شوان عەباس بەدری لەبەرەبەیانی رۆژی سێشەمە 2024/1/15 ، سووپای پاسدارانی کۆماری ئیسلامی ئێران رایگەیاند، لەتۆڵەی کووشتنی فەرماندە باڵاکانی سووپای پاسداران و بەرەی بەرگری لەسووریا و لوبنان و بەمەبەستی داکووتینی بنکە سیخوڕییەکانی ئیسرائیل لەناوچەکە، چەند هێرشێکی مووشەکییان بۆ سەر هەرێمی کوردستان و بەدیاریکراویش بۆ سەر هەولێر ئەنجامداوە. هەرچەندە ئەم جۆرە هێرشانەی ئێران بۆ سەر هەرێمی کوردستان تازە نین و لەماوەکانی رابردووشدا سوپای پاسداران بەبیانووی داکووتینی هێزە ئۆپۆزسیۆنە ئێرانییەکانی ناو هەرێمی کوردستان و بنکە سیخورییەکانی ئیسرائیل چەند هێرشێکی هاوشێوەی ئەنجامداوە، بەڵام پێدەچێت ئەمجارە هێرشەکە لەگەرمەی کەف و کوڵ و کۆڵانی ناوچەکەو ئەگەری فراوانبوونی جەنگی نێوان بزووتنەوەی حەماس و سوپای ئیسرائیلیدا، جیاوازترو پەیامەکەی بۆ لایەنە ناوخۆییەکانی هەرێم و هاوپەیمانان بەسەرکردایەتی ئەمریکا تووندترو روونتر بێت، بەتایبەتیش کەئێران ئەمجارە لەجیاتی ئەوەی ئەو ئەرکە بەباڵە چەکدارییەکانی خۆی لەناو عیراق بسپێرێت، راستەوخۆ خۆی ئەم ئەرکەی گرتەئەستۆو هێرشەکانی ئەنجامدا. هەتا ئێستاش دیار نییە کەئێرانییەکان وەک هێرشە مووشەکییەکەی 8ی کانوونی دووەمی 2020ی سەر بنکەی ئاسمانی عەین ئەسەدی پارێزگای ئەنبار کە لەتۆڵەی کووشتنی قاسم سولەیمانی فەرماندەی سووپای قودس لەژیر ناوی "چالاکی شەهید سولەیمانی"، پێشتر ئەمریکییەکانی ئاگادارکردووەتەوە یان خود نا، بەڵام ئەوەی لێرەدا گرنگە ئەوەیە کە رەنگە دوای ئەم هێرشانەی ئێران، جەنگی بەوەکالەتی وڵاتە ئیقلیمییەکان و ئێران لەلایەک و ئەمریکاو ئێران لەلایەکی ترەوە لەڕێی باڵەکانیان لەناو عیراق بەگشتی و هەریمی کوردستان بەتایبەتی و سوریاو لوبنان و یەمەن تووندترو چڕتربێتەوە . ئاشکراشە گەر ئەو گریمانەیەی پێکدادنی باڵانە رووبدات، ئەوا کوردو قەوارەی هەرێم یەکەم زەرەرمەندی ئەو جەنگە بەوەکالەتەی نێوان زلهێزە هەرێمایەتییەکانی ناوچەکە و جیهان دەبێت، بە تایبەتیش کەکورد ئەزموونێکی ناخۆشی لەگەڵ ئەم جۆرە ململانێ بەوەکالەتەی هەیە. هەرچەندە دوابەدوای هێرشەکانی سەر هەولێر ئەنجومەنی ئاسایشی هەرێمی کوردستان و مەسرور بارزانی سەرۆک وەزیرانی هەرێم و ئەمریکاو بەریتانیاو چەند وڵاتێکی دیکەی جیهان بەتووندی ئیدانەی هێرشەکانیان کردو ئەنجومەنی ئاسایشی هەرێمی کوردستان بەتووندی ئیدانەی هێرشەکەی کردو تۆمەتەکانی ئێرانی رەتکردەوەو هێرشەکانی بەکاریکی دوژمنکارانە وەسفکرد، بەڵام ئاخۆ ئەم ئیدانە و رەتکردنەوانەی تۆمەتانە تاچەند لەرزە بەگیانی سوپای پاسدارانی کۆماری ئیسلامی و کاربەدەستە باڵاکانی ئێراندا دەهێنێت، بەتایبەتیش ئیران کە لەڕێی گروپ و میلیشیا شیعەکانی پەیوەست بەخۆیەوە، لەڕێی درۆنی بۆمبرێژکراوو موشەکەوە ماوە ماوە هیرش دەکاتەسەر خاکی هەرێمی کوردستان. هەروەک چۆن مەسعود بارزانی سەرۆکی پارتی دیمۆکراتی کوردستان لەدوای هێرشەکان رایگەیاند، لەساڵی 2020 وە هەولێر لەلایەن سووپای پاسدارانەوە بەبیانووی جیا جیا، کەوتووەتە بەر هێرشی مووشەک و درۆنەوەو دان بەخۆداگرتنمان سنووری هەیە. بەڵام لیرەدا پرسیارەکە ئەوەیە کەئاخۆ حکومەتی هەرێمی کوردستان ، چۆن و بەچ شێوەیەک وەڵامی ئەو دەستدرێژیانە دەداتەوە کەدەکرێتە سەر شارەکانی ژێر دەسەڵاتییەوەو توانای بەرەنگاربوونەوەی سەربازی و هێرشی هەیە بۆ ناوخۆی ئێران و بنکەو بارەگاکانی سوپای پاسداران و باڵە چەکدارەکانی لەناوخۆی عێراق؟ خۆ گەربێتو بەنیازبێت کارتی هێزە ئۆپۆزسیۆنە چەکدارەکانی ئێرانی ناو هەرێمی کوردستان لە دژی ئیران بەکاربهێنێت، ئەوە بۆ هەموان روون و ئاشکرایە کەوەڵامی ئێران چۆن و بەچ شێوەیەک دەبێت، هەرچەندە بەبڕوای زۆربەی چاودێرەکان، هێزە ئۆپۆزسیۆنەکانی ئێران، نە توانای ئەنجامدانی ئەو جۆرە کارەیان هەیەو نە هێزو چەکێکی ئەوتۆیان هەیە کەبتوانن بەپێی پێویست بەرگری لەخۆیان بکەن. هەرچی ئەمریکاشە هەرگیز بەرژەوەندییە باڵاکانی نە لەبەر کوردو نە لەبەر هیچ لایەن و دەوڵەتێکی دیکە ناخاتە مەترسییەوە. لەلایەکی دیکەوە دوای هێرشەکان محەمەد شیاع سودانی سەرۆک وەزیرانی عیراق ، فەرمانی پێکهێنانی لیژنەیەکی باڵای ڵێکۆڵینەوەی بۆ هێرشەکان دەرکرد، بەڵام روون و ئاشکرایە کەئەم فەرمان و بڕیاڕە تەنها بۆ سڕینەوەی عارەقی شەرمەزاری حکومەتی ناوەندە لەبەرامبەر بەزاندنی بەردەمی ئاسمان و خاکی عێراق و هیج شتێکی ئەوتۆی لێ سەوز نابێتەوەو تەنها بۆ ئیستهلاکێکی ناوخۆییەو هیچی تر. هەرچەندە مێژووی پەیوەندییەکانی کورد لەکوردستانی عیراق و ئێرانییەکان چ لەسەردەمی رژێمی پاشایەتی و چ لەسەردەمی دوای رووخاندنی رژێمی پاشایەتی و هاتنەکایەی کۆماری ئیسلامی ئێران، مێژوویەکی دوورودرێژی هەیەو مێژووی ئەم پەیوەندیانەش بەپێی پێویستییە سیاسییەکانی سەردەم هەورازو نشیوی بەخۆوە بینیوە ، بەڵام نابێت ئەوە لەیاد بکەین کە سەرەڕای نشێوییەکانیش بەجۆرێک لەجۆرەکان ئەو پەیوەندییانە تا رادەیەکی باش پاریزراون و لایەنە کوردی و ئێرانییەکان لەبەر بەرژەوەندی هاوبەشی سیاسی نەیانهێشتووە داری ئەو پەیوەندیانە لەڕەگەوە وشک ببێتەوە. لەڕاڤەی پەیوەندییە سیاسییەکانیشدا قسەیەکی کلاسیکی باو هەیە کەدەڵێت: لەسیاسەتدا کەس تاسەر دۆست و دوژمن نییە. ئەم قسەیەش لەئێستادا پراوپڕ پڕ بەبەری پەیوەندییەکانی نێوان هەرێمی کوردستان و کۆماری ئیسلامی ئیرانە. بەتایبەتیش وەک باسمان کرد، گەر بیتۆ چاوێک بەمێژووی ئەم دوو لایەنە ناکۆکە رووکەشە دۆستەی پشت پەردەکە بخشێنین، ئەوا دەبینین کە لایەنی ئێرانی چەندین جار لەمیژووی شۆڕشەکانی کوردی باشوور، بەپێی بەرژەوەندییەکانی خۆی پشتی کوردەکانی بەرداوە، بەڵام بەرپرسە باڵا پلە یەکەکانی ناو شۆڕشەکەی بەپێی گرنگییان بۆ بەرژەوەندییە باڵاکانی ئێران چ لەو سەردەمە و چ لەئەگەری داهاتوو لەناو خاکی خۆی داڵدە داوەو زەقترین نموونەی ئەو پشتبەردان و دەستهەڵگرتنە ئاشبەتاڵی 1975 و رێکەوتنی نێوان موحەمەد رەزا شای پەهلەوی و رژێمی بەعسی پێشوو بوو و دەتوانین جەنگی هەشت ساڵەی نێوان ئێران و عێراقی سەردەمی سەدام و خومەینیش بەفریادڕەسێکی باش بۆ پشتگیریی هەمەلایەنەی شۆڕشی کورد لەو سەردەمە بزانین، گەر نا رەنگە ئاخوندەکانی ئێرانیش، هاوشێوەی رژێمەکەی پەهلەوی، بەڕێکەوتنێکی ستراتیژی سنوورەکانی خۆیان بە رووی کورددا دابخستایەو بەپێی پێویست یارمەتی لۆجیستی شۆرشەکەیان نەدایە. هەرچەندە لەئێستادا ئێران زۆنی زەرد بەناوچەیەکی بەهەشت ئاسا بۆ بنکە سیخوڕی و سەربازییەکانی ئیسرائیل و ئەمریکا راڤە دەکات و تێبینییەکی زۆریشی لەسەر زۆنی سەوز هەیەو هاوشێوەی زۆنی زەرد، بنکەو بارەگای هێزە کوردییەکانی ئۆپۆزسیۆنی ئێرانی بوردومان کردووە، بەڵام دەبێت راستییەک بزانین کەمانگی هەنگوینی پەیوەندییەکانی نێوان بەرپرسانی هەرێم و کۆماری ئیسلامی بەم هێرش و پەلامارانە کۆتایی نایەت و بابەتی پشت پەردەکان زۆر زیاترن لەو بابەتانەی کە لەمیدیاکان باس دەکرێن و تیشکیان دەخریتەسەر. لەکۆتاییدا لەناو ئەم هەموو ئاڵۆزی و کێشەو جەنگ و ململانییەی ناوچەکە پرسیاریک خۆی قووت دەکاتەوە کەئاخۆ پارتە دەسەڵاتدارەکانی هەرێمی کوردستان دەتوانن خۆیان لەئەگەری ئەو جەنگە بەوەکالەتە سووتینەرە بەدووربگرن و درێژە بەمانگی هەنگوینی پەیوەندییە ئاشکراو نهێنییەکانیان لەگەڵ کۆماری ئیسلامیدا بدەن، یان خود نا لەژێر گووشاری وڵاتانی ئیقلیمی و زلهێزەکان کۆتایی بەو هاوسەرگیرییە کاتۆلیکییە دێنن و مانگە هەنگوینییە چەندین ساڵەکەیان پێش دڵنیابوون لەڕووخاندنی کۆماری ئێران دەکەن بەخەزانی هێرشی مووشەکی و درۆنی؟ بێگومان هێرشی دوای کۆتایی هاتنی مانگە هەنگوینییەکەش وەک هێرشەکانی پێشووتر نابێت و بەرپرسانی هەریمیش باش ئەم راستییە دەزانن.
هاوڵاتی كۆمیتەی پاراستنی رۆژنامەنوسان رایگەیاند هەرێمی كوردستان لەڕیزی ئەو وڵاتانەدایە كە بەتۆمەتی تیرۆرو دژە دەوڵەتبون دەخرێتە پاڵ رۆژنامەنوسان و دەخرێنە زیندانەوە. كۆمیتەی پاراستنی رۆژنامەنوسان (CPJ) لەڕاپۆرتێكیدا ئاماژەی بەوەداوە "هەرێمی كوردستان هاوشێوەی میسر، سعودیە، مەغریب لەم ساڵانەی دواییدا تۆمەتی بڵاوكردنەوەی هەواڵی ناڕاست، تیرۆرو تۆمەتی دژە دەوڵەتی لە دژی رۆژنامەنوسان فراوانتر كردوە". كۆمیتەی پاراستنی رۆژنامەنوسان لەبارەی هەرێمی كوردستانەوە لە راپۆرتەكەیدا ئاشكرایكردوە "لەمەغریب و جەزائیر هیچ حاڵەتێكی نوێی زیندانی كردنی رۆژنامەنوسان تۆمار نەكراوە، بەڵام لەهەرێمی كوردستان چوار رۆژنامەنوس لە زیندانن كە یەك حاڵەتیان نوێیە". هەریەك لە رۆژنامەنوسان شێروان شێروانی، گوهدار زێباری و قارەمان شوكری بە تۆمەتی جیاجیا لە زینداندان و ماوەی نزیكەی سێ مانگیشە سلێمان ئەحمەد لەلایەن هێزەكانی ئاسایشی پارتی رفێندراوەو بێسەروشوێنكراوە. ئەوەشی خستوەتەڕوو " لەسەر ئاستی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست میسر خراپترین وڵاتە بۆ زیندانیكردنی رۆژنامەنوسان و هاوشێوەی توركیا، پلەی هەشتەمی لە جیهاندا گرتوە بەدەستگیركردنی 13 رۆژنامەنوس و سعودیە لە ریزبەندی نۆیەمدایە بە دەستگیركردنی 10 رۆژنامەنوس".
.jpg)
هاوڵاتی بزوتنەوەی گۆڕان دووەمین كۆنفرانسی نیشتمانی ساز دەكات و كۆمسیۆنی هەڵبژاردنی عێراقیش چاودێری كارەكانی دەكات. ژووری هەڵبژاردنی گۆڕان راگەیەندراوێكی بڵاوكردەوەو ئاماژەی بەوەداوە كە بەپێی بڕیار و ڕاسپاردەی كۆبونەوەی جڤاتی نیشتمانی و جڤاتی گشتی، بزوتنەوەی گۆڕان لە رۆژانی شەممەو یەكشەممە بەدروشمی (گۆڕان بەرەو قۆناغێكی نوێ بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی ئاڵنگارییەكان) دووەمین كۆنفرانسی نیشتمانی لە گردی زەرگەتەی شاری سلێمانی سازدەكات. بەپێی زانیارییەكانیش نزیكەی 900 ئەندام بەشداری كۆنفرانسەكە دەكەن و كۆمیسیۆنی هەڵبژاردنی عێراقیش چاودێری كارەكانی دەكات، لە یەكەم رۆژی كۆنفرانسەكەشدا راپۆرتی لیژنەكان دەخرێتەڕوو، لە دووەم رۆژیشدا راپۆرتەكان دەخرێنە دەنگدانەوە. چۆمان محەمەدیش کە بە وتەبێژی دوەمین کۆنفڕانسی نیشتیمانی بزوتنەوەی گۆڕان دانراوە سەبارەت بە کۆنگرەکە ڕایگەیاند، کۆنفڕانسەکە لەژێر ناونیشانی گۆڕان بەرەو قۆناغێکی نوێ بۆ ڕوبەڕوبونەوەی ئاڵەنگارییەکان بەڕێوەدەچێت و لە پێنج ڕاپۆرتدا بە وردی پێداچونەوە بۆ هەیکەلییەت و دۆخی بزوتنەوەکە دەکرێت. وتیشی، دەیانەوێت بۆ شێوازی سیاسەتکردن بچنە قۆناغێکی نوێوە و هەڵسەنگاندن بۆ بڕیارەکانی جڤاتی نیشتمانی و ڕابردوی نوێنەرەکانی بزوتنەوەی گۆڕان بکەن. بزوتنهوهی گۆڕان ئێستا بهدۆخێكی نائاساییدا تێدهپهڕێت، له دوایین ههڵبژاردنی پهرلهمانی عێراقدا كه له 10ی مانگی 10ی ساڵی 2021دا بهڕێوهچوو، نهیتوانی هیچ كورسیهك بهدهستبهێنێت، له ههڵبژاردنی 18ی 12ی 2023ی ئهنجومهنی پارێزگاكانی عێراقیش بهشداری نهكرد. له ههڵبژاردنی پهرلهمانی عێراقدا له ساڵی 2010 بزوتنهوهی گۆڕان وهك سێیهم گهورهترین هێزی سیاسی ههرێمی كوردستان دهركهوت، لهسهر ئاستی عێراقدا 487 ههزار و 181 دهنگی بهدهستهێنا و ههشت كورسی مسۆگهر كرد.
هاوڵاتی ژووری بازرگانی و پیشەسازیی هەولێر رایگەیاند ئەگەرچی هەرێمی كوردستان بەتایبەتی هەولێری پایتەخت بازاڕێكی گرنگی ساغكرنەوەی بەرهەمەكانی ئێرانە كە ڕۆژانە هاوردەی كوردستان و عێراق دەكرێت، داوا لەبازرگانان و هاووڵاتییان دەكات بایكۆتی كاڵاكانی ئێران بكەن ژووری بازرگانی و پیشەسازیی هەولێر راگەیەنراوێكی لەبارەی هێرشەكەی سەر هەولێرو بایكۆتی كاڵای ئێرانی بڵاوكردەوەو رایگەیاند " بەتوندی سەركۆنە و ئیدانە و شەرمەزاری ئەو پەلامار و هێرش و تاوان و زوڵم و تەعدایەی هێزەكانی كۆماری ئیسلامی ئێران دەكەین بۆ سەر شاری هەولێر كە بەداخەوە جگە لە شەهید بوونی پێشڕەو دزەیی كە سەرمایەدارێكی ناودارو دیاری شارەكەمان و ئەندامێكی كارای ژوورەكەمان بوو، ژینای تەمەن كەمتر لە یەك ساڵەی كچی و كەرەم میخائیل كە بازرگانێكی دیكەی دیاری عێراق بوو شەهید بوون و چەندین كەسی دیكە بێتاوان و ئەندامانی خانەوادەكەشی بریندار بوون". ئەوەشی وتوە"داوا لە سەرجەم بازرگانانی هەرێمی كوردستان و هاووڵاتییان بە گشتی دەكەین، ئەگەرچی هەرێمی كوردستان بەتایبەتی هەولێری پایتەخت بازاڕێكی گرنگی ساغكرنەوەی بەرهەمەكانی ئێرانە كە ڕۆژانە هاوردەی كوردستان و عێراق دەكرێت، بایكۆتی هێنان و بەكارهێنانی كاڵاكانی ئێران بكەن و سەرجەم پەیوەندییە ئابووری و بازرگانیەكانیان لەگەڵ ئێران هەڵپەسێرن".
.jpg)
هاوڵاتی وتەبێژی كۆمسیۆنی هەڵبژاردنەكانی عێراق رایگەیاند بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان كۆمسیۆن پشت بەتۆماری دەنگدەرانی عیراق دەبەستێت، لەبەرئەوەی تۆمارەكەپاكراوەتەوە لەدەنگی مردو و زیادە. جومانە غەلای وتەبێژی كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكانی عیراق بە میدیای فەرمی یەكێتی وتوە" كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكان بە پێی یاسای هەڵبژاردن لەهەرێمی كوردستان، هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان بەڕێوەدەبات، هاوكات كۆمسیۆن كۆمەڵێك ڕێنمایی و بڕیار دەردەكات، لەگەڵ ئەو تۆمارو ئامێرانەی لەبەردەستدا هەیە، گەرەنتی هەڵبژاردنێكی پاك و شەفاف دەدات". وتەبێژی كۆمسیۆن ئەوەشی خستوەتەڕوو " كۆمسیۆن بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان پشت بەتۆماری دەنگدەرانی عیراق دەبەستێت، چونكە پێیوایە تۆمارەكەپاكراوەتەوە لەدەنگی مردو و زیادەو هەروەها لەدایكبوانی ساڵی 2006یش كە بۆ ئەمساڵ مافی دەنگدانیان هەیە زیاد كراون". " كۆمسیۆن مافی خۆیەتی رێكارە پێویستەكان بگرێتەبەر بۆ دڵنیابوون لە پاك و بێگەردی پرۆسەی هەڵبژاردن لە هەرێمی كوردستان، هەروەها هەژماركردنی دەنگەكان بە هەردوو سیستمی ئەلكترۆنی و دەستی دەبێت، وەك چۆن لەهەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاكاندا پەیڕەو كرا"جومانە غەلای وا دەڵێت.
هاوڵاتی سەرۆك وەزیرانی عێراق رایگەیاند ناكۆكییەكان لەگەڵ كۆمپانیا نێودەوڵەتییەكان كە لە كەرتی نەوتی هەرێمی كار دەكەن لەسەر خەرجكردنی پارەكانیان هۆكاری دواكەوتنی دەستپێكردنەوەی هەناردەكردنی نەوتی هەرێمە. محەمەد شیاع سودانی، سەرۆك وەزیرانی عێراق لە كۆڕبەندی داڤۆسی سویسرا لەچاوپێكەوتنێكیدا لەگەڵ ئاژانسی بلومبێرگی ئەمریكی لەبارەی دەستپێكردنەوە بەهەناردەكردنی نەوتی هەرێم رایگەیاند "ناكۆكییەكان لەگەڵ كۆمپانیا نێودەوڵەتییەكان كە لە كەرتی نەوتی هەرێمی كوردستان كار دەكەن، لەسەر خەرجكردنی پارەكانیان، هۆكاری دواكەوتنی دەستپێكردنەوەی پرۆسەی هەناردەكردنی نەوتی هەرێمی كوردستانە كە نزیكەی 10 مانگە راگیراوە". سەرۆك وەزیرانی عێراق ئەوەشی خستوەتەڕوو "كۆمپانیاكانی نەوت، پرسێكیان هەیە لەگەڵ خەرجیی بەرهەمهێنانی نەوتەكە، گفتوگۆكان بەردەوامن بۆ چارەسەركردنی ئەو كێشانە، بەڵام هێشتا نەگەیشتوینەتە رێككەوتنێكی فەرمی". سودانی باسی لەوەشكردوە "لە مانگی رابردووەوە لەنێو ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق سەرقاڵی هەڵسەنگاندنێكن بۆ گۆڕانكاری لە بودجەی عێراق، تاوەكو لە رێگەی گۆڕانكارییەكانەوە بتوانن پارەی كۆمپانیا بیانییەكان بدەن". رۆژی 25ی ئاداری 2023، هەناردەكردنی نەوتی هەرێمی كوردستان بەهۆی بڕیارێكی دادگای نێوبژیوانی نێودەوڵەتی لە پاریس راگیرا.
هاوڵاتی ئاسایشی شارەزوور دەستگیركردنی چەند تۆمەتبارێكی راگەیاند كە چەند ئامێرێكی دۆزینەوەی شوێنەواریان پێبوە بەمەبەستی گەڕان و دۆزینەوە و دەرهێنان شوێنەوار. بەپێی راگەیەنراوێكی ئاسایشی شارەزوور لەبارەی دەستگیركردنی چەند تۆمەتبارێك رایگەیاند "لەدوای چاودێریكردن و ئەنجامدانی لێكۆڵینەوەی وورد، هێزەكانی ئاسایش لە سنوری ناحیەی وارماوا بە فەرمانی دادوەری لێكۆڵینەوە، توانیان سێ تۆمەتبار دەستگیربكەن و دەستبگرن بەسەر چەند ئامێرێكی دۆزینەوەی شوێنەوار، بەنیازبوون بۆ مەبەستی گەڕان و دۆزینەوە و دەرهێنان بەكاریبهێنن". رونیشیكردوەتەوە "لەئێستادا تۆمەتباران بەماددەی ٢٤ی شوێنەوار ڕاگیراون و لێكۆڵینەوە لە دۆسیەكانیان بەردەوام".
هاوڵاتی لەسەر ھێرشەکەی ھەولێر، ئێران وەڵامی کۆمکاری عەرەبی دەداتەوە و دەڵێت، ھیوادارن عێراق بەتەواوی پابەندیی رێککەوتنی ئەمنی نێوانیان بێت. ناسر کەنعانی وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران راگەیەندراوەکەی کۆمکاری عەرەبی لەبارەی ھێرشەکەی ھەولێر رەتدەکاتەوە و دەڵێت، ھێرشەکە بەپێی مافی مەشرووعی ئێران بۆ رووبەرووبوونەوەی تیرۆر و دەستوپێوەندەکانی ئیسرائیل ئەنجامدراوە کە ئاسایشی نیشتمانیی ئیرانیان کردووەتە ئامانج و ھاووڵاتییانی ئیرانیان رووبەرووی ھەرەشە و مەترسی کردووەتەوە. كەنعانی دەشڵێت: "کۆماری ئیسلامیی ئێران دوودڵ نابێت لە مامەڵەکردن بەشێوەیەکی تووند لەگەڵ ئەو سەرچاوانەی هەڕەشە لە ئاسایشی نەتەوەیی ئێران دەکەن، هەروەها لە بەرگریکردن لە ئاسایشی هاووڵاتییانی و سزادانی تاوانباران." وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران باسی لەوەشکرد کە وڵاتەکەی رێز لە سەروەری و یەکێتیی خاکی عێراق و "دراوسێیتی باش لە پرەنسیپە جێگیرەکانی کۆماری ئیسلامیی ئێرانە لەبارەی عێراقەوە." لە دوای وڵامەکەی وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێرانیش فوئاد حسێن وەزیری دەرەوەی عێراق لە چاوپێکەوتنێکدا بە پەیامنێری میدیایەکی عەرەبی ڕاگەیاند، "ئێمە هەموومان شەڕی ئیرهاب و تیرۆرستان دەکەین، بەڵام منداڵێکی یەک ساڵ ئایا تیرۆرستە؟ شەوی دووشەممە، 15-01-2024، سوپای پاسدارانی ئێران بە 11 مووشەک هێرشی کردە سەر شاری هەولێر، پێنج لەو مووشەکانە بەر ماڵی سەرمایەداری کورد پێشڕەو دزەیی کەوتن. بۆردوومانەکە گیانلەدەستدانی پێشڕەو دزەیی و منداڵێکی کە تەمەنی تەنیا ساڵێک و هاوڕێیەکی و کارگوزارێکی ماڵەکەی لێکەوتەوە، هەروەها 16 کەسیش بەهۆی هێرشەکەوە بریندار بوون.
هاوڵاتی رۆژی یەکشەممە دادگاى باڵاى فیدڕاڵى عێراق پێنج سکاڵای سەر هەرێمی کوردستان تاوتوێ دەکات، یەکێک لە سکاڵاکانیش لەدژى یاسای هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستانە. ەپێی خشتەی دانیشتنەکە، سێ دۆسییەیان سکاڵایە لەسەر هەریەکە لە سەرۆکی پەرلەمان و سەرۆکی هەرێم و سەرۆکی ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێم، هەروەها سەرۆک وەزیرانی عێراق و وەزیری دارایی هەرێمی کوردستان کە تایبەتن بە ناردنی شایستە داراییەکانی موچەی فەرمانبەرانی هەرێم. یەکێک لە سکاڵاکانیش تایبەتە بە یاسای هەڵبژاردنی پەرلەمانى کوردستان، سکاڵاکان دوو سکاڵان و یەکخراون، لەلایەن زیاد جەبار، سەرۆکی فراکسیۆنی یەکێتی لە خولی پێنجەمی پەرلەمانی کوردستان و ئامانج نەجیب شەمعوون، ئەندامى کریستیانەکان لە ئەنجوومەنى پارێزگاى سلێمانى لە دژی پێنج ماددەی یاسای هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان تۆمارکراون، کە تایبەتن بە ژمارەى کورسییەکانی پەرلەمان، یەک بازنەیی هەڵبژاردن و کورسیی کۆتاکان لە پەرلەمانى کوردستان. جێگەیباسە لە دانیشتنى پێشوویدا لە 27ى کانوونى یەکەمى 2023، دادگەى باڵاى فیدراڵى، داواى لە کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکان کردبوو روونکردنەوەى بداتێ لەبارەى ئەوەى بە چى شێوازێک دەکرێت هەڵبژاردنى پەرلەمانى کوردستان بەڕێوەببات بەتایبەت لە دابەشکردنى بازنەکانى هەڵبژاردندا.
هاوڵاتی کۆمیتەی پاراستنی رۆژنامەنووسان رایدەگەیەنێت، ھەرێمی کوردستان ھاوشێوەی میسر و سعودیە و مەغریب تۆمەتبارکردنی رۆژنامەنوسانی بە تیرۆر و دژە دەوڵەت دژی ڕۆژنامەنووسان فراوانتر کردووە. بەپێی راپۆرتێکی کۆمیتەی پاراستنی ڕۆژنامەنووسان (سی پی جەی)، ھەرێمی کوردستان ھاوشێوەی میسر، سعودیە، مەغریب لەم ساڵانەی دواییدا بەکارھێنانی ھەواڵی ناڕاست، تیرۆر و تۆمەتی دژە دەوڵەتی لە دژی رۆژنامەنووسان فراوانتر کردووە. دەشڵێن، لەسەر ئاستی رۆژھەڵاتی ناوەڕاست میسر خراپترین وڵاتە بۆ زیندانیکردنی ڕۆژنامەنووسان و ھاوشێوەی تورکیا، پلەی ھەشتەمی لە جیھاندا گرتووە بە دەستگیرکردنی ١٣ رۆژنامەنووس و سعودیە لە ریزبەندی نۆیەمدایە بە دەستگیرکردنی ١٠ رۆژنامەنووس. ئەوەش لەکاتێکدایە، ڕۆژى ١٧ى ئەم مانگە سهنتهری میترۆ بۆ داکۆکی لە مافی ڕۆژنامەنووسان، راپۆرتی ساڵانەی خۆی لەبارەی پێشێلکارییەکان بەرامبەر بە ڕۆژنامەنووسان لە هەرێمی کوردستان بڵاوکردەوە و بە پێی ئامارەکان، له ساڵی ڕابردوودا ٢٤٩ پێشێلكاریی بهرامبهر به ٢٤٧ ڕۆژنامهنووس و دامهزراوهی میدیایی ئهنجامدراوە، جەختیش کراوەتەوە، کە هەرێمی کوردستان ژینگەیەکی لەبار نییە بۆ کاری ڕۆژنامەوانی و یاسای ڕۆژنامەگەریی جێبەجێ ناکرێت.
هاوڵاتی هاتوچۆی سلێمانی ئاگاداری شۆفێران دەکاتەوە کە لە هەفتەی ئایندەوە كامێرا جێگیرەكان دەخرێنەكار و سەرپێچی و خێرایی شۆفێران تۆماردەکەن. بەڕێوەبەرایەتی هاتووچۆی سلێمانی ڕایگەیاند، ئاگاداری سەرجەم شۆفێران دەکات کە لە ڕۆژی سێ شەممە ڕێکەوتی 23/01/2024 کاتژمێر 10:00 ی سەرلەبەیانییەوە کامێرا جێگیرەکانی ناو سنووری پارێزگای سلێمانی دەکەونە بواری جێبەجێکردن و تۆمارکردنی سەرپێچی خێرایی. هاتوچۆی سلێمانی لە ئاگادارییەکدا دەڵێت، داوا لەسەرجەم شۆفێران دەکەین پابەندی ئەو خێراییە دیاریکراوانە بن کە لەسەر شەقامەکان بۆیان دیاریکراوە بەپێی هێما و تابلۆکانی هاتووچۆ. رونیشیکردەوە، هەروەها وەک بەرچاو ڕوونیەک بۆ هەموو لایەک ئەم کامێرایانە سیستەمی پۆینت تو پۆینت نییە و بە سیستەمی یەک خاڵ خێراییەکان تۆمار دەکات.
هاوڵاتی کۆریای باکوور ڕۆژی هەینی ڕایگەیاند سیستەمی چەکی ئەتۆمی ژێر ئاوی تاقیکردۆتەوە وەک وەڵامدانەوەیەک بۆ مانۆڕێکی دەریایی هاوبەشی نێوان کۆریای باشوور و ئەمەریکا و ژاپۆن لەم هەفتەیەدا، هاوکات بەردەوامە لە تۆمەتبارکردنی ڕکابەرەکانی بۆ زیادبوونی گرژییەکان لە ناوچەکەدا. ئەم تاقیکردنەوەیە چەند ڕۆژێک دوای ئەوە هات کە ڕابەری کۆریای باکوور کیم جۆنگ ئون ڕایگەیاند چیتر کار بۆ مانەوەی ئاشتی لەگەڵ کۆریای باشور ناکەن و و وڵاتەکەی دەستووری خۆی دەنووسێتەوە بۆ ئەوەی کۆریای باشوور بە دوژمنترین دوژمنی بیانی وڵاتەکەی پێناسە بکات. لە ئێستادا گرژییەکانی نێوان ئەو دوو وڵاتە بۆ بەرزترین ئاست لە ماوەی چەند ساڵی ڕابردوودا بەرزبووەتەوە، لە کاتێکدا کیم چالاکییەکانی تاقیکردنەوەی چەکی خێراتر کردووە و هەڕەشەی ناکۆکی ناوکی دەکات. ولایەتە یەکگرتووەکانی ئەمەریکا و هاوپەیمانە ئاسیاییەکانی وەڵامی دەدەنەوە بە بەهێزکردنی مانۆڕە سەربازییە هاوبەشەکانیان کە کیم بە مەشقی داگیرکاری ناوی دەبات. فڕۆکە بێفڕۆکەوانەکەی چەکی ئەتۆمی ژێر ئاوی کۆریای باکوور یەکێکە لەو سیستمە فراوانانەی کە لەم ساڵانەی دواییدا نیشاندراوە لە کاتێکدا کیم سیستەمی چەکی ئەتۆمی فراوان دەکات. سوپای کۆریای باشوور جەخت لەوە دەکاتەوە کە کۆریای باکوور توانای ئەو فڕۆکە بێفڕۆکەوانانەی زیاد کردووە کە وا پێشبینی دەکرێت بۆ ئەنجامدانی هێرش بۆ سەر کەشتی و بەندەرەکانی ڕکابەرەکانی .
هاوڵاتی مقاومەی ئیسلامی کە گروپێکی چەکداری شیعەیە بەرپرسیارێتی هێرشەکەی دوێنێ شەوی سەر فڕۆکەخانەی هەولێریان گرتە ئەستۆو ڕایانگەیاند هێرشیان کردۆتە سەر پێگەیەکى هێزەکانى ئەمریکا لە نزیک فڕۆکەخانەى هەولێر. دژەتیرۆرى کوردستانیش رایگەیاند، درۆنەکە خراوەتە خوارەوە. شەوى پێنجشەممە 18ى کانوونى دووەمى 2024، "مقاوەمەى ئیسلامى - شیعە" رایگەیاند، بە درۆنێک هێرشیان کردووەتە سەر پێگەیەکى هێزەکانى ئەمریکا لە نزیک فڕۆکەخانەى هەولێر. هەر ئەمشەویش دوای هێرشەکە دژەتیرۆری کوردستان رایگەیاند، شەوى پێنجشەممە درۆنێکی بۆمبڕێژکراو تێکشێندرا و خرایە خوارەوە کە ئاڕاستەی فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتیی هەولێر کرابوو. بە گوێرەی زانیارییەکان درۆنەکە لەلایەن هاوپەیمانان و دوور لە شوێنی نیشتەجێبوون و قەرەباڵخی خراوەتە خوارەوە و زیانی گیانی نەبووە. لەگەڵ بەردەوامی جەنگی ئیسرائیل و حەماس و پشتیوانی هاوپەیمانان و ئەمریکا بۆ ئسرائیل هێرشەکانی سەر گروپە چەکدارەکانی سەر بە ئێران ڕۆی لە زیادبونێکی بەرچاو کردووە بەتایبەت لە سوریا و عێراق. جەنگی نێوان سوپای ئیسرائیل و بزووتنەوەی حەماس لە 7ـی تشرینی یەکەمی 2023 دەستیپێکرد و لە رۆژی 17ـی هەمان مانگەوە هێرشی ئەو گرووپانەی خۆیان بە مقاوەمەی ئیسلامی ناودەبەن بۆ سەر هێزەکانی ئەمریکا لە هەرێمی کوردستان، رۆژئاوای کوردستان، عێراق و سووریا دەستی پێکرد.
هاوڵاتی مامۆستایانی ناڕازی گەرمیان هۆشداری دەدەنە مامۆستایانی ئاینی و وتاربێژانی سەرجەم مزگەوتەكانی گەرمیان. مامۆستایانی ناڕازی گهرمیان لهپهیامێكدا بڵاویانكردهوه، به پێی زانیاریهكانمان ئهوقافی گهرمیان داوایان كردوه له سهرجهم مزگهوت و مامۆستایانی ئاینی گهرمیان و ناوچهكانی دهوروبهری بۆئهوهی له وتاری ههینیدا داوا له مامۆستایان بكهن بایكۆت بشكێنن و بگهڕێنهوه هۆڵهكانی خوێندن". دەشڵێن "بۆیە لێرەوە داوا لە مامۆستایانی ئاینی بەڕێز دەكەین بە ھیچ شێوەیەك نەچنە ژێر باری جێبەجێ كردنی داواكاریەكەی ئەوقاف و بە گوێیان نەكەن، چونكە ئەو بایكۆتەی ئێمە درێژەمان پێ داوە تەنھا بۆ داوای مافی مامۆستایانی كەرتی پەروەردە نییە، بەَلكو داوای مافی سەرجەم مامۆستایان و فەرمانبەرانی ھەرێمی كوردستانمان كردووە كە خۆی لە گواستنەوەی موچەدا دەبینێتەوە بۆ سەر بەغداد و مامۆستایانی ئاینی بەڕێزیش بەشكێن لە بابەتەكە" . ئاماژەیان بەوەشكردووە "مامۆستایانی ئاینی بەرێز شوێنگرەوەی پێغەمبەرن (د.خ)و لە سۆنگەی بیرو باوەڕی پتەویان بە ئاینی پیرۆزی ئیسلام ئێستاش بە ھەمان نەفەسی پێشو دژی ستەم و ستەمكاران بوەستنەوە و پاڵپشتی ستەمكاران نەبن و بەرگریكارێكی بوێر بن لە مافی مامۆستایان و فەرمانبەران" .
هاوڵاتی سەرەڕای هێرشەکانی ئێران بۆ سەر هەرێم، بەڵام هێشتا حکومەتی هەرێم هیچ بڕیارێکی نەداوە بۆ گەڕاندنەوەی نوێنەرایەتیەکەی لەو وڵاتە. ئەمرۆ پێنج شەممە هاوڵاتی پەیوەندی بە نازم دەباغ، نوینەری حکومەتی هەرێمی کوردستان لە تاران کرد دەربارەی ئەگەری کشاندنەوەیان لە تاران و گەیاندنی پەیامێکی ڕوون بە تاران، بەڵام ناوبراو ئامادە نەبوو هیچ لێدوانێک بدات. شەوی دووشەممە سوپای پاسدارانی ئێران، بەچەندین موشەکی زیرەکی بالیستیک هێرشی کردە سەر شاری هەولێر و بەهۆیەوە چوارکەس گیانیان لەدەست دا و زیاتر لە ١٦ کەسیش بریندار بوون. دوا بەدوای هێرشەکەش هەردوو سەرۆکوەزیرانی عێراق و هەرێمی کوردستان کۆبوونەوەکانیان لەگەڵ وەزیری دەرەوەی ئێران هەڵوەشاندەوە. هاوکات عێراق وەک ناڕەزایەتیەک لەبەرامبەر پێشێل کردنی سەروەری وڵاتەکەی باڵوێزی خۆی لە تاران بانگهێشتکردەوە، بەڵام تاوەکو ئێستا هەرێمی کوردستان بڕیاری بۆ گەڕاندنەوەی نوینەرایەتی خۆی نەداوە.
