وتەبێژی حکوومەت دووپاتی دەکاتەوە، ساڵی داهاتوو داوای هەموو بودجەی هەرێمی کوردستان دەکەن. دەشڵێت "لەگەڵ گەیشتنی مووچەی مانگی 7 دەست بە دابەشکردنی دەکەین." ئەمڕۆ چوارشەممە، 24ـی ئەیلوولی 2025، پێشەوا هەورامانی، گوتەبێژی حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە کۆنفرانسێکی ڕۆژنامەوانیدا ئاماژەی بەوە کرد، 120 ملیار دینار لە داهاتی ناوخۆی هەرێمی کوردستان دەخەنە سەر هەژماری بانکیی وەزارەتی دارایی عێراق، تا ئەو وەزارەتەش مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان خەرج بکات. هەورامانی دووپاتی کردەوە، وەزارەتی دارایی و ئابووریی هەرێمی کوردستان، هەموو ئامادەکارییەکی کردووە و هەر لەگەڵ گەیشتنی مووچەی مانگی تەمموز (حەوت)، دەست بە دابەشکردنی دەکەن. باسی لەوەش کرد "لیستی مووچەی مانگی هەشتیش ئامادە کراوە و بەمزووانە ڕادەستی وەزارەتی دارایی عێراق دەکرێت." گوتەبێژی حکوومەت ئەوەی خستەڕوو "به‌پێی یاسای کارگێڕیی دارایی، به‌پێی یاسای بودجه، ئه‌م بڕه پاره‌یه (120 ملیار دیناری داهاتی ناوخۆ) بۆ حکوومه‌تی هه‌رێمی کوردستان دیاری نه‌کراوه که بیدات؛ به‌ڵام جارێ له‌م قۆناغه‌دا، به‌لامانه‌وه گرنگه مووچە زوو بگاته ده‌ستی هاونیشتمانیانمان. ئه‌گینا بۆ ساڵی 2026، ئێمه ده‌چینه گفتوگۆ و داواکردنی بودجه‌ی هه‌رێمی کوردستانه‌وه؛ چونکه به‌ڕاستی مافی هه‌رێمی کوردستان ته‌نها ئه‌م مووچه‌یه نه‌بوو که ئه‌م هه‌موو گفتوگۆ و دانوستان و هێنان و بردن و دادگای فیدراڵی و ئه‌نجوومه‌نی ده‌وڵه‌ت و ئه‌نجوومه‌نی وه‌زیرانی بەدوادا هات. ئەمە شتێکە لە یاسای بودجەدا یەکلایی بووەتەوە، به‌ڵام ئیتر وای لێ هات." لەبارەی ئەوەی دانوستانەکانی تایبەت بە ڕادەستکردنی داهاتی نانەوتی بە کوێ گەیشتوون؟ هەورامانی گوتی "که‌شێکی دانوستان هه‌یه، نزیکبوونه‌وه هه‌یه و لێکتێگه‌یشتنێکی باش هه‌یه له‌م قۆناغه‌دا. ئه‌مه خواستی ئێمه بوو له یه‌که‌م ڕۆژه‌وه. هیوامان وایه که وه‌ک چۆن ئێمه زۆر به باشی چووینه‌ته پێشه‌وه و ده‌مانه‌وێت کێشه‌کان چاره‌سه‌ر بکرێن، له حکوومه‌تی فیدراڵیش ئه‌م گیانه به‌رده‌وام بێت بۆ چاره‌سه‌ری کێشه‌کان." لەبارەی ڕەشنووسەکەی ئەنجوومەنی دەوڵەت کە بۆ ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراقی ناردووە، گوتەبێژی حکوومەت ڕایگەیاند "ئه‌نجوومه‌نی ده‌وڵه‌ت ڕایه‌کی ناردووه بۆ ئه‌نجوومه‌نی وه‌زیران. ڕایەکەی ئەوان، بڕیاری دادگا نییه، شتێک نییه که بڵێین ئه‌مه بڕیارە و ده‌رچووه و ده‌بێت پابەندی بین. ئه‌وه ڕایه‌کی خۆیانه، ده‌ریانبڕیوە؛ حکوومه‌تی هه‌رێمی کوردستان داوای ئه‌م ڕایه‌ی نه‌کردووه، چونکه ئه‌نجوومه‌نی ده‌وڵه‌ت کاتێک ڕای خۆی ده‌ڵێت که داوای لێ بکرێت. ته‌نها ئه‌نجوومه‌نی وه‌زیرانی عێراق داوای لێ کردوون."
وەزارەتی دارایی و ئابووریی هەرێمی کوردستان ئامادەکارییەکانی بۆ ناردنی داهاتی نانەوتی تەواو کردووە و پێشبینی دەکرێت ئەمڕۆ 120 ملیار دینارەکە بۆ بەغدا بنێردرێت. ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێمی كوردستان لە كۆبوونەوەی ئاسایی ئەمڕۆی خۆیدا، بڕیاریدا بڕی 120 ملیار دینار وەكو داهاتی نانەوتیی هەرێم بخاتە سەر ژمارە حسابی وەزارەتی دارایی فیدراڵ. سەرچاوەیەک لە وەزارەتی دارایی و ئابووریی حکومەتی هەرێمی کوردستان ڕاگەیاند: ئێستا چاوەڕوانی سلێمانین داهاتی خۆی بنێرێت، هەرکە داهاتەکە هات ئەمڕۆ چوارشەممە، 120 ملیارەکە دەخەینە سەر هەژماری وەزارەتی دارایی عێراق. سەرچاوەکەی وەزارەتی دارایی و ئابووری وتی: کارکردن لە لیستی مووچەی مانگی نۆی فەرمانبەران لە قۆناغی کۆتاییە و ئەمڕۆ ئەویش تەواو دەکرێت. بەوتەی سەرچاوەکەی وەزارەتی دارایی و ئابووری بە ئەگەری زۆر سبەی پێنجشەممە لیستی مووچەی مانگی نۆ ڕەوانەی بەغدا دەکەن، چونکە پێداچوونەوەی کۆتایی بۆ دەکەن بۆ ئەوەی هیچ هەڵە و کەموکوڕیەکی تێدا نەبێت و بکرێت بە بیانوو. ڕۆژی سێشەممە ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق بڕیاری دا مووچەی مانگی حەوتی فەرمانبەران خەرج بکات، بەگوێرەی سەرچاوەیەک لە ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق لە کۆبووەنەوەکەدا مەرجی ئەوە دانراوە بۆ ئەوەی مووچەی مانگی حەوت بۆ کوردستان بنێردرێت دەبێت هەولێر 120 ملیار دینار وەک داهاتی نانەوتی بداتە بەغدا. لەسەر پرسی نەوت، هەولێرو بەغداد لەگەڵ كۆمپانیا بیانییەكانی كەرتی نەوتی كوردستان رێككەوتنی سێقۆڵییان كردوەو ئەگەر ئەم رێككەوتنە بكەوێتە بواری جێبەجێكردن، بۆ یەكەمجار دەبێت لەدوای كەوتنی رژێمی سەددامەوە حكومەتی هەرێم نەوت رادەستی بەغداد بكات. لەبارەی پرسی داهاتە نانەوتییەكانیشەوە، وا رێككەوتن كراوە وەكو مانگەكانی پێشوو هەرێم مانگانە 120 ملیار دینار رادەستی بەغداد بكات تا ئەوكاتەی لیژنە یاساییەكان ناكۆكییەكان لەبارەی داهاتە نانەوتییەكانی كوردستان بەلادا دەخەن. لەلایەکى دیکەوە خالید شوانی، وەزیری دادی عێراق رایگەیاند، رێککەوتنی گشتی لەسەر دۆسییەکانی نەوت لەنێوان هەولێر و بەغداد کراوە. هاوکات ئاشکرای کرد کە ئەنجوومەنی وەزیران بڕیاری خەرجکردنی مووچەی مانگی تەممووزی داوە، لە بەرامبەردا هەرێمی کوردستان پابەند دەبێت بە ناردنی 120 ملیار دینار لە داهاتی نانەوتی. وەزیری داد ئاماژەی بەوەکرد، "لەسەر کۆی دۆسییەکانی نەوت رێککەوتن لەنێوان هەولێر و بەغداد کراوە." هەروەها رایگەیاند، کە "رێککەوتنی سێقۆڵی" لە نێوان حکومەتی هەرێمی کوردستان و حکومەتی فیدراڵ و کۆمپانیاکانی نەوت بۆ دەستپێکردنەوەی هەناردەکردنی نەوتی هەرێمی کوردستان کراوە و لەگەڵ ئەنجوومەنی دەوڵەتیش لەبارەی داهاتی نانەوتی لەسەر خەت بوون. خالید شوانی باسی لە رۆڵی وەزیرە کوردەکان کرد، کە لەگەڵ شاندی هەرێمی کوردستان لەسەر خەت بوون و رۆڵێکی نێوەندگیریان بینیوە لەسەر پێویستی خەرجکردنی مووچەی مووچەخۆران. گوتیشی، "لە کۆبوونەوەکەشدا بڕیار لەسەر خەرجکردنی مووچەی مانگی تەممووزی مووچەخۆران درا چونکە بەرەوپێشچوون لەسەر مەلەفی نەوت هەیە."
خالید شوانی، وەزیری دادی عێراق رایگەیاند، رێککەوتنی گشتی لەسەر دۆسییەکانی نەوت لەنێوان هەولێر و بەغداد کراوە. هاوکات ئاشکرای کرد کە ئەنجوومەنی وەزیران بڕیاری خەرجکردنی مووچەی مانگی تەممووزی داوە، لە بەرامبەردا هەرێمی کوردستان پابەند دەبێت بە ناردنی 120 ملیار دینار لە داهاتی نانەوتی. وەزیری داد ئاماژەی بەوەکرد، "لەسەر کۆی دۆسییەکانی نەوت رێککەوتن لەنێوان هەولێر و بەغداد کراوە." هەروەها رایگەیاند، کە "رێککەوتنی سێقۆڵی" لە نێوان حکومەتی هەرێمی کوردستان و حکومەتی فیدراڵ و کۆمپانیاکانی نەوت بۆ دەستپێکردنەوەی هەناردەکردنی نەوتی هەرێمی کوردستان کراوە و لەگەڵ ئەنجوومەنی دەوڵەتیش لەبارەی داهاتی نانەوتی لەسەر خەت بوون. خالید شوانی باسی لە رۆڵی وەزیرە کوردەکان کرد، کە لەگەڵ شاندی هەرێمی کوردستان لەسەر خەت بوون و رۆڵێکی نێوەندگیریان بینیوە لەسەر پێویستی خەرجکردنی مووچەی مووچەخۆران. گوتیشی، "لە کۆبوونەوەکەشدا بڕیار لەسەر خەرجکردنی مووچەی مانگی تەممووزی مووچەخۆران درا چونکە بەرەوپێشچوون لەسەر مەلەفی نەوت هەیە." سەبارەت بە داهاتە نانەوتییەکانی هەرێمی کوردستان، وەزیری داد روونیکردەوە، "شیکردنەوەی جیاواز هەیە بۆ ئەو ماددانەی بابەتی داهاتی نانەوتی هەرێمی کوردستان رێکدەخات، بۆیە بڕیار دراوە هاوشێوەی مانگەکانی دیکە حکومەتی هەرێمی کوردستان پابەند بێت بە ناردنی 120 ملیار دینار بۆ حکومەتی فیدراڵی، و لە بەرامبەریشدا حکومەتی فیدراڵی مووچەی مانگی حەوت خەرج دەکات."
سەرچاوەیەکی ئەمنی بەرپرس ڕایدەگەیەنێت، باوک و کوڕێک لە قەزای کفری کوژران و گومان دەکرێت کوشتنەکەیان پەیوەندی بە دۆسیەی کوشتنی ئەکبەری حاجی رۆستەمەوە هەبووبێت. سەرچاوە ئەمنییەکە کە نەیویست ناوی ئاشکرا بکرێت، ڕاگەیاند: ئەو کەسەی کوژراوە گوایە پێشتر مامەڵەی کڕین و فرۆشتنی لەگەڵ ئەکبەری حاجی رۆستەم دا هەبووە و هەڕەشەی لێکردووە. سەرچاوەکە دەڵێت: کوژراوەکان کەسوکاری ئەو کەسانەن کە وەک دەوترێت بە تۆمەتی کوشتنی ئەکبەر حاجی رۆستەم دەستگیرکراون. سەرلەبەیانی ئەمڕۆ، هەواڵی دەستگیرکردنی بکوژی ئەکبەر حاجی ڕۆستەم لە شاری بەغداد بڵاوکرایەوە، کە وەک باس دەکرێت کەسێک بووە کە پێشتر زەوی لێ بەکرێگرتووە. ئەکبەر حاجی ڕۆستەم، کەسایەتی ناسراو و کادیری دیاری پارتی دیموکراتی کوردستان لە گەرمیان، پێرێ ئێوارە لە گوندەکەی خۆی (ئۆمەربل) کوژرا.
سەرۆککۆماری عێراق رایگەیاند، عێراق دۆخی ئاسایی خۆی لەنێو کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی و پەیوەندییەکانی لەگەڵ وڵاتانی دراوسێدا گەڕاندووەتەوە، سیاسەتی هاوسەنگی و کرانەوە و هاندانی دیالۆگ بۆ چارەسەرکردنی ناکۆکییەکان پەیڕەو دەکات. هەروەها جەختی کردەوە، وڵاتەکەی پشتگیری لە پرۆسەی ئاشتی لە تورکیا و دەستپێشخەریی وازهێنانی پەکەکە لە چەک دەکات. لەتیف جەمال رەشید، سەرۆککۆماری عێراق ئەمڕۆ چوارشەممە 24ی ئەیلوولی 2025، لە گوتارەکەیدا لەبەردەم کۆبوونەوەی گشتیی نەتەوە یەکگرتووەکان لە 80یەمین خولیدا، سوپاس و پێزانینی عێراق و خەڵکەکەی بۆ رۆڵی نەتەوە یەکگرتووەکان لە پشتگیریکردن و بەرگریکردن لە سیستمی دیموکراسی دەربڕی. سەرۆککۆماری عێراق ئاماژەی بەوە دا، "رێکخراوە نێودەوڵەتییەکە باشترین یارمەتیدەر بووە بۆ عێراقییەکان لە مافە دیموکراسییەکاندا و لە سەروویانەوە هەڵبژاردنەکان، کە عێراق خۆی بۆ بەڕێوەچوونی لە داهاتوویەکی نزیکدا ئامادە دەکات، بۆ دڵنیابوون لە گواستنەوەی ئاشتییانەی دەسەڵات، لەگەڵ دەسەڵاتی دادوەری کار دەکەین بۆئەوەی هەڵبژاردنەکان ئازاد و بێگەرد و شەفاف بن." لەتیف رەشید تیشکی خستە سەر ئەوەی، "عێراق بە پشتیوانیی دۆستان توانیویەتی بەسەر مەترسیدارترین هەڕەشەی تیرۆریستیدا سەربکەوێت، کە جیهان بەخۆیەوە بینیبێت." داواشی کرد، "رووبەڕووبوونەوەی تیرۆر وەکو یەک دۆخ بێت، کە نابێت جیاوازی لەنێوانیاندا بکرێت و پێویستە لەگەڵ پارەدارکەران و پاڵپشتیکارانی تیرۆر بە پارە و چەک لێپرسینەوە بکرێت." هەروەها جەختی لە بەردەوامبوونی هەوڵەکان بۆ گەڕاندنەوەی ئاوارەکان، هەڵوەشاندنەوەی کەمپەکان و گەڕاندنەوەی خێزانەکان بۆ ناوچەکانی خۆیان کردەوە، ئاماژەی بە پابەندبوونی عێراق بۆ دابینکردنی دادپەروەری و پاراستنی فرەیی کۆمەڵایەتی کرد. سەرۆککۆمار باسی لە هەوڵەکانی عێراق کرد بۆ گەیشتن بە گەشەپێدانی ئابووری و کۆمەڵایەتیی بەردەوام و کەمکردنەوەی پشتبەستن بە نەوت، لەگەڵ دابینکردنی هەلی وەبەرهێنانی گرنگ لە بوارەکانی ئاو، کارەبا و ژێرخانی ئابووریدا. هەروەها گوتیشی، عێراق یەکێکە لەو وڵاتانەی زۆرترین زیانی بەهۆی گۆڕانکارییەکانی کەشوهەواوە بەرکەوتووە، بۆیە داوای لە کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی کرد لەم دۆسیەیەدا پشتگیریی بکەن، چونکە کەمبوونەوەی سەرچاوەکانی ئاو ئاستەنگێکی گەورەیە و عێراق هەوڵی گەیشتن بە لێکتێگەیشتنی لەگەڵ ئێران و تورکیا داوە لەبارەی دابەشکردنی ئاوی دیجلە و فوراتەوە. لەبارەی دۆخی فەلەستینەوە، سەرۆککۆماری عێراق پێیوابوو، دامەزراندنی دەوڵەتی سەربەخۆی فەلەستین تاکە رێگەیە بۆ دابینکردنی ئاسایش و سەقامگیری لە ناوچەکە و جیهاندا. هەروەها پێشوازیی لە دانپێدانانی نێودەوڵەتیی بەربڵاو بە دەوڵەتی فەلەستین کرد و سەرکۆنەی دەستدرێژییەکانی ئیسرائیلی بۆسەر وڵاتانی ناوچەکە کرد، کە دوایینیان بەئامانجگرتنی قەتەر بوو. لەتیف رەشید جەختی لە رەتکردنەوەی بەکارهێنانی ئاسمانی عێراق کردەوە بۆ پێشێلکردنی سەروەرییەکەی یان هەڕەشەکردن لە ئاسایشی هاووڵاتییانی. هەروەها دووپاتی کردەوە، عێراق سیاسەتی هاوسەنگی، کرانەوە و هاندانی دیالۆگ بۆ چارەسەرکردنی ناکۆکییەکان و چەسپاندنی ئاشتی لە ناوچەکەدا پەیڕەو دەکات. ئاماژەی بە پشتگیریی پرۆسەی ئاشتی لە تورکیا و دەستپێشخەریی وازهێنانی پەکەکە لە چەک کرد و هەڵوێستی بنەڕەتیی عێراقی دووپات کردەوە، کە لەسەر رێزگرتن لە دراوسێیەتیی باش لەگەڵ دەوڵەتی کوێتدا بنیاد نراوە.
برایەکى ئەکبەر حاجى ڕۆستەم ئاشکرایکرد کە دووکەس بەتۆمەتى کوشتنى براکەى دەستگیرکراون. ئەمڕۆ چوارشەممە 24ـی ئەیلوولی 2025، جمهور حاجی ڕۆستەم، برای ئەکبەر حاجی ڕۆستەم بە هەرێم جاف، ڕاگەیاند، دوو تۆمەتباری بەڕەگەز عەرەب لەسەر کوشتنی براکەی لە فڕۆکەخانەی بەغدا دەستگیر کراون. برایەکى ئەکبەر حاجى ڕۆستەم وتى دوو کەس بە ماتۆڕسکیل چاودێری ئەکبەر حاجی ڕۆستەمیان کردووە کە بکوژی سەرەکی ناوی 'عەزیزی عەبدولحوسێن بەرغومە' و بەڕەگەز عەرەبە، پێشتر لە ناوچەکە کاری کردووە. گوتیشی: بکوژەکە لەو کاتەی ئەکبەر حاجی ڕۆستەم بەنزینی لە ئۆتۆمبێلەکەی کردووە چاودێری کردووە، کاتێک بینیویەتی چەکی پێ نییە پێش ئەکبەر گەیشتووەتە شوێنی ڕووداوەکە، دواتر بە سێ فیشەک ئەکبەر حاجی ڕۆستەمی کوشتووە و ئۆتۆمبێلەکە و مۆبایلەکەی بردووە و هەڵاتووە. ئاماژەی بەوەش داوە، بکوژ ئۆتۆمبێلەکەی بردووە و چووەتە 12ئیمام لەوێشەوە بۆ سەرچەم، کە لەوێوە بۆشاییەک هەیە بەو بۆشاییە چووەتە ناحیەی جەبارە و دواتر چووەتە بەغدا، هەر بەگوێرەی زانیارییەکان دوێنێ ئۆتۆمبێلەکەی فرۆشتووە و پاسپۆرتەکەی ئامادە کردووە و چووەتە فڕۆکەخانەی بەغدا تاوەکوو لە عێراق دەربچێت. دەشڵێت: هێزە ئەمنییەکان توانییویانە لەنێو فڕۆکەخانەکە بکوژەکە و هاوکارەکەی دەستگیر بکەن. شەوی ڕابردووی ناوچەی گەرمیان، بە هەواڵێکی دڵتەزێن و شۆکهێنەرەوە کۆتاییهات. ئەکبەری حاجی ڕۆستەم، کادری دیاری پارتی دیموکراتی کوردستان و کەسایەتییەکی ناسراوی ناوچەکە، لە گوندی ئۆمەربلی سەر بە ناحیەی سەرقەڵا بە شێوەیەکی گوماناوی کوژرا. ئەم ڕووداوە کاردانەوەیەکی بەرفراوانی لەسەر ئاستی شەقام و گۆڕەپانی سیاسیدا لێکەوتەوە و مەسرور بارزانی، سەرۆکی حکومەتی هەرێم، داوای کردووە بە زووترین کات دەستی پشت ئەم تاوانە ئاشکرا بکرێت.
هێلین ئومێد ڕایگەیاند، لە قۆناغی یەکەمی پرۆسەکەدا تەڤگەر ئەرکەکانی خۆی بە تەواوی جێبەجێ‌کردووە و وتی: "لە قۆناغی دووەمدا پێویستە ڕێگە بە ڕێبەر ئاپۆ بدرێت تا سیاسەت بکات و لە چوارچێوەی ئەنتێگراسیۆنی دیموکراتیکدا هەموارکردنەوەی یاسایی ئەنجام بدرێن." ئەندامی تەڤگەری ئازادیی کوردستان هێلین ئومێد سەبارەت بە بڕیاری کۆمیتەی وەزیرانی ئەنجوومەنی ئەوروپا تایبەت بە بڕیاری پێشێلکردنی "مافی هیوا"ی پەیوەست بەعەبدوڵا ئۆجەلان و پەرەسەندنەکانی پەیوەست بە پرۆسەی ئاشتی و کۆمەڵگەی دیموکراتیک بۆ مەدیا خەبەر تیڤی قسەی کرد. هێلین ئومێد لە سەرەتای قسەکانیدا خۆشەویستی و پەرۆشی خۆی بۆ ڕێبەر ئاپۆ باسکرد و لەسەر مافی هیوا وتی: "یەکێکە لە گرنگترین پێشکەوتنەکان. لەبەرئەوەی پەیوەندی بە بارودۆخی ڕێبەر ئاپۆوە هەیە. کۆمیتەی وەزیرانی ئەنجوومەنی ئەورووپا لەسەر مافی هیوا بڕیارێکی نوێی دەرکرد. وەکو تەڤگەر، چاوەڕێ بووین و سەیرمان دەکرد. چاوەڕێ بووین بزانین لەسەر ئەو بابەتە چی دەڵێن، چ ڕێوشوێنێک دەگرنە بەر و چ هەنگاوێک دەنێن. ئەگەر هەڵە نەبم پشت بەو بڕیارە دەبەستێت، کە بەر لە ١١ ساڵ دەرکراوە و ئەوە ١١ ساڵە گەلی کورد بە قسەکردن لەسەر مافی هیوا سەرقاڵ دەکەن. یانی، ئەنجوومەنی ئەورووپا خۆی پێشەنگایەتی ئەمە دەکات. پێویستە بزانرێت، کە یاسای مافی هیوا تەنها بۆ ڕێبەر ئاپۆ نییە. مافێکە کە مرۆڤایەتی لە چوارچێوەی ڕێسا جیهانییەکان و مافەکانی مرۆڤدا بەدەستی هێناوە. بەتایبەتی بۆ زیندانیانی سیاسی بەدەستهاتووە." ملیۆنان کەس هەڵستانە سەر پێ چی بێزارمان دەکات، چیمان بەلاوە سەیرە؟ کێشەکە ئەوەیە، کە ئەوانەی خاوەنی ئەم مافەن ناتوانن بەکاری بهێنن، یاخود زیهنییەتێکی بازرگانی لە ڕۆژەڤدا دەهێڵدرێتەوە. لەو ڕۆژانەی کە ئەم بڕیارە قسەی لەسەر دەکرا، لە ئەورووپا چالاکیی گەورە ئەنجامدران. بە ملیۆنان کەس لە تورکیا، کوردستان، ئامەد، وان و مێرسین هاتنە سەر شەقامەکان. بە ملیۆنان کەس هەڵستانە سەر پێ تاوەکو یاسای مافی هیوا بۆ ڕێبەر ئاپۆ و سەرۆکایەتییان جێبەجێ بکرێت. واتا ملیۆنان کەس بۆئەوەی ئازادیی جەستەیی ڕێبەر ئاپۆ بە یاسایی مسۆگەر بکرێت، هەڵستانە سەر پێ. لە ڕۆژئاواش هەڵستانە سەر پێ." هێلین ئومێد ئاماژەی بەوە کرد، کە مافی سروشتیی ڕێبەر ئاپۆیان کردە مژاری بازاڕ و ئەمەش ئەوان دەخاتە نیگەرانییەوە. ئومیت بەم شێوەیە بەردەوام بوو: "بۆئەوەی ڕێبەر ئاپۆ سوود لەم مافە وەرنەگرێت، سەدان هەزار زیندانی سوود لەم مافە وەرناگرن. زۆرێک لە هەڤاڵانمان لە زیندانەکان زیندانیی سیاسین. بارمتەن. سەرەڕای ئەوەی سزاکانیشیان تەواوبووە، ئازاد ناکرێن. لەبەرئەوە تێکۆشان بۆ یاسای دیموکراتیک و وەکو پایەیەکی تورکیا، دامەزراندنی یاسای دیموکراتیک زۆر گرنگە. ئێمە لە ڕووی مافی هیواوە، لەگەڵ ڕاستییەکی وەهادا ڕووبەڕووین." 'ڕێبەر ئاپۆ نوێنەرایەتی تێڕوانینێکی جیهانی دەکات' هێلین ئومێد دەستنیشانی کرد، کە جێبەجێنەکردنی مافی هیوا نەک تەنها لەسەر ڕێبەر ئاپۆ سەپێنراوە، لە ڕاستیدا لەسەر گەلی کورد بێهیوایی دەسەپێنێت و بەسەر ژنان، گەلانی تورکیا و گەلانی ناوچەکەدا دەسەپێنرێت. هێلین ئومیت وتی ڕێبەر ئاپۆ نوێنەرایەتی جیهانێکی نوێ و ئازاد و پەیوەندییە ئازادەکان دەکات و بەم شێوەیە درێژەی بە قسەکانیدا: "ئەو تەنها تاکەکەسێک نییە؛ ئەو کۆمەڵگە و سیستەمێکە. ڕێبەر ئاپۆ نوێنەرایەتی تێڕوانینێکی جیهانی دەکات. مافی هیوا بۆ ڕێبەر ئاپۆ بەجێناهێنن. لەبەرئەوە، ئێمە بەم شێوەیە قسەدەکەین: نە مافی هیوا، نە ڕێسای هیوا... پێموایە ڕێبەر ئاپۆ دەیویست بەم شێوەیە قسەی لەسەر بکرێت. ئەوە ڕێسایەکە. وەکو وتم، هەرخۆی ئەم مافە هەیە، بەڵام ڕێسای هیواش هەیە. واتا، ڕێسای هیوا بۆ هەمووان دەگونجێت. پێویستە هەمووان سوودی لێ وەربگرن. لەبەرئەوەی هەوڵدەدەن ژن، گەل، گەلانی تورکیا، گەلانی کوردستان ناچاری دەوڵەتپەرست، دەسەڵاتی پیاو و ڕژێمی شارستانی‌پەرست بکەن. هۆکاری سەرەکی هەڵوێست دژی ڕێبەر ئاپۆ ئەو خاڵە دژبەرەیە. ئەمە بە هیچ شێوەیەک قبووڵ ناکرێت. دەبێت بەدڵنیاییەوە جێبەجێ بکرێت. ئازادیی جەستەیی ڕێبەر ئاپۆ ئەرکی سەرەکییە جێبەجێنەکردنی ئەم مافە تاوەکو ئێستا، ڕاستەوخۆ پەیوەستە بە سیاسەتەکانی دژی گەلی کوردەوە. ڕاستییەکی لەم شێوەیە هەیە: ئەو هێزانەی کە پیلانگێڕی نێونەتەوەییان جێبەجێکرد، کە پایە هەرە گرنگەکانی، دەوڵەتانی ئەورووپی بوون، پێکهاتەی دەوڵەت-نەتەوەی ئەورووپا بوو. بەجۆرێک تاوانەکانی خۆیان بەم شێوەیە درێژەپێ‌دەدەن. یانی، ئەمە ١٠ ساڵە بەجێنەهێنانی ئەم مافە، بەردەوام دواخستنی، جێهێشتنی بۆ کات و لەم کۆتاییەشدا، درێژکردنەوەی تاوەکو حوزەیرانی ٢٠٢٦، بەم مانایە دێت. لە ڕاستیدا جارێکی تر ڕێگە بۆ سیاسەتەکانی ئاستەنگکردن کە لەلایەن دەوڵەتی تورکەوە ئەنجامدەدرێن، خۆشدەکەن و بناغەکەی ئامادە دەکەن. دەرگا دەکرێتەوە. مەترسییەکی لەم شێوەیە هەیە. لەبەرئەوەی ئێمە لەناو پرۆسەیەکی زۆر گرنگداین. ئێمە لەناو پرۆسەی ئاشتی و کۆمەڵگەی دیموکراتیکداین. لەو پرۆسەیەدا ئەو ئەرکانە هەن، کە پێویستە بەپەلە جێبەجێ بکرێن. ئازادیی جەستەیی ڕێبەر ئاپۆ ئەرکی سەرەکییە. یاسای مافی هیوای ببێتە بنەمای ئەمە، بە نەهێنانی بۆ ناو ڕۆژەڤی تورکیا، دەیانەوێت پەیامی "بە ڕاستی دەتوانین زیاتر دوای بخەین" بدەن. بڕیارەکەی کۆمیتەی وەزیرانی ئەنجوومەنی ئەورووپا ڕێگەی بۆ سیاسەتی سەرقاڵکردن خۆشکردووە. بەهیچ شێوەیەک ئەم بارودۆخە مایەی قبووڵکردن نییە. ئێمە وەکو لایەنی سیاسی ئەمە، ئەو پەیامانەی کە بۆمان دەنێرێت، بەم شێوەیە لێکدەدەینەوە. بێگومان، پسپۆڕانی یاسایی لە چوارچێوەی ئەوەی، کە ئەم بڕیارە بە مانای چی دێت، لێکدانەوەیان کرد. هەندێک کەس وتیان کە ئەمە 'هاوبەشیکردنی تاوانە' و بە ڕاستی ئەمە بەشێکە لە سیاسەتەکانی تورکیا. بەڵێ، وڵاتانی ئەورووپا، دەوڵەتانی ئەورووپا، ڕێکەوتننامەی زۆر قێزەون لەگەڵ تورکیادا دەکەن. دەیانەوێت، شەڕی تورکیا، شەڕی کورد، شەڕی نێوان تورک و کورد بەردەوام بێت. لەبەرئەوەی دەیانەوێت تورکیا لاواز بکەن و ناچاری دەرەوەی بکەن. هەرخۆی هەڤاڵ عەباس لە بەرنامەکەدا وتی، دێتە بیرمان، ئەڵمانیا سیاسەتێکی چۆن بوو. هەڵوێستی دەوڵەتانی ئەورووپا چۆن بوو؛ لەبیرمان نەکردووە. ڕێبەر ئاپۆ تاکلایەنانە پرۆسەکەی گەیاندە قۆناغێکی گرنگ هێلین ئومیت لەبارەی پرۆسەی ئاشتی و کۆمەڵگەی دیموکراتیک، کە لەلایەن ڕێبەر ئاپۆوە دەستی پێکراوە قسەی کرد و وتی: "هەرکەسە و بەگوێرەی خۆی لەم پرۆسەیە تێدەگات. دژبەرانمان ئەم پرۆسەیە جیاواز پێناسە دەکەن، ئێمە جیاواز پێناسەی دەکەین. دژبەرانمان پلانێکیان هەیە و ئێمەش پلانێکمان هەیە. ڕێبەر ئاپۆش پلانێکی هەیە. لەم بارەیەوە، پێویستە بە دروستی لە ڕاگەیاندراوی پارێزەران تێبگەین. ئێمە لە کام پرۆسەیەداین، لە کام قۆناغەداین؟ بۆئەوەی پرۆسەکە بە دروستی بەڕێوەببرێت، ئەمە گرنگە. قۆناغی یەکەم چی بوو؟ ئەگەر بچینە قۆناغی دووەمەوە، دەتوانین لە خۆمان بپرسین قۆناغی یەکەم چی بوو. بەر لە هەر شتێک، باخچەلی لە ١ـی تشرینی یەکەمدا لە پەرلەمان دەستی ئەندامانی دەم پارتی گرت و دواتر بانگەوازی بۆ ڕێبەر ئاپۆ کرد و وتی، 'وەرە، لە پەرلەمان سیاسەت بکە، کۆتایی بە تێکۆشانی چەکداری بهێنە. کۆتایی بە بوونی ڕێکخستنی خۆت بهێنە و لە پەرلەمان درێژە بە تێکۆشانی خۆت بدە'. دوای ئەم پرۆسەیە، ڕێبەر ئاپۆ ئەو دەستەی پشتگوێ نەخست، کە بۆی درێژکرا. ئەو وەڵامەی دایەوە، ئێستا لە تورکیا ڕۆژەڤە و ڕۆژەڤی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و جیهان دیاریدەکات. پەکەکە، پارتێکی ٥٠ ساڵە؛ ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستی هەژاند، گەلێک بەرەوپێشچوونی دەستپێکرد، ناسنامەی کوردی سەرلەنوێ هێنایە کایەوە، پێناسەی کرد و وای کرد گەلی کورد وەکو نەتەوەیەکی دیموکراتیک دەربکەوێت. ئەم پارتە لە مانگی ئایاردا کۆنگرەی خۆی بەست و کۆتایی بە بوونی ڕێکخستنیی خۆی هێنا. ئەو دەستپێشخەرییەی کە دوای ئەوە لەلایەن ڕێبەرێتییەوە گیرایەبەر، درێژەی بە پرۆسەکە دا. ڕێبەر ئاپۆ تاکلایەنانە ئەم پرۆسەیەی گەیاندە قۆناغێکی چارەنووسساز. یانی، پەکەکە کۆتایی بە هەموو کار و چالاکییەک لەژێر ناوی خۆی هێنا، ستراتیژیی تێکۆشانی چەکداری گۆڕا و لانیکەم ڕایگەیاند، کە دژی تورکیا چەک بەکارناهێنێت. ئەمانە هەمووی بە پێشەنگایەتیی ڕێبەر ئاپۆ هاتنە دی. ڕێبەر ئاپۆ لە کۆنگرەی ١٢ـی پەکەکەدا وەکو دانوستانکاری سەرەکی دەستنیشانکرا و هەموو ئەم پێشکەوتنانە، بەستراونەتەوە بە ئازادیی جەستەیی ڕێبەر ئاپۆوە. بەڵام ئەم هەموو هەنگاوە، نیازپاکیی ڕێبەر ئاپۆ، لەم چوارچێوەیەدا پێشکەوتن. شەڕڤانانی ئەم تەڤگەرە تێگەیشتنێکی تەواو کە ڕێبەر ئاپۆ تێی بگات و هەڵوێستێکیان نیشاندا، کە شایەنی ڕێبەرێتی بێت. دەتوانین ئەم سەردەمە وەکو قۆناغی یەکەم ناوبنێین." دوو شت هەن کە لە قۆناغی دووەمی پرۆسەکەدا بکرێن هێلین ئومیت سەبارەت بە قۆناغی دووەمیش هەڵسەنگاندنی کرد و وتی: "پێی دەوترێت پرۆسەی دیموکراتیکبوونی تورکیا. واتا، کێشەکانی دیموکراتیکبوونی تورکیا و شێوازی چارەسەرکردنی ئەم کێشانە لەوانەیە مژاری قۆناغێکی تر بێت. بەڵام قۆناغی دووەم کە ئێستا تێیداین، پرۆسەی دامەزراندنی بناغەی یاسایی ئەو هەنگاوانەیە، کە لەلایەن ڕێبەر ئاپۆ و تەڤگەری ئازادییەوە نراون. ئەمە بەرپرسیارێتییەک دەخاتە ئەستۆی دەوڵەت و حکومەت. تەڤگەری ئازادیی کورد ناتوانێت بە تەنها ئەمە بکات. ئەو، ئەو شتانەی لە ئەستۆی بوو جێبەجێی کرد. ئەو بانگەوازەی بۆی کرا و مەرجەکانی جێبەجێ کرد. لە ئێستا ئەوەی پێویستە لە قۆناغی دووەمی پرۆسەکەدا بکرێت، دوو شتن: یەکەم: پێویستە ڕۆڵی ڕێبەر ئاپۆ لە پرۆسەکەدا بە شێوەیەکی ڕاست پێناسە بکرێت. یانی، ئەگەر ڕۆڵی ڕێبەر ئاپۆ بە شێوەیەکی ڕاست پێناسە نەکرێت، مامەڵەیەکی ڕاست نیشانی ڕێبەر ئاپۆ نەدەن و ئازادیی جەستەیی ڕێبەر ئاپۆ مسۆگەر نەکرێت، چەندە پێشکەوتن هەستی پێ بکرێت یاخود ببینرێت، پرۆسەکە دەگەڕێتەوە سەرەتا. من ئەمە وەکو ڕێسا دەڵێم، نەک وەکو بڵاوکردنەوە. واتا، ئەمە لە سروشتی بابەتەکەدا هەیە. لەبەرئەوەی ڕێبەر ئاپۆ ئەندازیار، هێزی ئافرێنەری ئەم پرۆسەیەیە. بەڵێ، ڕێبەرمان ڕەخنەی لە ئێمە هەیە لەسەر تێگەیشتن، درکپێکردن و جێبەجێکردنی. ئێمە هێشتا هەوڵدەدەین، کە ئەمانە تێپەڕێنین، گفتوگۆیان لەبارەوە دەکەین. هەوڵدەدەین کە بە شێوەیەکی دروست تێی بگەین، بەشێوەیەکی دروست بیگرینە دەست و لەسەر ئەم بنەمایە ئەرکەکانی خۆمان بەجێبێنین. لەوانەیە کێشەی لەم شێوەیە لەلایەنی ئێمەوە بێنە ئاراوە. بەڵام سەرەکیترین کێشەی ئێستا پێناسەکردن و تێگەیشتنی هەڵە بۆ پێگەی ڕێبەر ئاپۆ لە کۆمەڵگەی تورکیا و سیاسەتی تورکیادایە. سەرنج بدەن، لە زۆر بەرنامەدا ئێمە مامەڵەی ئامڕازکردن دژی ڕێبەر ئاپۆمان هێنایە ڕۆژەڤەوە و ڕەتمانکردوە. قبووڵمان نەکرد. لە قۆناغدا هەندێک کەس ئەوە زۆر ژیرانە دەبینن. هەندێک کەس وا بیردەکەنەوە، کە گرتنی ڕێبەر ئاپۆ لە ئیمراڵی وەک دەرفەتێک بەکاربهێنن و هەندێک شت بکەن. بەڵام ئەمە دژی سروشتی بابەتەکەیە. گەر ڕێبەر ئاپۆ وەکو ڕێبەری دامەزرێنەر پێناسەدەکرێت، پێویستە بەو پێیە مامەڵە بکەن. پێویستە ڕێی سیاسەت بۆ ڕێبەر ئاپۆ خۆشبکرێت.
ئەمڕۆ چوارشەممە 24ـی ئەیلوولی 2025، ئەنجوومەنی وەزیرانی هەرێمی کوردستان کۆدەبێتەوە، بڕیارە سێ تەوەر گفتوگۆى لەسەر بکرێت. سەرچاوەیەکى ئاگادار ڕایگەیاند لە کۆبونەوەکەى ئەنجوومەنی وەزیران، تاوتوێی پرسی هەناردەکردنەوەی نەوت و داهاتی نانەوتی هەرێمی کوردستان دەکات. هەر لە بارەی داهاتی نانەوتی، سەرچاوەیەکی باڵا وتى: حکوومەتی هەرێمی کوردستان ئامادەیە بڕی 120 ملیار دینار وەک داهاتی نانەوتی بۆ بەغدا بنێرێت، لە بەرانبەردا دەبێت بەغدا مووچەی مانگی حەوتی مووچەخۆرانی هەرێم بنێرێت. دوێنێ لە کۆبوونەوەکەی ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراقدا، بڕیاری خەرجکردنی مووچەی مانگی تەممووز (حەوت)ـی فەرمانبەر و مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان درا. محەممەد شیاع سوودانی، سەرۆک وەزیران، تەیف سامی، وەزیری دارایی عێراقی ڕاسپاردووە بە زووترین کات ڕێکارەکانی خەرجکردنی مووچەی مانگی تەممووزی هەرێمی کوردستان تەواو بکات.
هەڵسوڕێنەری باڵیۆزخانەی ئەمەریكا لە عێراق، پاڵپشتیی ئەمەریکای بۆ مافە دەستوورییەکانی هەرێمی کوردستان دووپات کردەوە، هاوکات پشتیوانیش لە گفتوگۆکانی نێوان حکوومەتەکانی هەرێم و عێراق دەکات. بارەگای بارزانی ڕاگەیەنراوێکی بڵاو کردەوە ڕۆژی سێشەممە 23ـی ئەیلوولی 2025، لە سەڵاحەددین سەرۆك مەسعود بارزانی، پێشوازی لە جۆشوا هاریس، هەڵسوڕێنەری باڵیۆزخانەی ئەمەریكا لە عێراق كرد. لە ڕاگەیەندراوەکەدا هاتووە، لە دیدارەكەدا گوێندڵن گرین، كونسوڵی گشتیی ئەمەریكا لە هەولێر ئامادەی بوو، هەڵسوڕێنەری باڵیۆزخانەی ئەمەریكا لە عێراق جەختی لە پەیامی دۆستایەتیی نێوان وڵاتەكەی و هەرێمی كوردستان كردەوە و ڕایگەیاند، كە ئەمەریكا خوازیاری كوردستانێكی بەهێزە و بەهێزیی كوردستانیش لە قازانجی سەقامگیریی عێراقە. دەقى راگەیەندراوەکە.. سەرۆك بارزانی پێشوازی لە هەڵسوڕێنەری باڵیۆزخانەی ئەمەریكا لە عێراق دەكات ڕۆژی سێشەممە 23ی ئەیلوولی 2025 لە سەلاحەددین سەرۆك مەسعود بارزانی پێشوازی لە بەڕێز جۆشوا هاریس هەڵسوڕێنەری باڵیۆزخانەی ئەمەریكا لە عێراق كرد. لە دیدارەكەدا كە خاتوو گوێندڵن گرین كونسوڵی گشتیی ئەمەریكا لە هەولێر ئامادەی بوو، هەڵسوڕێنەری باڵیۆزخانەی ئەمەریكا لە عێراق جەختی لە پەیامی دۆستایەتیی نێوان وڵاتەكەی و هەرێمی كوردستان كردەوە و ڕایگەیاند كە ئەمەریكا خوازیاری كوردستانێكی بەهێزە و بەهێزیی كوردستانیش لە قازانجی سەقامگیریی عێراقە. ئەوەشی دووپاتكردەوە ئەمەریكا پاڵپشتی مافە دەستوورییەكانی هەرێمە و پشتیوانی لە گفتوگۆكانی نێوان حكوومەتی عێراقی فیدڕاڵ و حكوومەتی هەرێم دەكات و ناكرێ بابەتی پێنەدانی مووچە بە مووچەخۆرانی هەرێم هەر بەردەوام بێت و پێویستە چارەسەر بكرێت. لە بەشێكی تری قسەكانیدا هەڵسوڕێنەری باڵیۆزخانەی ئەمەریكا لە عێراق باسی لە ئەزموونی سەركەوتووی هەرێمی كوردستان بە تایبەت لەبواری وزە و كارەبا كرد و وەك نموونەیەك بۆ بەشەكانی تری عێراقی لە قەڵەم دا. لەبارەی پڕۆسەی سیاسیی عێراقیش هەڵسوڕێنەری باڵیۆزخانەی ئەمەریكا لە عێراق ڕایگەیاند كە وڵاتەكەی خوازیاری ئەوەیە سەروەریی عێراق بپارێزرێ و ڕێگە لە دەستوەردان لە كاروباری عێراق بگیرێت. لای خۆیەوە سەرۆك بارزانی سوپاسی هەڵوێستی ئەمەریكای كرد لە یارمەتیدانی گەلانی عێراق و هەروەها هەرێمی كوردستان. سەبارەت بە پڕۆسەی سیاسی عێراقیش سەرۆك بارزانی ڕایگەیاند كە بەداخەوە دەستەڵاتدارانی عێراق پابەندی دەستوور و ڕێككەوتنەكان نەبوون و ئەوەش بووەتە سەرچاوەی گرفتەكان. سەرۆك بارزانی وێڕای ئاماژەدان بە پڕۆسەی هەڵبژاردن لە عێراق جەختیشی لەوە كردەوە كە باشترین ڕێگە بۆ نوێنەرایەتیكردنی ڕاستەقینە گەڕانەوەیە بۆ یاسای یەك بازنەیی بۆ ئەوەی لە گونجانی ژمارەی كورسی لەگەڵ ڕێژەی دانیشتوان دادپەروەری هەبێت. بارودۆخی ناوەخۆی هەرێمی كوردستان تەوەری تری ئەو دیدارە بوون.
بارەگای بارزانی، پەیامێکی لەبارەی کوژرانی، ئەکبەر حاجی ڕۆستەم بڵاوکردووەتەوە و داوای بەپەلە دۆزینەوەی تاوانباران دەکات بۆ ئەوەی ڕادەستی یاسا بکرێن. پەیامێك لە بارەگای بارزانییەوە بەناوی خودای بەخشندە و میهرەبان بە داخێکی زۆرەوە هەواڵی شەهیدکردنی فەرماندەی پێشمەرگە و كەسایەتیی خەباتگێڕ (ئەكبەر حاجی ڕۆستەم)ـمان پێ گەییشت. ئەكبەر حاجی ڕۆستەم تێكۆشەر و نیشتیمانپەروەری ناسراوی دەڤەری گەرمیان و جێی ڕێزی خەڵكی كوردستان بوو و لەدەست دانی خەسارەت و كەلێنێكی گەورەیە. پێویستە بە زووترین كات دامودەزگاکانی دەڤەری گەرمیان تاوانباران بدۆزنەوە و ڕادەستی یاسا بكەن و بە سزای تاوانی خۆیان بگەیێندرێن. بەم بۆنە خەمناكەوە پرسە و هاوخەمیی خۆمان ئاراستەی خانەوادە و كەسوكار و هاوڕێ و ئاشنایانی خوالێخۆشبوو ئەكبەر حاجی ڕۆستەم و خەڵكی گەرمیان دەكەین و خۆمان بە هاوبەشی خەمیان دەزانین. لە خودای گەورە داواكارین ڕۆحی خوالێخۆشبوو بە بەهەشتی بەرین شاد بكات و سەبر و ئارامی بە هەموو لایەك ببەخشێت. انا للە و انا الیە راجعون بارەگای بارزانی 23ی ئەیلوولی 2025
برازایەکی ئەکبەری حاجی ڕۆستەم کەسایەتی دیاری گەرمیان، زانیاری نوێ ئاشکرادەکات و ڕایدەگەیەنێت، ئەکبەری حاجی رۆستەم لە هەولێر گەڕاوەتەوە بۆ کفری و بە نیاز نەبووە سەردانی گوندی ئۆمەربل بکات، بەڵام دواتر بەخێرایی بەرەو گوندەکەی ڕۆیشتووە. شکار جمهور حاجی ڕۆستەم، برازای ئەکبەری حاجی رۆستەم، بە ماڵپەرى پەنجەرەی ڕاگەیاند: کاتێک مامم لە هەولێر گەڕاوەتەوە، کوڕێکی و برایەکی هاوسەرەکەی لەگەڵ بووە، کوڕەکەی پێیوتوە ئەگەر بۆ ئۆمەربل دەڕۆیت منیش لەگەڵت دیم، بەڵام ئەو ڕەتیکردووەتەوە بڕوات بۆ گوندەکەی. دەشڵێت: دواتر ڕۆیشتووەتە بەنزینخانەیەک و بەنزینی کردووە، پاشان بەخێرایی بەرەو گوندی ئۆمەربل ڕۆیشتووە، پێدەچێت تەلەفۆنی بۆ کرابێت ئەگینا پێشتر نەیویستووە سەردانی گوند بکات. بەپێی وتەی برازاکەی ئەکبەری حاجی رۆستەم، وا دیارە تاوانبارەکە ئامادەکاری بۆ ئەنجامدانی تاوانەکە کردبێت، بەوپێیەی کاتێک ئەکبەر حاجی ڕۆستەم گەیشتووەتە سەر زەویوزارەکەی تەقەی لێکردووە. شکار جمهور حاجی رۆستەم، وتییشی: ئەوەی دەوترێت گوایە دەمانچەکەی مامم براوە ڕاست نییە، چونکە ئەو لەهەولێر گەڕاوەتەوە و بە کەرکوکدا هاتوچۆ دەکات، بۆیە لەو کاتەدا دەمانچەی پێنەبووە. سەبارەت بە زانیارییەکانی پەنجەرە کە پێشتر بڵاویکردەوە لەبارەی ئەوەی تاوانبارەکە ئۆتۆمبێلەکەی ئەکبەری حاجی ڕۆستەمی بردووە و بە گوندی 'دوانزە ئیمام'ـدا هەڵهاتووە، شکار جمهور وتی: ئەوە ڕاستە، بە گوندی دوانزە ئیمامدا هەڵهاتووە. سەرچاوەیەکی ئاگادار ئاشکرای دەکات، ئەو کەسەی ئەکبەر حاجی ڕۆستەمی کوشتووە و ئۆتۆمبێلەکەشی بردووە، گەنجە و دوای تاوانەکە بەڕێگەی گوندی 'دوانزە ئیمام'ـدا هەڵهاتووە. سەرچاوە ئاگادارەکە کە نەیویست ناوی ئاشکرا بکرێت، بە پەنجەرەی ڕاگەیاند: تۆمەتبارەکە گەنجە و ئۆتۆمبیلەکەی ئەکبەر حاجی ڕۆستەمی پێبووە، لەوکاتەی گەیشتووەتە نزیک کامیراکانی چاودێریی سەری داخستووە، بەڵام هێزە ئەمنییەکان سەرقاڵی لێکۆڵینەوەن بۆ ئاشکراکردن و دەستگیرکردنی. سەرچاوەکە دەڵێت: پێدەچێت تاوانبارەکە بۆیە ڕێگەی گوندی 'دوانزە ئیمام'ـی بۆ هەڵهاتن گرتبێتەبەر، چونکە ئەگەر بەڕێگەکانی تردا ڕۆشتبایە بەتایبەت ڕێگەی زینانە و کفری، بازگەیان تێدا بوو. دوای کوژرانی هاوڵاتی ئەکبەر رۆستەم محەمەد (ناسراو بە ئەکبەر حاجی رۆستەم) لە گوندی ئۆمەربل، پۆلیسی گەرمیان راگەیندراوێکی بڵاوکردەوە و تێیدا ئاشکرای دەکات کە کوژراوەکە بەهۆی بەرکەوتنی فیشەکەوە گیانی لەدەستداوە و ئۆتۆمبێل و مۆبایلەکەی براون. لێکۆڵینەوەی ورد بۆ ئاشکراکردنی ناسنامەی تۆمەتباران دەستیپێکردووە. بەپێی راگەیندراوەکە، شەوی ڕابردوو پۆلیس ئاگادار کراوەتەوە لە حاڵەتێکی کوشتن لە گوندی ئۆمەربل سەر بە ناحیەی سەرقەڵا. دەستبەجێ مەفرەزەکانی پۆلیس گەیشتوونەتە شوێنی رووداوەکە و دەرکەوتووە کە هاوڵاتی ئەکبەر رۆستەم محەمەد، لەدایکبووی ساڵی 1955، لەنێو زەوییە کشتوکاڵییەکەی خۆیدا بەهۆی بەرکەوتنی فیشەکەوە گیانی لەدەستداوە.
لە کۆبوونەوەی ئەمڕۆی ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق بڕیاری خەرجکردنی مووچەی مانگی حەوتی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان دراو و گفتوگۆ لەبارەی ناردنی مووچەی مانگی هەشت و مانگەکانی دواتریش دەکرێت. سەرچاوەیەکی باڵا لە ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق ڕاگەیاند: کەمێک پێش ئێستا لە کۆبوونەوەی ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق بڕیاری خەرجکردنی مووچەی مانگی حەوتی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان درا. لە سبەی چوارشەممەوە دەست بە ڕێککارەکانی خەرجکردنی پارە دەکرێت، ڕێککارەکان لە نێوان بانکی ناوەندی و وەزارەتی دارایی عێراق چەند ڕۆژێکی پێویستە تاوەکو پارە بخرێتە سەر هەژماری بانکی وەزارەتی دارایی و ئابووری هەرێمی کوردستان لە هەولێر. دەروون مەلا ناجی، پەیامنێری ئاڤا لە بەغدا ڕاگەیاند: کۆمپانیای سۆمۆ ئامادەیی خۆی نیشانداوە بۆ دووبارە دەستپێکردنەوەی هەناردەکردنەوەی نەوتی هەرێمی کوردستان بۆ بەندەری جەیهانی تورکیا، بەمەش گرفتێکی گەورەی بەردەم ناردنی مووچەی مووچەخۆران چارەسەر دەبێت. کۆبوونەوەی ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق بەردەوامە و گفتوگۆ دەکرێت لەبارەی ناردنی داهاتی نانەوتی هەرێمی کوردستان و دووبارە هەناردەکردنەوەی نەوت. سەرچاوەیەک لە لقی هەولێری بانکی ناوەندی ڕاگەیاند: پارەی پێویستیان بۆ مووچە لەبەردەستە، تەنانەت ئێستا زیاتر لە سێ ترلیۆن دینار پارەی کاشیان هەیە، بەشی مووچەی سێ مانگی مووچەخۆرانی کوردستان دەکات. وەزارەتی دارایی و ئابووری هەرێمی کوردستان وتى: لەگەڵ گەیشتی پارە لەماوەی دوو بۆ سێ ڕۆژدا پارەی تەواوی مووچەخۆران دابەش دەکەن و لیستی دابەشكردنی مووچەش هاوشێوەی مانگەکانی ڕابردوو دەبێت.
عەلی نزار بەڕێوەبەری كۆمپانیای بەبازاڕخستنی نەوتی عێراق (سۆمۆ) بۆ ئاژانسی دەنگوباسەكانی عێراق ڕایدەگەیەنێت لە مانگەكانی رابردوودا هەوڵێكی گەورە خرایەكار بۆ گەیشتن بە رێككەوتن لەنێوان بەغدادو هەولێر، بەرپرسیارێتی باڵا لەسەر وەزارەتی نەوت بە هەموو فەرمانگەو كۆمپانیاكانی لەناویاندا (سۆمۆ)، هەروەها وەزارەتی سامانە سروشتییەكانی هەرێم هەبوو. لەلایەكی گرنگی تریش كۆمپانیا جیهانییەكانی بەرهەمهێنی نەوت بوون لە هەرێم. ناوبراو ئاماژەى بۆ ئەوەشکرد کە رێككەوتنەكە گەیشتووەتە قۆناغەكانی كۆتایی، بەوپێیەی گەیشتووینەتە میكانیزمی پتەو بۆ جێبەجێكردنی ئەم رێككەوتنەوەو پەمپكردنی بڕی بەرهەمی هەرێم، دوای تەواوبوونی چاوەڕێی رێكارەكانی پەمپكردن دەكەین و هەندێك لە كارەكان بە نوسراو دیكۆمێنت دەكرێن. هەروەها وتیشى: كۆمپانیا بیانییەكان پێویستیان بە دڵنیایی هەیە لەبارەی پێدانی شایستەكانیان دوای دەستپێكردنی هەناردەكردن، كۆمپانیاكەمان كاریكردووە بۆ پێدانی دڵنیایی بەو كۆمپانیایانەو بەمزوانە وادەی ئیمزاكردنی فەرمی رێككەوتنەكە رادەگەیەنێت.
نێچيرڤان بارزانى، سه‌رۆكى هه‌رێمى كوردستان له‌گه‌ڵ ئه‌كيرا ئيندۆ، باڵيۆزى ژاپۆن له عێراق کۆبووەوە و " جه‌ختيان له پته‌وكردن و فراوانكردنى بواره‌كانى هاريكاريى هاوبه‌شى نێوانيان كرده‌وه." سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان لە راگەیێندراوێکدا لەبارەی دیدارەکە دەڵێت، په‌يوه‌ندييه‌كانى ژاپۆن له‌گه‌ڵ عێراق و هه‌رێمى كوردستان، دۆخى گشتيى عێراق، په‌يوه‌ندييه‌كانى هه‌ولێر ـ به‌غدا و ئاماده‌كارييه‌كانى هه‌ڵبژاردنى داهاتووى ئه‌نجوومه‌نى نوێنه‌رانى عێراقيان تاوتوێ كرد. بەگوێرەی راگەیێندراوەکە، کۆنسووڵی ژاپۆن لە هەرێمی کوردستان لە دیدارەکە بەشدار بووە و په‌يوه‌ندييه‌كانى ژاپۆنيان له‌گه‌ڵ عێراق و هه‌رێمى كوردستان به مايه‌ى "بايه‌خ و گرنگ" بۆ هه‌ردوولا له قه‌ڵه‌م دا. سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان دەڵێت، هه‌ردوولا ئاماده‌يى و كار و چالاكيى كۆمپانيا ژاپۆنييه‌كانيان له عێراق و هه‌رێمى كوردستان به گرنگ دانا و تيشكيان خستەسه‌ر ئه‌و بوارانه‌ى ده‌كرێ ژاپۆن وه‌به‌رهێنانيان تيادا بكات. نێچیرڤان بارزانی "سوپاس و پێزانين"ـى بۆ هاوكارييه‌كانى ژاپۆن، رۆڵ و ئاماده‌يى و چالاكيى كۆمپانياكانى له عێراق و هه‌رێمى كوردستان دووپات كرده‌وه. ئەمە بەگوێرەی راگەیێندراوەکە. لە دیدارەکەدا دوايين پێشهاته‌كانى رۆژهه‌ڵاتى نێیوه‌ڕاست و لێكه‌وته‌كانى به‌سه‌ر عێراق و وڵاتانى ناوچه‌كه‌وه، باسکران.
هەولێر و بەغدا لەبارەی پرسی هەناردەی نەوت گەیشتوونەتە کۆتایی، هاوکات بۆچوونی ئەنجوومەنی دەوڵەت لەبارەی داهاتی نانەوتی بۆ ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق نێدراوە، وەزارەتی دارایی هەرێمی کوردستان داهاتی نانەوتی مانگی حەوتی ئامادەکردووە و چاوەڕێی نووسراوێک دەکات، تاوەکو بۆ بەغدای بنێرێت. سەرچاوەیەک لە وەزارەتی دارایی هەرێمی کوردستان وتى: داهاتی نانەوتی مانگی حەوت ئامادەیە، بەڵام دیار نییە چەندی ڕادەستی بەغدا دەکرێت، ئەم پرسە دوای کۆبوونەوەی ئەمڕۆی ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق یەکلایی دەبێتەوە." ئەنجوومەنی دەوڵەت دوای پێنج کۆبوونەوە بە نووسراوی فەرمی و بە 21 لاپەڕە بۆچوونی خۆی لەبارەی داهاتی نانەوتی کوردستان بۆ ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق نارد، ماوەتەوە سەر ئەوەی ئەمڕۆ ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق بڕیاری لەسەر بدات. دوێنێ دووشەممە کاتێ ئەنجومەنەکە وەڵامەکەی بۆ ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق نارد چوار لاپەڕەی بۆ زیادکراوە و دەستکاری بەشێک لە ناوەرۆکەکەی کراوە و چەند بڕگەیەکی بۆ زیادکراوە کە لە بەرژەوەندی هەرێمی کوردستان نییە. لەلایەکى دیکەوە، د. فوئاد حوسێن، وەزیری دەرەوەی عێراق لە نیویۆرکەوە اگەیاند، ئێستا بەرهەمی رۆژانەی نەوت 230 هەزار بەرمیلە. 50 هەزاری بۆ بەکاربردنی ناوخۆیە، ئەوەی دیکە بۆ هەناردەکردن رادەستی سۆمۆ دەکرێت. دەشڵێت، کێشەی مووچەش چارەسەر بووە. رۆژی دووشەممە رێککەوتنی سێقۆڵیی هەرێمی کوردستان، کۆمپانیاکانی بەرهەمهێنانی نەوت و عێراق لەبارەی بەرهەمهێنان و هەناردەکردنەوەی نەوت واژۆکرا.
