دوو لیوای رژێمی بەعس لەسەر جینۆسایدکردنی بارزانییەکان دادگایی دەکرێن

فەرماندەیەکی باڵای کۆماری ئیسلامی ئێران لە شاری جوانڕۆ کوژراو و چالاکوانانی رۆژهەڵاتیش ئاماژە بەوە دەکەن ئەو فەرماندەیە دەستی لە سەرکوتی ناڕەزایەتییەکانی شارەکەدا هەبوە. ئاژانسی هەواڵی تەسنیم بڵاوی کردوەتەوە؛ عەقید شەهرام حەیدەری، سەرۆکی بەشی زانیاریی پۆلیسی ئێران لە شاری جوانڕۆ لە رۆژهەڵاتی کوردستان کوژراوە. ئاژانسەکە ئاماژەی بەوە کردوە؛ ئەو عەقیدە لە پێکدادانێک لەگەڵ کاسبکارانی سەر سنوری رۆژهەڵاتی کوردستان برینداربوە و بە برینداری گەیەنراوەتە نەخۆشخانەیەک لە شاری کرماشان بەڵام بەهۆی سەختی برینەکانیەوە دوای 45 رۆژ مانەوە لە نەخۆشخانە ئەمڕۆ شەممە مەرگی راگەیەنراوە. چالاکوانان و رێکخراوەکانی مافی مرۆڤی رۆژهەڵاتی کوردستان ئاشکرایان کردوە عەقید شەهرام حەیدەری دەستی هەبوە لە سەرکوت و کوشتنی خۆپیشاندەران و خەڵکی شاری جوانڕۆ. لە خۆپیشاندان و ناڕەزایەتییەکانی رابردوی شاری جوانڕۆ لانیکەم 10 کەس لەو شارە بە گوللـەی پۆلیس و هێزە ئەمنییەکان کوژراون.    

لە ساڵی 2016، بەبیانوی قەیرانی دارایی  پلەبەرزکردنەوەی فەرمانبەر و مامۆستایان ڕاگیرا، سەرەڕەی بەرزبونەوەی نرخی نەوت و باشبونی دۆخی دارایی، بەڵام تائێستا ئەو پڕۆسە دەستی پێنەکردۆتەوە، ئەمەش نیگەرانی دروستکردوه، لەمبارەیەوە، لەسەر داوای سەرۆکایەتیی ئەنجومەنی وەزیرانی هه‌رێمی كوردستان لیژنەیەک بۆ دەستنیشانکردنی گرفتەکانی جێبەجێکردنی ڕێنمایی دارایی ژمارە 12ـی تایبەت بە پێداچونەوەی ڕاگرتنی پلەبەرزکردنەوەی فەرمانبەران و هەژمارکردنى خزمەتیان لە چوارچێوەى جێبەجێکردنى یاساى چاکسازی پێکهێنرا. به‌پێی راگه‌یه‌ندراوێكی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان، لیژنەکە لە یەکەمین هەنگاویدا، تیمەکانی دیوانی چاودێریی دارایی و دەستەی دەستپاکی و لیژنەیەکی تایبەت لە وەزارەتی دارایی و ئابوری بۆ پرسى میلاکات ڕاسپارد بە مەبەستی پێداچونەوە و وردبینی بە دۆسیەى فەرمانبەران. ئاماژه‌ به‌وه‌شكراوه‌، لە کۆی 32 دامەزراوەى هەر سێ دەسەڵاتی (دادوەرى و یاسادانان و جێبەجێکردن) پێداچونەوە بە 365 هەزار و 452 دۆسیە کرا کە 7 هەزار و 196 دۆسیە پلەى زیادەیان بۆ بەسترا بو و 15 هەزار و 614 دۆسیەشیان زیادە موچەیان هەبو، کە کۆى جیاوازى موچەکەیان دەکاتە ملیارێک و 360 ملیۆن و 808 هەزار دینار. هەر لەم چوارچێوەیەدا و بۆ یەکخستنەوەی دۆسیەی کەسیی ئەفسەر، پلەدار و پێشمەرگە، تا ئێستا لەکۆى 60 هەزار و 16 دۆسیە، 41 هەزار و 982 دۆسیە، بۆ پێداچونەوە ئامادە کراون و بڕیاروایە بە زویی دۆسیە نایاساییەکانیان لە ڕوی پلەبەرزکردنەوە و زیادە موچە، دەستنیشان بکرێن.

شەپۆلێکی دیکەی بەفر و بارانبارین هەرێمی کوردستان دەگرێتەوە و لە سەنتەری چەند شارێک بەفر دەبارێت. بەشی کەشناسی و بومەلەرزەزانی هەرێمی کوردستان رایگەیاند، ئەمڕۆ ئاسمان نیمچە هەور دەبێت لە دوای نیوەڕۆ دەگۆڕێت بۆ هەوری تەواو بارانبارین لە ناوچەکانی باکووری خۆرئاوا دەست پێدەکات، لە کاتەکانی شەودا رێژەی دابارین زیاد دەکات و زۆربەی ناوچەکانی هەرێم دەگرێتەوە هەروەها بارینی بەفر لە ناوچە شاخاوییەکان و ئەگەری هەیە سەنتەری پارێزگای سلێمانی و دهۆک بگرێتەوە. کەشناسی بەم شێوەیه پێشبینی کەشوهەوای سبەی کردووە، رۆژی یەکشەممە ئاسمان هەوری باراناوی دەبێت لە زۆربەی کاتەکاندا لەگەڵ بارینی بەفر لە ناوچەشاخاوییەکان. دەربارەی پلەکانی گەرما بەم جۆرە زانیاری داوە، پلەی گەرما نزم دەبێتەوە بە (1 تا 2) پلە بە بەراورد لە تۆمارکراوی رۆژی پێشوو. لەکۆتایدا کەشناسی، بەرزترین پلەکانی گەرمای پێشبینیکراو بە پلەی سیلیزی بەم شێوە ڕاگەیاند : هەولێر: 10 سلێمانی: 6 دهۆک: 7 کەرکوک: 13 هەڵەبجە: 8 زاخۆ : 8 سۆران: 4 گەرمیان: 16

نرخی دۆلار بەرامبەر دینار 164,500 نرخی تمەن بەرامبەر دۆلار $100=4,445,000 نرخی لیرەی تورکی بەرامبەر دۆلار 1880=100$ ‎نرخی یۆرۆ بەرامبەر دینار 176,000=€100 

راوێژكارێكى محمد شیاع سودانی رایگه‌یاند: کۆتای هاتنی دابه‌زینى نرخى دۆلار به‌رامبه‌ر به‌ دینارى عێراقى وگه‌ڕانه‌وه‌ى بۆ نرخى پێشوو لە ماوه‌ى دوو هه‌فته‌ى دیكه‌ ڕوودەدات. فادی ئەلشه‌ممه‌رى ئاماژه‌ى بۆ سه‌ركه‌وتنى كۆبوونه‌وه‌ى ئەستەنبوڵ له‌نێوان بانكى ناوه‌ندى عێراق وگه‌نجینه‌ى ئه‌مریكا كردو وتوێتی: بانكى ناوه‌ندى عێراق كۆمه‌ڵێك رێكارى نوێى بڵاوكردۆته‌وه‌ وئه‌مه‌ش ده‌بێته‌ هۆكارێك بۆ دابه‌زینى نرخى دۆلار وهه‌روه‌ها رێكاری دیكه‌شى گرتووته‌به‌ر له‌به‌رامبه‌ر ئه‌وانه‌ى دۆلار ده‌به‌نه‌ ده‌ره‌وه‌ و زیان به‌نرخى دراو ده‌گه‌یه‌نن. شه‌ممه‌رى گوتیشى: له‌ماوه‌ى دوو هه‌فته‌ى دیكه‌ ده‌بینین كه‌نرخى دراوه‌كان سه‌قامگیرى به‌خۆیه‌وه‌ ده‌بینێت وده‌چێته‌وه‌ سه‌ر نرخى پێشووترى. جێی باسە، دوای کۆبونەوەکەی ئەستەبوڵ لە نێوان بەرپرسانی بانکی ناوەندی عێراق و خەزێنەی ئەمریکا، لەماوەی چەند کاتژمێرێکی کەم نرخی دینار بەرامبەر دۆلار بەڕێژەیەکی بەرچاو بەرزبۆیەوە، دواتریش بانکی ناوندی چەند بڕیارێکی تری دەکرد بۆ جێگێربون و زیاتر بەرزبونەوەی نرخی دینار، بەڵام نرخی دینار تا ئەم ساتە، جێگێر نیە و بەردەوام لەبەرزو نزمیی دایە،

هاوڵاتی جێگری سەرۆکی گشتی جەهەپە رایگەیاند، بۆ پرسی هەڵبژاردن پەیوەندی بە هەدەپەوە دەکەن و وتی، دەیانەوێت لەگەڵ هەدەپە کار بکەن. بولەنت کوشئۆغڵۆ جێگری سەرۆکی گشتی پارتی گەلی کۆماری (جەهەپە) لە بەرنامەیەکی تەلەڤزیۆنیدا، ئاماژەی بە پەیوەندیەکانی پارتەکەی لەگەڵ پارتی دیموکراتی گەلان (هەدەپە) کرد. کوشئۆغڵۆ ئاماژەی بەوەکرد، کارێکی هەڵەیە ئەگەر هەدەپە لە دەرەوەی هاوکێشەکان بهێڵنەوە و وتی، " بێگۆمان لەگەڵ هەدەپە گفتوگۆ دەکەین. هەدەپە رۆلێکی کلیل و یەکلاکەرەوەی لەم هەڵبژاردنەدا هەیە. " جێگری سەرۆکی جەهەپە دەشڵێت، ئەوان هاوپەیمانیان لەگەڵ هەندێک پارت و لایەندا کردووە کە بە تەنیا لەسەدا یەک و کەمتر دەنگیان هەیە، بەڵام هەدەپە خاوەنی ١٠٪ی دەنگەکانە، بۆیەش پارتێکی گرنگە و بێگۆمان پەیوەندییان پێوە دەکرێت. ئەو بەرپرسەی جەهەپە رەخنەی لە بڕینی بودجەی هەدەپە لەلایەن دادگای دەستووری تورکیا گرت و ئەوەی خستەڕوو، " هەدەپە هەرچیەک بێت، پارتێکی تورکیایە. هاوڵاتیانی تورکیا دەنگیان پێداوە. ئێمەش پەیوەندیان پێوە دەکەن. پەیوەندیمان لەگەڵ زۆر پارت هەیە. هەرچەندە هەدەپە بەشێک نییە لە هاوپەیمانی گەل، بەلام لە پرسی هەڵبژاردنەکاندا دەتوانین کارێک پێکەوە بکەین." هەڵبژاردنەکانی تورکیا رۆژ بە رۆژ نزیک دەبنەوە، بەڵام تاوەکو ئێستا هیچ لایەنێک بە فەرمی کاندیی خۆی بۆ پۆستی سەرۆکایەتی ئاشکرا نەکردووە، لە میدیاکانی تورکیادا باسی ئەوە دەکرێت کە پێدەچێت ئەگەر هاوپەیمانی گەل کەمال کلچدارئۆغلۆ سەرۆکی جەهەپە کاندید بکەن، هەدەپەش دەنگی پێبدات. کۆتایی مانگی کانونی دووەم، هاوپەیمانی گەل پرۆگرامی حکومەتەی ئاشکرا کرد، هەرچەندە بۆ پرسی کورد هیچ هەنگاوێکی تێیدا نەبوو، بەڵام دوو خاڵی گرنگی بۆ پارتی دیموکراتی گەلان (هەدەپە) بەدی دەکرێت. خاڵی یەکە  ئەوەیە کە بە مادەیەکی دەستووری، پرسی قەیوم قەدەغە بکرێت کە کارمەندێکی حکومەتی لە جێگەی کەسێک دابنرێت کە لەلایەن خەڵکەوە هەڵبژێردراوە. ئەوەش وادەکات کە دەست بەسەر هیچ شارەوانی و پۆستێکی ئیداری هەدەپەدا نەگیرێت. خاڵی دووەم ئەوەیە کە هەموو بڕیارەکانی دادگای باڵای مافەکانی مرۆڤی ئەوروپا لەلایەن حکومەتی تورکیاوە جێبەجێ بکرێن. دادگای بالای مافەکانی مرۆڤی ئەوروپا چەندین جار داوای کردووە کە دەمیرتاش و زیندانیانی دیکەی سیاسی لە تورکیا ئازاد بکرێن، بەڵام حکومەتی تورکیا رەتی دەکاتەوە.

هێرش جەلال  مایك پۆمپیۆ، وەزیری دەرەوەی پێشووی ئەمریكا، بەبڵاوكردنەوەی كتێبێك بەناوی «هیچ كاتێك سازش مەكە؛ بۆ ئەمریكای خۆشەویست تێبكۆشە» چەندین پرسی گرنگی ناوخۆیی ئەمریكاو پەیوەست بەوڵاتانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و بەتایبەتی، سعودیە، پاكستان، هیندستان و توركیای وروژاندوە، بەڵام ئەو بەشەی كەباسی رۆژئاوای كوردستان و سوریا دەكات، نیگەرانی و كاردانەوەی توندی بەرپرسانی توركیای لێكەوتەوە. مایك پۆمپیۆ لەكتێبەکەیدا باس لەسەردانێكی بۆ ئەنقەرە كردووە لەگەڵ مایك پێنس جێگری سەرۆكی ئەوكاتی ئەمریكا لەمانگی تشرینی یەكەمی ٢٠١٩، بۆ ئەوەی توركیا لەبارەی ئاگربەستی سوریا رازی بكەن و ئاماژەی بەوەكردووە كەچۆن قەناعەتی بە رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆك كۆماری توركیا كردووە. پۆمپیۆ دەڵێت: كاتێك گەیشتینە كۆشكی ئەردۆغان، وتی دەیەوێت بۆ ماوەی چەند خولەكێك، بەتەنیا لەگەل مایك پێنس قسە بكات، دوای نیو كاتژمێر وتم، هەرچۆنێك بێت پێویستە جێگری سەرۆك ببینم. ٢٠ خولەكی پێچوو و دواتر هەوڵمدا دەرگای ئەو ژوورە بكەمەوە كە پێنس و ئەردۆغان تێیدا كۆببوونەوە، دەرگاكە داخرابوو، دواتر بەهاوڕێكانم گوت دەرگاكە دەشكێنین». پۆمپیۆ ئاماژەی بەوەشكرد، تیمە ئەمنییەكەی نیگەران بوون لەوەی دەسەڵاتدارانی توركیا كاردانەوەی شەڕانگێزانەیان هەبێت لەكاتی هەوڵی شكاندنی دەرگاكەدا، بەڵام ئاسایشی كۆشكەكەی ئەردۆغان بەخێرایی رێگەی پێداوە بچێتە ژوورەكەوەو بەرپرسانی ئەمریكاش بەشداربوون لەكۆبوونەوەی نێوان ئەردۆغان و پێنس. لەو كاتەدا پێنس ئاگاداری كردووەتەوە كە رێككەوتنێكی كاتی ئاگربەست لەسوریا ئەنجامدراوە.   هاوپەیمانی ئەمریكاو هەسەدە مایك پۆمپیۆ، وەزیری دەرەوەی پێشووی ئەمریكا لەبەشێكی دیكەی كتێبەكەیدا باسی لەشەڕی رەققە كردووە كە ئەو كاتە پایتەختی خەلافەتی تیرۆریستانی داعش بووەو دەڵێت، « لە ساڵی ٢٠١٧دا دانوستان لەنیوان ئیدارەی ترەمپ و بەرپرسانی توركیا هەبوو، بۆ ئامادەكردنی نەخشەڕێگەیەك بۆ ئەوەی رەققە لەدەستی داعش دەربهێندرێت. پۆمپیۆ بەئاماژەدان بەوەی كە واشنتۆن لەو ماوەیەدا دوو بژاردەی لەبەردەستدابوو، یان لەگەڵ هاوپەیمانە كوردەكانی ئەمریكا، كەبریتی بووە لەهێزەكانی سوریای دیموكراتی (هەسەدە)، یان لەگەڵ سوپای توركیا پێویست بوو كاربكەن. پۆمپیۆ سەبارەت بەپرۆسەكە نووسیویەتی؛ «رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆك كۆماری توركیاو هاكان فیدان سەرۆكی دەزگای هەواڵگری توركیا (میت)، چەندین جار پەیوەندییان پێوەكردم و وتیان، ‹هەسەدەو پەكەكە هیچ جیاوازییەكیان نییە.› دەیانگوت ئەگەر ئەمریكا پشتیوانی لەقەسەدە بكات، ئەوا پەیوەندییەكانمان تێكدەچێت». پۆمپیۆ ئاماژەی بەوەدا كەپنتاگۆن باوەڕی بەوە نەبووە كەهێزەكانی سوپای سوریای ئازاد كەتوركیا پشتگیری دەكات، ئەوەندە بەهێزبن كە بتوانن داعش تێكبشكێنن، بۆیە هاوكارییان لەگەڵ هێزەكانی هەسەدە هەڵبژاردووە.   فیدان و كالن كۆبوونەوەكەیان بەجێهێشت مایك پۆمپیۆ لەكتێبەكەیدا ئەوەشی ئاشكراكردووە كەبڕیارەكەی ئەمریكا بەرپرسانی توركیای زۆر تووڕە كردووەو پەیوەندییەكانیان تێكچووە و وتی، « كاتی ئەوە هاتبوو، بڕیارەكە بە بەرپرسانی توركیا رابگەیەنین كە لەگەڵ هەسەدە دەست بەئۆپراسیۆنی رەققە دەكەین. لەژوورێكدا كۆبووینەوە، تاوەكو ئێستا تووڕەییەكی بەم ئەندازەیەم نەبینیبوو كە لەتەقینەوەیەك دەچوو. ئیبراهیم كالن وتەبێژی سەرۆكایەتی كۆماری توركیاو هاكان فیدان سەرۆكی میت لەكۆبوونەوەكەدا بوون، كەبڕیارەكەمان راگەیاند، بەپەلە هەستان و كۆبوونەوەكەیان بەجێهێشت و ئەوەش بۆ پەیوەندیەكانمان باش نەبوو».   چاوشئۆغلۆ: پۆمپیۆ درۆ دەكات زانیاریەكانی نێو كتێبەكەی مایك پۆمپیۆ، وەزیری دەرەوەی پێشووی ئەمریكا، بەرپرسانی توركیای تووڕە كردووە و لەسەر ئاستی باڵاو ناوخۆدا كاردانەوەی بەدوای خۆیدا هێناو دواجار لەسەر ئاستی وەزارەتی دەرەوە وەڵامی پۆمپیۆ درایەوە. مەولود چاوشئۆغلۆ وەزیری دەرەوەی توركیا، بەشێوەیەكی فەرمی وەڵامی پۆمپیۆی دایەوەو وتی، « بڕوام وایە پۆمپیۆ ئەم كتێبەی بۆ ئەوە ئامادە كردووە كەخۆی بۆ سەرۆكایەتی ئەمریكا كاندید بكات. ئەو نووسینەی لەبارەی توركیاوە هەیە، راست نین. من بەشێوەیەكی دیپلۆماسی قسە دەكەم، بەڵام ئێوە دەتوانن بەئاسانی بڵێین درۆ دەكات». پیشاندانی لاوازی توركیا لەدژی داعش ئەردۆغانی زۆر تووڕە كردووە چاوشئۆغلۆ باسی ئەوەشی كرد كەئەردۆغان رەخنەی توندی لەكتێبەكەی پۆمپیۆ گرتووە كە دەڵێت، ‹ ئەمریكا لەشەڕی دژی داعشدا، توركیای لاواز بینیوەو لەگەڵ كوردەكاندا كاری كردووەو ئاماژەی بەوەداوە، « جێگەی سەرسووڕمانە كە لەكتێبەكەدا باسی ئەوە دەكرێت، توركیا ناتوانێت لەدژی داعش شەڕ بكات. سوپای توركیا بەتەنیا سوپایەكی نێو ناتۆیە كە راستەوخۆ لەدژی داعش شەڕی كردووە. كاتێك ئێمە لەسوریا دژی داعش دەوەستاینەوە، ئەمریكا داعشەكانی بۆ ئەفغانستان دەنارد. ئەوانەی ئەمڕۆ لەئەفغانستان كاری تیرۆریستی دەكەن، ئەو كەسانەن. سوپای توركیا دووەم هێزی ناتۆیەو هێزەكەی دیارە». چاوشئۆغلۆ لەبارەی قسەكانی پۆمپیۆ كەخەریك بووە دەرگای ژووری كۆبوونەوەكەی ئەردۆغان و پینس بشكێنێت و دەڵێت، « منیش لەوێ بووم و بینیمان كە پۆمپیۆ نیگەران بووە، بەڵام وەك پرۆتۆكۆل پێویست بوو پینس و ئەردۆغان بە تەنیا كۆببنەوە و ئەوەمان بە پۆمپیۆ راگەیاند». چاوشئۆغلۆ بەڵام باسی ئەوەی نەكرد كە پۆمپیۆ هەوڵیداوە، دەرگای ژووری كۆبوونەوەكە بشكێنێت. **كەئەردۆغان رەخنەی توندی لەكتێبەكەی پۆمپیۆ گرتووە كە دەڵێت، ‹ ئەمریكا لەشەڕی دژی داعشدا، توركیای لاواز بینیوەو لەگەڵ كوردەكاندا كاری كردووەو ئاماژەی بەوەداوە، « جێگەی سەرسووڕمانە كە لەكتێبەكەدا باسی ئەوە دەكرێت، توركیا ناتوانێت لەدژی داعش شەڕ بكات. سوپای توركیا بەتەنیا سوپایەكی نێو ناتۆیە كە راستەوخۆ لەدژی داعش شەڕی كردووە

شەنای فاتح  بەپێی ئەو ئامارەی دەست رۆژنامەی هاوڵاتی كەوتووە، لە نۆ مانگی ساڵی رابردوودا نزیكەی 42 هەزار حاڵەتی هاوسەرگیری تۆماركراوەو لەبەرامبەردا زیاتر لە نۆ هەزار حاڵەتی جیابوونەوە تۆماركراوە. سەرچاوەیەك لەئەنجومەنی دادوەری هەرێمی كوردستانەوە بەڕۆژنامەی هاوڵاتی راگەیاند: تائێستا ئاماری نۆ مانگی ساڵی ٢٠٢٢ لەبەردەستدایەو بەمنزیكانە ئاماری تەواوی ساڵەكە ئامادەدەكەن و بڵاویدەكەنەوە، بەپێی ئەو ئامارە لەسەرەتای ساڵی 2022 تاوەكو مانگی ئەیلول لەهەرێمی كوردستاندا 41 هەزارو 739 حاڵەتی هاوسەرگیری تۆماركراوە. بەمشێوەیە، ١٤ هەزارو ٣٩٩ مارەبڕین لەهەولێرو ١٥ هەزارو ١١٩ لەسلێمانی و دوو هەزارو ١٤٦ لەكەركووك-گەرمیان و 10 هەزارو ٧٥ مارەبڕینیش لەدهۆك بووە. هەر بەپێی ئەو ئامارە لەنۆ مانگی سەرەتای ساڵی ٢٠٢٢دا لەهەرێمی كوردستان دوو هەزارو ١٧٨ حاڵەتی مارەبڕینی دەرەكی تۆماركراوە. هاوكات هەر لەو ماوەیەدا ٦٢حاڵەتی رێپێدان بەژنی دووەم تۆماركراوە كە ٣١حاڵەت لەهەولێرو ١٢حاڵەت لەسلێمانی و ١٩حاڵەت لەدهۆك و هیچ حاڵەتێكیش لەكەركووك-گەرمیان تۆمار نەكراوە. هاوكات لەنۆ مانگی سەرەتای ٢٠٢٢دا نۆ هەزارو ٥٥٩ حاڵەتی جیابوونەوە لەدادگاكانی هەرێمی كوردستاندا تۆماركراوە كەسێ هەزارو ٧١٤حاڵەت لەهەولێرو سێ هەزارو ٧٥٧حاڵەت لەسلێمانی و ٨٩١حاڵەت لەكەركووك-گەرمیان و هەزارو ١٩٧حاڵەتیش لەدهۆك بووە. سەبارەت بەهاوسەرگیری دووەم عەبدوڵا شێركاوەیی بەرپرسی راگەیاندنی مەكتەبی تەنفیزی یەكێتی زانایانی ئایینی ئیسلامی كوردستان لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت: «بەپێی زانیاری من هەیەو زۆریشە بەڵام رەنگە هەموو وەك ئامارو داتا بەردەست و دیار نەبێت. وتیشی: «لەكوردستان یاسا مەرجی قورسی بۆ پرۆسەی هاوسەرگیری دووەم دیاریكردووە،  بۆیە كەسانێك هەن ئەم پرۆسەیە دەبەنە لای دادگاكانی دەرەوەی هەرێم بۆیان دەكرێت، بەڵام لەم پرسەدا یەكێتی زانایان تەداخول ناكات لەبەرئەوەی ئەم بابەتە زیاتر پەیوەسە بەدادگاكان». ئاماژەی بۆ ئەوەشكرد: «ساڵی ٢٠٢٢، سێ هەزارو ١٤٨ سكاڵاو داوای جیابوونەوە رووی لەلیژنەكانی فەتوا كردووە، بەڵام پاش چەندین هەوڵدان توانراوە بەشێكی زۆریان بگەنە چارەسەرو جیانەبنەوە، كە لەناو ئەم ژمارەیەدا هەزارو ٦٠٤حاڵەتیان بەتەڵاق و جیابوونەوە كۆتایی پێهاتووە، هۆكارەكانی تەڵاق و جیابوونەوە یەكجار زۆرن، بەڵام بەشێوەیەكی گشتی زیاتر دەگەڕێتەوە بۆ هەڵبژاردن و بڕیاردانی هەڵە لەپرۆسەی دەستنیشانكردنی هاوسەری ژیان، هەروەها ئەنجامدانی پرۆسەكە لەتەمەنی زوودا». هاوكات، شۆخان حەمەڕەشید، پارێزەری راوێژكار لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی راگەیاند: «ئامارەكان هەموو ساڵێك روو لەزیادبوونەو رێژەی هاوسەرگیری و تەڵاق و جیابوونەوەش زیاد دەكات و بەپێی تازەترین ئامار لەهەر چوار هاوسەرگیرییەك، هاوسەرگیرییەك بەجیابوونەوە كۆتایی پێدێت، واتە بەشێوەیەكی گشتی یەك لەسەر چواری هاوسەرگیری لەهەرێمی كوردستان بەتەڵاق و جیابوونەوە كۆتایی پێدێت». وتیشی: زۆربەی ئەو حاڵەتانەی كە جیادەبنەوە بەڕێژەیەكی زۆر ئەوانەن كە لەتەمەنێكی منداڵیدا هاوسەرگیرییان كردووە». ئەمە لەكاتێكدایە كە لە ٢\١\٢٠٢١ تا ٣١\١٢\٢٠٢١، لە دادگاكانی هەرێمی كوردستاندا ٥٤هەزارو ٨٣٧ مارەبڕین ئەنجامدراوە، هاوكات لەساڵی ٢٠٢١دا دوو هەزارو ٨٨٥ حاڵەتی مارەبڕینی دەرەكی تۆماركراوە، هاوكات لەساڵی 2021دا 11 هەزارو 699 حاڵەتی جیابوونەوەش تۆماركراوە.

دەزگاى ئاسایشى نیشتیمانیى عێراق لەرایگەیاندوێکدا بڵاوی کردەوە، خاوەنى چەند کۆمپانیایەکى گەورەیان دەستگیرکردووە، بەتۆمەتى یاریکردن بە نرخى دراو و بەقاچاخبردنى. هەروەها شانەی راگەیاندنى ئەمنى دەستگیرکردنى چوار کەسی دیکەى راگەیاند بەتۆمەتى ئەوەى بەشێوەیەکى نافەرمى کارى حەواڵەکردنى دراویان کردووە و 278 هەزار دۆلار و 660 ملیۆن دیناریان پێگیراوە.  رۆژی 2ى 2ى 2023، ئەرشەد حاکم، وتەبێژى دەزگاى ئاسایشى نیشتیمانیى عێراق لە  ڕایگەیاند، ژمارەیەک لە خاوەنى کۆمپانیا گەورەکان یان دەستگیرکردووە کە، یارییان بە نرخی دراو کردووە و بەقاچاخ بردویانەتە دەرەوە.  وتەبێژەکە وتیشی: ئەو پرۆسەیە لەدواى هەوڵى هەواڵگرى و لەسەر بنەماى فەرمانى دادوەر بووە و ئەو پرۆسەیە بەردەوام دەبێت، تاوەکو سەرجەم داواکراوان دەستگیردەکرێن لە چوارچێوەى پلان و هەوڵى حکومەت بۆ کۆنتڕۆڵکردنى بەقاچاخبردنى دراو.

هاوڵاتی گرووپی قەیرانی نێونەتەوەیی ئاماژە بەوە دەکات کە لەئێستادا گەورەترین کێشەی کوردەکانی عێراق ناکۆکیی نێوان پارتی دیموکراتی کوردستان و یەکێتیی نیشتمانیی کوردستانە و داوا لە یەکێتیی ئەورووپا دەکات هەوڵ بۆ چارەسەر کردنی بدات.  گرووپی قەیرانی نێودەوڵەتی لە نوێترین ڕاپۆرتی خۆیدا سەبارەت بە عێراق هۆشداری داوە لە ناکۆکی ناوخۆیی نێوان کوردکانی ئەو وڵاتە. ئەم پەیمانگایە ئاماژەی داوە بە چڕبوونەوەی ناکۆکییەکانی نێوان هەردوو حزبی دەسەڵاتداری پارتی دیموکراتی کوردستان و یەکێتی نیشتمانیی کوردستان و هۆشداریی دا لەوەی کە ئەم ناکۆکییانە لە دوای شەڕی ناوخۆیی نێوان ئەم دوو حزبە لە ساڵانی نەوەدەکانەوە تا ئێستا بێوێنە بووە. سەرەڕای ئەوەی کە گەڕانەوە بۆ سەردەمی شەڕی ناوخۆ لە هەرێمی کوردستان بەدوور دەزانێت، بەڵام هۆشداری داوە لەوەی کە ئاستی ناکۆکی ئێستای نێوان ئەم دوو لایەنە سەقامگیریی هەرێمی کوردستانی بە تەواوێتی خستووەتە مەترسییەەوە. گرووپی قەیرانی نێودەوڵەتی هەروەها ناکۆکییەکانی نێوان هەرێمی کوردستان و حکوومەتی ناوەندیی عێراق بە کێشەیەکی گرنگی دیکە لە بەردەم هەرێمی کوردستان ناودەبات.  ئەم پەیمانگایە ئاماژەی داوە بە کردنەوەی نووسینگەی هەمیشەیی نوێنەرایەتیی یەکێتیی ئەورووپا لە هەولێری پێتەختی هەرێمی کوردستان و دەڵێت باشترین چارەسەر نێوەندگیریی یەکێتیی ئەورووپایە بۆ چارەسەرکردنی ناکۆکی نێوان پارتی دیموکرات و یەکێتیی نیشتمانی لەلایەک و هەرێمی کوردستان و بەغدا لەلایەکی ترەوە. گرووپی قەیرانی نێودەوڵەتی، دەسەڵاتی پاوانخوازانەی پارتی دیموکراتی کوردستانی عێراق لە ماوەی سێ دەیەی ڕابردوودا و ناکۆکیی شەخسی لەسەر سەرکردایەتی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان وەک هۆکارەکانی قەیرانە ناوخۆییەکانی هەرێمی کوردستان لەقەڵەم دەدات. ئەم پەیمانگایە پارتی دیموکراتی بەوە تۆمەتبار کردووە کە دابەشبوونی ناوخۆی ناو یەکێتیی نیشتمانی قۆستووەتەوە بۆ لاوازکردن و گۆڕینی ئەو حزبە بۆ پارتێکی بچووکتر.

هێرش جەلال  لەگەڵ نزیكبوونەوەی وادەی هەڵبژاردنەكانی سەرۆكایەتی و پەرلەمانی توركیا كەبڕیارە لە ١٤ی ئایاری ئەمساڵدا ئەنجامبدرێن، پرسی كاندیدی لایەنە سیاسییەكانیش بۆ پۆستی سەرۆكایەتی گفتوگۆی زۆری لەسەر دەكرێت و بووەتە باسی میدیاو رای گشتی ئەو وڵاتە، ئەگەر هەیە پارتی دیموكراتی گەلان (هەدەپە) كە لەگەڵ پێنج لایەنی سیاسی هاوپەیمانی هەیە ژنێك كاندید بكات، هاوكات لەناو لایەنەكانی هاوپەیمانی (گەل)ی ئۆپۆزسیۆن باس لەچەند كاندیدێك دەكرێت، ئەوەی زۆرترین مشتومڕی لەنێوان لایەنە سیاسییەكان و لەسەر ئاستی دەوڵەتیش دروستكردووە جارێكی تر كاندیدكردنەوەی ئەردۆغانە بۆ پۆستی سەرۆكایەتی كە لایەنەكانی دەرەوەی دەسەڵات دەڵێن، بۆی نیە خۆی كاندید بكاتەوەو بەرەی دەسەڵاتیش كە لەپارتی دادو گەشەپێدان (ئاكەپە)و پارتی بزوتنەوەی نەتەوەپەرست (مەهەپە) پێكدێت پێیان وایە هیچ گرفتێكی دەستوری و قانونی لەو رووەوە نیە. كەمال كلچدارئۆغلۆ سەرۆكی پارتی گەلی كۆماری (جەهەپە)، ئاشكرای كرد كە لە ١٣ی شوباتدا، كاندیدی هاوبەشی ئۆپۆزسیۆن ئاشكرا دەكرێت و ئەگەر لایەنەكان نێو هاوپەیمانی گەل رازی ببن، خۆی كاندید دەكات، بەڵام بەگوێرەی ئەو زانیاریانەی كە میدیاكانی توركیا بڵاوی دەكەنەوە، مەڕال ئاكشەنەر سەرۆكی پارتی باش زیاتر مەیلی بەلای ئەكرەم ئیمامئۆغلۆ سەرۆكی گەورە شارەوانی ئەستەنبوڵ و مەنسور یاڤاش سەرۆكی گەورە شارەوانی ئەنقەرەیە. جاروباریش باسی عەلی باباجان سەرۆكی پارتی دیموكراسی و پێشكەوتن دەكرێت، بەڵام ئەگەری كاندیدكردنی باباجان زۆر لاوازە. ئەگەر هەیە كاندیدی هەدەپە ژن بێت بەرپرسانی لایەنەكانی نێو هاوپەیمانی رەنج و ئازادی كە لەپارتی دیموكرایتی گەلان (هەدەپە) و پێنج لایەنی چەپڕەو پێك دێت، زۆر جار باسی كاندیدێكی ژن بۆ پۆستی سەرۆكایەتی توركیا دەكەن. ئوزگور پاكسوی رۆژنامەنووسی ئاژانسی میزۆپۆتامیای نزیك لەهەدەپە ئاماژەی بەوەكرد كەهاوپەیمانی رەنج و ئازادی، گفتوگۆ لەبارەی كاندیدكردنی، سەباحەت تونجەل سەرۆكی پێشووی پارتی دیموكراتی هەرێمەكان (دەبەپە) کەئێستا لەزینداندایە، گولتەن كشاناك سەرۆكی پێشووی گەورە شارەوانی ئامەد كەئەویش لەزینداندایە، شەبنەم كۆرور فینجانجی سەرۆكی یەكێتی پزیشكانی توركیا كەماوەیەك لەمەوبەر لەزیندان ئازادكرا، نووسەر زولفو لیڤانلی، ئایلین كۆتیل سیاسەتمەدار، ساروخان ئولوچ سەرۆكی فراكسیۆنی هەدەپە لەپەرلەمانی توركیاو گارۆ پایلان پەرلەمانتاری هەدەپەی ئامەد، دەكەن، بەڵام ئەگەری هەیە سەباحەت تونجەل یان گولتەن كشاناك یاخود شەبنەم كۆرور فینجانجی ببنە كاندیدی هاوبەشی هاوپەیمانێتیەكە. هۆكارەكەشی ئەوەیە كە چەندین جار پەروین بوڵدان هاوسەرۆكی هەدەپە ئاماژەی بەوەكردووە كە كاندیدەكەیان ژن دەبێت.   پرسی كاندیدكردنەوەی ئەردۆغان هەرا دەنێتەوە هاوپەیمانی كۆمار هەر لەسەرەتاوە ئاماژە بەوە دەكات كە كاندیدەكەیان جارێكی دیكە رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆككۆماری ئێستاو سەرۆكی گشتی پارتی دادو گەشەپێدان ئاكەپە دەبێت، بەڵام بەهۆی ئەوەی سێیەم جار ئەردۆغان خۆی كاندید دەكاتەوە، ئۆپۆزسیۆن ئەردۆغان و دەسەڵات بەپێشێلكردنی دەستووری بنەڕەتی توركیا پێشێل دەكەن. ماددەی ١٠١ی دەستووری توركیا تایبەتە بەپرسی كاندیدی سەرۆكایەتی كە لە ساڵی ٢٠١٧دا لەلایەن ئاكەپەو مەهەپەوە هەمواركراوەتەوە. لەماددەكەدا ئاماژە بەوەدەكرێت كەنابێت هیچ كەسێك سێ جار پۆستی سەرۆكایەتی بەدەستبهێنێت. ئۆپۆزسیۆنیش پێی وایە كەئەردۆغان دوو جار بووەتە سەرۆك و مافی خۆكاندیدكردنەوەی نییە، بەڵام دەسەڵات ئاماژە بەوەدەكات كەیەكەم جار ئەردۆغان لەهەڵبژاردنەكانی ٢٠١٤ دا بووەتە سەرۆككۆمارو دواترو لەساڵی ٢٠١٧دا ماددەكە گۆڕانكاری بەسەردا هاتووەو بەگوێرەی ماددە نوێكە، یەك جار ئەردۆغان بووە بەسەرۆك، بۆیەش مافی ئەوەی هەیە بۆ جاری دووەم خۆی هەڵبژێرێتەوە. لەم بارەیەوە، مستەفا شەنتۆپ سەرۆكی پەرلەمانی توركیا دەڵێت، پرسی خۆكاندیدكردنەوەی ئەردۆغان دەستبەسەرداگرتنی كورسی نییە، بەڵكو یاساییەو دوای ٢٠١٨ یاساكان گۆڕاون و بەگوێرەی یاسا نوێیەكە ئەردۆغان دەتوانێت بۆ دووەم جار خۆی كاندیدبكاتەوە. خۆدی ئەردۆغانیش لەبارەی پرسەكەوە دەڵێت: «لایەنەكان دەڵێن نابێت خۆی كاندید بكاتەوە، بەڵام گەلەكەم هەم رێگەم دەدات، خۆم كاندید بكەمەوەو هەم جارێكی دیكە وەك سەرۆككۆماریان هەڵدەبژێرنەوە.   ئۆپۆزسیۆن: ئەردۆغان دەستوور پێشێل دەكات لەم بارەیەوە كورشاد زۆرلو وتەبێژی پارتی باش، رایگەیاند، كاتێك كە ئەردۆغان بەفەرمی سەردانی كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكانی كرد، پێویستە كۆمسیۆن بەئاشكرا پێی رابگەیەنێت كەهەنگاوەكەی نایاساییە، بەڵام هەمووان چاوەڕێی كۆمسیۆن دەكەن كەچی وەڵامێكی دەبێت. لەلایەكی دیكەوە ئیدریس شاهین گوتەبێژی پارتی دیموكراسی و پێشكەوتن (دەڤا) لەمبارەیەوە ئاماژەی بەوەكرد، پێویست بوو كاتێك مادەی ١٠١ی دەستووریان لەساڵی ٢٠١٧دا گۆڕی ئاماژەیان بەوە بكردایە كە بەگوێرەی سیستمی نوێ، هەموو شتێك لەسفرەوە دەستپێدەكات، واتە خولی یەكەمی سەرۆكایەتی ئەردۆغان سفر دەبێتەوە، بەڵام شتێكی بەو شێوەیە لەیاساكەدا نییەو خۆكاندیدكردنی ئەردۆغان نایاساییە. سەڵاحەدین دەمیرتاش هاوسەرۆكی پێشووی هەدەپەش لەتویتێكدا لەبارەی خۆكاندیدكردنەوەی ئەردۆغان بۆچوونی خۆی دەربڕی. دەمیرتاش ئاماژەی بەقسەیەكی ئەردۆغان كرد كەوتبووی، « یاساكانی پێشووی لەكاتی گۆڕینی هەندێك لەماددە دەستوورییەكان سفر بوونەتەوە» و وتی، « ئەردۆغان باسی سفر بوونەوەی یاساكان دەكات، بەڵام خەڵكی توركیا لەڕۆژی هەڵبژاردنەكاندا سفری دەكەنەوە.» كاندیدی سەرۆكایەتی، بەگوێرەی دەستووری توركیا پێویستە ٥١٪ی كۆی دەنگەكان بەدەستبهێنێت بۆ ئەوەی پۆستەكە بەدەستبهێنێت، بەڵام بەگوێرەی راپرسییەكان كاندیدی هیچ لایەنێك ناتوانێت، ٥١٪ی دەنگەكان بەدەستبهێنێت، بۆیە هەڵبژاردنەكە دەكەوێتە خولی دووەم و كاندیدی یەكەم و دووەم دەمێننەوەو لێرەدا ئەو دوو كاندیدە پێویستە پشتگیری لایەنەكانی دیكە بەدەستبهێنن كە لەخولی یەكەمدا لەپێشبڕكێكە چوونەتە دەرەوە كەگرنگترینیان هاوپەیمان رەنج و ئازادییەكانە كەدەتوانێت هاوكێشەكە بەتەواوی بگۆڕێت.

ئاراس جه‌بار، شاره‌زایه‌كی كه‌شناسی رایده‌گه‌یه‌نێت، بارستە ھەوایەکی سارد هه‌رێمی كوردستان ده‌گرێته‌وه‌ و سبەی شەمە ئاسمانی ھەرێم بە زۆری ھەوری تەواو دەبێت لەکاتەکانی ئێوارە و شەودا شەپۆلێکی بەفر و بارانبارین ناوچەکه‌ دەگرێتەوە، ده‌شڵێت، به‌فربارین سەنتەری ناوچه‌ دەگرێتەوه. شارازەکەی کەشوهەوادەڵێت ئه‌مڕۆ هه‌ینی له‌باره‌ی پێشبینیه‌كانی كه‌شوهه‌وا، رایگه‌یاند، "لە ئەنجامی بەردەوامی کاریگەری نزمەپاڵەپەستۆی دەریای ناوەڕاست و بارستە ھەوایەکی سارد لەگەڵیدا سبەی شەمە ئاسمانی ھەرێم بە زۆری ھەوری تەواو دەبێت لەکاتەکانی ئێوارە و شەودا شەپۆلێکی بەفر و بارانبارین ناوچەکانمان دەگرێتەوە سەرەتاش لەسنوری پارێزگای دھۆکەوە دەستپێدەکات بۆ کاتەکانی نیوەی شەو بەدواوە درێژدەبێتەوە بۆ سەرجەم ناوچەکان بەکاریگەری جیاواز و زۆرترین کاریگەری لەسەر ناوچە شاخاویەکانی سنوری پارێزگای دھۆک و ھەولێر و ئیدارەی راپەرین دەبێت". خێرایی با لەسەرخۆ بۆ مامناوەند دەبێت 10 تا 25 کیلۆمه‌تر له‌ كاتژمێرێكدا ده‌بێت  ئەو وتیشی، خێرایی با لەسەرخۆ بۆ مامناوەند دەبێت 10 تا 25 کیلۆمه‌تر له‌ كاتژمێرێكدا ده‌بێت و ئاڕاستەكه‌ی باشوری رۆژھەڵاتە، پلەکانی گەرما لەکاتی رۆژدا بەجێگیری دەمێنێتەوە. سبەی شەو لەگەڵ دەستپێکردنی ئەم شەپۆلەدا و ھاتنی بارستە ھەوای سارد ئەگەر ھەیە ئاراس جەبار زیاتری وت، "سبەی شەو لەگەڵ دەستپێکردنی ئەم شەپۆلەدا و ھاتنی بارستە ھەوای سارد ئەگەر ھەیە بەفربارین سەنتەری ئەم ناوچانە بگرێتەوە باتیفا، بامەرنێ، چەمانکێ، ئامێدی، دێرەلولک، سەرسەنگ، بارزان، سیدەکان، مێرگەسور، پێنجوێن، بەرزنجە، چوارتالە سەنتەری ئەم ناوچانەشدا بەتێکەڵی بەفر و باران دەبێت شیلادزێ، ئاکرێ، سۆران، خەلیفان، ڕەواندز، سلێمانی".

نرخی دۆلار بەرامبەر دینار $100=172,500 نرخی تمەن بەرامبەر دۆلار $100=4,390,000 نرخی لیرەی تورکی بەرامبەر دۆلار 1900=100$ ‎نرخی یۆرۆ بەرامبەر دینار 185,000=€100 

جۆ بایدن سەرۆكی ئەمریكا،  لە میانەی پەیوەندییەكی تەلەفونیدا لەگەڵ محەمەد شیاع سودانی سەرۆك وەزیرانی عێراق، دۆسیەی ئابوورییان تاووتوێ كردوە. كۆشكی سپی ئەمریكا لە راگەیەنراوێكدا ئاشكرای كردوە، بایدن، پابەندبوونی ئەمریكای بەرامبەر بە عێراق لەبەرامبەر پەرەسەندەكانی ناوچەكەدا  دووپاتكردوەتەوە، هەروەك هەردوولا بەهێزكردنی سەروەریی و سەربەخۆیی خاكی عێراقیان دووپات كردوەتەوە. هەروەك جۆبایدن و محمد سودانی لە بارەی كارنامەی ئابووری حکومەتی عێراق و پلانی زامنكردنی ئابووری عێراقیان تاڵوتووێ كردوە و لەو روەوە بایدن رایگەیاند، ئامادەن بە تەواوی پشتیوانی بكەن. لە بارەی هەرەشەكانی داعش و ئاسایشی ئیقلیمی و نێودەوڵەتییشەوە بایدن پاراستنی عێراقی دووپاتكردوەتەوە. جێی باسە هەر لەمیانی پەیوەندییە تەلەفونییەکە، بایدن پابەندبونی واشنتۆنی بە ڕێکەوتنی ستراتیژی نێوان هەردوڵاتی دوپاتکردۆتەوە

ناڕەزایەتییەکانی رۆژهەڵات و ئێران 139 رۆژە بەردەوامە و تەنها لە یەک مانگدا نزیکەی 200 گەنج و لاوی کورد دەستگیر دەکرێن و دەسەڵات رێگریی دەکات لە کۆکردنەوەی هاوکاریی بۆ لێقەوماوانی بومەلەرزەکەی شاری خۆی لە ورمێ و پارتەکانی رۆژهەڵاتیش لە هەرێم تۆمەتەکانی تاران بۆ هێرشکردنە سەر کارگەی چەک و تەقەمەنی لە ئەسفەهان رەت دەکەنەوە. رێگریی لە کورد دەکرێت هاوکاریی بۆ خۆی کۆکاتەوە رێکخراوەکانی مافی مرۆڤی رۆژهەڵاتی کوردستان هۆشداریی دەدەن لە دۆخی خراپی لێقەوماوانی بومەلەزەکەی شاری خۆی لە رۆژهەڵاتی کوردستان و ئاشکرای دەکەن دەسەڵاتی ئێران رێگریی لەو رێکخراو و کەسایەتی و ناوەندە سەربەخۆیانەی رۆژهەڵات کردوە کە هاوکاریی بۆ قوربانییانی بومەلەزەکە کۆدەکەنەوە. زیاتر لە 12 هەزار خانوی شاری خۆی بەهۆی بومەلەرزەوە، زیانیان پێگەیشتوە و قوربانییانی رەخنە لە حکومەت دەگرن کە لانیکەمی پێداویستییەکانی لێقەوماوانی دابین نەکردوە. بەهۆی نەبونی خێمە و خێوەت و شوێنی مانەوە، لێقەوماوانی شاری خۆی و ناوچەکانی دەوروبەری ناچار بە سەرما لە سەر شەقامەکان و بە بێ پەناگا سەربنێنەوە. رۆژنامەی (شەرق) لە ئێران بە ناونیشانی "بانگی عەلی دایی بکەن" نوسیویەتی: پڕۆسەی فریاگوزاریی لە شاری خۆی زۆر خاوە و هەنگاوەکانی بەرپرسان لە ئاستی لانیکەمی پێویستییەکاندا نییە بۆیە پێویستە ئەو یاریزانە ناودار و کەسایەتییە خاوەن پێگانە بەدەم قوربانییانەوە بچن کە لە کاتی خۆپیشاندان و ناڕەزایەتییەکاندا لە لایەن دەسەڵاتەوە تۆمەتبار کران بە ناپاکیی نیشتیمانیی. دەستگیرکردنی گەنجان و لاوانی کورد ناوەندی هەنگاو بۆ مافەکانی مرۆڤ بڵاوی کردوەتەوە؛ تەنها لە شاری ئاودانان لە پارێزگای ئیلام زیاتر لە 100 گەنج و چالاکوانی ئەو شارە بە تۆمەتی بەشداریی لە ناڕەزایەتییەکان دەستگیرکراون و بە بێ دادگایی لە زیندانەکانی کۆماری ئیسلامیدان. ئەو ناوەندە ئاماژەی بەوە کردوە لە مانگی رابردودا بە بیانوی ناڕەزایەتییەکان 182 کەس لە رۆژهەڵاتی کوردستان دەستبەسەر کراون کە پێدەچێت ژمارەکە زۆر زیاتر بێت بەڵام ناسنامەی ئەو کەسانە ئاشکرابوە کە ژمارەیەکیان خوێندکار و مامۆستای زانکۆن. قورسترین هێرشی ئەلیکترۆنی بۆسەر ئێران دوای هەفتەیەک لە هێرشە ئەلیکترۆنییەکە عیسا زارعپور، وەزیری گواستنەوە و گەیاندنی کۆماری ئیسلامی دان بەوەدا دەنێت کە هێرشی ئەلیکترۆنیی بەفراوان کراوەتە سەر دامەزراوەکانی ئێران و هەر بەو هۆیەوە خێرایی ئینتەرنێت لەو وڵاتە بەشێوەیەکی بەرچاو دابەزیوە. کۆمپانیای نێت بلاک هێرشەکەی(25/1/2023)ی پشتڕاست کردوەتەوە و رایگەیاندوە ناڕەزایەتییەکان بوەتە هۆی ئەوەی دەسەڵاتی ئێران چاودێرییەکانی بۆسەر هێڵەکانی ئینتەرنێت چڕتر بکاتەوە و ئەوەش وا دەکات کاردانەوەی گروپە هاککەر و هێرشکارە ئەلیکترۆنییەکان بەدوای خۆیدا بێنێت. ریفۆرمخوازان لە پشتیوانیی خەڵک بێ هیوا دەبن محەمەدعەلی ئەبتەحی، بەڕێوبەری نوسینگەی محەمەد خاتەمی، سەرۆک کۆماری پێشوتری سەر بە باڵی ریفۆرمخوازی ئێران رایگەیاند؛ خەڵکی وڵاتە ریفۆرمخوازانیان تێپەڕاندوە و رەخنە و ناڕەزایەتیی خەڵک زۆر لەو بابەتانە گشتگیرتر و بەرفراوانترە. لە لایەکی دیکەوە حەسەن رۆحانی، سەرۆک کۆماری پێشوتر کە ئەوێش سەر بە باڵی ریفۆرمی کۆماری ئیسلامییە لە نوێترین وتاریدا رایگەیاند؛ خەلک رویان لە کۆماری ئیسلامی وەڵگێڕاندوە بەڵام ناچارن پشتگیریی و پشتیوانیی لە دەسەڵات و حوکمڕانیی بکەن. ئێران بە فەرمی ئیسرائیل تۆمەتبار بە هێرشەکەی ئەسفەکان دەکات ئێران بە فەرمی ئیسرائیلی تۆمەتبار کرد بە ئەنجامدانی هێرشی سەر کارگەی چەک و تەقەمەنیی ئەسفەهان. ئەمیرسەعید ئیرەوانی نوێنەری کۆماری ئیسلامی ئێران لە نەتەوەیەکگرتوەک رایگەیاند؛ رۆژی پێنجشەممە رایگەیاند بە فەرمی رێکخراوی نەتەوەیەکگرتوەکان لەوە ئاگادار کراوەتەوە کە بە پێی لێکۆڵینەوە سەرەتاییەکان هێرشەکەی سەر کارگەی چەک و تەقەمەنیی ئەسفەهان لە لایەن ئیسرائیلەوە ئەنجام دراوە. ئەو نامەی ئێران بۆ نەتەوەیەکگرتوەکان لە کاتێکدایە دەسەڵاتی ئەو وڵاتە پارتەکانی رۆژهەڵاتی لە هەرێم بە ئەنجامدانی هێرشەکە تۆمەتبار کردوە و لە بەرابەریشدا ناوەندی هاوکاریی پارتەکانی رۆژهەڵات تۆمەتەکایان رەت کردوەتەوە و تا ئێستا هیچ بەرپرسێکی ئیسرائیل بە فەرمی ئەو هێرشەی لەئەستۆ نەگرتوە.   جوانکاریی لە بێژەر و پێشکارە ژنەکانی ئێران قەدەغە دەکرێت بکەن سیما پەروانە گەوهەر، رۆژنامەنوس لە ئێران ئاشکرای کرد؛ دوو مانگە کارمەندانی بەشی میکاپ لە تەلەڤزییۆنەکانی فەرمیی کۆماری ئیسلامی ئێران دورخراونەتەوە و بە پێشکار و بێژەرە ژنەکانی ئەو تەلەڤزیۆنانە راگەیەنراوە کە دەبێت بە بێ میکیاج و جوانکاریی هەواڵ و بەرنامەکانیان پێشکەش بکەن. سەرچاوەکانی هەواڵ بڵاویان کردوتەوە؛ عەلیڕەزا خودابەخشی، جێگیر ناوەندی پەخشی دەنگ و رەنگی کۆماری ئیسلامی بڕیای داوە خانمانی ئەو ناوەندە بە بێ میکیاج و جوانکاریی دەرکەون. 287 رۆژ مانگرتن لە پێناو راگرتنی سێدارە لە ئێران بڵاوبونەوەی وێنەکانی پزیشک و چالاکوانێکی مەدەنی ئێران نیگەرانیی و ئاستی بێباکیی دەسەڵاتی ئێران بەرامبەر زیندانیانی سیاسی و مەدەنی ئاشکرا دەکات. فەرهاد مەیسەمی تەمەن 53 ساڵ کە بە پلەی زانستیی 9 کەسی یەکەمی زانکۆکانی ئێران بوەتە پزیشک بە تۆمەتی چالاکیی مەدەنی و دژایەتیی کۆماری ئیسلامی ئێران نزیکەی پێنج ساڵە بە بێ یەک رۆژ ئازادیی مەرجدار لە زیندانە و زیات لە نۆ مانگە بۆ راگرتنی لەسێدارەدان لەو وڵاتە مانی لە خواردن گرتوە. مەیسەمی لە نامەیەکدا پێش مانگرتن لە خواردن بە ناونیشانی " ئەو رۆژانەی  مەینەتی و ئازاری ناو ئازاریان زیاتر کردوە" نوسیویەتی: لە پێناو راگرتنی سێدارە و ئازادیی زیندانیانی سیاسیی و مەدەنیی و راگرتنی ئازاری سەرپۆشی ناچاریی و زۆرەملێ بۆ ئەرکێکی سەرشانم کە بەدیهێنانی ئاستەمە بەردەوام دەبم. خۆپیشاندان لە دەرەوە لە شاری ڤێنیس لە ئیتاڵیا خۆپیشاندان دژی کۆماری ئیسلامی ئێران و بە مەبەستی پشتیوانیی لە ناڕەزایەتییەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان و ئەو وڵاتە بەڕێوچو.