.jpg)
هاوڵاتی وەزارەتی پەروەردە داوا لە سەرجەم بەڕێوەبەرایەتییە گشتییەکانی پەروەردە دەکات کە بە زووترین کات دەستبکرێتەوە بە دەوامکردنی ناوەندەکانی خوێندن. وەزارەتی پەرەوردەی هەرێم لە راگەیەنراوێکدا بڵاویکردەوە،" موچە مافێکی بنەڕەتی مامۆستایان و فەرمانبەرانە و سوپاسی ڕۆڵی دڵسۆزانەی مامۆستایان دەکەن، هەمو لایەنێکیش لە دۆخی دارایی ئێستای هەرێم و هۆکارەکانی دروست بونی ئەو دۆخە دەزانین کە ڕوبەروی کوردستان کراوەتەوە." ئاماژە بەوەشکراوە، "زیاتر لە دو هەفتەیە دەوامی ناوەندەکانی خوێندن دەستیپێکردوە ، بەڵام لە هەندێک ناوچە دەوام نەکراوە، وەک ئاماژەمان پێدا موچە مافی بنەڕەتی مامۆستایانە و حکومەتی هەرێمی کوردستان لەهەوڵی بەردەوامی بەدەستهێنانی شایستە داراییەکانی کوردستانە لە حکومەتی عێراقی فیدراڵ ،داواکارین بە زوترین کات دەست بە پرۆسەی پەروەردە و فێربون لەو ناوچانە بکرێتەوە چونکە دەرئەنجامەکانی بایکۆت لە ساڵانی ڕابردو زیانی هەبوە و هیچ بوارێک نییە تا گۆڕانکاری لە ساڵنامەی خوێندن بکرێت. " ئەوەش خراوەتەڕو، بۆ ئەم مەبەستەش سەرجەم بەڕێوەبەرایەتی گشتیی پەروەردە پەیوەندیدارەکان ئاگادار دەکەینەوە کە بە زوترین کات دەستبکرێتەوە بە دەوامکردنی ناوەندەکانی خوێندن. لە 13ـی ئەیلوولەوە لەگەڵ دەستپێکردنەوەی دەوامی قوتابخانەکان لە هەرێمی کوردستان، بەشێکی مامۆستایان و وانەبێژانی سنووری پارێزگاکانی سلێمانی و هەڵەبجە و هەردوو ئیدارەی گەرمیان و راپەڕین بایکۆتی دەوامیان کردووە و ناچنە هۆڵەکانی خوێندنەوە بەهۆی وەرنەگرتنی شایستە داراییەکانیان و دانەمەزراندنی مامۆستایانی وانەبێژ.
هاوڵاتی مەسعود حەیدەر، بریکاری وەزارەتی دارایی عێراق دەڵێت، "بەپێی دەستوور حکومەتی عێراق ناتوانێت مووچە یان هەر خەرجییەکی دیکە بۆ هەرێمی کوردستان بنێرێت." مهسعود حهیدهر له ههژماری تایبهتی خۆی لهتۆڕی كۆمهڵایهتی فهیسبوك سەبارەت بە ناردنی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمەوە ڕاستەخۆ لەڕێی بەغداوە نوسیویهتی، "به پێی دهستوری عێراق، حكومهتی عێراق ناتوانێت راستهوخۆ موچه یان ھهر خهرجیهكی تر بۆ ھهرێم خهرجبكات، ھهمو مامهڵهیهكی نێوان ھهرێم و بهغدا دهبێت له رێگهی دامو دهزگا فهرمیهكانی ھهردولاوه بێت كه حكومهتی ھهرێم و حكومهتی فیدڕاڵین". ئاماژهی بهوهشكردوه، "به پێی یاسای بودجهی ساڵی 2023 دهبێت حكومهتی فیدڕاڵی مانگانه 775 ملیار دینار موچه بۆ ھهرێم خهرج بكات له رێگهی وهزارهتی دارایی ھهرێمی كوردستانهوه". دهشڵێت، "ھهر بابهتێك له دهرهوهی ئهو چوارچێوهیه، یاریكردنه به ھهست و سۆزی موچهخۆرانی ھهرێمی كوردستان و حكومهتی عێراق ناتوانێت جێبهجێی بكات، چونكه پێچهوانهی ماددهی 117 و 121 ی دهستوره. ئەم ڕاگەیەندراوەی بریکاری وەزارەتی دارایی عێراق لهكاتێكدایه، فراکسیۆنەکانی یەکێتی، نەوەی نوێ، یەکگرتو و کۆمەڵ لهئهنجومهنی نوێنهرانی عێراق نوسراوێکیان ئاڕاستەی سەرۆک وەزیران لە بارەی موچەی فەرمانبەرانی هەرێم کرد و داوایانكرد، "موچەی فەرمانبەرانی هەرێم هاوشێوەی فەرمانبەرانی عێراق، لە رێگەی کارتی بانکییەوە دابەش بکرێت".
هاوڵاتی دەوروبەری کاتژمێر یەکی دوای نیوەڕۆی ئەمرۆ هەورە بروسکەیەکی بەهێز لە خاڵێکی پێشمەرگە لە گەلی ڕەشاڤە دەدات بەوهۆیەوە سێ پێشمەرگە بریندار دەبن. مەسعود بۆتی،جێگری بەڕێوەبەری تەندروستی قەزای ئامێدی بە هاوڵاتی وت" بەهۆی هەورە بروسکەوە سێ پێشمەرگە لەگەلی رەشاڤە لەسنوری ناحیەی دێرەلوک سەر بەقەزای ئامێدی بریندار بوون و ، دوو لەو پێشمەرگانە رەوانەی نەخۆشخانەی ئامێدی کراون ". سەبارەت بە دۆخی تەندروستی پێشمەرگە بریندارەکان جێگری بەڕێوەبەری تەندروستی قەزای ئامێدی وتیشی،" یەکێک لە بریندارەکان کەمێک قاچی سووتاوە وئەوەی دیکەیان بەهێزی دەنگی هەورە بروسکە کە کاریگەری لەسەری کردووەو لەسەر داواکاری خۆی رەوانەی دهۆک کراوە". باسی لەوەشکرد، "تەنها یەکێک لە بریندارەکان دەستی شکاوەو ڕەوانەی رەوانەی دهۆک کراوە بۆ وەرگرتنی چارەسەری پێویست و دۆخی هەر سێ بریندارەکان جێگیرە و هیچ مەترسی لەسەر ژیانیان نیە"
.jpg)
هاوڵاتی وەزیر ناوخۆی تورکیا رایگەیاند بە بەشداری زیاتر لە 13 هەزار لە هێزە ئەمنییەکانی تورکیا 67 کەسیان لە 16 پارێزگا دەستگیرکردووە کە پەیوەندیان بە پەکەکەوە هەبووە. دوای ئەوەی دوو رۆژ لەمەوبەر تەقینەوەیەک لەبەردەم ئاسایشی گشتی رویدا و دواتر پارتی کرێکارانی کوردستان (پەکەکە) ئەنجامدانی هێرشەکەی لە ئەستۆ گرت، وەزارەتی ناوخۆی تورکیا ئۆپەراسیۆنێکی بەرفراوانی لە پارێزگاکانی باکوری کوردستان دەستپێکردووە و ئەو کەسانەی پەیوەندیان بە پەکەکەوە هەیە دەستگیردەکات. عهلی یهرلیكایا، وەزیری ناوخۆی تورکیا سەبارەت بە ئۆپەراسیۆنەکە رایگەیاند کە تا ئێستا 55 کەسیان لە 16 پارێزگای تورکیا دەستگیرکردووە و لە ئۆپەتاسیۆنێکی جیادا لە پێنج پارێزگای تر 12 کەسیان دەستگیرکردووە. بەپێی قسەی وەزیری ناوخۆی تورکیا ئەو 55 کەسەی دەستگیرکراون بەشێکن لە "پێکهاتەی هەواڵگری" پەکەکە لە ئورفە، ماردین، ئامەد، شرناخ، باتمان و چەند پارێزگایەکی تر. عەلی یەرلیکایا دەشڵێت، 13 هەزار و 400 پۆلیس، جەندرمە و میت بەشداریان لە ئۆپەراسیۆنەکەدا کردووە.
هاوڵاتی باڵی کامیلی حاجی عەلی رایگەیاند بەشداری گەڕی دووەمی کۆنگرەی سیانزەیەمی بزوتنەوەی ئیسلامی ناکەن و حزبێکی نوێیان راگەیاند، بەناوی بزوتنەوەی پەیوەندی ئیسلامی. ئەمڕۆ لە کۆنگرەیەکی رۆژنامەوانیدا باڵی کامیلی حاجی عەلی باڵی عیرفان عەبدولعزیزی بە ئەنجامدانی پیشێلکاری لە کۆنگرە تۆمەتبار کرد و رایگەیاند، کە "کۆنگرە ی بزوتنەوە پیشێلکاری تێدا بووە و باڵی عیرفان عەبدولعەزیز گەورەترین ساختەکاری کردووە و لەبری زیاتر لە دوو هەزار کەس ئیمزای کردووە و زانیاری ناڕاستی داوە." باڵەکەی کامیل حاجی عەلی دەشڵێت، "عیرفان عەبدولعەزیز پەیمانی خۆی شکاند و پەیڕەوی ناوخۆی پێشێلکرد چونکە وتی خۆی کاندید ناکاتەوە بۆ رابەڕ بەڵام دیسانەوە خۆی کاندید کردەوە." لە کۆنگرەکەدا باس لەوەش کرا، "لەبەر ئەو هۆکارانە و لەبەر بەرژەوەندی گشتی بڕیارماندا بە بەشدارینەکردنی کۆنگرە و راگەیاندنی بزوتنەوەی پەیوەندی ئیسلامی." ئەمە لەکاتێکدایە کە ئەمڕۆ گەڕی دووەمی سیانزەهەمین کۆنگرەی بزوتنەوەی ئیسلامی بەڕێوەدەچێت دوای ئەوەی چەند رۆژێک لەمەوبەر کۆنگرەکە بەهۆی تەواونەکردنی رێژەیی یاساییەوە دواخرا و ناکۆکییەکەی زۆر لەنێوان هەردوو باڵەکە دروستبوو.
هاوڵاتی زانکۆی سلێمانی و زانکۆی چەرموو بە هەماهەنگی لەگەڵ سەنتەری فیزیای پزیشکی "ئای سی تی پی" نێودەوڵەتی لەسەر ئاستی هەرێمی کوردستان کۆنفرانسێکی زانستی تایبەت بە بواری "فیزیای پزیشکی" ڕێکخست، کە تێیدا پێشکەوتوترین تەکنیەکانی چارەسەری شێرپەنجە دەخرێتە ڕوو بۆ خوێندکارانی بەشە زانستیەکان. کۆنفرانسی فیزیای پزیشکی کە لەماوەی چوار ڕۆژدا لە زانکۆی سلێمانی بەڕێوەدەچێت، مەبەست لێی بەرەوپێشبردن و ئاڵوگۆڕکردنی زانیاریە هەرە پێشکەوتووەکانە لەسەر چارەسەر لە رێگای ماددە تیشکدەرەکانەوە، تێێدا خوێندکارانی هەریەک لە بەشەکانی فیزیا، بایۆلۆجی، دەرمانسازی، پزیشکی، کیمیا بەشدار دەبن. لەبارەی گرنگی کۆنفرانسەکەوە پڕۆفیسۆر خەرمان فەرەج بە هاوڵاتی وت، "یەکێک لەو بابەتانەی کە دوو رۆژی یەکەمی سکوڵەکەی بۆ تەرخان دەکرێت چارەسەرکردنە لەڕێگای نیوکڵیەر میدیسن کە یەکێکە لە بوارەکانی فیزیای پزیشکی کەوا باس لە بەکارهێنانی ماددە تیشک دەرەکان دەکات بۆ چارەسەری نەخۆشیەکانی شێرپەنجە." هەروەها دکتۆر خەرمان وتیشی هەرچەندە لە یەک دوو نەخۆشخانەی تایبەت لە کوردستان تا ئاستێک لەم تەکنیکە بەکاردەهێنرێت، بەڵام بەگشتی خوێندکارانی تایبەت بەو بوارە زانیاریەکی ئەوتۆیان نیە، ئامێرە پێشکەوتووەکان و سەنتەرێکی لەوجۆرەش لە کوردستان بوونی نیە، کە ئێستا یەکێکە لە هەرە بەربڵاوترین و پێشکەوتوترین ڕێگاکانی دەستنیشانی نەخۆشیەکانی شێرپەنجە. فرمێسک ئەبوبەکر، خاوەنی پرۆژەکە و یەکێک لە رێکخەرانی سکوڵەکەیە لەبارەی ڕێکخستنی سکوڵێکی لەوجۆرە وتی، "نەبوون یاخود دەگمەنی ئەو پسپۆڕیە لە کوردستان، نەبوونی کادر و سەنتەری تایبەت لەبواری چارەسەرکردن لەڕیگەی ماددە تیشکدەرەکان بەتایبەت "نیوکڵیەر میدیسن" ، بێ ئاگایی خوێندکارەکانمان لەوبوارە، پاڵنەری سەرەکیم بوون بۆ ئەو کارە" وتیشی، "ئەم بوارە لە هەموو ئەوروپا و جیهاندا لە لوتکەدایە، بەڵام لای ئێمە یان نییە یان دەگمەنە" دکتۆر فرمێسک ئاماژەی بەوەشکرد ئەگەر ئەم چارەسەرییە لەکوردستان پەرەی پێ بدرێت وسەنتەری تایبەتی بۆ دابنرێت، ئەوا یەکێک لە گەورەترین دەستکەوتەکان دەبێت لە بواری تەندروستی چونکە ئێستا نەخۆشێکی شێرپەنجە ناچارە گەر پێویستی بەو تەکنیکە بێت بچێتە وڵاتانی دیکە، ئەمەش لەبواری ئابوری زیان بە هەم بە حکومەت و هەم بەخەڵکیش دەگەێنێت. بەکارهێنانی ماددە تیشک دەرەکان تەکنیکیکی پێشکەوتووترە وادەکات نەخۆشەکە بە زیانێکی کەمتر دەستنیشانی نەخۆشیەکەی بکرێت، لەکاتی چارەسەریشدا کەمترین خانەی لەشی نەخۆشەکە لەناو بچن. ئەمەش چونکە ئەم تەکنیکە بەهێزتر و پێشکەوترە لە توانای دەستنیشانی جۆری شێرپەنجەکەدا. گوڵان ئازاد خوێندکاری فیزیایە لە زانکۆی سلێمانی لەبارەی گرنگی سکوڵەکەوە وتی، "ئەم کۆنفرانسانە گرنگیەکەی ئەوەیە هەم بە بواری پزیشکی و هەم بواری فیزیا باشتر ئاشنا دەبین. هەروەها دیدگایەکی نوێی لەبەردەم ئێمە کردەوە چونکە بەشەکەی ئێمە تاڕادەیەک شکاوە بەڵام ئەمە ورەی بەرزکردینەوە کە گرنگی بەشەکەی خۆمان زیاتر بۆ دەرکەوێت، لەگەڵ ئەوەشدا بوونی سەنتەریکی نێودەڵەتیش لەناو سکوڵەکەدا دەرفەتێکی گەورەترمان لەبەردەم دەکاتەوە لەداهاتوودا بۆئەوەی بتوانین خۆمان بەرەوپێش ببەین." هاوکات گوڵان لەبارەی کەموکوڕیەکانی کۆنفرانسەکەوە باسی لەوە کرد، "بەڕاستی هەندێک لە خویندکارەکانمان کێشەی زمانیان هەیە کەڕەنگە بەباشی لەهەموو بابەتەکانی ناوەڕۆکی سیمینارەکان تینەگەیشتبن." دکتۆر سکۆپیڵیتی فابریزیۆ، پزیشکێکی دەرمانسازی ئیتاڵیە کە یەکێکە لە بەشداربوانی کۆنفرانسەکە و خاوەنی پڕۆژەکە بە هاوڵاتی وت، "ئامانجمان گواستنەوە وئاڵوگۆرکردن، هەروەها بەرەوپێشبردنی تەکنیکی " نیوکڵیەر میدیسنە" لە هەرێمی کوردستان، چونکە ئەمە تەکنیکیکی نوێیە ئامانجممان ئەوەبوو کە بڵێین ئەم تەکنیکە هەیە و دەتواندرێت سودی لیوەربگیرێت." لەبارەی ئاستی خوێندکارەکانیشەوە دکتۆر فابریزیۆ وتی، "خویندکارەکان ئاستیان زۆر باش بوو، پرسیارەکانیان گرنگ و بەرهەمداربوون، من سەرسام بووم پێیان، دەتوانن بەوکارە هەڵبستن و پەرە بەم بوارە بدەن." تەکنیکی " نیوکڵیەر میدسن" کە ئەو ماددانەی تێدا بەکاردێت کەوا تیشک دەدەنەوە لە بواری چارەسەری و دەستنیشانی نەخۆشیەکانی شێرپەنجە، لە زۆربەی وڵاتانی جیهاندا بەهۆی بەهێزیەکەی و ئەو زیانە کەمەی هەیەتی گرنگیەکی زۆری پێ دەدرێت، لە ئیراقیش لە هەریەک لە بەغدا ونەجەف هەیە، بەڵام لە کوردستان وەک دکتۆر فرمێسک دەڵێت، بوونی نییە هەم لەبەرئەوەی تێچووەکەی زۆرە و نزیکەی " ١٠ ملیۆن دۆلارە" کەپێم وانیە ئەمەش بۆ حکومەتی هەرێم زۆربێت، هەروەها لەبەر ئەوەی مۆڵەتی نێودەوڵەتی دەوێت چونکە ماددەی تیشکدەر بەکاردێت. سکوڵەکە ماوەی چوا رۆژ بەردەوام دەبێت و لەکۆتاییدا هەریەک لە بەشداربوان بڕوانامەیان پێ دەدرێت.
هاوڵاتی ناوەندی چاپەمەنی و راگەیاندنی هێزەکانی پاراستنی گەل (هەپەگە) ئاماری شەڕی لەگەڵ سوپای تورکیا لە مانگی ئەیلول راگەیاند و دەڵێت، 150 سەربازی تورکیا لە ئەنجامی 507 هێرشی گەریلا کوژراون و "پێنج گەریلاش شەهید بوون." لە راگەیاندراوەکەدا هەپەگە باسی لەوە کردووە کە لە مانگی ئەیلول گەریلاکانی پەکەکە 507 جار هێرشیان کردووەتەسەر هێزەکانی سوپای تورکیا لە هەرێمی کوردستان و لەئەنجامیشدا 150 سەربازی تورکیا کوژراون و 38 سەربازی تر برینداربوون. هاوکات باس لەوەش کراوە هەر لەو مانگەدا سوپای تورکیا 149 جار بە فڕۆکەی جەنگی هێرشی کردووەتەسەر پێگەکانی پەکەکە لە هەرێمی کوردستانو بەهۆیەوە "پێنج گەریلا شەهیدبوون." هەپەگە دەشڵێت کە بەشێک لەو هێرشانەی تورکیا ئەنجامیداوە "چەکی قەدەغکراو"ی تێدا بەکارهاتووە کە ژمارەیان هەشت هێرش بووە.
هاوڵاتی ئەفراسیاب موسا، بەرێوبەری گشتی تەندروستی دهۆک بە هاوڵاتی راگەیاند، ساڵانە لە سنوری پارێزگاکە 50 بۆ 60 منداڵ تووشی نەخۆشی شێرپەنجە دەبن، دەشڵێت، "بەشێکی زۆریان لە جۆری شێرپەنجەی خوێنە." ئەفراسیاب موسا لەسەر هۆکاری بەرزبوونەوەی ئاماری تووشبونی بە نەخۆشی شێرپەنجە دەڵێت، "ئامارەکانی توشبوون بە شێرپەنجە لەهەموو ناوچەیەک روو لەزیادبوونە و لە دهۆکیش بەرزە چونکە ژمارەیەکی زۆر لە ئاوارە و پەنابەر لەسنوری پارێزگای دهۆک دەژین." بەڕێوبەری گشتی تەندروستی دهۆک باس لەوەش دەکات، "بەشی شێرپەنجەی منداڵان کە 60 قەرەوێلەیییە لەناو نەخۆشخانەی هێڤی منداڵان بەشی زۆری کارەکانی تەواو بووە و بەمنزیکانە دەکرێتەوە و کۆی گشتی منداڵانی توشبووی شێرپەنجە ژمارەیان 422 توشبووە."
هاوڵاتی دوای تەقینەوەکەی بەردەم ئاسایشی گشتی ئەنقەرە کە پارتی کرێکارانی کوردستان (پەکەکە) ئەنجامدانی لە ئەستۆ گرت، تورکیا رایگەیاند کە چەندین هێرشیان لە هەرێمی کوردستان ئەنجامداوە. بەیانی ڕۆژی یەکشەممە دوو کەس بۆمبێکییان لە نزیک بارەگاکانی حکومەت لە ئەنقەرە تەقاندەوە کە تورکیا دەڵێت دوو پۆلیس برینداربوون. دوای هێرشەکە پەکەکە بەرپرسیارییەتی ئەنجامدانی لە ئەستۆ گرت و رایگەیاند جەند کەسێک لە گروپی "تابوری نەمران" هێرشەکەیان ئەنجامداوە. دوای ئەم هێرشە، وەزارەتی بەرگری تورکیا رایگەیاند لە هێرشێکی ئاسمانیدا 20 ئامانج و ئەشکەوت و پەناگە و کۆگای پەکەکەیان لە هەرێمەکانی مەتینا و خواکورک و قەندیل و گارا لە هەرێمی کوردستان کردووەتە ئامانج. لە راگەیاندراوەکەی وەزارەتی بەرگری تورکیا ئەوەش هاتووە کە چەندین گومانلێکراویان لە ئەستەنبوڵ دەستگیرکردووە. هاوکات رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆککۆماری تورکیا لە کۆبونەوەی پەرلەماندا لە وتارێکدا بەناراستەوخۆ زەنگی ئۆپەراسیۆنێکی نوێی لێدا و وتی "ستراتیجیەتمان هەیە بۆ پاراستنی سنوری باشوری وڵات لەرێی پشتێنەیەک بە قوڵایی 30 کیلۆمەتر" و بەردەوام دەبن لە چاودێریکردنی جموجوڵەکانی ئەوێ و هەنگاوی نوێیان تەنها پەیوەستە بە کاتەوە. تورکیا لە ساڵی 2015ەوە چەندین ئۆپەراسیۆنی سەربازی دژی پەکەکە ئەنجامداوە، بەبێ رەچاوکردنی ناوچەی مەدەنی هێرش دەکاتە سەر ناوچەکانی هەرێمی کوردستان کە تا ئێستا سەدەها قوربانی لێکەوتووەتەوە. بەپێی ئامارێکی رێکخراوی CPT ئەمریکی لە ساڵی 2023دا نۆ کەسی سڤیل لە هەرێمی کوردستان بەهۆی بۆردومانەکانی تورکیاوە گیانیان لەدەستداوە. رێکخراوەکە دەڵێت لە ساڵی 2015 بۆ 2022، 98 خەڵکی سڤیل بە هێرشەکانی تورکیا گیانیان لەدەستداوە.
.jpg)
هاوڵاتی راوێژکاری ئاسایشی نیشتمانی عێراق لەسەر رێککەوتنی ئەمنی نێوان عێراق و ئێران رایگەیاند، عێراق هەموو بڕگەکانی نێو رێککەوتنەکە جێبەجێ دەکات و دەرئەنجامی رێککەوتنەکە لە ساڵی 1991ەوە بەدەست نەهاتووە، دەشڵێت، "حکومەتی هەرێمی کوردستان جددی بووە لەو پابەندییانەی لە رێککەوتنەکە بۆی دیارییکراوە." دوێنێ یەکشەممە 1ی تشرینی یەکەمی 2023، شاندێکی حکومەتی عێراق و هەرێم بەرەو تاران بەرێککەوتن بۆ تەواوکردنی رێککەوتنە ئەمنییەکەی نێوان بەغدا و تاران سەبارەت بە چەکداماڵینی حزبەکانی رۆژهەڵات لە هەرێمی کوردستان. لە شاندەکە هەریەکە لە رێبەر ئەحمەد، وەزیری ناوخۆی حکومەتی هەرێمی کوردستان و هیوا ئەحمەد سەرۆکی دەزگای ئاسایشی هەرێم بوونیان هەیە. قاسم ئەعرەجی، راوێژکاری ئاسایشی نیشتمانی عێراق لە سەر کۆبونەوەیان لەگەڵ لایەنی ئێران سەبارەت بە رێێککەوتنەکە رایگەیاند، لە کۆبونەوەکەدا لە تاران قۆناغەکانی جێبەجێکردنی رێککەوتنە ئەمنییەکە تاووتوێ کرا. قاسم ئەعرەجی وتیشی، "حکومەتی هەرێمی کوردستان جددی بووە لەو پابەندییانەی رێککەوتنەکە بۆی دیاریکردووە" و "ئەو ناوچانەی کە ئۆپۆزسیۆنی ئێرانی لێبووە بەپێی رێککەوتنەکە چۆڵکراوەو لە چەکداماڵراون، هێزەکانی پاسەوانی حکومەتی فیدراڵی تێدا جێگیرکراوە." راوێژکاری ئاسایشی نیشتمانی عێراق باسی لەوەش کرد، "ئەو دەرەنجامەی لەدوای رێککەوتنە ئەمنییەکەوە پێی گەیشتوین لە ساڵی 1991ەوە بەدەستمان نەهێناوە."
هاوڵاتی مامۆستایانی خوێندنگای مێرسیدا لەسنوری قەزای شێخان ووانەبێژانی خوێندگایەکی ئاکرێ بایکۆتی هوڵەکانی خوێندنیان ڕاگەیاند. ئەمرۆ دووشەممە، وانەبێژانی خوێندنگای گوڕانکێی بنەڕەت لەسنوری قەزای ئاکرێ بایکۆتی هوڵەکانی خوێندنیان ڕاگەند و داواکاری سەرەکییان دامەزراندن و پێدانی شایستە داراییەکانیانە . ئومێد ئەمیر، وانەبێژە لە خوێندنگای گورانکێی بنەڕەت،کە پێنج ساڵە وانەبێژە بە هاوڵاتی وت"لە خوێندنگاکەمان هەشت وانەبێژ هەیە لەگەڵ چوار مامۆستای هەمیشەی، هەر بۆیە ئەمرۆ بایکۆتی هوڵەکانی خوێندنمانکرد". وتیشی، " ئێمە لەمانگی 10داین هێشتا مووچەی مانگی ئەوتمان وەرنەگرتووە، جگە لەمەش پێنج ساڵە بە وانەبێژی دەوام دەکەین ، بێ هیوا بووین لە دامەزراندن" هاوکات مامۆستایانی خوێندنگای مێرسیدا لەسنوری قەزای شێخان بایکۆتی هۆڵەکانی خوێندنیان کرد. خوێندنگای گورانکێی بنەڕەت 170خوێندنکاری هەیە، لەپولی یەکی سەرەتایی تا نۆی بنەرەتی و سەر بە بەرێوەبرایەتی پەروەردەی ئاکرێ یە . ئومێد ئەمیر دەشڵێت"لەحەفتەیەکدا 20 بەشە وانەم هەیە، ئینجا بە400 هەزار دینار و چەند مانگێگ دوا ئەکەوێت، تاکە داواکاریمان دامەزراندنە وجارێ ناتوانم بڵێم تاکەی لەبایکۆت کردن بەردەوام دەبین ئەمە دەمێنێتەوە سەر هەڵویستی هاورێیەکانم"
هاوڵاتی بهڕێوهبهرایهتی گشتی تهندروستی نهینهوا رایگهیاند، كۆی گشتی ئهو كهسانهی كه لهئهنجامی روداوی ئاگركهوتنهوهكهی قهزای حهمدانیه گیانیان لهدهستداوه گهیشتوهته 113 كهس و 41 كهسیان ناسنامهكانیان نهناسراوهتهوه. تهندروستی نهینهوا لهڕاگهیهندراوێكدا ئهمڕۆ دوشهممه بڵاویكردهوه، "12 برینداری روداوی ئاگرهكهی حهمدانیه رهوانهی دهرهوهی وڵات كراون بهمهبهستی وهرگرتنی چارهسهری پزیشكی، رێكارهكانیش بۆ ناردنی ههشت برینداری دیكه تهواو كراون، ههروهها لهئێستادا سێ بریندار له نهخۆشخانهی كۆماری موسڵ، پێنج بریندار له نهخۆشخانهی حهمدانیه، له ههولێر 11 بریندار، له دهۆك شهش بریندار، لهژێر چاودێری وردی پزیشكیدان". بەپێى ئامارەکەى تەندروستى نەینەوا بڵاویکردوەتەوە؛ تا ئێستا 113 کەس گیانیان لەدەستداوە و لەو ژمارەیەش تا ئێستا 41 تەرمیان نەناسراونەتەوە و 5 تەرمیش تەنها چەند پارچەیەکیان ماوەتەوە. ئاماژە بۆ ئەوەکراوە کە لە ئێستادا کاردەکەن بۆ وەرگرتنى نمونە بۆ ئەنجامدانى پشکنینى دى ئێن ئەى تا بتوانن ئەو تەرمانە بگەڕێننەوە بۆ کەسوکاریان. ئەوەش لە کاتێکدایە، دوێنێ یەکشەممە، وەزیرى ناوخۆى عێراق لە کۆنگرەیەکدا لەگەڵ ئەوەى ئەنجامى لێکۆڵینەوەى لیژنەى بەدواداچون بۆ هۆکارى کەوتنەوەى ئاگرەکەى ئاشکرا کرد رایگەیاند؛ تا ئێستا 107 کەس گیانیان لەدەستداوە و 82 کەسیش بریندارن و سەرجەمیان وەک شەهید دەناسرێن، یاسای دامەزراوەی شەهیدان دەیانگرێتەوە، بریندارەکانیش لە ناوخۆ یان دەرەوەی عێراق چارەسەریان بۆ دەکرێت و پشتیوانی دارایشیان لێدەکرێت.
.jpg)
هاوڵاتی هێزەکانی سووریا دیموکرات بە پشتیوانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی، سێ چەکداری داعش لە باکووری دێرەزوور دەستگیرکردن، یەکێک لە دەستگیرکراوەکان بەرپرسێکی باڵای داعشە. هێزەکانی سووریای دیموکرات (هەسەدە) بڵاویانکردەوە "بە پشتیوانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی لە 30 ئەیلوول هێزەکانمان ئۆپەراسیۆنێکیان لە دژی چەکدارانی داعش لە شارۆچکەی مەرگەدە لە باکووری سووریا دەستپێکردووە و لە ئەنجامدا سێ چەکداری داعش دەستگیرکران، یەکێک لە چەکدارەکان بەرپرسێکی باڵای داعشە لە ناوچەکدا". لە راگەیەنداروەکەی هەسەدەدا هاتووە ، ئەو کەسانەی کراونەتە ئامانج و دەستگیرکراون - چەک و تەقەمەنییان بۆ شانە نووستووەکانی داعش گواستووەتەوە بۆ ناوچەکانی ژێردەستەڵاتی هەسەدە. ئاماژە بەوەشکراوە، لەو ئۆپەراسیۆنەدا دەستیان بەسەر بەشێک کەرەستەی سەربازیی و چەک و مۆبایلی زیرەکدا گرتووە. دوای شکستی داعش لە ئاداری 2019، لە گوندەکانی دەوروبەری دێرەزوو، باکوور و رۆژهەڵاتی دێرەزوور کەوتووەتە ژێردەسەڵاتی هێزەکانی سووریای دیموکرات (هەسەدە)، ژمارەیەک بنکەی هێزەکانی هاوپەیمانان لەو سنوورە جێگیرکراون، ساڵانە چەندین ئۆپراسیۆن دژی داعش لەو سنوورە ئەنجام دەدەن.
هاوڵاتی نرخى ئەمپێرێک کارەباى موەلیدە بۆ مانگى رابردوو لە ناو شارى سلێمانیدا، لە نێوان حەوت هەزار بۆ حەوت هەزار و 500 دینار، دیاریکراوە كارهبای سلێمانی لهڕاگهیهندراوێكدا بڵاویكردهوه، ئهمڕۆ دوشهممه لیژنهی دیاریكردنی نرخی مۆلیده ئههلییهكان كۆبونهوه و بهپێی نرخی سوتهمهنی له بازاڕهكاندا نرخی ههر كاتژمێرێك بۆ یهك ئهمپێر (44) دیناره، بهمهش نرخی یهك ئهمپێر كارهبای مۆلیدهی ئههلی له ناوشاری سلێمانی لهنێوان (7.000) بۆ (7.500) دینار دهبێت، بههۆی جیاوازی كاركردنی مۆلیدهكان لهگهڕهكێك بۆ گهڕهكێكی دیكه، نرخی ئهمپێرێك كارهبای مۆلیدهی گهڕهكێك بۆ گهڕهكێكی دیكه جیاواز دهبێت. هاوكات، خشتهی كارپێكردنی موهلیده و پێدانی كارهبا تا بەروارى 15/10/2023 بەشێوەى 24 کاتژمێرى دەبیت، ههر كاتێك كارهبای نیشتیمانی كوژایهوه دهبێت موهلیده ئههلییهكان كارهبا بۆ هاوڵاتیان دابین بكهن. لیژنهی دیاریكردنی نرخی موهلیده ئههلییهكان، له كۆنوسهكهدا جهختیان لهوه كردوهتهوه كه لهكاتی كوژاندنهوهی كارهبای نیشتیمانی نابێت كارپێكردنی موهلیده و پێدانی كارهبا بههاوڵاتیان له (10) خولهك زیاتر بخایهنێت، بهپێچهوانهوه خاوهن موهلیدهكه سزا دهدرێت. کارهبای سلێمانی باسی لهوهشكردوه، ههمان مانگی ساڵی رابردو نرخی ئهمێرێك موهلیده مۆلیده (12.250 بۆ 14.000) بوو.
هاوڵاتی وەزیری وزە و سەرچاوە سرووشتییەکانی تورکیا رایگەیاند لە ئەمڕۆوە بۆڕی نەوتی تورکیا – عێراق بۆ دەستپێکردنی گواستنەوەی نەوت ئامادە دەبێت. ئالپ ئارسلان له لێدواینَكی رۆژنامهوانیدا رایگهیاند، "لهئێستادا بۆری گواستنهوهی نهوت له عێراقهوه ئامادهیه و لهم ههفتهیهدا هاوردهكردنی نهوت له عێراقهوه دهستپێدهكهینهوه و رۆژانه 500 ههزار بهرمیل هاورده دهكهن بۆ بازاڕی جیهان". وتیشی، "ئەو زیانانەی بەهۆی بومەلەرزەكەوە بەر بۆریەكە كەوتبون، چارەسەركراون و لەئێستادا هیچ كێشەیەكی نەماوە و بەتەواوی بۆریەكە بۆ گواستنەوەی نەوت ئامادەیە". چهند ڕۆژێك لهمهوبهر، وهزیری وزهی توركیا ڕایگهیاندبو، بهمزوانه بۆری ههناردهكردنی نهوت له باكوری عێراق (ههرێمی كوردستان)هوه له ڕێگهی توركیاوه، دوای ئهنجامدانی پشكنین بۆ پاراستنی هێڵهكه و چاككردنهوهی زیانهكانی بومەلەرزەکەی مانگی (شوبات/2)، ئاماده دهبێت بۆ دهستپێكردنهوهی كارهكانی. دوای بڕیاری دادگای ناوبژیوانی نێودەوڵەتی پاریس لە (25ـی ئاداری 2023)، لەبارەی هەناردەی نەوتی هەرێمی کوردستان، هەناردەی نەوت بۆ بەندەری جەیهان راگیرا وماوەی نزیکەی حەوت مانگە هەناردەی نەوتی هەرێمی کوردستان بۆ بەندەری جەیهان وەستاوە.
