاسایش و بەرژوەندی هاوڵاتیان چەقی کارکردنیان بێت". وەزیری ناوخۆی هەرێمی کوردستان ئەوەشی خستەڕو، پەیوەندییەکانی حکومەتی هەرێم و عێراق لەدوو ساڵی رابردودا پەیوەندییەکی هاوکاری و هەماهەنگی بووە و بۆ قۆناغی داهاتووشدا دەستور و بەرژەوەندی هاوڵاتیان دەکەن بە بنەمای پەرەپێدانی زیاتری پەیوەندییەکان.
هاوڵاتی سەرۆکی هەرێمی کوردستان رایگهیاند:" ئێستا کاتێکی گونجاوە ئاوڕێک لە داوای خەڵک بدرێتەوە، هەر ئەوەش زامنی ئاسایش و ئاشتی و سەقامگیرییە". ئەمڕۆ سێشەممە 16ی تشرینی دووهمی 2021، نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان لە وتارێکیدا لە کۆڕبەندی ئاشتی و ئاسایشی رۆژهەڵاتی نێوەڕاست لە دهۆک باسی دۆخی عێراق دوای هەڵبژاردنەکان، پێکەوژیانی پێکهاتەکان، رۆڵی هەرێمی کوردستان لە ئاسایش و سەقامگیری عێراق و پێشکێشکردنی خزمەتگوزاریی بە هاوڵاتیان و هاونیشتمانیان کرد. سەرۆکی هەرێمی کوردستان باسی لەوە کرد کاتێک عێراق سەرکەوتوو دەبێت و ئاسایش و سەقامگیریی دەبێت کە هەموو پێکهاتەکان تێیدا بژین و یەکدی قبووڵ بکەن، تاوەکو لە سایەیدا ئارامی و سەقامگیری بۆ هەموو مرۆڤایەتی لە هەموو جیهان بەدەست بێت. وتی، "جگە لە یەکدی قبووڵکردن و پێکەوەهەڵکردن، چارەسەرێکی دیکەمان نییە." سەرۆکی هەرێمی کوردستان ئەوەشی وت کە لە عێراق داواکاریی دیکە هەن وەکو باشترکردنی بژێویی ژیان، خزمەتگوزاری و هەلی کار، بەشدارییەکی کارای گەنجان لە حکومەت و بنەبڕکردنی گەندەڵی. بۆیە ئێستا "کاتێکی گونجاوە ئاوڕێک لە داوای خەڵک بدرێتەوە، هەر ئەوەش زامنی ئاسایش و ئاشتی و سەقامگیرییە." سەرۆکی هەرێمی کوردستان راشیگەیاند، ئەگەر سەیرێکی دۆخی ئێران، عێراق، سووریا و تورکیاش سەبارەت بە پرسی کورد بکەین، دووبارە ئەوە پرسێکی ناوخۆیی هەر یەک لەو وڵاتانەیە. پێویستە هەر یەک لەو وڵاتانە لە چوارچێوەی سنووری خۆیدا چارەسەرکردنی کێشەکە بە ئەهمیەتەوە وەربگرێت. نێچیرڤان بارزانی رووی لە ئامادەبووانی کۆڕبەندەکە کرد کە لە وڵاتانی دراوسێ و جیهانەوە هاتوون، وتی، "کورد لەو وڵاتانەدا نابێت جیابکرێتەوە، بەڵکو پێویستە جێیان بکرێتەوە، بەپێی سەنگی خۆی هاوبەش و بەشداریی پێبکرێت و بواری پێبدرێت لە دروستکردنی بڕیاردا هاوبەش و بەشداربێت." گوتیشی کە نەتەوەکانی کورد و عەرەب و فارس و تورک پێش ئەم دەوڵەتانەی ئێستا هەر هەبوون و پێکەوە مێژوو و جوگرافیای هاوبەشیان هەیە و "بەدڵنیاییشەوە ئەم نەتەوانە وەک دراوسێ دەمێننەوە." سەرۆکی هەرێمی کوردستان وتیشی، ئێستا کە نەتەوەکانی فارس، تورک و عەرەب لەم ناوچەیە خاوەن دەوڵەتن، ئەرکیانە کە مافی کولتووریی، سیاسی و کۆمەڵایەتیی کورد لە چوارچێوەی وڵاتەکانیان بدەن.
هاوڵاتی سهرۆكی پهرلهمانی كوردستان رایگهیاند:" ئهگهر هێز و لایهنه سیاسییهكان وهك كاتی بانگهشهی ههڵبژاردن مامهڵه لهگهڵ یهكتر بكهن ناگهن به هیچ چارهسهرێك، دهشڵێت: "قۆناغی پێش ههڵبژاردن و دوای ههڵبژاردن جیاوازن". ئەمڕۆ سێشەممە 16ی تشرینی دووهمی 2021، رێواز فایهق، سهرۆكی پهرلهمانی كوردستان لەکۆڕبەندی ئاشتی و ئاسایشی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بەئامادەبوونی سەرکردەکانی عێراق و هەرێمی کوردستان لە زانکۆی ئەمریکی -کوردستان لە دهۆک بەڕێوەدەچێت رایگهیاند: له كاتی بانگهشهی ههڵبژاردندا ههر لایهنه و روئیایهكی تایهتی خۆی ههیه و كار بۆ خهرخستنی بهرنامهو پڕۆگرامهكهی خۆی دهكات". وتیشی: "دوای ههڵبژاردن دۆخهكه گۆڕانكاری بهسهردا دێت و لایهنهكان بۆ گهیشتن به ئامانج و دروستكردنی دۆخێكی ئارام پێویستیان به یهكڕیزی ههیه، بۆیه ناكرێت وهك سهردهمی بانگهشه لایهنهكان مامهڵه لهگهڵ یهكتر بكهن".
هاوڵاتی سەرۆکی حکومەتی هەرێم رایگەیاند:"ئومێدەوارن عێراق دوای بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنەکانی 10ی تشرینی یەکەم، بە هەوڵی لایەنەکان بەرەو "کەناری ئاشتی بڕوات" و لەگەڵ وڵاتاندا کار بۆ دۆسییە هاوبەشەکان بکات و دەڵێت:" ئومێدەوارن ئەم کۆڕبەندە هاوکاری سەرکردەکانی کوردستان و عێراق بێت بۆ ئەوەی کاربکەن بۆ داڕشتنی بەرنامەیەکی رون و دروست بۆ چۆنیەتی مامەڵەکردن لەگەڵ ئەو ئاستەنگیانەی هاتوونەتە پێش". مەسرور بارزانی لەکۆڕبەندی ئاشتی و ئاسایشی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست کە ئەمڕۆ سێشەممە بەئامادەبوونی سەرکردەکانی عێراق و هەرێمی کوردستان لە زانکۆی ئەمریکی -کوردستان لە دهۆک بەڕێوەدەچێت باسی لەوەشکرد، کێشەکانی ئاو، گۆڕانکاری کەشوهەوا و ئاسایشی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست لەداهاتودا کاریگەرییەکی بەرچاویان دەبێت لەسەر پەیوەندی وڵاتانی ناوچەکە. ئاماژەی بەوەشکرد، ئومێدەوارن ئەم کۆڕبەندە هاوکاری سەرکردەکانی کوردستان و عێراق بێت بۆ ئەوەی کاربکەن بۆ داڕشتنی بەرنامەیەکی رون و دروست بۆ چۆنیەتی مامەڵەکردن لەگەڵ ئەو ئاستەنگیانەی هاتوونەتە پێش. سەرۆکی حکومەتی هەرێم ئەوەشی خستەڕو، بەگرنگی دەزانن بۆ چارەسەری هەموو ئەو ئاستەنگیانەی دێنە پێش، هەمووان پشتیوانی لەچارەسەری ئاشتیانە بکەن.
هاوڵاتی بافڵ جەلال تاڵەبانی، هاوسەرۆکی یەکێتی لە پیرمام سەردانی مەسعود بارزانی کرد و هەردوولا گفتوگۆیان لەبارەی دوایین پێشهاتە سیاسییەکانی عێراق و ناوچەکە کرد. ئەمڕۆ دووشهممه 15ی تشرینی دووهمی 2021، نووسینگەی بافڵ جەلال تاڵەبانی لەبارەی کۆبوونەوەکەوە رایگەیاند "لە سەلاحەدین بافڵ جەلال تاڵەبانی سەردانی مەسعود بارزانی کرد و تاوتوێی دواین پێشھاتە سیاسی، ئەمنی و ئابوورییەکانی ھەرێمی کوردستان و عێراق و ناوچەکە کراو بەشداری کورد لە حکومەتی داھاتووی عێراق و رووبەڕووبوونەوەی ئاڵنگارییە سیاسییەکان بەوردی گفتوگۆی لەبارەوە کرا." لە کۆبوونەوەکەدا دوای ھەڵسەنگاندنی دۆخی گشتی و پرسە هەنووكەییەكان، "جەخت لە یەکڕیزیی نیشتمانی کورد و یەکخستنی ھەوڵەکان بۆ چارەسەرکردنی کێشەکان، خزمەتکردنی خەڵكی كوردستان کرا." لە بەشێکی دیکەی راگەیێنراوەکەدا هاتووە، قۆناغی نوێی عێراق و دوای ھەڵبژاردنەکان ھەڵوەستەی لەسەر کرا و "گرنگی یەک گوتاری کورد لە بەغدا بە پێویست زانرا و پەرۆشی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان و پارتی دیموکراتی کوردستان بۆ یەکڕیزی و تەبایی ماڵی کورد دووپاتکرایەوە." هەر لە کۆبوونەوەکەدا وەک لە راگەیێنراوەکەدا ئاماژەی پێکراوە ''جەخت کرایەوە لەسەر پرۆژەیەکی ھاوبەشی نیشتمانی لەسەر بنەمای بەرژەوەندی نەتەوەیی بۆ کۆی پرسە سیاسییەکان و داڕشتنی بەرنامەیەكی هاوبەشی هەردوولا بۆ مامەڵەكردن لەگەڵ پرسی پێكهێنانی حكومەتی داهاتووی عێراق و چەسپاندنی پرەنسیپی شەراكەت لە حوكمڕانی و جێبەجێكردنی داواكاریی هاووڵاتیان و بەدیهێنانی سەقامگیری."
هاوڵاتی دوران کالکان ئەندامی کۆمیتەی بەڕێوەبەری پەکەکە، لە ماڵپەڕی پەکەکە ئۆنلاین بەبۆنەی ٤٤مین ساڵڕۆژی دامەزراندنی پەکەکە، وتارێکی بڵاوکردووەتەوە و تێیدا ڕایگەیاندووە:” کۆیلایەتی لەگەڵ دامەزراندنی پەکەکە کۆتایی هات، ئازادی سەرکەوت و ڕێپێوانی رێبەرایەتی نیو سەدەیە لە دژی سەخترین و دژوارترین زۆرداریی مێژوو بەردەوامە ”. دوران کاڵکان لە وتارێکدا، کە لە ماڵپەڕی پەکەکە ئۆنلاین (pkk-online) بڵاوی کردووەتەوە رایگەیاندووە: ڕێپێوانی رێبەرایەتی نیو سەدەیە لە دژی سەخترین و دژوارترین زۆرداریی مێژوو بەردەوامە. ڕێپێوانێکی مێژووییە، کە مانادارترین پێشکەوتنەکانی ئافراندووە. کاڵکان ڕاشیگەیاند، نابێت بەرخۆدانی ٤٣ ساڵ وەک بەرخۆدانەکانی پێشتر نیشان بدرێت و ئەوەشی ڕاگەیاند، ئەمساڵ بەرخۆدانی شەڕی گەلی شۆڕشگێڕ لە هەموو روویەک و لە هەموو ئاستێکدا ئەنجام دراوە. دەقی وتارەکەی دوران کاڵکان: “بەدامەزراندنی پەکەکە کۆیلایەتی کۆتایی هات” ڕێپێوانی ڕێبەرایەتیمان دەگاتە نیو سەدە. ئەم پرۆسەیە لە مێژووی کوردستاندا جوانترین و مانادارترینە، کە خاوەنی ئیرادە و تێکۆشانی بێ هاوتای تێکۆشەری بووە. پێش هەموو شتێک کۆیلایەتی لەگەڵ دامەزراندنی پەکەکە کۆتایی هات، ئازادی سەرکەوت. درۆ و هەڵەکان لابران و راستکرانەوە، ڕاستی و ڕاستەقینەبوون سەروەر بوو. کەسایەتی و کۆمەڵگای کورد هەموو جۆرە دواکەوتووییەکی لەناوبرد و گەیشتە ئاستی ژیانێکی ئازاد و خاوەن ئیرادە. بە جۆش و پەرۆشییەکی زۆرەوە، ئێمە لە جەژنێکی نوێی حیزبداین. زۆر گرنگە بە بەهێزی قوڵبوونەوەی زیاتر جەخت لەسەر راستیی رێبەرایەتی و حیزب بکەینەوە و هەوڵ بدەین ئەو راستییە بە شێوەیەکی یەکگرتوانە و راست و دروست تێبگەین، بە شێوەیەکی راست لە ساڵانی بەردەممان و داهاتووی حیزب و خەبات و تێکۆشان نزیک ببینەوە و ئەو ساڵانە بە شێوەیەکی ڕێک و پێک بژین. پێش هەموو شتێک ئەوە مەرجێکە، کە ئێمە بە بەهێزی لە راستیی پەکەکە و رێبەرایەتی و شەهیدان تێبگەین. وەک هەموو جارێک ٤٤ هەمین ساڵیادی دامەزراندنی حیزبەکەمان لە رێبەرایەتی و شەهیدان پیرۆز دەکەین و پرۆسەیەکی هەڵمەتبەرانەى سەرلەنوێی بە پارتیبوون بەڕێوەدەبەین. بەو تێگەیشتنە و لەسەر ئەم بنەمایە بەسەر هەموو ئەرکێکدا سەردەکەوین و هەڵمەتی ‘کات کاتی ئازادییە’ تەنها بەوە بە سەرکەوتن دەگات. ئێمە لەسەر هێڵی رێبەرایەتی و شەهیدان بۆ پراتیکبوونی راست و پێویست هێزی خۆمان لە رێباز و ئیرادەیەدا بەهێز دەکەین. “وەک بزووتنەوەی پەکەکە بووینە ئامانجی هێرشی ڕێکخستنکراو و بەرنامە بۆدانراوی جیهانی” بەڵێ، هەموو ساڵێکی پەکەکە ساڵێکی گەورەی تێکۆشانە. ئەو هێزە داگیرکەر – پاکتاوکارانە، کە کێشەی کوردیان دروست کردووە، هەمیشە بە دڕندانەترین شێوە هێرشیان کردووەتە سەر پارتەکەمان، کە تێکۆشانی ئازادیی کوردستان بەڕێوەدەبات، هەمیشە بە دڕندانەترین شێوە هێرشیان کردووەتە سەر رێبەرایەتی، کادر، گەریلا، ڕێکخستنەکانی ژنان، گەنجان و وڵاتپارێزان. ئێمە وەک بزووتنەوەی پەکەکە بووینە ئامانجی هێرشی ڕێکخستنکراو و بەرنامە بۆ دانراوی ناوچەیی و جیهانی بۆ لەناوبردن و پاکتاوکردنمان. ئەو هێزەی، کە ئەو هێرشەی بەڕێوەبرد فاشیزمی ئاکەپە – مەهەپەیە. ئەو دیکتاتۆرە فاشیستە هەوڵیدا پارتی دیموکراتی کوردستان (پەدەکە) وەک بەشێک لە هێرشە بەرنامە بۆدانراوەکانی خۆی بەکاربهێنێت. “ هەڵوێستی مەسعود بارزانی هەڵوێستی خۆبەدەستەوەدان و سەرچەماندن و سەرنەواندنە” بۆیە ئێمە ناتوانین بەرخۆدانی ٤٣ ساڵە و هەروەها بەرخۆدانی ئەم ٣ – ٤ ساڵەی ڕابردوو وەک هێرش و بەرخۆدانی پێشوو پێناسە بکەین. لەو هێرشەدا لە هەموان زیاتر بەڕێوەبەریی پارتی دیموکراتی کوردستان (پەدەکە) زۆر بە کار هێنرا. ئیدارەی بارزانی بەڕاستیش ئیدارەیەکی بێ سوود و بێ کەڵکە. هەڵوێستی لە هاوکاری و خیانەت ئەولاتر و زیاترە. زۆر نزیکە لە پێناسەی “کەری ئەڵغام”، کە ڕێبەر ئاپۆ ئەو پێناسەی کردووە. هاوکات لەگەڵ ئەوەی کەرکوک و دەوروبەری لە دەست سەندراون، سەرۆکایەتیەکەشی لەلایەن ئەمریکا و کۆماری تورکیاوە دەستی بەسەردا گیراوە، هەڵوێستی مەسعود بارزانی هەڵوێستی خۆبەدەستەوەدان و سەرچەماندن و سەرنەواندنە. بۆ ئەوەى، ئەوەی ماوەتەوە لە دەستی خۆیدا بیهێڵێتەوە داوای هەرچییەکی لێدەکرێت ئەنجامی دەدات. بە تەواوی وەک هەواڵدەرێک خزمەت بە فاشیزمی ئاکەپە – مەهەپە دەکات. وا بیر دەکەنەوە ئەگەر پەکەکە تێکبشکێت و پاکتاو بکرێت، کوردستان لە دەستی ئەواندا دەمێنێتەوە. ئەگینا خۆیان هەر ئەوەش دەزانن کاتێک پەکەکە بوونی نەبێت و لاواز ببێت ئەوانیش نابن و نامێنن. دەزانن هێرشەکە تەنها بۆ سەر پەکەکە نییە، بەڵکو لە پێش هەموو شتێکەوە بۆ سەر کەرکوک و بۆ سەر ئەوانیشە. دەیانەوێت پارتی دیموکراتی کوردستان (پەدەکە) زیاتر بکەنە خزمەتکار و نۆکەری خۆیان. “هێرشەکان لە بنەڕەتدا و لە پێش هەموانەوە ڕێبەر ئاپۆ و پەکەکەیان کردە ئامانج” لە بنەڕەتدا بەرخۆدانی ئیمڕاڵی لە دژی فشار و ئەشکەنجە لە زیندانەکاندا گەورەترین بەرخۆدانە. لە مێژووی ئازادیدا لە دژی هێرشە قورسەکانی سیستمی ئەشکەنجە و گۆشەگیری لە ئیمڕاڵی سەریهەڵدا. بەرخۆدانی ئیمرالی یەکێک لە گەورەترین سەرکەوتنە مێژووییەکانی بەدەست هێنا. هەر چەندە گوشار و ئەشکەنجەی دوژمنی فاشیستی بکوژی هەبێت، هەر چەند کۆمەڵکوژی کردبێت نەیتوانیوە بە ئەندازەی نوکە دەرزیەکیش ڕێبەرتی و بزووتنەوەکەمان لە هێڵی بەرخۆدان دوور بخاتەوە. درێژترین و مانادارترین و بەهێزترین بەرخۆدانی مێژووی ئێمە لەم پرۆسەیەدا و لە ئیمڕاڵی دروست بووە. بەرخۆدانی ڕێبەرایەتیی ئێمە هەڵوێست و ویست و چالاکی نیشان داوە بۆ پوچەڵکردنەوەی هەموو جۆرە فشار و کوشتار و ستەم و لەناوبردن. پێگەی ڕێنەرتی لەم پرۆسەیەدا سەرکەوتوو بووە و ڕەنگە گەورەترین سەرفرازی و مەزنترین سەرکەوتن بەدەست بهێنێت. فاشیزمی ئاکەپە-مەهەپە چەکی کیمیایی بەکاردێنێت، تاوانی مرۆیی ئەنجام دەدات” بێگومان لەو ماوەیەدا هێزەکانی گەریلامان گەورەترین بەرخۆدانیان نیشاندا. بە شێوەیەکی کاریگەر پێشەنگایەتی ئەم بەرخۆدانەی کرد. لە دەوروبەری بەرخۆدانی شۆڕشگێڕانەی شەڕی حەفتانین، لە هەرێمەکانی پاراستنی میدیا تاوەکو سەرحەد، دێرسیم، مێردین، ڕۆژاڤا و باشور لە دەوروبەری هێزەکانی ئازادی بەرخۆدانی مێژوویی دروسی بوو. قارەمانێتی لە وەرخەلێ، زەندورا، گردی سوور، قارەمانێتی لە ئاڤاشین و مەتینا و زاپ دووبارەبوونەوەی ڕابردوو نییە. هەمووی نوێن، واتە، نوێنەرایەتی پێشکەوتنە نوێکان دەکەن. بەهۆیەوەیە فاشیزمی ئاکەپە – مەهەپە هەموو جۆرە تاوانێکی مرۆیی ئەنجام دەدات، چەکی کیمیایی بەکاردێنێت، بەڵام ناتوانێت لەبەرانبەر هێزەکانی گەریلا میلیمێک پێشبکەوێت و چەتەکانی ئاکەپە – مەهەپە ناتوانن لە هەرێمەکانی پاراستنی میدیا سەربکەون. لە ئاستی هەڵوەشاندن و بێچارەییدان. لە ڕاستیدا بەرخۆدانی گەریلا پێشەنگایەتیی بەرخۆدانی کرد بۆ پوچەڵکردنەوەی هێرشی گشتی بە پیلانی لەناوبردن و لە سەختترین هەلومەرجدا بەرهەڵستییان کرد. گەورەترین بەربەستەکانیان شکاند. لە دژی هەموو جۆرە فشار و هێرشی قورس قاڕەمانێتی گەریلا دوژمنی تێکشکاند. “ئازادی فیزیکی ڕێبەر ئاپۆ بووەتە تێکؤشانێکی جیهانی” خەباتی ئازادی کوردستان لە ماوەی یەک ساڵی ڕابردوودا بە بەرخۆدانی خۆی لە جیهاندا بەربڵاو بووە. لە ئاسیاوە بۆ ئەفریقا و ئەمریکا و ئەوروپا گەیشتە هێزی چەپی – سۆسیالیستی و ژنان و لاوان و کرێکاران و ڕەنجدەران بڵاوبووەوە. ڕاستیی ڕێبەرایەتیمان لە لایەن مرۆڤایەتییەوە بە چالاکی و فراوانبوونی بەرگری، بە هێزی فکری و لە چوارچێوەی هەنگاوی ئازادی ڕێبەر ئاپۆدا بڵاوبووەوە و ئازادی فیزیکی بووە تێکۆشانێکی جیهانی. تەڤگەری ئازادیی ئێمە لە ٤٤مین ساڵیادی پارتەکەمان و تێکۆشاندا، بە هەنگاوی ‘سەردەمی ئازادی’ لە چوار پارچەی کوردستان و جیهان لە دژی هۆشمەندیی فاشیستی و سیاسەتی قڕکردن تێکۆشان گەش دەکات”.
هاوڵاتی هێزی سنورپارێزی پۆڵەندا رایگەیاند:" لەلایەن کۆچبەرانەوە هەوڵی بەزاندنی سنورەکانی ئەو وڵاتە دەدرێت و تەنها دوێنێ یەکشەممە 118 هەوڵی لەو جۆرەیان پوچەڵکردوهتەوە". ئەمڕۆ دووشەممە، ھێزی سنورپارێزی پۆڵەندا رایگەیاند: "تەنھا دوێنێ یەكشەممە 118 ھەوڵی بەزاندنی سنوورەكانی وڵاتەکەمان پوچەڵكردوهتەوە، 39 كۆچبەریش گەڕێنراونەتەوە". بەگوێرەی راگەیەندراوێکی ھێزی سنورپارێزی پۆڵەندا، تەنھا لەم مانگەدا لەلایەن کۆچبەرانەوە پێنج ھەزار و 100 ھەوڵی بەزاندنی سنور دراوە. هاوکات پۆلیسی پۆڵەندا رایگەیاند: "چوار قاچاخچیان دەستگیر كردووە كە ھەڵگری رەگەزنامەی بەریتانی و سویدی و ئۆكرانی و ئەڵمانی بوون و دەیانخواست 33 كۆچبەر بپەڕێننەوە". دوێنێ یەکشەممە پۆلیسی پۆڵەندا بڵاویكردەوە، پاش ئەوەی شەوی رابردوو لەسەر سنورەکان بە ئارامی و بەبێ کێشە تێپەڕی لە ئێستادا جموجوڵێكی نائاسایی لە ناو کۆچبەرانی سنووری بیلاڕوسیا دەستیپێكردووە. ئاماژەی بەوەشکردووە، ژمارەیەک ئەفسەر و سەربازی بیلاڕوسیا و ئۆتۆمبێلی پەخشی تەلەفزیۆنی ئامادەكراوە و ھانی کۆچبەران دەدرێت ھەڵمەتی بەزاندنی سنووری پۆڵەندا ئەنجامبدەن. ماوەیەکە دیاردەی کۆچی هاوڵاتییانی هەرێم و عیراق بۆ بیلاڕوسیا و دواتر بۆ پۆڵەندا و وڵاتانی ئەوروپا دەستیپێکردووە، بەوهۆیەوە پۆڵەندا ژمارەی سەربازەکانی لەسەر سنوور زیاتر کردووە و دوێنێش سەربازێکی پۆڵەندا لەسەر سنور گیانی لەدەستدا. ئەو کۆچبەرانە باس لەوەدەکەن، بەهۆی سەختی ژیان و نەبوونی هەلی کار و دامەزراندن و خراپی دۆخی ئابووری و پەککەوتنی زۆرینەی کەرتەکانی ژیان روو لەو وڵاتانە و ئەو رێگا سەختە دەکەن.
هاوڵاتی وەزارەتی دەرەوەی عێراق رایگەیاند، 571 کۆچبەری عێراقی کە بەسەر هەشت کەمپدا دابەشبوون گەیشتوونەتە سنورەکانی بێلارووس و رۆژی 18ی ئهم مانگهش یهكهم گەشتی گێڕانەوەی کۆچبەرانی وڵات لە بێلارووسەوە دهستپێدهكات. ئەحمەد سەحاف، وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی عێراق لە چاوپێکەوتنێکی تەلەفزیۆنی لەگەڵ کەناڵی ئەلئیخبارییەی عیراق، ئاماژەی بەوە کرد: "وەزارەتی دەرەوەی عیراق 571 کۆچبەری عیراقی لە سنوورەکانی بێلارووس تۆمارکردووە کە بەسەر هەشت کەمپدا دابەشبوون". وتیشی: "بەهۆی ئەوەی سنووری بێلارووس 680 کیلۆمەتر درێژە ئاسان نییە بەوردی بزانین ژمارەی راستەقینەی کۆچبەرە عیراقییەکان چەندە کە گەیشتوونەتە سنووری ئەو وڵاتە". لەبارەی ئەو دەروازانەی کۆچبەرە عێراقییەکان لێیانەوە گەیشتوونەتە بێلارووس، ئەحمەد سەحاف ئاماژەی بەوەدا، لە رێگەی تورکیا و ئیمارات و قەتەر و میسرەوە رۆیشتوون. وتیشی، "تورکیا دەستی کردووە بە رێگریکردن لە گەشتکردنی کۆچبەرانی عیراق بەرەو بێلارووس". لەبارەی گێڕانەوەی کۆچبەران بۆ ناوخۆی وڵات، وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی عێراق باسی لەوەکرد، رۆژی پێنجشهممه 18ی تشرینی دووهمی 2021، یەکەم گەشتی گێڕانەوەی کۆچبەرانی وڵات لە بێلارووسەوە بەرەو عیراق دەستپێدەکات. دەشڵێت، "ئێمە لەگەڵ گێڕانەوەی ئارەزومەندانەی کۆچبەرانین بۆ وڵات و هۆشداریش دەدەین لە فریودانی هاوڵاتییان لەلایەن ئەوانەی بازرگانی بە مرۆڤەوە دەکەن". ئەمە لەکاتێکدایە، دوای زۆربوونی ژمارەی کۆچبەرانی عیراقی لەسەر سنورەکانی بێلارووس و پۆڵەندا و سەرهەڵدانی گرژی لە نێوان بێلارووس و وڵاتانی یەکێتی ئەوروپا لەبارەی لێشاوی کۆچبەران و داخستنی دەروازەکان و سەختبوونی ژیانی کۆچبەران لەسەر سنورەکان، حکومەتی عیراق بڕیاریدا بە شێوەی ئارەزوومەندانە ئەو کۆچبەرانە بگەڕێنێتەوە وڵات کە خوازیاری گەڕانەوەن.
هاوڵاتی نەتەوە یەکگرتووەکان پێشنیاز دەکات مافی پەناخوازیی ئەوانە قبووڵ بکرێت کە ناتوانن بگەڕێنەوە وڵاتەکانیان، ئەو کۆچبەرانەی دەیانەوێت لەگەڵ خێزانەکانیان لە وڵاتانی ئەوروپا یەکبگرنەوە رێگەیان پێبدرێت، هەروەها ئەو کۆچبەرانەی دەیانەوێت بگەڕێنەوە، بە سەلامەتی و بە شێوەیەکی خۆبەخشانە بگەڕێندرێنەوە وڵاتەکانیان. فەرحان حەق، جێگری وتەبێژی نەتەوە یەکگرتووەکان رایگەیاند، "لەلای خۆمانەوە دوو ئاژانسمان هەن، رێکخراوی پەنابەریی نەتەوە یەکگرتووەکان و رێکخراوی نێودەوڵەتیی کۆچ، ئێمە لەت واناماندایە یارمەتیدەربین و خوازیارین ئەوەی لە دەستمان بێت بیکەین بۆئەوەی کێشەکە چارەسەر بکەین". پۆڵەندا 20 هەزار سەربازی رەوانەی سەر سنوور کردووە، بەریتانیاش 10 سەربازی بۆ بەرزکردنەوەی ورەی پۆڵەندییەکان ناردووەتە سەر سنوور، وڵاتانی ئەوروپییش پاڵپشتیی تەواوی خۆیان بۆ پۆڵەندا دەربڕیوە.
هاوڵاتی عوسمان ئۆجەلان، برای بچووکی عەبدوڵا ئۆجهلان، رێبەری بەندکراوی صارتی كرێكارانی كوردستان (پەکەکە) کۆچی دواییکرد. کاتژمێر 04:30 خولەکی بەرەبەیانی ئهمڕۆ دووشەممە 15ی تشرینی دووەمی 2021، عوسمان ئۆجەلان کە ماوەیەکە لە یەکێک لە نەخۆشخانەکانی شاری هەولێر خەوێنرابوو و لەژێر چاودێریی چڕدا بوو، بەهۆی کۆرۆناوە کۆچی دواییکردووە. عوسمان ئۆجەلان ساڵی 1958 لە گوندی ئامارای سەربە شارۆچکەی خەلفەتی لە پارێزگای رووهای باکووری کوردستان لەدایکبووە. یەکێک بوو لە سەرکردە باڵاکانی پەکەکە و دوای جیابوونەوەی لە پەکەکە لە ساڵی 2004 ـەوە لە هەرێمی کوردستان نیشتەجێبووە و بڕیارە تەرمەکەشی لە هەرێمی کوردستان بەخاک بسپێردرێت.
