.jpg)
عه‌مار عه‌زیز نوێنەری مامۆستایانی وانەبێژ بۆ هاوڵاتی"بەهۆی داواکاری مامۆستایانی وانەبێژ بووین بە تاوانبار. عەلی رەئوف، نوێنەری گشتی مامۆستایانی وانەبێژ لە هەرێمی کوردستان بە هاوڵاتی ی وت" دوێنێ سێشەممە ١٨ی ١٠ی ٢٠٢٢ لەسەر داوای مافی مامۆستایانی وانەبێژ رەوانەی بەرێوەبەرایەتی لێکۆڵینەوەی بەلگەکانی تاوانی هەرێم (مديرية تحقيق الادلة الجينائية للأقليم) کراین بەمەبەستی پەنجەمۆرکردنمان (طبعه و صبعه) دیارە تاوانێکی گەورەمان ئەنجام داوە نەوت و خالە سنوورییەکانی ئەم وەڵاتەمان دزیوە بەندە و مامۆستا کارزان فیزیک دوای ئەم پەنجە مۆرەمان بوینە خاوەن (سابقە جرميە)" عەلی رەئوف ووتیشی "ماف لە ژیاندا دەسەنرێت ، نادرێت ، هەزار پەنجە مۆرمان پێبکەن ئێمەش بەردەوام دەبین لە کاری نوێنەرایەتی مامۆستایانی وانەبێژ ، تاوەکو رووح لە لاشەمان مابێت بەڵێ بۆ دامەزراندنی مامۆستایانی وانەبێژ"
سەركۆ جەمال وەزارەتی سامانە سروشتییەكان بڕیاریداوە نەوتی سپی بەسەر هاووڵاتیاندا دابەش بكات، حكومەتی عێراقیش بڕیاریداوە 150 ملیۆن لیتر نەوت بۆ هەرێمی كوردستان بنێرێت و بۆ هەر بەرمیلێكیش 35 بۆ 40 هەزار دینار وەردەگیرێت، بەڵام حكومەتی هەرێم ئەو نەوتەی خۆی كە دابەشی دەكات 100 هەزار دینار وەردەگرێت. هەرێمی كوردستان پێویستی بە 260 ملیۆن لیتر نەوت هەیە، بەڵام ساڵی رابردوو حكومەتی هەرێم تەنها 60 ملیۆن لیتری دابەشكردووەو ئەوی دیكە عێراق دابەشی كردووە. كەریم عەلی ئەندامی ئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت: «حكومەتی عێراق ساڵانە بڕێك نەوت دەنێرێت، بەڵام ئەوە بەشی پێداویستی هاووڵاتیان ناكات، ئەوەش میزاجی كەسیی دەزانێت كەی دێت، مەسەلەی ئەو هەڵایەشی بۆی دروستكراوە ئەوەیە بیری خەڵكی ببەنەوە كە دەبێت حكومەتی هەرێم نەوت دابەش بكات، ئێمە نووسراوێكمان داوەتە وەزارەتی نەوتی عێراق، ئەوان بەنیازن 15 ملیۆن لیتر بنێرن بۆ سلێمانی لەكاتێكدا سلێمانی پێویستی بە 110 ملیۆن لیترە، بەڵێنی هەردوو حكومەتی هەرێم و بەغداد هیچیان جێبەجێنەكراوەو ناشزانین كەی جێبەجێدەكرێت». هاوكات بڕیار رەشید ئەندامی پەرلەمانی عێراق لەلێدوانێكدا بە هاوڵاتی وت: «وەزارەتی نەوتی عێراق داوای ناوی كۆمپانیا و شۆفێری بارهەڵگرەكانیان كردووە بۆ ئەوەی رێگەپێدانیان بۆ بكەن بۆ گواستنەوەی نەوتەكە بۆ سلێمانی و بڕەكەشی 150 ملیۆن لیترە». ئەو ئەندامەی پەرلەمانی عێراق وتیشی: «پێشتر بۆ ئەوەی سلێمانی لەپارێزگاوە نووسراو كراوە بۆ عێراق و پێشبینی دەكەم تا 20 ی مانگ بگاتە سلێمانی و هەر پارێزگایەكیش پشكی خۆی بۆ دەنێرن وەك چۆن ساڵانی رابردوو ناردوویانە». هاوكات فراكسیۆنی نەوەی نوێ لەبەغداد رایگەیاند: مستەفا كازمی سەرۆك وەزیرانی كاربەڕێكەری عێراق بڕیاریدا ١٥٠ ملیۆن لیتر نەوتی سپی بۆ هەرێمی كوردستان بنێرێت. دوای ئەوەی لەچەند رۆژی رابردوو حكومەتی هەرێم بڕیاریدا لە 20ی ئەم مانگەوە نەوتی سپی لەناوچە شاخاوی و ساردەكانی هەرێم بەسەر هاووڵاتییان دابەش بكات، بڕیارەكە كاریگەری لەسەر نرخی نەوت لەبازاڕدا كردو بەهۆیەوە نرخی بەرمیلێك نەوت لەنزیكەی 295 هەزارەوە بۆ 260 هەزار دینارو كەمتریش دابەزی. كۆسار محەمەد یەكێكە لەبریكارەكانی فرۆشتنی نەوت لەسلێمانی، بەهاوڵاتی وت:»بەرمیلێك نەوتی سپی (بێجی) بە 260 هەزار دینارە، هەروەها نرخی بەرمیلێك نەوتی بەغدا بە 255 هەزار و نرخی بەرمیلێك نەوتی كەركوكـیش بە 245 هەزار دینارە». رۆژی دووشەممە 17-10-2022 وەزارەتی سامانە سروشتییەكان رایگەیاند بڕیاریداوە بەدەستپێكردنی پڕۆسەی دابەشكردنی نەوتی سپی بەسەر هاووڵاتیانی ناوچە شاخاوییەكان لە رۆژی 20ی ئەم مانگەوە، هەر خێزانێك بڕی 200 لیتر نەوتی بە 100 هەزار دینار پێدەدرێت. نافز مستەفا ئەندامی ئەنجومەنی پارێزگای هەولێر لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی راگەیاند:»ئەو نەوتەی عێراق دەینێرێت بۆ هەموو كوردستان و بەپێی ژمارەی دانیشتوان بەسەر هەر پارێزگایەكدا دابەش دەكرێت». هاوكات عەبدولسەمەد تیلی، ئەندامی ئەنجومەنی پارێزگای دهۆك لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت:» ئەو نەوتەی دابەشدەكرێت پرسێكی مەركەزییەو وەكو ئەنجومەنی پارێزگای دهۆك هیچ نووسراوێكمان بۆ نەهاتووە، بەڵام بەرهەمە نەوتیەكانی دهۆك ئاماری خۆی داوەتە سامانە سروشتییەكان كەچەند نەوتی پێویستە بۆ دابەشكردنی بەسەر هاووڵاتیاندا». وتیشی:»پارێزگای دهۆك 56 تا 60 ملیۆن لیتر نەوتی پێویستە، بەڵام تائێستا نە حكومەتی هەرێم نە عێراق یەك لیتر نەوتیشی نەناردووە».
هاوڵاتی فڕۆكەخانەی نێودەوڵەتی كەركوك دوای نزیكەی پێنج ساڵ لە بڕیاری جێبەجێكردنی و دوور لەچاوی میدیاكان و لە 16ی ئۆكتۆبەری 2022دا كرایەوە، تەوقیتی كردنەوەی فرۆكەخانەكەو چۆنیەتی بەڕێوەچوونی مەراسیمی كردنەوەكەی زۆرتین كاردانەوەی بەدوای خۆیدا هێنا. هیچ بەرپرسێكی كورد لەمەراسیمی كردنەوەی فرۆكەخانەدا بەشدارنەبوو، تادرەنگانێكی شەوی پێش كردنەوەی فڕۆكەخانەكە زانیاری دژ بەیەك بەمیدیاكان دراوەو دواجار وتراوە كە مەراسیمەكە دواخراوە، بەڵام بەیانی 16ی ئۆكتۆبەر فرۆكەیەكی حكومەتی عێراق لەفرۆكەخانەكە نیشتووەتەوەو وەفدی حكومەتی عێراق ناسر شبلی، وەزیری گواستنەوە و هەیان نعمەت، وەزیری دارایی بەوەكالەتی لێدابەزیوەو بەئامادەبوونی راكان جبوری، پارێزگاری كەركوك مەراسیمی كردنەوەی فرۆكەخانەیان راگەیاند، ئەم مەراسیمە تەنها 10 خولەكی خایاندو جگە لە راگەیاندنی پارێزگا هیچ میدیایەكی تر بانگهێشت نەكراوە، تەنانەت عەلی حەمادی یاریدەدەری پارێزگاری كەركوك دەڵێت: ئاگادارنەكراوەتەوەو هەواڵەكە بۆ ئەویش سوپرایز بووە. لە تابلۆی فرۆكەخانەكەدا زمانی كوردی تێدا نیە، بەگوێرەی هەندێك سەرچاوە بەرپرسانی كەركوك و حكومەتی عێراق چەند جارێك كردنەوەی فرۆكەخانەكەیان دواخستووە تاوەكو خستوویانەتە 16ی ئۆكتۆبەر، كە لەو رۆژەداو لەساڵی 2017 هێزە سەربازییەكانی عێراق هێرشیانكردەسەر كەركوك و ناوچە كوردستانیە دابڕاوەكان و لەماوەی كەمتر لە 48 كاتژمێردا تەواوی ئەو ناوچانەیان كۆنترۆڵكردو پێشمەرگەش كشایەوە، تەنانەت راكان جبوری پارێزگاری كەركوك لەكۆنگرەیەكی رۆژنامەنووسیدا دوای كردنەوەی فرۆكەخانەكە وەك ئاماژەیەك بۆ 16ی ئۆكتۆبەر رایگەیاند: « پێنج ساڵ بەسەر سەپاندنی یاسادا تێدەپەڕێت». نووسینگەی راگەیاندنی جێگری دووەمی سەرۆكی پەرلەمانی عێراق دەڵێت: شاخەوان عەبدوڵا جێگری سەرۆكی پەرلەمان داوای لە وەزیری گواستنەوە كرد كارەكانی فرۆكەخانەی كەركوك بوەستێنێت بەهۆی بوونی گومانی گەندەڵی لەپرۆژەكەو كێشەی ئەمنی و ئاستەنگی ئیداری و هونەری تیایدا، وتیشی: ناهێڵین ئەو فڕۆكەخانەیە بكرێتەوە، ئەوە دەروازەیەكە بۆ گەندەڵی و راپۆرتی دیوانی چاودێری داراییشی لەسەرە. دواتر بەرەی توركمانی لەبەیاننامەیەكدا وەڵامی شاخەوان عەبدوڵای دایەوەو رایگەیاند: ئەم لێدوانە مەترسیدارە كە پێچەوانەی هەموو بەها مرۆییەكان و كۆمەڵایەتییەكانە، هێرشە بۆ سەر مافەكانی خەڵكی پارێزگاكە، لەپێشینەیەكی مەترسیداردا كە بۆ یەكەمجارە لەمێژووی نوێی عێراقدا روویدا، ئەو پۆستێكی یاسایی هەیە، كە رێگەی پێنادات دەستوەردان لەكاروباری دەسەڵاتی جێبەجێكردندا بكات». دوای كردنەوەی فرۆكەخانەكەش پارێزگای كەركوك بەوەكالەت لەكۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا لەبینای پارێزگا كردنەوەی فڕۆكەخانەكەی بەپرۆژەیەكی گرنگی ناوبردو رایگەیاند: بڕیاربوو مستەفا كازمی، سەرۆك وەزیران ئامادەبێت بەڵام بەهۆی بارودۆخی بەغدا و دەستاودەستكردنی سەرۆكایەتی حكومەت، نەیتوانیوەو هەر ئەوەش هۆكاری بچووكی مەراسیمەكە بووە، وتیشی: بۆ كاتی یەكەم گەشت لەفڕۆكەخانەوە مەراسیمێكی تر دەكرێت، لەبارەی دامەزراندنی ستافی فڕۆكەخانەشەوە، هەوڵدەدەن بەپاراستنی یەكسانی نێوان پێكهاتەكان بێت. پڕۆژەی فڕۆكەخانەی كەركوك، لەكۆتایی 2017ـەوە بە‌بڕیاری حكومەتی عیراق چووە بواری جێبەجێكردنەوەو دەبوایە لەساڵی 2019 كارەكانی تەواو ببێت و بكرێتەوە، بەڵام لەوكاتەوە چەندینجار وادەی جیاواز بۆ مەراسیمی كردنەوەی دانراوە و دواتر دواخراوە، بەبێ ئەوەی هۆكارەكانی روونبكرێتەوە. لەسەردەمی نەجمەدین كەریم پارێزگاری پێشووی كەركوك بڕیاری بەمەدەنیكردنی فڕۆكەخانەكە دەركراوە، فڕۆكەخانەكە دەكەوێتە باشوری خۆرئاوای كەركوك و لەساڵی 1957ـەوە وەك فڕۆكەخانەیەكی نێودەوڵەتی لەعیراقدا تۆماركرا، بەڵام لەساڵی 2003 كرا بەبنكەیەكی سەربازی هێزەكانی ئەمەریكا.
هاوڵاتی شەوی رابردوو کاتژمێر 11:00 لە سنووری ناحیەی خورماڵ دەنگێکی بەرز بیسترا. رۆژی چوارشەممە 19-10-2022، فەرەیدوون مەحموود، بەڕێوەبەری ناحیەی خورماڵ رایگەیاندووه، دوای بیستنی دەنگەکە هێزەکانی پۆلیس و ئاسایش دەستیان بە کێوماڵی ئەو سنوورە کردووە کە دەنگەکەی لێ بیسترابوو دەشڵێت، ئەو دەنگە بەرزەی شەوی رابردوو لە سنووری ناحیەی خورماڵ بیسترا مووشەک بووە و بەرەبەیانیی ئەمڕۆ شوێنی کەوتنە خوارەوەی ئەو مووشەکە دۆزراوەتەوە. بەڕێوەبەری ناحیەی خورماڵ باسی لەوە کرد، دوای کێوماڵی سنوورەکە بەرەبەیانیی ئەمڕۆ لە نزیک گوندی رۆستەم بەگ لە بێستانێکی شووتیدا شوێنی کەوتنی مووشەکێک دۆزراوەتەوە و تاوەکو ئێستا روون نییە مووشەکەکە تەقیوەتەوە یان نا، چونکە مووشەکەکە رۆچووەتە ناو زەوییەکە و چاوەڕوانی هاتنی تیمی ئەندازیاریی ئاسایشن بۆ لێکۆڵێنەوە لە رووداوەکە. لەبارەی زەرەر و زیانی کەوتنی مووشەکەکە، فەرەیدوون مەحموود گوتی، رووداوەکە هیچ زیانێکی گیانی و ماددی نییە و تاوەکو ئێستاش نازانن مووشەکەکە لە کوێوە ئاراستەکراوە و لە سنوورەکەدا کەوتووەتە خوارەوە.
هاوڵاتی کەمال محمد ساڵح وەزیری سامانە سروشتییەکان لە ڕاگەیەندراوێکدا ڕایگەیاند " بە کڕینی نەوت لە دەرەوەی هەرێم نرخی نەوت لەناوخۆدا دابەزیوەو بەدابەشکردنی زیاتر دادەبەزێت، خۆ ئەگەر نەوتمان دابین نەکردایە نەک هەر نرخەکەی کەم نەدەبووە بەڵکو زیاتریش بەرز دەبووەوە" و "بۆ دابەشکردنی نەوتی سپی، هەرێمی کوردستانمان بەسەر سێ ناوچە دابەشکردووە". وەزیری سامانە سروشتییەکان ڕایگەیاند بۆ دابەشکردنی نەوتی سپی، هەرێمی کوردستانمان بەسەر سێ ناوچە دابەشکردووە کە بە گشتی دەکاتە 1,257,000 خێزان.ئەوانیش: ١- ناوچە شاخاوییەکان 320 هەزار خێزان . ٢- ناوچەکانی دەورووبەر 340 تا 345 هەزار خێزان. ٣-سەنتەری شارەکان 625 هەزار خێزان وەزیری سامانە سروشتییەکان ڕاشیگەیاند سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان لە رۆژی (2022/9/11) بڕیاری تەرخانکردنی 70 ملیار دیناری بۆ کڕینی نەوتی سپی بۆ ماڵان داوە. - بە شێوەی تەندەر 320 هەزار بەرمیل بە نرخی 284 هەزار دینار بۆ هەر بەرمیلێک دابین دەکرێت. هەروەها پاڵپشتیی حکوومەت بۆ هەر بەرمیلێک دەگاتە 65% و هاووڵاتیان تەنیا لە 35% نرخەکەی دەدەن. کەمال محەمەد ساڵح ڕاشیگەیاند: " وا بڕیارە بەغدا لە سەرەتای مانگی داهاتوو(تشرینی دووەم) 257 هەزار بەرمیلی نەوت بۆ هەرێمی کوردستان بنێریت ئەگەر ئەو بڕە بنێرێت هەمان بڕ بە هەمان نرخی هاتوو بە هاووڵاتیان دەدرێت، هەرچەندە بەگومانم ئەم بڕیارە وەکو خۆی و لەکاتی خۆی و بەپێی پشکی هەرێم جێبەجێ بکرێت. - بە کڕینی نەوت لە دەرەوەی هەرێم نرخی نەوت لەناوخۆدا دابەزیوەو بەدابەشکردنی زیاتر دادەبەزێت، خۆ ئەگەر نەوتمان دابین نەکردایە نەک هەر نرخەکەی کەم نەدەبووە بەڵکو زیاتریش بەرز دەبووەوە".
هاوڵاتی دەوروبەری کاتژمێر9 ئەم شەو ئۆتۆمبێلێک لەناوەندی شنگال تەقیەوە بەوهویەوە دوو کەس برینداربوون . سەرچاوەیەک لە پولیسی شەنگال تایبەت بە هاوڵاتی وت" دەوروبەری کاتژمێر 9ی ئەم شەو ئۆتومبێلێک لەجوری ئۆپڵ ئومێگا لەناوەندی شەنگال تەقییەوە بەهۆیەوە ،دوو کەس برینداربوون، کەسێک پێیەکی خۆی لەدەستداوە ئەوەی تر برینەکەی سەختە بە پێی ئەو زانیاریانەی لە نەخۆشخانە بە ئێمە گەیشتووه، بەهیچ شێوەیەک فرۆکەی تورکیا ئۆتۆمبێلەکەی نەکردوە بە ئامانج بەڵکو پێشتر مین رێژکراوەو و دواتر تەقیوەتەوە" ئەو سەرچاوەیەی پولیسی شەنگال ووتیشی" پولیس دەستی کردوە بە لێکوڵینەوە لەسەر روداوەکە بەڵام تا ئێستا هیچ سەرەداوێک بەدەست ئێمە نەگەیشتووە، تا لێکوڵینەوەکان تەواو نەبن ناتوانین هیچ کەس و لایەنێک تۆمەتباربکەین". ئەمەش لە کاتێکدایە دژە تیرۆری کوردستان بڵاویکردەوەو ڕایگەیاند، فڕۆکەی بێفڕۆکەوانی سوپای تورکیا ئۆتۆمبێلی بەرپرسێکی چەکدارانی پەکەکەی لە گەڕەکی شەهیدان لە ناوەندی قەزای شنگال کردۆتە ئامانج و، بەهۆیەوە بەرپرسەکە و چەکدارێک کوژران و چەکدارێکی دیکەش بریندار بوون.
هاوڵاتی لە حکومەتی نوێی عێراق چوار وەزارەت بۆ کورد دیاری کراون و هاوپەیمانیی بەڕێوەبردنی دەوڵەت داوای لە پەرلەمانی عێراق کرد، رۆژی شەممە 22-10-2022 دەنگ بە کابینەی نوێ بدات. لە کابینەی نوێی حکومەتی ئێراقدا چوار وەزارەت وەک پشکی کورد دیاریکراون؛ ئەوانیش وەزارەتەکانی دەرەوە، ئاوەدانکردنەوە و ژینگە لەگەڵ جێگری سەرۆکوەزیران و وەزارەتی دادن بەڵام ناوی وەزیرەکان تاوەکو ئێستا پێشکێش نەکراون. هەروەها محەممەد شیاع سوودانی داوا لە لایەنەکان دەکات بۆ هەر وەزارەتێک سێ ناو پێشنیاز بکەن. لە کابینەی نوێی حکومەتدا بۆ شیعەکان 12 وەزارەت دیاریکراون و بۆ سوننەش شەش وەزارەت، لەنێو شیعەکاندا شەش وەزارەت بەر هاوپەیمانیی فەتح دەکەوێت و چوار وەزارەتیش بۆ دەوڵەتی یاسا و دوو وەزارەتیش بۆ ئەو پەرلەمانتارە سەربەخۆیانەیە کە هاوپەیمانیی چوارچێوەی هاوئاهەنگین. دابەشکردنی ئەم پشکانەش لە حکومەتی نوێی عێراق وابەستەیە بە قەبارەی لایەنە سیاسییەکان ژمارەی کورسییەکانیان لە پەرلەمانی عێراق.
هاوڵاتی پارتێکی رۆژهەڵاتی کوردستان رایگەیاند؛ تەنها رێگە بۆ دانانی سنورێک بۆ دیکتاتۆرییەت و گۆڕانکاریی لە کردەوەکانی ئێران لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست، گۆڕینی دەسەڵاتی تارانە. حیزبی دیموکراتی کوردستانی ئێران (حدکا)، لە پێگەی فەرمیی خۆی لە تویتەر، پەیامێکی لەبارەی پێشهاتە سیاسییەکانەوە لە ئێران بڵاو کردوەتەوە و نوسیویەتی: لە رابردودا کۆمەڵی نێودەوڵەتی و رێکخراوەکانی مافی مرۆڤ، ئیدانەی سیاسەتەکانی رژێمی ئێرانیان دەکرد و هەر لەو چوارچێوەیەشدا، بە ئامانجی گۆڕانکاریی لە سیاسەتەکانی تاران، سزایان بەسەردا سەپاند. حدکا دەڵێت:بەهۆی سزاکانەوە گۆڕانکاریی لە ئێران رویداوە، بەڵام هەڵوێستی دەسەڵاتی ئەو وڵاتە خراپتر بوە چونکە سیاسەتەکانی ئێران لەم ساڵانەی دواییدا ئەماژەی رونن بۆ ئەو گۆڕانکارییە خراپانە. ئەو پارتە جەختی کردوەتەوە لەوەی، ئێستا تەنها رێگا بۆ دیاریکردنی سنورێک بۆ کردەوە دیکتاتۆرییەکانی ئێران و رەفتارەکانی لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست، گۆڕینى رژێمی وڵاتەکەیە. پەیامەکەی حدکا لە کاتێکدایە سوپای پاسدارانی ئێران 28ی مانگی رابردو بە موشەک و فڕۆکەی بێفڕۆکەوان هێرشی کردە سەر بنکە و بارەگاکانی ئەو پارتە و پارتەلانی دیکەی رۆژهەڵات لە هەرێمی کوردستان کە بەهۆیەوە زیاتر لە 17 کەس گیانیان لەدەستدا و زیاتر لە 60 کەسیش برینداربون.
.jpg)
هاوڵاتی ناوەندێکی مافی مرۆڤ ئاشکرای دەکات لانیکەم 32 مێردمنداڵ لە خۆپیشاندان و ناڕەزایەتییەکانی ئێران کوژراون و نەتەوەیەکگرتوەکانیش ئیدانەی کوشتنی 23 مێردمنداڵ لەو وڵاتە دەکات. دەستەی پارێزگاری لە مافەکانی مێردمنداڵان لە نەتەوە یەکگرتوەکان (سی ئاڕ سی) ئیدانەی کوشتنی ٢٣مێردمنداڵ لە خۆپیشاندانەکانی ئێران دەکات، کە لەنێویاندا منداڵێکی تەمەن ١١ ساڵان هەیە . (سی ئاڕ سی) ئاماژەی بە خراپی مامەڵەی هێزە ئەمنییەکانی ئێران بەرامبەر بە خۆپیشاندەران کرد و رایگەیاندوە ئەوەی هێزە ئەمنییەکان دەیکەن پێشێلکردنی تەواوەتی مافەکانی منداڵانە و داواش لە بەرپرسانی باڵای تاران دەکات بەپەلە دەست لە کوشتنی منداڵ هەڵبگرن. نەتەوەیەکگرتوەکان ئاماژەی بەوە کردوە بە پێی ئەو زانیارییانەی دەست ئەوان کەوتوە سەرجەم ئەو 23 مێردمنداڵە لە خۆپیشاندانەکانی ئێران کوژراون و زۆرینەشیان بە دەستڕێژی گولـلە کراونەتە ئامانج و هەندێکی دیکەیان بەهۆی لێدانی زۆرەوە گیانیان لەدەستداوە. لە لایەکی دیکەوە ناوەندی هەرانا بۆ مافەکانی مرۆڤ جەختی لەوە کردوەتەوە کە 32 منداڵ و مێردمنداڵ لە خۆپیشاندانەکانی یەک مانگی رابردوی رۆژهەڵاتی کوردستان و ئێران کوژراون.
هاوڵاتی بە پێی ڕاپۆرتێکی ڕێکخراوی پەیامنێرانی بێسنوور ٤١ ڕۆژنامەنوس کە دەیانیان ژنن لە زیندانەکانی ئێران دەستگیرکراون. ڕێکخراوی پەیامنێرانی بێسنور ڕایانگەیاندووە خۆپیشاندانەکانی ئەم دواییانەی ئێران بەکاردەهێنرێن وەک هۆکارێک بۆ دەستگیرکردنی ڕۆژنامەنوسان و سەرکوتکردنیان هەر بۆیە داوا دەکەن بە زوترین کات سەرجەم ڕۆژنامەنووسانی زیندانیکراو ئازادبکرێن و کۆتایی بە سەرکوتی ئازادیی ڕادەربڕین بهێنرێت. لە ڕاپۆرتەکەدا باس لەوەش کراوە کە “نیلۆفەر حەمیدی، یەکەم ژنە ڕۆژنامەنووس کە کوشتنی ژینا ئەمینی ئاشکراکرد دەستگیرکراوە و بەپێی ڕاپۆرتەکە، لە ئێراندا ٤١ ڕۆژنامەنووس کە دەیانیان ژنن، زیندانی و دەستگیرکراون و دۆسییەکانیان لە دادگادایە”. هەروەها جەختیان لەوە کردۆتەوە کە لە ئێران “دەستڕاگەیشتن بە زانیارییەکان گەیشتووەتە ئاستێکی مەترسیدار، ئەوەش بە زیندانیکردنی ٤١ ڕۆژنامەنوس”. ئەمەش لەکاتێکدایە خۆپیشاندانەکانی ئێران پێی ناوەتە ٣٣ هەمین ڕۆژییەوە و تائێستا بەردەوامی هەیە و چەندین کەس تیایدا کوژراو بریندار کراون هەروەها ژمارەیەکی زۆر خۆپیشاندەر دەستگیرکراون .
هاوڵاتی ئاژانسی هەواڵی فورات نیوز ڤیدیۆیی ئەو گەریلایانەی بڵاوکردوەتەوە کە سوپای تورکیا بە چەکی کیمیای هێرشی کردونەتەسەر. بە پێی ئەو بەڵگانەی فورات نیوز بڵاوی کردونەتەوە سوپای تورکیا وەک شێوازێکی نوێ نزیکەی ساڵێکە دەیان جۆری چەکی کیمایی دژی گەریلا بەکارهێناوە. چەکێکی کیمیاییە کە کاریگەریی راستەوخۆ لەسەر مێشک دەکات و مرۆڤەکان توشی هەڵسوکەوتی نائاسایی و پێکەنین و لەدەستدان بیرەوەرییەکان دەکات و ئەو مرۆڤانە دوای ماوەیەکی کەم گیانیان لەدەست دەدەن. لەو تۆمارە ڤیدیۆیەدا دەردەکەوێت سوپای تورکیا بە شێوازی جۆراوجۆر بە چەکی کیمیایی دژی گەریلا بەکار دەهێنن و لەو شوێنانەشی سەربازەکان ناتوانن لێی نزیک ببنەوە بە بۆری و بتڵ و چەند رێگەیەکی دیکە غازی کیمایی دژی گەریلاکان بەکاردەهێنن. غازەکانی تابون، سۆمان و سارین لە لایەم سوپای تورکیا دژی گەریلا بەکارهاتوە و بە پێی زانیارییەکان هەندێک لەو غازە کیمیاییانە نابێتە هۆی کوژرانی گەریکا بەڵام هاوسەنگیی دەرونی و جەستەییان تێک دەدات. سوپای تورکیا جگە لەو چەند جۆر غازە، غازی بیبەر و چەندجۆرێکی دیکەی غازی بۆندار و بێبۆن لە دژی گەریلا بکار دەهێنێت کە زۆر مەترسیدارن و لە جیهان قەدەغە کراون. فورات نیوز بڵاوی کردوەتەوە لە مانگی تشرینی یەکەمدا، یەکێتی پزیشکانی نێونەتەوەیی دژ بە جەنگی ئەتۆمی IPPNW رایانگەیاند، بەڵگەیان دەستکەوتوە لەسەر بەکارهێنانی چەکی کیمیایی لە لایەن تورکیاوەو داوایان کرد، لێکۆڵینەوەیەکی سەربەخۆ دەست پێبکرێت. یەکێک لە ئامانجەکانی هێرشە داگیرکارییەکان و هێرشە کیمیاییەکان بۆ سەر ناوچەی بەرخۆدانی وەرخەلی ئاڤاشینە.
هاوڵاتی هەپەگە ناسنامەی ئەو گەریلایانە ئاشکرا دەکات کە لە سێ مانگی رابردودا بە چەکی کیمایی گیانیان لەدەستداوە و دەڵێت؛ لە شەش مانگدا سوپای تورکیا نزیکە دو هەزار و 500 جار هێرشی کیمایی ئەنجام داوە. ناوەندی راگەیاندنی هێزەکانی پاراستنی گەل (هەپەگە) بڵاوی کردەوە بەهۆی هێرشی سوپای تورکیا بە چەکی کیمیایی لە ناوچەکانی جودی لە هەرێمی کوردستان کە نزیکن لە سنورەکانی باکوری کوردستان 17 گەریلا گیانیان لەدەست داوە. لە ماوەی رابردودا هەپەگە ناسنامەی 27 گەریکلای خۆی ئاشکرا کردبو کە بە چەکی کیمایی سوپای تورکیا گیانیان لەدەست دابو. هەپەگە داوای لە رێکخراوە نێودەوڵەتییەکان کردبو کە رێگریی لە تورکیا بکەن چەکی کیمیایی بەکار نەهێنێت. بە پێی ئامارێک کە پێشتر راگەیەنراوە، سوپای تورکیا لە شەش مانگی رابردودا دو هەزار و 467 جار چەکی کیمیایی لە دژی هەپەگە بەکارهێناوە.
هاوڵاتی لەڕاگەیەندراوێکدا ڕوانگەی سووری بۆ مافەکانی مرۆڤ ڕایگەیاند هێزەکانی سووریای دیموکرات و هێزەکانی هاوپەیمانان ئۆپراسیۆنێکی هاوبەشیان بەمەبەستی دەستگیر کردنی شانە نووستووەکانی داعش بەڕێوە برد. روانگەی سووری بۆ مافەکانی مرۆڤ ڕایگەیاند ھێزەکانی سووریای دیموکرات و ھاوپەیمانیی نێودەوڵەتی دژە داعش لە رۆژھەڵاتی دێرەزوور ئۆپەراسیۆنێکی ھاوبەشیان بۆ دەستگیرکردنی چەکدارانی شانە نووستووەکانی داعش لەو ناوچەیە بەڕێوەبردووە. هەربەگوێرەی راپۆرتی ئەم رێکخراوە کە چاودێڕیی پێشهاتەکانی سووریا دەکات، ئۆپەراسیۆنێکی هاوبەش لە نێوان هاوپەیمانان و هێزە کوردییەکانی سووریا بۆ دەستگیرکردنی چەکدارانی ناوچەکانی ئەلحەواجی و ئەلساحەیل ئەنجام دراوە و لەم ئۆپەراسیۆنانەدا چەند ئەندامێکی داعش دەستگیر کراون. ڕێکخراوی هیومان ڕایتس وۆچ هۆکاری دەستپێکردنەوەی ئۆپەراسیۆنە هاوبەشەکانی بە هەوڵی جددی داعش زانی بۆ ڕێکخستنی شانە نهێنییەکانی لە ڕۆژهەڵاتی دەیرەزوور.
هاوڵاتی وته‌بێژی ته‌ندروستی سلێمانی رایگه‌یاند: ئه‌و منداڵه‌ی ورچه‌كه‌ی چاڤیلاند په‌لاماری دا ته‌ندروستی جێگیره. سامان شێخ له‌تیف وته‌بێژی ته‌ندروستی سلێمانی به هاوڵاتی راگه‌یاند: ئه‌و منداڵه‌ی ورچه‌كه‌ی چاڤیلاند په‌لاماری دا له‌نه‌خۆشخانه‌ی شار نه‌شته‌رگه‌ری بۆ كراو له‌ئێستادا ته‌ندروستی جێگیره. وتیشی: ده‌بێت ئه‌مشه‌و ئه‌و منداڵه له نه‌خۆشخانه بمێنێته‌وه، به‌ڵام تائێستا به‌گشتی ته‌ندروستی جێگیره‌و له‌ژێر چاودێرییدایه.
ئێواره‌ی ئه‌مڕۆ دووشه‌ممه 2022/10/17 نێچیرڤان بارزانی، سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان، له ڕێوڕه‌سمی ده‌رچوونی خولی بیست و حه‌وتی زانكۆی دهۆكدا به‌شدار بوو و وتاریكی ده‌رباره‌ی خوێندن و په‌روه‌رده ئاراسته‌ی دهرچووان و ئاماده‌بووان كرد. نێچیرڤان بارزانی دووپاتی كرده‌وه كه هه‌رچه‌نده ژماره‌ی دهرچووان و پێویستیی بازاڕی كار هاوسه‌نگ نین و ڕه‌نگه هه‌مووان نه‌توانن زوو كار بدۆزنه‌وه، به‌ڵام نابێ دهرچووان بێهیوا ببن، به‌ڵكو ده‌بێ به‌رده‌وام تواناكانیان پێشبخه‌ن، بۆ ئه‌مه‌ش له‌وانه‌یه هه‌ندێكیان بتوانن خۆبه‌خشانه له ڕێكخراوه‌كانی كۆمه‌ڵگه‌ی مه‌ده‌نی كار بكه‌ن تا باشتر خۆیان پێبگه‌یه‌نن و شانسی دۆزینه‌وه‌ی كاریان زیاتر بێت. هه‌روه‌ها به بیری ده‌رچووانی هێنایه‌وه هه‌رگیز وا بیر نه‌كه‌نه‌وه كه به ته‌واوكردنی زانكۆ ئیتر پێویستی و هه‌وڵدانیان بۆ فێربوون كۆتایی دێت، چونكه فێربوون و فراوانكردنی ئاستی زانین و تێگه‌یشتن دنیانبینیی مرۆڤ، هه‌رگیز كۆتایی نایه‌ت و تاكو مرۆڤ زیاتر بزانێت، باشتر له‌وه تێده‌گات كه هێشتا زۆری ماوه بزانێت. بۆیه پێویسته دهرچووان به‌رده‌وام ئاستی فێربوون و زانین و شاره‌زایییان به‌رزتر بكه‌نه‌وه و ببنه چرایه‌ك بۆ ڕووناككردنه‌وه‌ی ده‌وروبه‌ریان. سه‌رۆك نێچیرڤان بارزانی ئاماژه‌ی به‌وه كرد كه پێشكه‌وتنی خێرای زانست وته‌كنه‌لۆژیا وای كردووه ژیانیش زۆر خێرا پێشبكه‌وێت، ئه‌وه‌ش پێویست ده‌كات مرۆڤ له‌گه‌ڵ ئه‌و پێشكه‌وتنانه‌ی سه‌رده‌م پێشكه‌وێت و خۆی نوێ بكاته‌وه. هه‌روه‌ها گوتی: ئه‌وه وه‌ك تاكه‌كه‌س ئه‌ركی ئێوه‌یه و وه‌ك سیستمی په‌روه‌رده و خوێندن و فێركردنیش ئه‌ركی لایه‌نه په‌یوه‌نداره‌كانه. هه‌ر له‌مباره‌یه‌وه جه‌ختی له‌وه كرده‌وه كه: ئه‌مه بۆ ئێمه پێویستییه‌كی ژیانییه و وه‌ك پێشتیرش گوتوومانه كلیلی سه‌ركه‌وتن، سیستمێكی باشی په‌روه‌رده‌یه. چونكه به ته‌نیا سیستمێكی باشی په‌روه‌رده ده‌توانێت ئێستا و داهاتوومان مسۆگه‌ر و گه‌شتر و باشتر بكات و كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی پێشكه‌وتوو بنیات بنێت و گوتی: زانین و زانست و فێربوون، هێزێكی له‌بننه‌هاتووه، ئه‌و هێزه‌ی كه ئێستا و داهاتوومان ده‌پارێزێت. نێچیرڤان بارزانی هه‌روه‌ها دووپاتی كرده‌وه كه وێڕای هه‌موو پێشكه‌وتنه‌كان هێشتا زۆر كار ماوه له كوردستان بكرێت و ده‌بێ له زۆر باری جیادا بنیات بنێین، هه‌ر له بنیاتنانی مرۆڤ و مرۆڤسازییه‌وه تا ده‌گاته سوودوه‌رگرتن له هه‌موو ده‌وڵه‌مه‌ندییه‌كانی وڵات. بایه‌خدانی زیاتریشی به خوێندنی پیشه‌یی و كردنه‌وه‌ی ئاماده‌یی و په‌یمانگه و كۆلێژی پیشه‌یی به پێویست زانی. بۆ دروستكردنی هاوسه‌نگیی نێوان بازاڕی كار و بواره‌كانی خوێندنیش، دووپاتی كرده‌وه كه ده‌بێ سێگۆشه‌ی (حكوومه‌ت ـ بازاڕ ـ زانكۆ) پێكه‌وه هاریكار و هه‌ماهه‌نگ بن. هه‌روه‌ها جه‌ختی له پێویستیی سوودوه‌رگرتن له ده‌وڵه‌مه‌ندیی سروشتی و مرۆیی و پته‌وكردنی ژێرخانی كشتوكاڵی، گه‌شتیاری و پیشه‌سازی و بایه‌خدان به كار و بزنسی ئۆنلاین كرده‌وه. سه‌رۆكی هه‌رێم جه‌ختی له‌وه كرده‌وه كه هێز و لایه‌نه عێراقییه‌كان ده‌بێ وانه و په‌ند له هه‌ڵه‌كانی ڕابردوو وه‌ربگرن، حكوومه‌تی نوێی عێراقیش ده‌بێ دۆخی وڵات واقعیانه و وه‌ك خۆی ببینێت و كێشه‌كان چاره‌سه‌ر بكات، به‌تایبه‌تی كێشه‌كان له‌گه‌ڵ هه‌رێمی كوردستان كه ئه‌مه‌ی به كلیلی ئارامی و سه‌قامگیریی عێراق له قه‌ڵه‌م دا.
.jpg)
.jpg)
