هاوڵاتی لە قەزای بەردەڕەش سەر بە سنوری پارێزگای دهۆک مامۆستایانی 10 خوێندنگە کە ژمارەیان زیاترە لە 100 مامۆستا بایکۆتیان راگەیاند بەهۆی دانەمەزراندنیانەوە. ئەمڕۆ چوارشەممە 4ی تشرینی یەکەمی 2023، 104 مامۆستای وانەبێژ لە 10 خوێندنگەی سنوری بەردەڕەش واژۆیان کۆکردووتەوە بۆ بایکۆتکردنی دەوام، ئەمەش بەهۆی ئەوەی کە دامەزراندنی هەمیشەییان بۆ ناکرێت. لەو بارەیەوە کاروخ عەبدوڵلا، نوێنەری وانەبێژان لە هەرێمی کوردستان بە هاوڵاتی وت، "ئەمرۆ وانەبێژانی 10 خوێندنگا لەسنوری پەروەردەی بەردەڕەش لەسنوری پارێزگای دهۆک بایکۆتی دەوامیان کردووە، هاوکات لە پەروەردەی ئاکرێ و چۆماننیش بەهەمانشێوە بایکۆت کراوە، کۆی گشتی ئەو هەرسێ پەروەردەکە دەگاتە 20 خوێندنگە." لەساڵی 2022 وەزارەتی دارایی وئابوری کۆنوسێکی تایبەت بە دامەزراندنی وانەبێژان بەشێوەی گرێبەست پێشکەش بە ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێم کردووە بەڵام تا ئێستا جێبەجێ نەکراوە. کۆی گشتی ژمارەی وانەبێژانی هەرێم 36 هەزار وانەبێژە. کاروخ عەبدوڵلا دەڵێت بەردەوام دەبن لە بایکۆت هەتا ئەوکاتەی ئەو کۆنوسە لەلایەن ئەنجومەنی وەزیرانەوە جێبەجێ دەکرێت، دەشڵێت، "ئێستا مووچەی وانەبێژان دەگاتە 13 ملیار و 500 ملیۆن دینار، ئەگەر بکرێنە گرێبەست تەنها پێویستی بەچوار ملیاری تر هەیە، تاکە داواکاریمان ئەوەیە هەموو وانەبێژان بکرێنە هەمیشەیی." ئەمە لەکاتێکدایە کە چەندین ساڵە وانەبێژانی سەرجەم پارێزگاکان داوای دامەزراندنی هەمیشەیی دەکەن. مامۆستایانی سنوری پارێزگای سلێمانیش لە سەرەتای دەستپێکی ساڵی نوێی خوێندنەوە بەهۆی دواکەوتنی موچە بایکۆتیان راگەیاندووە.
دلێر عەبدوڵڵا پاش ململانێیەكی سەختی نێوانیان، دواجار كێشەو ناكۆكی نێوان هەردوو رابەرەكەی بزووتنەوەی ئیسلامی بەجیابوونەوەی یەكێكیان كۆتایی هات و حزبێكی نوێ لەهەناوی بزووتنەوەی ئیسلامی راگەیەنراو هەمان ئەو ناوەیان بەكارهێنا كە لەسەرەتای دامەزراندنی بزووتنەوەی ئیسلامییەوە پێی ناسرابوو. بەرپرسێكی حزبە نوێیەكەی بزووتنەوە ئاماژە بەوە دەكات كە ئەسڵی بزووتنەوە ئەوانن بۆیە ئەو ناوەیان بەكارهێناوەتەوە. لەگەڵ ئەوەی بڕیاربوو دوێنێ سێشەممە كۆنگرەی دامەزراندنی بزووتنەوەی ئیسلامی لەنێوان هەردوو باڵە ناكۆكەکە ئەنجامبدرێت، بەڵام بەشێوەیەكی چاوەڕواننەكراوو پێش ئەنجامدانی كۆنگرەكە، باڵی كامیلی حاجی عەلی بایكۆتی كۆنگرەیان كردو لەكۆنفرانسێكی رۆژنامەوانیدا جیابوونەوەی خۆیان راگەیاندو بڵاویانكردەوە كە لەژێر ناوی حزبێكی تردا درێژە بەكاری سیاسی خۆیان دەدەن. لەكۆنگرە رۆژنامەوانیەكەدا باڵەكەی كامیلی حاجی عەلی بڵاویانكردەوە كە بەهۆی پێشێلكاری و لادان لەبنەماو پڕەنسیبەكانی حزب، بڕیاری ئەوەیاندا نەچنە كۆنگرەو بایكۆتی بكەن، هەروەها بڕیاری ئەوەیاندا كەحزبێكی نوێ دروستبكەن و بەناوی بزووتنەوەی پەیوەندی ئیسلامییەوە درێژە بەخەباتی سیاسی خۆیان بدەن. لەوبارەوە دكتۆر محەمەد بازیانی سەركردەی حزبە نوێیەكە بەهاوڵاتی وت «گەیشتینە ئەو ئەنجامەی كە كاركردن لەگەڵ ئەو برایانە گونجاو نییەو باشترین رێگا جیابوونەوەیە لێیان.» بزووتنەوەی پەیوەندی ئیسلامی، كە ناوە نوێیەكەی باڵەكەی كامیلی حاجی عەلی-یە. مێژوویەكی كۆنی هەیەو هەمان ئەو ناوەیە كە لەسەرەتای دامەزراندنی رێكخستنی كاری ئیسلامی لەكوردستانی باشوور بەكارهاتووە. ئەو حزبە لەساڵی 1978 لەسەر دەستی شێخ صدیق سەرگەتی و شێخ محەمەد بەرزنجی و عەبدولڕەحمان نەورەسی و محەمەدی رازی و چەندین سەركردەی تری ئەوسای رێكخستنی كاری ئیسلامی دامەزرا، كەدواترو پاش نۆ ساڵ لەخەباتی نهێنی و چەكداری، بڕیاری گۆڕینی ئەو ناوە دەدرێت و لەساڵی 1987و پاش پەیوەندیكردنی شێخ عوسمان عەبدولعەزیزو كۆمەڵێك سەركردەی تری برایانی موسڵمان (اخوان المسلمین) بزووتنەوەی پەیوەندی هەڵدەوەشێتەوەو لەجێیدا بزووتنەوەی ئیسلامی راگەیەنرا. بزووتنەوەی ئیسلامی لەماوەی تەمەنی خۆیدا دوانزە كۆنگرەی ئەنجامداوەو چەندین كێشەو گرفتی ناوخۆیی بەرۆكی ئەو حزبەی گرتووە. كە سەرجەمیان ناكۆكی بووە لەسەر رابەری و پۆستی یەكەمی حزبەكە. هەربۆیە لەساڵی 2001 كۆمەڵی ئیسلامی راگەیەنراو دواتریش لەكۆنگرەی نۆهەمدا مەلا محەمەد عومەری ئامۆزای عیرفان عەبدولعەزیز لەڕابەری كشایەوەو بەهۆی ناكۆكی لەسەر ئەو پۆستە لەبزووتنەوە دووركەوتەوە، هەروەها لەكۆنگرەی دەهەمیشدا بەهەمان هۆكار شێخ صدیق عەبدولعەزیز كشایەوەو نەیتوانی ركابەری عیرفانی برازای بكات. كێشەو گرفتەكانی نێوان كامیلی حاجی عەلی و عیرفانی مەلا عەلی، ماوەی دوو ساڵە درێژەی هەیەو هەریەكەیان دەیەوێت خۆی ببێتە رابەرو كەسی یەكەمی حزب. بۆ ئەوەش چەندین كەسایەتی و مامۆستای ئاینی هەوڵی پێكهێنانەوەی داون، لەوانە ئەمینداری گشتی یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان، لەوبارەوە عوسمان كاروانی ئەندامی مەكتەبی سیاسی یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان بەهاوڵاتی وت «ماوەی سێ مانگە جەنابی ئەمیندار لەسەر هێڵە بۆ یەكخستنەوەی هەردوو باڵ، ئەمەش لەسۆنگەی بەپرسیارێتی و خەمخۆری جەنابیان بۆ رابوونی ئیسلامی كوردستان، بەڵام دیارە ئەو برایانە نایانەوێت و وەك پێویست بەدەم هەوڵەكانی ئێمەوە نەهاتن.» بڕیارەكەی كامیلی حاجی عەلی بەدووركەوتنەوە لەبزووتنەوەو راگەیاندنی حزبێكی نوێ، كۆتایی بەململانێ تولانییەكەی نێوان هەردوو رابەرە ناكۆكەکە هێنا، بەوەش عیرفانی مەلا عەلی توانی جارێكی تر دەست بەسەر بزووتنەوەی ئیسلامیدا بگرێتەوەو پاش دوورخستنەوەی هەریەكە لە مەلا محەمەد عومەری ئامۆزای و شێخ صدیق عەبدولعەزیزی مامی، كامیلی حاجی عەلی-شی خستە دەرەوەی هاوكێشەی بزووتنەوەی ئیسلامییەوە. هەڵبژاردنی ناوی بزووتنەوەی پەیوەندی ئیسلامی لەلایەن باڵەكەی كامیلی حاجی عەلی-یەوە بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە كە ئەوان پێیان وایە بنچینەو دامەزرێنەری بزووتنەوەن و خاوەندارێتی ئەو حزبە بۆ ئەوان دەگەڕێتەوە نەك باڵەكەی عیرفانی مەلا عەلی، لەوبارەوە دكتۆر محەمەد بازیانی بەهاوڵاتی وت «حاجی كامیل یەكێكە لەدامەزرێنەرانی بزووتنەوەی پەیوەندی لەساڵی 1978 كە لەگەڵ چەند زانایەكی تردا ئەو حزبەیان راگەیاند، بۆیە ئەسڵی بزووتنەوە ئێمەین و خاوەندارێتی ئەو حزبە بۆ ئێمە دەگەڕێتەوە.» لەبەرامبەردا باڵەكەی بزووتنەوەی ئیسلامی بەشداری كۆنگرەی دامەزراندنیان كردو بەئامادەبوونی 1000 ئەندام و نوێنەری كۆمسیۆنی هەڵبژاردنەكان كارەكانی كۆنگرەیان بەڕێوەبرد، لەوبارەوە عەبدوڵا وەرتێ وتەبێژووی بزووتنەوەی ئیسلامی بەهاوڵاتی وت «بەپێی رێنمایی و مەرجەكانی كۆمسیۆنی باڵاو بەسەرپەرشتی راستەوخۆی نوێنەرەكانیان، كۆنگرەمان ئەنجامداو سوپاس بۆ خوا سەركەوتووبوو، لەگەڵ ئەوەی ئێمە چاوەڕێی ئەو برایانەمان دەكرد بەشداری بكەن، بەڵام بەداخەوە كەوتنە هەڵەیەكی سیاسی گەورەوەو مێژووی خۆیان خستە ژێر پرسیارەوەو بوونە هۆی دروستبوونی تەفرەقە لەڕیزی موسڵماناندا.» بەپێی زانیارییەكانی هاوڵاتی، كۆنگرەكەی بزووتنەوەی ئیسلامی بەئامادەبوونی 1000 ئەندام بەڕێوەچوو، دوو كاندید دیاریكران بۆ وەرگرتنی پۆستی رابەری، ئەوانیش هەریەكە لە عیرفان عەلی عەبدولعەزیزو كامیل حاجی عەلی بوون، بەزۆرینەی دەنگی ئەندامانی كۆنگرە، عیرفان عەلی عەبدولعەزیز توانی 986 دەنگ بەدەستبهێنێت و بۆ سێهەمین جار وەك رابەر دیاریكرا. سەرەڕای ئامادەنەبوون و نەكشانەوەی كامیلی حاجی عەلی، بەڵام ناوبراو نۆ دەنگی بەدەستهێنا. هەروەها پەیڕەوی ناوخۆی حزبەكە دەنگی لەسەر دراو هەڵبژاردنیش بۆ ئەندامانی ئەنجومەنی شورا ئەنجامدراو 23 كەس وەك ئەندامی شورای حزبەكە دەنگیان پێدرا. بزووتنەوەی ئیسلامی لەساڵی 1987 دامەزراوەو تائێستا پێنج كەس بوونەتە رابەری ئەو حزبە، كە سێ كەسیان برابوون بەناوەكانی (شێخ عوسمان عەبدولعەزیزو شێخ عەلی عەبدولعەزیزو شێخ صدیق عەبدولعەزیز) هەروەها مەلا محەمەد عومەر برازای هەرسێ ناوبراو ماوەیەك رابەری ئەو حزبە بووەو عیرفانی مەلا عەلی-ش كە كوڕی رابەری دووەمی بزووتنەوەیە، سێ خولە رابەرایەتی ئەو حزبە دەكات و رێگربوو لەوەی رابەرایەتیكردنی حزبەكەی بدرێتە دەست كامیلی حاجی عەلی.
سەركۆ جەمال كۆنگرەی پێنجی یەكێتی نیشتیمانی كوردستان بەراورد بەكۆنگرەی چواری ئەو حزبە زۆر گۆڕانكاری تێدا كرا، جگە لەگۆڕینی سیستەمی بەڕێوەبردنی حزب، ئەندامانی سەركردایەتی و مەكتەبی سیاسی و بەشێك لەئۆرگانەكانیش كەمكرانەوە، سەرچاوەیەكیش بۆ هاوڵاتی ناوی كاندیدان بۆ مەكتەبی سیاسی ئاشكرادەكات. كۆنگرەی پێنجەمی یەكێتی رۆژی 27ـی ئەیلوولی 2023 دەستیپێكرد لەیەكەم رۆژی كۆنگرەكەدا بافڵ جەلال تاڵەبانی بەسەرۆكی حزبەكە هەڵبژێردرا، لەدوایین رۆژی كۆنگرەكەش، دەنگ لەسەر پەیڕەوی ناوخۆی حزب دراو بەپێی پەیڕەوەكەش 60 ئەندامی كۆنگرەكە وەكو ئەندامی سەركردایەتیی یەكێتی هەڵبژێردران. لەم كۆنگرەیەی یەكێتیدا یەك لیستی سەركردایەتی هەبوو و دەنگیان لەسەردرا. بافڵ تاڵەبانی لەبارەی ئەو لیستە بەڕۆژنامەوانانی وت: «شتێكی ئاساییەو لەهەموو دنیا هەیە». هاوكات دوای تەواوبوونی كۆنگرە، قوباد تاڵەبانی كەئەندامی سەركردایەتیی حزبەكەیە لەپەیامێكدا رایگەیاند: كۆنگرەی پێنجەمی یەكێتی سەركەوتوو بوو و یەكێتییە دڵسۆزەكان پەراوێز ناخرێن». وتیشی: ئێستا هەمووان چاودێریی هەنگاوەكانی یەكێتی دوای كۆنگرەی پێنج دەكەن، بۆیە بەرپرسیارێتیی سەركردایەتیی نوێی یەكێتی لەهەموو كات قورسترەو دەبێت لەئاستی چاوەڕوانی خەڵكدا بن. هاوڵاتی كاندیدانی بەهێز بۆ مەكتەبی سیاسی ئاشكرادەكات سەرچاوەیەكی ئاگادار لەیەكێتی نیشتیمانی كوردستان بەهاوڵاتی وت:»10 كەس لەم ناوانە دەبنە ئەندامی مەكتەبی سیاسی یەكێتی و كاندیدی بەهێزن ئەوانیش ( رەفعەت عەبدوڵا ، ئاسۆ مامەند، ستران عەبدوڵا، شاڵاو كۆسرەت رەسوڵ، عیماد ئەحمەد، خەسرەو گوڵ محەمەد، جوان ئیحسان، قوباد تاڵەبانی، هاوڕێ دارۆی شێخ نوری، دەرباز كۆسرەت رەسوڵ، ئەمین بابەشێخ). سەرچاوەكە وتیشی:»ئەو كەسانە راستەوخۆ لەلایەن بافڵ تاڵەبانی سەرۆكی یەكێتی نیشتیمانی كوردستانەوە دیاری دەكرێن و دەبێت لەدوو هەفتەی داهاتووشدا كۆبوونەوەی سەركردایەتی هەڵبژێردراوی كۆنگرەی پێنجی یەكێتی ئەنجامبدرێت». ستران عەبدوڵا، ئەندامی سەركردایەتی یەكێتی نیشتیمانی كوردستان لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت:»هێشتا كۆبوونەوەی سەركردایەتی یەكێتی نەكراوە هەركات كۆبوونەوە بكرێت ئەوكاتە بڕیار لەسەر ئەندامانی مەكتەبی سیاسی دەدرێت». هاوڵاتی پەیوەندی بەچەند ئەندامێكی سەركردایەتی یەكێتیەوە كرد، بەڵام رەتیانكردەوە لەوبارەیەوە لێدوان بدەن، هەرچەندە ئەو ناوانەیان رەتنەكردەوە كە سەرچاوەكە بۆ هاوڵاتی ئاشكرایكرد، وەك یەكێك لەسەركردایەتیەكانی یەكێتی كە نەیویست ناوی ئاشكرابكرێت بەهاوڵاتی وت:»كۆنگرە تەواو بووەو ئێمە هاتووینەتە ماڵەوە جارێ ئاگاداری هیچ شتێك نین». رێژەی بەشداری ژنان لەم كۆنگرەیەدا زیادكرا لەبارەی رێژەی ژنان لەكۆنگرەی پێنجی یەكێتی نیشتیمانی كوردستان، كە لەكۆی ٦٠ ئەندامی ئەنجوومەنی سەركردایەتیی، تەنها نۆ ژن هەڵبژێردراون، كەدەكاتە ١٥٪ی ئەنجوومەن، لەكاتێكدا بەپێی رێژەی كۆتای ٢٥٪ ە، تەلار لەتیف ئەندام و وتەبێژی كۆنگرەی پێنجی یەكێتی بەهاوڵاتی وت:» لەكۆی هەرسێ ئەنجومەنەكە نابێت رێژەی ژنان لە 25٪ كەمتر بێت بەڵام بۆ هەر ئەنجومەنێك مەرج نییە رێك 25٪ بێت، چونكە رێژەكە لەكۆی گشتی هەرسێ ئەنجومەن دیاریكراوەو بەدڵنیایی دوای هەڵبژاردنی دوو ئەنجومەنی باڵای سیاسی و بەرژەوەندیەكان و ئەنجومەنی پشتیوانی رێژەی ژنان لەهەرسێ ئەنجومەنەكە ئەگەر لە 25٪ زیاتر نەبێت كەمتر نابێت». لەكۆنگرەی ئەمجارە ژمارەیەك لەسەركردە دێرینەكان دەرنەچوون و ژمارەیەك دەموچاوی نوێش دەركەوتن هەروەها بەشێك لەو سەركردەو بەرپرسە دیارانەی یەكێتی لەكۆنگرەدا بەشداربوون بەڵام ناویان لەلیستی سەركردایەتیدا نەبوو، هەریەك لە (قادر عەزیز، رزگار عەلی، فەرید ئەسەسەرد، مستەفا چاوڕەش، جوتیار نوری، بێستون سابوراوایی، سیروان كوێخا نەجم، حەمەی حەمەسەعید، ئاوات محەمەدو رابەر سەید ئیبراهیم) هاوڵاتی پەیوەندی بەبەشێكیانەوە كرد بەڵام ئامادەنەبوون لەوبارەیەوە قسە بكەن. هاوكات، هەریەك لەم ناوانە یەكەمجارە دەبنە ئەندامی سەركردایەتی یەكێتی، ئەوانیش ( سالار مەحمود، عەباس فەتاح ، جەلال شێخ كەریم ، سەركەوت حەسەن ، لوقمان وەردی ، زیاد جەبار، شێخ جەمال تاڵەبانی، وەهاب هەڵەبجەیی، هاوڕی دارۆ شێخ نوری، رێباز بێركۆتی، یوسف گۆران)ن. مستەفا چاوڕەش، ئەندامی كۆنگرەی پێنجەمی یەكێتی بوو، لەچوار كۆنگرەی رابردوودا بە ئەندامی سەركردایەتی هەڵبژێردرابوو، لەبارەی نەبوونەوەی بەئەندامی سەركردایەتی رایگەیاند:»هەڵنەبژاردنەوەم بەئەندامی ئەنجوومەنی سەركردایەتی ئارەزوومەندانە بووەو من خۆم بڕیارمداوە خۆم كاندید نەكەم، چونكە ئێستا من بەرپرسی یەكەكانی 70ی پێشمەرگەم». وتیشی: «من یەكێتیم و یەكێتیش دەمێنمەوە، دوای ماوەیەكی دیكە پۆستێكی باڵاتر لەئەندامی ئەنجوومەنی سەركردایەتی وەردەگرم». بافڵ تاڵەبانی لەدوای كۆنگرە لەپەیامێكدا رایگەیاند: لەئەمڕۆوە هەموومان بە رۆحێكی یەكێتییانەوە، بەسوودوەرگرتن لەئەزموونی چەندساڵەی تێكۆشەرە دێرینەكانمان، بەوزەی گەنجە داهێنەرو خوێنگەرمەكانمانەوە كەگەورەترین سەرمایەی نیشتمانین و داهاتووی وڵاتەكەمانن، بەشارەزایی و ئەزموونی ژنە لێهاتووەكانمانەوە، قۆناغێكی نوێی كاری حزبی و رێكخراویی دەستپێدەكەین و بەنوێگەری لەكارو كۆدەنگی لەبڕیارەكانماندا، یەكێتی بەهێزتر دەكەین و لەپێناو خزمەتی خاك و خەڵكەكەمان تێدەكۆشین. جیاوازی كۆنگرەی چوارو پێنجی یەكێتی چی بوو؟ لەكۆنگرەی چواری یەكێتی نیشتیمانی كوردستان، بۆ یەكەمجار 121 ئەندامی سەركردایەتی هەڵبژێردران و ئەنجومەنی باڵای سیاسی و بەرژەوەندیەكانی یەكێتیش دامەزرا، جگە لەوەی سیستەمی سەرۆكایەتی یەكێتی گۆڕدرا بۆ هاوسەرۆك، بەڵام لەكۆنگرەی پێنجی یەكێتی ژمارەی ئەندامانی سەركردایەتی بۆ نیوە كەمكرایەوەو لەبری ئەوە دوو ئەنجومەنی تر بۆ یەكێتی زیادكران و پەیڕەوی ناوخۆی حزبەكەش گۆڕدراو سیستەمی سەرۆكایەتی بەبێ جێگر بووە جێگرەوەی سیستەمی هاوسەرۆكایەتی. ئەوەی لەكۆنگرەی چوار جیاوازبوو لەكۆنگرەی پێنجی یەكێتی ژمارەی ئەندامیەتی كۆنگرەبوو، لەكۆنگرەی چوار زیاتر لەهەزار ئەندام بەشدارییان كرد، بەڵام لەكۆنگرەی پێنج كەمبووەوە بۆ 600 كەس، هەروەها رێگەش بە ئەو سەركردایەتیانەی یەكێتی و خودی لاهور شێخ جەنگی هاوسەرۆكی پێشووی یەكێتی نەدرا بەشداری كۆنگرە بكەن، رۆژێك پێش كۆنگرەكەش لاهور شێخ جەنگی لەپەیامێكدا جیابوونەوەی خۆی لەیەكێتی راگەیاندو ئاماژەی بەوەشدا بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان لیستی دەبێت كەبڕیارە ساڵی داهاتوو ئەنجامبدرێت. دەسەڵاتەكانی سەرۆكی یەكێتی لەدەسەڵاتەكانی سەردەمی مام جەلال زیاترن لەیەكەم رۆژی كۆنگرەی پێنجەمی یەكێتی نیشتمانی كوردستان بافڵ تاڵەبانی بەسەرۆكی یەكێتی هەڵبژێردرا، واتا لە رۆژی 27ی تەمموزەوە یەكێتی كۆتاییهێنا بەسیستەمی هاوسەرۆكی و ناوی هاوسەرۆكی و تەنانەت ناوی سكرتێری گشتی یەكێتیش، كە جەلال تاڵەبانی لە (1976 - 2017) واتا بۆ ماوەی (41) ساڵ سكرتێری یەكێتی بوو. بەپێی رەشنوسی پەیڕەوی ناوخۆی یەكێتی، دەسەڵاتێكی زۆر دراوە بەسەرۆكی یەكێتی، سەرۆكی ئەنجومەنەكانی یەكێتی و دیاریكردنی ئەندامانیان و تەواوی دەسەڵاتەكانی دارایی و سیاسی و رێكخستن و بەرپرسەكان دراوە بەسەرۆكی یەكێتی. بەپێی رەشنووسی پەیڕەوی ناوخۆی یەكێتی (59) جار ناوی سەرۆكی یەكێتی هێندراوەو دەسەڵاتەكانی لەماددە جیاوازەكاندا خراوەتەڕوو. بەپێی ماددەی (26)ی پەیڕەوی ناوخۆ، سەرۆكی یەكێتی راگری یەكدەنگی و یەكڕیزی یەكێتیەو كاردەكات بۆ پاراستن و جێبەجێكردنی پەیڕەوی ناوخۆو یەكڕیزی و یەكگوتاری و یەكهەڵوێستی سەرجەم ئۆرگانەكان و نوێنەرایەتی (ی.ن.ك) دەكات لەناوەوەو دەرەوەو لەبەردەم دامودەزگا حكومی و یاساییەكاندا، سیمبولی یەكڕیزی و یەكگوتاری یەكێتیە لەناوخۆو دەرەوە، سەرۆكی یەكێتیەو سەرۆكی ئەنجومەنی گشتی یەكێتیە. لەماددەی 21 ئەنجومەنی سەركردایەتی بەسەرۆكەوە (61) ئەندامە دوای كۆنگرە سەرۆكی یەكێتی بانگهێشتیان دەكات بۆ كۆبوونەوەو سەرپەرشتیان دەكات، لەكاتی بەتاڵبونی ئەندامێكی سەركردایەتی سەرۆكی یەكێتی دەتوانێت شوێنەكەی پڕبكاتەوە، بەڕەزامەندی سەرۆكی یەكێتی (5) كورسی سەركردایەتی بۆ كەسایەتیە سیاسی و حكومییەكان و (5) كورسی بۆ ئەو كەسانەی دێنە ناو یەكێتیەوە دیاری دەكات. بەپێی مادەی (30) لەپەیڕەوی ناوخۆی یەكێتیش دەزگای دارایی، مەڵبەندی دیراساتی گشتی، ناوەندی كاروباری یاسایی، لەگەڵ سەرجەم پەیوەندییەكانی بەغداد و عێراق بەگشتی و هەر پەیوەندییەكی تری كاریگەر هەبێت راستەوخۆ بەسەرۆكەوە دەبەسترێتەوە. لەماددەی (33)شدا هاتووە: ئەندامانی مەكتەبی سیاسی (12 - 14) ئەندامی سەركردایەتی دەبێت و لەلایەن سەرۆكی یەكێتیەوە پێشنیاز دەكرێت. هەروەها لەماددەی (37) هاتووە: لێپرسراوی مەكتەبەكان و بەرپرسی بۆردو بەشە سەرەكییەكان كەئەندامی سەركردایەتین هەروەها بەرپرسی مەڵبەندەكان لەلایەن سەرۆكی یەكێتیەوە دیاری دەكرێن. جگە لەوەش لەماددەی (46) هاتووە: دەزگای دارایی یەكێتی سەرپەرشتی خەرجی و داهاتی یەكێتی دەكات و راستەوخۆ بەسەرۆكی یەكێتیەوە دەبەسترێتەوە، بۆردی داهات لەلایەن ئەنجومەنێكەوە بەڕێوەدەبرێت كەسەرۆكی یەكێتی پەسەندی دەكات. هەروەها ناوەندی كاروباری یاسایی بەپێی ماددەی (50) بەرپرسێكی دەبێت و لەلایەن سەرۆكی یەكێتی دیاری دەكرێت. بەپێی ماددەی (53)ش مەڵبەندی دیراساتی گشتی یەكێتی لێپرسراوێكی دەبێت و لەلایەن سەرۆكی یەكێتیەوە دیاری دەكرێت. لەماددەی (55)یشدا هاتووە: ئەنجومەنی پاراستنی بەرژەوەندییەكانی یەكێتی لە (9 -15) ئەندام پێكدێت و سەرۆكی یەكێتی ئەندام و سكرتێرو جێگرەكانیان دیاری دەكات، جگە لەوەش ماددەی (57) باس لەوەدەكات ئەنجومەنی پشتیوانی لە (100) ئەندام پێكدێت، ئەندامەكانی و جێگرو سكرتێری ئەنجومەنەكە لەلایەن سەرۆكی یەكێتیەوە دیاری دەكرێن یەكێتی نیشتیمانی كوردستان لە ١-٦-١٩٧٥ دامەزراوە، تائێستا پێنج كۆنگرەی ئەنجامداوە.
هاوڵاتی یەكێتی مامۆستایانی كوردستان، وەڵامی داواكارییەكەی وەزارەتی پەروەردەی دایەوەو رەتیدەكەنەوە دەست بەدەوام بكەنەوە. بەرهەم مستەفا، ئەندامی سكرتارییەتی یەكێتی مامۆستایانی كوردستان، رایگەیاند:بایكۆت بەردەوام دەبێت تاسەرجەم كێشەكانی مامۆستایان چارەسەر دەكرێت، وتیشی چاوەڕێمان دەكرد، وەزارەت هاوهەڵوێست بن لەگەڵمان و داكۆكی لەمافە زەوتكراوەكانمان بكات. زیاتر لەهەفتەیەكە مامۆستایانی ناڕازی و وانەبێژ، دژی دواكەوتنی مووچەكانیان و داخستنی دەرگای دامەزراندن، بایكۆتی هۆڵەكانی خوێندنیان دەستپێكردووە، بەڵام وەزارەتی پەرەوردەی هەرێم لەڕاگەیەنراوێكدا داوا لەسەرجەم بەڕێوەبەرایەتییە گشتییەکانی پەروەردە دەکات کە بەزووترین کات دەستبکرێتەوە بەدەوامکردنی ناوەندەکانی خوێندن.
هاوڵاتی به گوێره‌ی راپۆرتی رێكخراوێكی مافی مرۆڤ، رۆژی سێشه‌ممه، كچێكی ئێرانی ته‌مه‌ن شانزه ساڵ، دوای ئه‌وه‌ی له یه‌كێك له وێستگه‌كانی میترۆی تاران (ده‌ستدرێژی) ده‌كرێته‌سه‌ر، له‌هۆش خۆی ده‌چێت و ده‌كه‌وێته دۆخی (كۆما)وه. رێكخراوی هه‌نگاو بۆ مافه‌كانی مرۆڤ ده‌ڵێت: "ئارمیتا كراوه‌ند كچێكی ته‌مه‌ن 16 ساڵه و خەڵکی کرماشان و دانیشتووی تارانە، له رۆژی یه‌كشه‌ممه‌وه، به‌هۆی ده‌ستدرێژییه‌كی تونده‌وه له‌لایه‌ن چه‌ند ئه‌ندامێكی (ئافره‌ت) له پۆلیسی ئه‌خلاق، له وێستگه‌یه‌كی میترۆی ئێران، كه‌وتووه‌ته دۆخی كۆماوه". رێكخراوه‌كه روونیكردووه‌ته‌وه ده‌ستدرێژییه‌كه به‌هۆی، "ئه‌وه‌وه روویداوه كه پۆلیسی ئه‌خلاق، پێیانوایه ئارمیتا پابه‌ند نه‌بووه به حیجابی زۆره‌ملێوه". سەرچاوەیەکی ئاگادار لەمبارەوە بەو ڕێکخراوەی ڕاگەیاندووە ، کە لە ئێستادا هێزێکی زۆری ئەمنی لە نەخۆشخانەی فەجر جێگیرکراون و ڕێگە بە هیچ جۆرە سەردانیکردنێک تەنانەت لەلایەن بنەماڵەکەشییەوە بۆ لای ئەم کچە مێرمنداڵە نادرێت. رۆژی دوو شه‌ممه‌ش، رۆژنامه‌ی "شرق"ی ئێرانی، رایگه‌یاند: مریه‌م لوتفی په‌یامنێری رۆژنامه‌كه‌یان، كاتێك بۆ روماڵكردنی كێشه‌كه‌ی ماریتا، سه‌ردانی نه‌خۆشخانه‌ی فه‌جری كردووه، ده‌ستبه‌سه‌ركراوه و دواتر ئازادیان كردووه. هاوکات سەبارەت بە ڕوداوەکە مه‌سعود دروستی، به‌ڕێوه‌به‌ری میترۆكان له تاران، ره‌تیده‌كاته‌وه، "هیچ پێكدادانێكی زاره‌كی یان جه‌سته‌یی" له نێوان "ئارمیتای خوێندكار" و سه‌رنشینه‌كان یان به‌رپرسانی میترۆكه روویدابێت و له‌مباره‌یه‌وه به ئاژانستی هه‌واڵی "ئێرانا"ی راگه‌یاندووه: "هه‌ندێك پڕوپاگه‌نده سه‌باره‌ت به رووبه‌ڕووبوونه‌وه له‌گه‌ڵ ئه‌ندامانی میترۆكه... راست نییه و گرته ڤیدیۆییه‌كانی كامێرای چاودێری وێستگه‌كه، ده‌ریده‌خات وا نییه". ئه‌م رووداوه، له تۆڕه كۆمه‌ڵایه‌تییه‌كان، یادی مردنی كچه كورده ئێرانییه‌كه "ژینا ئه‌مینی" بیرهێنایه‌وه كه له 16 ئه‌یلولی 2022 چووه دۆخی كۆماوه، ئه‌مه دوای ئه‌وه‌ی له‌لایه‌ن پۆلیسی ئه‌خلاقه‌وه، به تۆمه‌تی پابه‌ند نه‌بوون به بنه‌ما تونده‌كانی پۆشینی جلوبه‌رگه‌وه، ده‌ستگیركرا. له‌و كاته‌دا چالاكوانان و رێكخراوه‌كانی مافی مرۆڤ، پۆلیسیان تۆمه‌تبار كرد به‌وه‌ی ئه‌شكه‌نجه‌ی ژینا ئه‌مینی-یان داوه. له به‌رامبه‌ردا ده‌سه‌ڵاتداران جه‌ختیان له‌وه كرده‌وه مردنه‌كه‌ی به‌هۆی ئه‌وه‌وه بووه پێشتر باری ته‌ندروستی جێگیر نه‌بووه.
هاوڵاتی لە ئێوارەى ئەمڕۆوە، فڕۆکە جەنگییەکانى تورکیا دەستیانکردووە بە بۆردومانکردنى چەند ناوچەیەکى بنارى قەندیل و سنورى ماوەت. به‌گوێره‌ی زانیاریه‌كان لە کاتژمێر (8:05)خولەکی ئێوارەی ئەمڕۆوە تا کاتژمێر (8:45) خولەک، فڕۆکە جەنگییەکانی تورکیا بەچڕی بۆردوومانی ناوچەکانی دەوروبەری گوندەکانی ئێندزێ و کوزەینە لە بناری قەندیل و چیای ژاژۆڵان لە گوندی گەڵاڵەی ناوچەی شینکایەتی لە قەزای ماوەت، کردووە و بە بەردەوامیش بەسەر گوندەکانی ناوچەی برادۆست و بناری قەندیل و شارباژێردا دەسوڕێنەوە. لەبارەى زیانەکانیشەوە، تائێستا زەرەر و زیانە گیانییەکان نەزانراون، بەڵام بەهۆی بۆردوومانەکانەوە جامی پەنجەرە و دەرگای چەند ماڵێک لە گوندی ئێندزێ شکاون.
هاوڵاتی بەرپرسێکی وەزارەتی نەوتی عێراق رایگەیاند، کۆبونەوەی زیاتر لە نێوان تورکیا و عێراق لەسەر پرسی هەناردەی نەوت ئەنجامدەدرێت، لەمجارەشدا رێژەی هەماهەنگی تورکیا لەسەر ئەو پرسە دەردەکەوێت، ئەوەش دوای ئەوەی وەزیری وزەی تورکی وتی، "لەم هەفتەیەدا بۆرییە نەوتییەکانی جەیهان دەکەونەوە کار." بەرپرسێکی نەوتی عێراق بە ئاژانسی "رۆیتەریز"ی راگەیاند، بەم نزیکانە کۆبونەوەکانی نێوان بەغدا و ئەنقەرە لەسەر پرسی هەناردەی نەوتی هەرێم دەستپێدەکاتەوە، لەمجارەشدا رێژەی نەرم و نیانی و هەماهەنگی تورکیا لەسەر کێشە هەڵپەسێردراوەکان بە شێوەیەکی رونتر دەردەکەوێت. ئاژانسەکە لە زاری سەرچاوەیەکی باڵای عێراقییەوە ئەوەی ئاشکرا کردوەلە رۆژانی داهاتودا کۆبونەوەی دیکەی دولایەنە لەبارەی پرسەکەوە ئەنجامدەدرێت و عێراق دەیەوێت بەرونی لە ئاستی جدیبونی تورکیا لە دەستپێکردنەوەی هەناردەی نەوت تێبگات. بەرپرسە عێراقییەکە هیچ ئاماژەیەکی نوێی بە ئاژانسی رۆیتەرز نەداوە کە دەرخەری ئەوە بێت گفتوگۆکانی دەستپێکردنەوەی هەناردەی نەوت گەیشتبێتە قۆناغێکی نوێ یان نا. ئەوەش لە کاتێکدایە، دوێنێ دووشەممە، وەزیری وزە و سەرچاوە سروشتییەکانی تورکیا رایگەیاند: لەمڕۆوە هێڵی بۆری نەوتی (عێراق - تورکیا) ئامادەیە بۆ کارکردن و لە ماوەی ئەم هەفتەیەدا دەست بە کارو چالاکی دەکات. هاوکات، تا ئێستا هیچ راگەیەنراوێکی فەرمی عێراق لە بارەی دەستپێکردنەوەی هەناردەی نەوتی هەرێم بڵاونەکراوەتەوە. لە رۆژی 25ی مانگی (ئازار/3)ی ئەمساڵ لە دوای دەرچونی بڕیاری ژوری نابژیوانی پاریس، لەسەر دۆسیەی نایاسایی هەناردەی نەوتی هەرێم لە رێگەی بەندەری جەیهانی تورکیا، لە بەرژەوەندی عێراق، هەناردەی نەوتی هەرێم راگیرا.
هاوڵاتی لقی سلێمانی یەكێتی مامۆستایانی كوردستان وه‌ڵامی وه‌زاره‌تى په‌روه‌رده ده‌داته‌وه و رایده‌گه‌یه‌نێت "ئەم بێباكییەی حكومەت نیگەرانییەكان و مەودای دوری نێوان (حكومەت و مامۆستا) فراوانتر دەكات و هێندەی تر كەرتی پەروەردە و فێركردن بەرەو ئیفلیجی دەبات". لقی سلێمانی یەكێتی مامۆستایانی كوردستان له راگه‌یه‌ندراوێكدا له وه‌ڵامی راگه‌یه‌ندراوه‌كه‌ی وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده، باسی له‌وه‌كردوه،دابەشكردنی دو موچەی مانگەكانی (8 و 9)ی ئامانجی بایكۆته‌كه‌یانه و دەشڵێت، "چاوەڕێی حكومەتی هەرێم بوین، كە بۆ یەكجاریش بێت یەك داواكاری مامۆستایانی نیگەران جێبەجێ بكات". لە ڕاگەیەندراوەکەدا هاتووە، سەرەڕای (ڕاگرتنی موچە و پاشەكەوتی موچە و موچەی هەڵپەسێردراو و بڕدراو و چارەكە موچە و سێ روبعە موچە) كە لە 8 ساڵی رابردودا وەڵامی ئەرێنی داخوازی مامۆستایان بداتەوە و موچەی مانگەكانی (7 و 8 ) بەیەكەوە دابەش بكات، ئەمجارەش حكومه‌تی هه‌رێم كادری هەستیارترین سێكتەری بەڕێوەبردن و حوكمداری فەرامۆشكرد، "بۆیە ئەم بێباكییەی حكومەت نیگەرانییەكان و مەودای دوری نێوان (حكومەت و مامۆستا) فراوانتر دەكات و هێندەی تر كەرتی پەروەردە و فێركردن بەرەو ئیفلیجی دەبات". لقی سلێمانی یەكێتی مامۆستایانی كوردستان ده‌ڵێت، "بۆ راستكردنەوەی دۆخەكە و ئاشتەوایی گشتی داواكارین لە حكومەتی هەرێم موچەی هەردو مانگەكانی (8و 9) شایستە داراییەكانی مامۆستایانی وانەبێژ خەرجبكات، جێبەجێ كردنی ئەم داواكارییە دەبێتە متمانە بەخشینەوە و بوژاندنەوەی پڕۆسەی پەروەردە و فێركردن". ڕاگەیەندراوەکەی لقی سلێمانی یەكێتی مامۆستایانی كوردستان لە کاتێکدایە ئێوارەی ئەمڕۆ سێ شەممە وەزارەتی پەروەردەی هەرێم لە ڕاگەیەندراوێکدا ڕایگەیاند: " زیاتر لە دو هەفتەیە دەوامی ناوەندەکانی خوێندن دەستیپێکردوە، بەڵام لە هەندێک ناوچە دەوام نەکراوە، وەک ئاماژەیان پێدا موچە مافی بنەڕەتی مامۆستایانە و حکومەتی هەرێمی کوردستان لەهەوڵی بەردەوامی بەدەستهێنانی شایستە داراییەکانی کوردستانە لە حکومەتی عێراقی فیدراڵ." ئەوەش خراوەتەڕو، داواکارن بە زوترین کات دەست بە پرۆسەی پەروەردە و فێربون لەو ناوچانە بکرێتەوە، چونکە دەرئەنجامەکانی بایکۆت لە ساڵانی ڕابردو زیانی هەبوە و هیچ بوارێک نییە تا گۆڕانکاری لە ساڵنامەی خوێندن بکرێت.
هاوڵاتی ناوەندی ڕاگەیاندنى هێزەکانی پاراستنی گەل- هەپەگە، بڵاوى کردەوە، لە دوای چالاکییەکەی ئەنقەرەوە تورکیا چەندین هێرشی ئاسامانی ئەنجامدا، لە دژی ئەو هێرشانەش گەریلا چالاکییان ئەنجامدا و ١٣ سەرباز کوژران و سێ سەنگەریش تێک شکێندران. ناوەندی ڕاگەیاندن و چاپەمەنی هێزەکانى پاراستنى گەل- هەپەگە ڕایگەیاند: "دەوڵەتی داگیرکەر و قڕکەری تورک بە چالاکییە گەورەکەی هەڤاڵانمان ڕۆژهات و ئەداڵ، کە جەنگاوەری گیانبازی تابوری نەمران گورزێکی قورسیان لێوەشاندن، دەوڵەتی تورک هێرشیان ئەنجامدا، لە ٢١ بۆردووماندا دوژمن هیچ ئەنجامێکی بەدەست نەهێنا و هیچ شەهیدێکمان نەدا، چوار جار بە بۆمبی قەدەغە و ٢٠ جار بە درۆن بۆردوومانی کرد و جارێکی دیکە تاوانی جەنگی ئەنجامدا." لە ڕاگەیەندراوەکەدا هاتووە: "هێزەکانمان لە دژی ئەم هێرشە نامەردانەیە لە ٢٥ چالاکیی گەریلاکانى یەژاستار و هەپەگەدا لە هەرێمەکانى شاخی جودی، شاخی ئامێدی، شاخی چەرچل، هەرێمی بەرخۆدانی شاخی ئۆرتی و هەرێمی مەتینا، شاخی شەهید ئاخین و شاخی جودی لە هەرێمەکانی شەهید دەلیلی ڕۆژئاوای زاپ ١٣ داگیرکەر سزادراون و سێ سەنگەریش تێکشکێندران." ئاماژە بەوەش کراوە، لە گوندی شەکێر لە هەرێمی گارە، ناوچەی دەشتی کافەیا، گۆڕەپانی سنینی و ئاوی لۆلانی هەرێمی خواکورک، ناوچەی بەرخۆدانی شاخی بەهار هەرێمی شەهید دەلیلی ڕۆژئاوای زاپ، گۆڕەپانی گوندنی بێشلی، سەری مەتینا، گۆڕەپانی شاخی سەڤاش، گۆڕەپانی نەورۆز و گوندی زارگەلی لە هەرێمی قەندیل، هەرێمی زاپ، شەهید دەلیلی ڕۆژئاوای زاپ، خواکورد و مەتینا بە هێلیکۆپتەری هێرشبەر بۆردوومان کراون.
.jpg)
هاوڵاتی وەزارەتی پەروەردە داوا لە سەرجەم بەڕێوەبەرایەتییە گشتییەکانی پەروەردە دەکات کە بە زووترین کات دەستبکرێتەوە بە دەوامکردنی ناوەندەکانی خوێندن. وەزارەتی پەرەوردەی هەرێم لە راگەیەنراوێکدا بڵاویکردەوە،" موچە مافێکی بنەڕەتی مامۆستایان و فەرمانبەرانە و سوپاسی ڕۆڵی دڵسۆزانەی مامۆستایان دەکەن، هەمو لایەنێکیش لە دۆخی دارایی ئێستای هەرێم و هۆکارەکانی دروست بونی ئەو دۆخە دەزانین کە ڕوبەروی کوردستان کراوەتەوە." ئاماژە بەوەشکراوە، "زیاتر لە دو هەفتەیە دەوامی ناوەندەکانی خوێندن دەستیپێکردوە ، بەڵام لە هەندێک ناوچە دەوام نەکراوە، وەک ئاماژەمان پێدا موچە مافی بنەڕەتی مامۆستایانە و حکومەتی هەرێمی کوردستان لەهەوڵی بەردەوامی بەدەستهێنانی شایستە داراییەکانی کوردستانە لە حکومەتی عێراقی فیدراڵ ،داواکارین بە زوترین کات دەست بە پرۆسەی پەروەردە و فێربون لەو ناوچانە بکرێتەوە چونکە دەرئەنجامەکانی بایکۆت لە ساڵانی ڕابردو زیانی هەبوە و هیچ بوارێک نییە تا گۆڕانکاری لە ساڵنامەی خوێندن بکرێت. " ئەوەش خراوەتەڕو، بۆ ئەم مەبەستەش سەرجەم بەڕێوەبەرایەتی گشتیی پەروەردە پەیوەندیدارەکان ئاگادار دەکەینەوە کە بە زوترین کات دەستبکرێتەوە بە دەوامکردنی ناوەندەکانی خوێندن. لە 13ـی ئەیلوولەوە لەگەڵ دەستپێکردنەوەی دەوامی قوتابخانەکان لە هەرێمی کوردستان، بەشێکی مامۆستایان و وانەبێژانی سنووری پارێزگاکانی سلێمانی و هەڵەبجە و هەردوو ئیدارەی گەرمیان و راپەڕین بایکۆتی دەوامیان کردووە و ناچنە هۆڵەکانی خوێندنەوە بەهۆی وەرنەگرتنی شایستە داراییەکانیان و دانەمەزراندنی مامۆستایانی وانەبێژ.
هاوڵاتی مەسعود حەیدەر، بریکاری وەزارەتی دارایی عێراق دەڵێت، "بەپێی دەستوور حکومەتی عێراق ناتوانێت مووچە یان هەر خەرجییەکی دیکە بۆ هەرێمی کوردستان بنێرێت." مه‌سعود حه‌یده‌ر له هه‌ژماری تایبه‌تی خۆی له‌تۆڕی كۆمه‌ڵایه‌تی فه‌یسبوك سەبارەت بە ناردنی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمەوە ڕاستەخۆ لەڕێی بەغداوە نوسیویه‌تی، "به پێی ده‌ستوری عێراق، حكومه‌تی عێراق ناتوانێت راسته‌وخۆ موچه یان ھه‌ر خه‌رجیه‌كی تر بۆ ھه‌رێم خه‌رجبكات، ھه‌مو مامه‌ڵه‌یه‌كی نێوان ھه‌رێم و به‌غدا ده‌بێت له رێگه‌ی دامو ده‌زگا فه‌رمیه‌كانی ھه‌ردولاوه بێت كه حكومه‌تی ھه‌رێم و حكومه‌تی فیدڕاڵین". ئاماژه‌ی به‌وه‌شكردوه، "به پێی یاسای بودجه‌ی ساڵی 2023 ده‌بێت حكومه‌تی فیدڕاڵی مانگانه 775 ملیار دینار موچه بۆ ھه‌رێم خه‌رج بكات له رێگه‌ی وه‌زاره‌تی دارایی ھه‌رێمی كوردستانه‌وه". ده‌شڵێت، "ھه‌ر بابه‌تێك له ده‌ره‌وه‌ی ئه‌و چوارچێوه‌یه، یاریكردنه به ھه‌ست و سۆزی موچه‌خۆرانی ھه‌رێمی كوردستان و حكومه‌تی عێراق ناتوانێت جێبه‌جێی بكات، چونكه پێچه‌وانه‌ی مادده‌ی 117 و 121 ی ده‌ستوره. ئەم ڕاگەیەندراوەی بریکاری وەزارەتی دارایی عێراق له‌كاتێكدایه، فراکسیۆنەکانی یەکێتی، نەوەی نوێ، یەکگرتو و کۆمەڵ له‌ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق نوسراوێکیان ئاڕاستەی سەرۆک وەزیران لە بارەی موچەی فەرمانبەرانی هەرێم کرد و داوایانكرد، "موچەی فەرمانبەرانی هەرێم هاوشێوەی فەرمانبەرانی عێراق، لە رێگەی کارتی بانکییەوە دابەش بکرێت".
هاوڵاتی دەوروبەری کاتژمێر یەکی دوای نیوەڕۆی ئەمرۆ هەورە بروسکەیەکی بەهێز لە خاڵێکی پێشمەرگە لە گەلی ڕەشاڤە دەدات بەوهۆیەوە سێ پێشمەرگە بریندار دەبن. مەسعود بۆتی،جێگری بەڕێوەبەری تەندروستی قەزای ئامێدی بە هاوڵاتی وت" بەهۆی هەورە بروسکەوە سێ پێشمەرگە لەگەلی رەشاڤە لەسنوری ناحیەی دێرەلوک سەر بەقەزای ئامێدی بریندار بوون و ، دوو لەو پێشمەرگانە رەوانەی نەخۆشخانەی ئامێدی کراون ". سەبارەت بە دۆخی تەندروستی پێشمەرگە بریندارەکان جێگری بەڕێوەبەری تەندروستی قەزای ئامێدی وتیشی،" یەکێک لە بریندارەکان کەمێک قاچی سووتاوە وئەوەی دیکەیان بەهێزی دەنگی هەورە بروسکە کە کاریگەری لەسەری کردووەو لەسەر داواکاری خۆی رەوانەی دهۆک کراوە". باسی لەوەشکرد، "تەنها یەکێک لە بریندارەکان دەستی شکاوەو ڕەوانەی رەوانەی دهۆک کراوە بۆ وەرگرتنی چارەسەری پێویست و دۆخی هەر سێ بریندارەکان جێگیرە و هیچ مەترسی لەسەر ژیانیان نیە"
.jpg)
هاوڵاتی وەزیر ناوخۆی تورکیا رایگەیاند بە بەشداری زیاتر لە 13 هەزار لە هێزە ئەمنییەکانی تورکیا 67 کەسیان لە 16 پارێزگا دەستگیرکردووە کە پەیوەندیان بە پەکەکەوە هەبووە. دوای ئەوەی دوو رۆژ لەمەوبەر تەقینەوەیەک لەبەردەم ئاسایشی گشتی رویدا و دواتر پارتی کرێکارانی کوردستان (پەکەکە) ئەنجامدانی هێرشەکەی لە ئەستۆ گرت، وەزارەتی ناوخۆی تورکیا ئۆپەراسیۆنێکی بەرفراوانی لە پارێزگاکانی باکوری کوردستان دەستپێکردووە و ئەو کەسانەی پەیوەندیان بە پەکەکەوە هەیە دەستگیردەکات. عه‌لی یه‌رلیكایا، وەزیری ناوخۆی تورکیا سەبارەت بە ئۆپەراسیۆنەکە رایگەیاند کە تا ئێستا 55 کەسیان لە 16 پارێزگای تورکیا دەستگیرکردووە و لە ئۆپەتاسیۆنێکی جیادا لە پێنج پارێزگای تر 12 کەسیان دەستگیرکردووە. بەپێی قسەی وەزیری ناوخۆی تورکیا ئەو 55 کەسەی دەستگیرکراون بەشێکن لە "پێکهاتەی هەواڵگری" پەکەکە لە ئورفە، ماردین، ئامەد، شرناخ، باتمان و چەند پارێزگایەکی تر. عەلی یەرلیکایا دەشڵێت، 13 هەزار و 400 پۆلیس، جەندرمە و میت بەشداریان لە ئۆپەراسیۆنەکەدا کردووە.
هاوڵاتی باڵی کامیلی حاجی عەلی رایگەیاند بەشداری گەڕی دووەمی کۆنگرەی سیانزەیەمی بزوتنەوەی ئیسلامی ناکەن و حزبێکی نوێیان راگەیاند، بەناوی بزوتنەوەی پەیوەندی ئیسلامی. ئەمڕۆ لە کۆنگرەیەکی رۆژنامەوانیدا باڵی کامیلی حاجی عەلی باڵی عیرفان عەبدولعزیزی بە ئەنجامدانی پیشێلکاری لە کۆنگرە تۆمەتبار کرد و رایگەیاند، کە "کۆنگرە ی بزوتنەوە پیشێلکاری تێدا بووە و باڵی عیرفان عەبدولعەزیز گەورەترین ساختەکاری کردووە و لەبری زیاتر لە دوو هەزار کەس ئیمزای کردووە و زانیاری ناڕاستی داوە." باڵەکەی کامیل حاجی عەلی دەشڵێت، "عیرفان عەبدولعەزیز پەیمانی خۆی شکاند و پەیڕەوی ناوخۆی پێشێلکرد چونکە وتی خۆی کاندید ناکاتەوە بۆ رابەڕ بەڵام دیسانەوە خۆی کاندید کردەوە." لە کۆنگرەکەدا باس لەوەش کرا، "لەبەر ئەو هۆکارانە و لەبەر بەرژەوەندی گشتی بڕیارماندا بە بەشدارینەکردنی کۆنگرە و راگەیاندنی بزوتنەوەی پەیوەندی ئیسلامی." ئەمە لەکاتێکدایە کە ئەمڕۆ گەڕی دووەمی سیانزەهەمین کۆنگرەی بزوتنەوەی ئیسلامی بەڕێوەدەچێت دوای ئەوەی چەند رۆژێک لەمەوبەر کۆنگرەکە بەهۆی تەواونەکردنی رێژەیی یاساییەوە دواخرا و ناکۆکییەکەی زۆر لەنێوان هەردوو باڵەکە دروستبوو.
هاوڵاتی زانکۆی سلێمانی و زانکۆی چەرموو بە هەماهەنگی لەگەڵ سەنتەری فیزیای پزیشکی "ئای سی تی پی" نێودەوڵەتی لەسەر ئاستی هەرێمی کوردستان کۆنفرانسێکی زانستی تایبەت بە بواری "فیزیای پزیشکی" ڕێکخست، کە تێیدا پێشکەوتوترین تەکنیەکانی چارەسەری شێرپەنجە دەخرێتە ڕوو بۆ خوێندکارانی بەشە زانستیەکان. کۆنفرانسی فیزیای پزیشکی کە لەماوەی چوار ڕۆژدا لە زانکۆی سلێمانی بەڕێوەدەچێت، مەبەست لێی بەرەوپێشبردن و ئاڵوگۆڕکردنی زانیاریە هەرە پێشکەوتووەکانە لەسەر چارەسەر لە رێگای ماددە تیشکدەرەکانەوە، تێێدا خوێندکارانی هەریەک لە بەشەکانی فیزیا، بایۆلۆجی، دەرمانسازی، پزیشکی، کیمیا بەشدار دەبن. لەبارەی گرنگی کۆنفرانسەکەوە پڕۆفیسۆر خەرمان فەرەج بە هاوڵاتی وت، "یەکێک لەو بابەتانەی کە دوو رۆژی یەکەمی سکوڵەکەی بۆ تەرخان دەکرێت چارەسەرکردنە لەڕێگای نیوکڵیەر میدیسن کە یەکێکە لە بوارەکانی فیزیای پزیشکی کەوا باس لە بەکارهێنانی ماددە تیشک دەرەکان دەکات بۆ چارەسەری نەخۆشیەکانی شێرپەنجە." هەروەها دکتۆر خەرمان وتیشی هەرچەندە لە یەک دوو نەخۆشخانەی تایبەت لە کوردستان تا ئاستێک لەم تەکنیکە بەکاردەهێنرێت، بەڵام بەگشتی خوێندکارانی تایبەت بەو بوارە زانیاریەکی ئەوتۆیان نیە، ئامێرە پێشکەوتووەکان و سەنتەرێکی لەوجۆرەش لە کوردستان بوونی نیە، کە ئێستا یەکێکە لە هەرە بەربڵاوترین و پێشکەوتوترین ڕێگاکانی دەستنیشانی نەخۆشیەکانی شێرپەنجە. فرمێسک ئەبوبەکر، خاوەنی پرۆژەکە و یەکێک لە رێکخەرانی سکوڵەکەیە لەبارەی ڕێکخستنی سکوڵێکی لەوجۆرە وتی، "نەبوون یاخود دەگمەنی ئەو پسپۆڕیە لە کوردستان، نەبوونی کادر و سەنتەری تایبەت لەبواری چارەسەرکردن لەڕیگەی ماددە تیشکدەرەکان بەتایبەت "نیوکڵیەر میدیسن" ، بێ ئاگایی خوێندکارەکانمان لەوبوارە، پاڵنەری سەرەکیم بوون بۆ ئەو کارە" وتیشی، "ئەم بوارە لە هەموو ئەوروپا و جیهاندا لە لوتکەدایە، بەڵام لای ئێمە یان نییە یان دەگمەنە" دکتۆر فرمێسک ئاماژەی بەوەشکرد ئەگەر ئەم چارەسەرییە لەکوردستان پەرەی پێ بدرێت وسەنتەری تایبەتی بۆ دابنرێت، ئەوا یەکێک لە گەورەترین دەستکەوتەکان دەبێت لە بواری تەندروستی چونکە ئێستا نەخۆشێکی شێرپەنجە ناچارە گەر پێویستی بەو تەکنیکە بێت بچێتە وڵاتانی دیکە، ئەمەش لەبواری ئابوری زیان بە هەم بە حکومەت و هەم بەخەڵکیش دەگەێنێت. بەکارهێنانی ماددە تیشک دەرەکان تەکنیکیکی پێشکەوتووترە وادەکات نەخۆشەکە بە زیانێکی کەمتر دەستنیشانی نەخۆشیەکەی بکرێت، لەکاتی چارەسەریشدا کەمترین خانەی لەشی نەخۆشەکە لەناو بچن. ئەمەش چونکە ئەم تەکنیکە بەهێزتر و پێشکەوترە لە توانای دەستنیشانی جۆری شێرپەنجەکەدا. گوڵان ئازاد خوێندکاری فیزیایە لە زانکۆی سلێمانی لەبارەی گرنگی سکوڵەکەوە وتی، "ئەم کۆنفرانسانە گرنگیەکەی ئەوەیە هەم بە بواری پزیشکی و هەم بواری فیزیا باشتر ئاشنا دەبین. هەروەها دیدگایەکی نوێی لەبەردەم ئێمە کردەوە چونکە بەشەکەی ئێمە تاڕادەیەک شکاوە بەڵام ئەمە ورەی بەرزکردینەوە کە گرنگی بەشەکەی خۆمان زیاتر بۆ دەرکەوێت، لەگەڵ ئەوەشدا بوونی سەنتەریکی نێودەڵەتیش لەناو سکوڵەکەدا دەرفەتێکی گەورەترمان لەبەردەم دەکاتەوە لەداهاتوودا بۆئەوەی بتوانین خۆمان بەرەوپێش ببەین." هاوکات گوڵان لەبارەی کەموکوڕیەکانی کۆنفرانسەکەوە باسی لەوە کرد، "بەڕاستی هەندێک لە خویندکارەکانمان کێشەی زمانیان هەیە کەڕەنگە بەباشی لەهەموو بابەتەکانی ناوەڕۆکی سیمینارەکان تینەگەیشتبن." دکتۆر سکۆپیڵیتی فابریزیۆ، پزیشکێکی دەرمانسازی ئیتاڵیە کە یەکێکە لە بەشداربوانی کۆنفرانسەکە و خاوەنی پڕۆژەکە بە هاوڵاتی وت، "ئامانجمان گواستنەوە وئاڵوگۆرکردن، هەروەها بەرەوپێشبردنی تەکنیکی " نیوکڵیەر میدیسنە" لە هەرێمی کوردستان، چونکە ئەمە تەکنیکیکی نوێیە ئامانجممان ئەوەبوو کە بڵێین ئەم تەکنیکە هەیە و دەتواندرێت سودی لیوەربگیرێت." لەبارەی ئاستی خوێندکارەکانیشەوە دکتۆر فابریزیۆ وتی، "خویندکارەکان ئاستیان زۆر باش بوو، پرسیارەکانیان گرنگ و بەرهەمداربوون، من سەرسام بووم پێیان، دەتوانن بەوکارە هەڵبستن و پەرە بەم بوارە بدەن." تەکنیکی " نیوکڵیەر میدسن" کە ئەو ماددانەی تێدا بەکاردێت کەوا تیشک دەدەنەوە لە بواری چارەسەری و دەستنیشانی نەخۆشیەکانی شێرپەنجە، لە زۆربەی وڵاتانی جیهاندا بەهۆی بەهێزیەکەی و ئەو زیانە کەمەی هەیەتی گرنگیەکی زۆری پێ دەدرێت، لە ئیراقیش لە هەریەک لە بەغدا ونەجەف هەیە، بەڵام لە کوردستان وەک دکتۆر فرمێسک دەڵێت، بوونی نییە هەم لەبەرئەوەی تێچووەکەی زۆرە و نزیکەی " ١٠ ملیۆن دۆلارە" کەپێم وانیە ئەمەش بۆ حکومەتی هەرێم زۆربێت، هەروەها لەبەر ئەوەی مۆڵەتی نێودەوڵەتی دەوێت چونکە ماددەی تیشکدەر بەکاردێت. سکوڵەکە ماوەی چوا رۆژ بەردەوام دەبێت و لەکۆتاییدا هەریەک لە بەشداربوان بڕوانامەیان پێ دەدرێت.
