هاوڵاتی دادگای فیدڕالی کەنەدا بڕیاریدا، ئەو هاوڵاتیانەی بگەڕێنێتەوە کە تیرۆریستی داعشن و لە ئیستادا لە زیندان و کەمپەکانی رۆژئاوای کوردستاندان. هێنری براون دادوەری دادگای فیدڕالی کەنەدا رایگەیاند، بڕیاریانداوە چوار تیرۆریستی داعش کە هاوڵاتی کەنەدان و لە سوریا بەشداریان لە ریزەکانی داعشدا کردووە، بگەڕێندرێنەوە. براون ئاماژەی بەوەکرد کە داوایان لە حکومەتی وڵاتەکەی کردووە بە خێرایی پڕۆسەکە جێبەجێ بکرێت و لەگەڵ خۆبەڕێوەبەری باکوری و رۆژهەڵاتی سوریا لەمبارەیەوە کۆبونەوە ئەنجام بدرێت و هەر چوار هاوڵاتیەکەیان بگەڕێنرێنەوە. رۆژی پێنج شەممەی رابردووش، حکومەتی کەنەدا و خۆبەڕێوەبەری باکور و رۆژهەڵاتی سوریا رێککەوتبوون، ١٩ ژن و منداڵی تیرۆریستانی داعش کە لە کەمپی هۆڵ نیشتەجێکراون، بگەڕێندرێنەوە بۆ کەنەدا. بەگوێرەی ئامارێکی بەڕێوەبەرایەتی پەیوەندیەکانی دەرەوەی خۆبەڕێوەبەری باکور و رۆژهەڵاتی سوریا، لە ساڵی ٢٠٢٢دا، زیاتر لە ٥٠٠ ژن و منداڵی تیرۆریستانی بیانی داعش، رادەستی وڵاتەکانیان کردووەتەوە کە خەڵکی، سوید، هۆڵەندا، روسیا، ئەڵمانیا، بەریتانیا، ئەلبانیا، نەمسا، بەلجیکا، فەrەنسا، تاجیکستان، عێراق، کەنەدا و ئوستوڕالیا بوون.
هاوڵاتی گروپە چەکدارەکانی سەر بە تورکیا لە گوندێکی شاری عەفرینی رۆژئاوای کوردستان، شەش هاوڵاتی کوردیان دەستگیر کرد و بۆ شوێنێکی نادیار گواستەوە. ئاژانسی هەواڵی هاوار (هاوارنیوز) لە زاری سەرچاوەیەکی ئاگادار لە عەفرینەوە رایگەیاند، چەکدارانی سەر بە دەوڵەتی تورکیا کە بە 'پۆلیسی مەدەنی' دەناسرێن، هەڵیان کوتاوەتە سەر گوندی کەفەر زیتی ناوچەی جندرێسی عەفرین و شەش هاوڵاتی کوردیان دەستگیر کردووە. دوێنێش لە هەمان گوند کە گوندی کوردانی ئیزدیە، هاوڵاتیەکی دیکە دەستگیرکرابوو و زۆربەی گەنجانی گوندەکە لە دەستی چەکدارەکان هەڵهاتبوون. بەگوێرەی ئامارێکی ئاژانسەکە، لە سەرەتای ئەمساڵەوە و تاوەکو ئیستا، ٢٧ هاوڵاتی کورد لە عەفرین دەستگیرکراون و چارەنووسیان نادیارە. دوێنی ٢٠ی کانوونی دووەم، پێنج ساڵ بەسەر هێرشی سوپای تورکیا و چەکدارەکانی تێپەڕبوو کە لە ٢٠ی کانوونی دووەمی ٢٠١٨دا، پەلاماری عەفریندرا و دوای ٥٨ رۆژ لە بەرگری هێزە کوردیەکان، عەفرین داگیرکرا.
هاوڵاتی نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان لە رێوڕەسمی تیرۆرکردنی محەممەد باقر حەکیم لە بەغدا لە گوتارێکدا گوتی، "دەستوور گرێبەستێکی سیاسی و کۆمەڵایەتی نێوان هەموو پێکهاتەکانی عێراقە نابێت بەمشێوەیەی ئێستا پشتگوێ بخرێت". ئهمڕۆ شهممه (21ـی كانوونی دووهم/یهنایهری 2023)،نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان لە رێوڕەسمی تیرۆرکردنی محەممەد باقر حەکیم لە بەغدا گوتاریکی پێشکەشکردو تیایدا ڕایگەیاند، "ئێمە لە هەرێمی کوردستان لە روانگەی جێبەجێکردنی دەستوورەوە، هەروەها لەسەر بنەمای پێکهێنانی حکومەتی فیدراڵیی عێراق پشتیوانی لە محەممەد شیاع سوودانی، سەرۆکوەزیران دووپات دەکەینەوە ". وتیشی"هیوادارین لە ماوەیەکی نزیکدا بەندەکانی رێککەوتنی پێکهێنانی حکومەت جێبەجێ بکرێن." ئەوەشی ڕونکردەوە،"دەستوور گرێبەستێکی سیاسی و کۆمەڵایەتی نێوان هەموو پێکهاتەکانی عێراقە نابێت بەمشێوەیەی ئێستا پشتگوێ بخرێت بەڵکو دەبێت بە تەواوی جێبەجێ بکرێت، بۆ ئەوەی خەڵک خۆی لە پڕۆسەی سیاسی عێراق دوور نەبینێت." هاوکات سەرۆکی هەرێمی کوردستان باسی لە مافی پێکهاتەکان بەپێی دەستوور کرد و دەڵێت، "دەبێت مافی هەموو پێکهاتەکانی عێراق بەپێی دەستوور دابین بکرێت، بە شێوەیەکی راستەقینە و بە کردەوە سیستمی بەڕێوەبردنی عێراق فیدراڵی بێت." رێوڕەسمی "شەهیدی میحراب" لەلایەن عەممار حەکیم، سەرۆکی رەوتی حیکمەی نیشتیمانییەوە لە بەغدا رێکخراوە و هەر چوار سەرۆکایەتییەکەی عێراق و نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان بانگهێشت کراون.
هاوڵاتی سەرۆکوەزیرانی عێراق دەڵێت، "پاڵپشتی لە بانکی ناوەندیی عێراق دەکەین بۆ ئەوەی نرخی دۆلار بۆ نرخی پێشوو بگەڕێنێتەوە." ئهمڕۆ شهممه (21ـی كانوونی دووهم/یهنایهری 2023)، محهممهد شیاع سوودانی، سهرۆكوهزیرانی عێراق لهمیانی بهشداریكردنی له رێوڕهسمی یادكردنهوهی تیرۆركردنی محهممهد باقر حهكیم لهبارهی بهرزبوونهوهی بههای دۆلاری ئهمهریكی بهرامبهر به دیناری عێراقی قسهیكرد و رایگهیاند، "بهرزبوونهوهی بههای دۆلاری ئهمهریكی بڕیاری حكومهتی عێراق نهبووه." محەممەد شیاع سوودانی باسی لە سەقامگیری بازاڕی دۆلار کرد و گوتی، "بەردەوام دەبین لە پاڵپشتیکردنی بانکی ناوەندیی عێراق بۆئەوەی سەقامگیری بۆ بازاڕ بگەڕێنێتەوە." وتیشی، ئێستا لهگهڵ بانكی ناوهندیی عێراق له ههماههنگیدان بۆ بهرزكردنهوهی بههای دیناری عێراقی بهرامبهر به دۆلاری ئهمهریكی. ههر لهو چوارچێوهیهدا سوودانی ئاماژهی بهوهشكرد، "به زووترین كات بههای دینار دهگهڕێنینهوه ئاستی جاران". ئاماژەی بەوەشکرد، لەم کاتەدا سەرپەرشتی ئامادەکردنی پڕۆژەیاسای بودجە دەکات کە لە هەمو بودجەی ساڵانی پێشو جیاوازترە و لەئێستاشدا لە ئامادەکردنی پڕۆژەیاسای بودجە نزیکن، هەروەها کاریش دەکەن بۆ ئەوەی پڕۆژە ستراتیژییەکان جێبەجێ بکرێن و روبەڕوی پەتای گەندەڵی دەبنەوە. سوودانی لهبارهی ههنگاوهكانی كابینهكهی بۆ نههێشتنی گهندهڵی قسهیكرد و روونیكردهوه، له زۆر سێكتهردا چاكسازییان ئهنجامداوه و لهههوڵهكانیان بهردهوامدهبن بۆ نههێشتنی گهندهڵی. گوتیشی، "خهڵكی عێراق شایستهی ژیانێكی باشترن و دهبێت كار بۆ باشتكردنی بژێوی ژیانیان بكرێت". رێوڕەسمی "شەهیدی میحراب" لەلایەن عەمما حەکیم، سەرۆکی رەوتی حیکمەی نیشتیمانییەوە لە بەغدا رێکخراوە و هەر چوار سەرۆکایەتییەکەی عێراق و نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان بانگهێشت کراون
هاوڵاتی بەڕێوەبەرایەتی کەشناسی و بومەلەرزەزانی هەرێم رایگەیاند، ئەمڕۆ و سبەی یەکشەممە ئاسمان لەنێوان ساماڵ و پەڵە هەوردا دەبێت و پلەکانی گەرماش جێگیر دەبن. بەڕێوەبەرایەتی کەشناسی و بومەلەرزەزانی هەرێم بڵاویکردەوە، ئەمڕۆ ئاسمان ساماڵ دەبێت لەگەڵ پەیدابونی هەندێ پەڵە هەور و پلەکانی گەرماش نزیک دەبێتەوە لە تۆمارکراوی رۆژی پێشو. ئەوەشی خستوەتەڕو، سبەی یەکشەممەش ئاسمان ساماڵ دەبێت و پلەکانی گەرما نزیک دەبێتەوە لە تۆمارکراوی ئەمڕۆ، هەروەها سبەی خێراى با 5 – 15 کیلۆمەتر دەبێت لەکاتژمێرێکدا و مەوداى بینین-یش 8 - 10 کیلۆمەتر دەبێت. بەرزترین پلەکانی گەرمای پێشبینیکراو بە پلەی سیلیزی : هەولێر : 19 سلێمانی : 16 دهۆک : 17 کەرکوک : 21 هەڵەبجە : 17 زاخۆ : 17 سۆران : 16 گەرمیان : 22
هاوڵاتی نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان ئەمڕۆ سەردانی بەغدا دەکات و بەشداری لە رێوڕەسمی "شەهیدی میحراب" دەکات، کە رێوڕەسمێکە بۆ ساڵیادی کوژرانی محەمەد باقر حەکیم، سەرۆکی پێشوتری ئەنجومەنی باڵای ئیسلامیی عێراق ساز دەکرێت. هاوکات، رێوڕەسمەکە ئەم بەیانییە لە بەغدا لە لایەن نووسینگەی عەممار حەکیم، سەرۆکی ئەنجوومەنی باڵای ئیسلامیی عێراقەوە رێکدەخرێت و تێیدا نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان و هەر چوار سەرۆکایەتییەکەی عێراق، واتە سەرۆکایەتیی کۆمار، سەرۆکایەتیی ئەنجوومەنی وەزیران، سەرۆکایەتیی پەرلەمان و سەرۆکایەتیی ئەنجوومەنی باڵای دادوەری ئامادە دەبن. جێگەی باسە، محەمەد باقر حەکیم لە 29ـی ئابی 2003 گیانیلەدەستدا، دوای ئەوەی ئۆتۆمبێلێکی بۆمبڕێژکراو لە مەزارگەی ئیمامی عەلی لە نەجەف تەقییەوە لەکاتێدا ناوبراو لە مەزارگەکەدا بو، هاوکات تەقینەوەکە کوژرانی 84 کەسی دیکەشی لێکەوتەوە. هەروەها لە 30ی ئەیلوولی 2003دا بەرپرسانی عێراق 4 کەسیان بە تۆمەتی هەبوونی رۆڵ لە تەقینەوەکە دەستگیرکرد و بەرپرسانی ئەمریکی و عێراقیش رایانگەیاند، ئەبو موسعەب زەرقاوی پلانداڕێژەری تەقینەوەکە بووە.
هاوڵاتی لە کەرکوک بۆمبێکی چێنراو بە ئۆتۆمبێلی هێزە ئەمنییەکاندا دەتەقێتەوە. درەنگانێکی شەوی رابردو لە گەڕەکی کوردستانی شاری کەرکوک بۆمبێکی چێنراو بە ئۆتۆمبێلی هێزە ئەمنییەکاندا تەقییەوە و لە ئەنجامدا زیانی ماددی لێکەوتەوە، پۆلیسی شارەکەش لەسەر روداوەکە دەستی بە لێکۆڵینەوە کردوە. بەگوێرەی زانیاری هێزە ئەمنییەکانیش بۆمبەکە لکێنراوە بە ئۆتۆمبێلێکی سەر بە پۆلیسی حەویجە و لەکاتی گەڕانەوەیدا پێیدا تەقییوەتەوە. لە ئەنجامی تەقینەوەی بۆمبەکەش جگە لە زیانی ماددی، روداوەکە زیانی گیانی لێنەکەوتوەتەوە و لەم کاتەشدا پۆلیسی شارەکە لەسەر روداوەکە دەستی بە لێکۆڵینەوە کردوە.
هاوڵاتی خەڵکی عەفرین بە بەرزکردنەوەی چڵە زەیتون ساڵیادی هێرشکردنە سەر شارەکەیان شەرمەزار کرد خەڵکی عەفرین کە لە کەمپەکانی هەرێمی شەهبادا دەژین، ڕێپێوانێکیان ئەنجامداوە و رایانگەیاند کە دەگەڕێنەوە سەر زێدی خۆیان. ئەنجومەنی سوریای دیموکراتی (مەسەدە) و پارتی دیموکراتی گەلان (هەدەپە) لە پێنجەمین ساڵیادی هێرشی تورکیا بۆ سەر عەفرین راگەیەندراویان بڵاوکردەوە. خەڵکی عەفرین کە لە ئێستادا لە پێنج کەمپی هەرێمی شەهبای نێوان عەفرین و کۆبانێ دەژین، بە بەرزکردنەوەی چڵە زەیتون و شەهیدەکانیان، رێپێوانێکیان ئەنجامدا. بەشداربووانی رێپێوانەکە دروشمیان بۆ گەڕانەوە بۆ زێدی خۆیان وتەوە و مەنال شێخۆ ئەندامی کۆنگرەی ستار بۆ میدیاکانی رۆژئاوا لەنێو رێپێوانەکەدا قسەی کرد و وتی، "عەفرین هی ئێمەیە و هی ئێمەش دەمێنێتەوە. ئێمە بە گیانی خۆڕاگیریمان لە شەهبا، رزگارکردنی عەفرین مسۆگەر دەکەین، دەگەڕێینەوە سەر ماڵ و حاڵی خۆمان". ' دەوڵەتی تورکیا ناوی شەقام، گۆڕەپان و خوێندنگاکانی گۆڕیوە' لەلایەکی دیکەوە، ئەنجومەنی سوریای دیموکراتی (مەسەدە) لە پێنجەمین ساڵیادی هێرشی تورکیا بۆ سەر عەفرین راگەیەندراوێکی بڵاوکردەوە و دەڵێت، " لە عەفرین رۆژانە کردەوەی رفاندن، تاوانەکانی کوشتن، دەستبەسەرکردنی ماڵ و موڵک و تاڵانکردن ئەنجام دەدرێن. لەوە زیاتر دانیشتوانی رەسەنی عەفرین لە زیندانەکاندا بە بێ ئەوەی هیچ تاوانێکیان کردبێت ئەشکەنجە دەدرێن." مەسەدە داوای لە زلهێزەکان کرد کە لێپرسینەوەیەکی سەربەخۆیانە لە کردەوەکانی دەوڵەتی تورکیا لە عەفرین ئەنجام بدەن و کار بۆ کۆتاییهێنان بە داگیرکەری و گەڕاندنەوەی خەڵکی ناوچەکە بدەن. ' بێدەنگی لەمەرامبەر ئەو تاوانانەی کە لە عەفرین دەکرێن شەرمەزارییە' پارتی دیموکراتی گەلان (هەدەپە) لە پێنجەمین ساڵیادی هێرشی دەوڵەتی تورکیا بۆ سەر عەفرین، راگەیەندراوێکی بڵاوکردەوە. هەدەپە رایگەیاند، لە عەفرین تاوانی قورس لە دژی مرۆڤایەتی بێ پسانەوە بەردەوامن. سەرباری پشتڕاستکردنەوە و هۆشدارییەکانی رێکخراوە نێونەتەوەییەکان لەوانە نەتەوە یەکگرتووەکانیش، دەسەڵاتداری ئاکەپە-مەهەپە لە بری ئەوەی داگیرکەری لە عەفرین کۆتایی پێبهێنێت یاخود لە دژی تاوانەکانی لەناوبردن رێوشوێن بگرێتەبەر لە دوایین نمونەدا دەرگاکانی عەفرینی بۆ رێکخراویبەرەی تەحریری شام خستە سەرپشت کە درێژکراوەی بەرەی نوسرەیە و بەم جۆرە ئاستێکی نوێی داگیرکەری زیاد کرد. هەدەپە دەڵێت، بێدەنگی گشتی جیهان و رای گشتی لە تورکیا لە بەرامبەر داگیرکەری، گۆڕینی دیموگرافی، تواندنەوەی کەلتوری و تاڵانکاری کە لە دژی یاسای نێونەتەوەیی و هەموو بەها مرۆڤایەتیەکانە، پەڵەیەکی شەرمەزاری مرۆڤایەتیە. ' ئەمڕۆ چەندین گوندی عەفرینو شەهبا تۆپباران کران' لە پێنجەمین ساڵیادی هێرشی سەر عەفریندا، سوپای تورکیا و چەکدارەکانی، چەندین گوندی هەرێمی شەهبا و عەفرینیان تۆپباران کرد. ئاژانسی هاوار نیوز ئاماژەی بەوەدا، تۆپخانەکانی سوپای تورکیا، گوندەکانی حسێنی، ساموقا و جەبەل نایفی کانتونی شەهبا و بەنداوی شەهبای بۆردومان کردووە. هەروەها بە کاتیوشا هێرشکراوەتە سەر گوندەکانی ئیرشادیە، مەراناز، شێورئاغا و مالکیەی شەرای عەفرین و ٥٠ گولە کاتیوشا بەو ئەو گوندانە کەوتوون. لەلایەکی دیکەوە، ئەمڕۆ گروپێکی سەر بە تورکیا کە ناوی پۆلیسی مەدەنیان لەخۆیان ناوە، هەڵیانکوتایە سەر گوندی کەفەر زیی جندرێسی عەفرین و کەسێکیان بە ناوی عەدنان عەبدۆ تەمەن ٣٩سآڵ رفاند، هەروەها هەوڵی دەستگیرکردنی چەندین گەنجیان داوە و گەنجەکان لە گوندەکانیان هەڵهاتوون. لە ٢٠ی کانوونی دووەمی ٢٠١٨ سوپای تورکیا و گروپە چەکدارەکانی سوریا کە تورکیا پاڵپشتییان دەکات، ئۆپەراسیۆنێکیان بەناوی چڵە زەیتوون بۆ سەر شاری عەفرین دەستپێکرد، دوای زیاتر لە دوو مانگ بەرگریی شەڕڤانانی هەسەدە، دەستیان بەسەر شارەکەدا گرت.
هاوڵاتی ئەمڕۆ وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەڵمانیا ڕایگەیاند، پێشبینی دەکرێت ڕۆژی دووشەممە وەزیرانی دەرەوەی وڵاتانی ئەندامی یەکێتی ئەوروپا لەسەر سزادانی زیاتری ئەندامانی سوپای پاسدارانی ئینقلابی ئیسلامی بگەنە ڕێککەوتن. ڕۆژی دووشەممە کۆبوونەوەی مانگانەی "ئەنجومەنی کاروباری دەرەوەی یەکێتی ئەوروپا" بە سەرۆکایەتی جۆزێپ بۆرێل، سەرۆکی سیاسەتی دەرەوەی ئەم یەکێتییە بەڕێوەدەچێت و سەرجەم وەزیرانی دەرەوەی وڵاتانی ئەندام پێکەوە کۆدەبنەوە، لەگەڵ ئەوەشدا پرسی ناردنی درۆنی ئێرانی بۆ ڕوسیا و بەکارهێنانی لە جەنگی ئۆکرانیادا تاوتوێ دەکرێت.. بەشێک لە دیپلۆماتکاران باسیان لەوە کردووە کە لیستی ٤٠ بەرپرس و دامەزراوەی ئێرانی بۆ سزاکان ئامادەکراوە، کە لەم کۆبوونەوەیەدا باسیان لێدەکرێت. لە سەرەتای دەستپێکردنی خۆپیشاندانەکانی ئێرانەوە، یەکێتی ئەوروپا سێ خولی سزای بەسەر ئەو دەسەڵات و دامودەزگایانەدا سەپاندووە کە تۆمەتبارن بە سەرکوتکردنی خۆپیشاندەران. هاوکات یەکێتی پەرلەمانی ئەوروپا ئێرانی بەوە تۆمەتبار کردووە کە هاوکاری ڕووسیای کردووە لە شەڕی ئۆکرانیا و هەر بەو هۆیەشەوە سزاکانی دیکەی دژ بە ئێران پەسەند کردووە، لەگەڵ ئەوەشدا لە سەرەتای دەستپێکردنی خۆپیشاندانەکانی ئێرانەوە، یەکێتی ئەوروپا سێ خولی سزای بەسەر ئەو دەسەڵات و دامودەزگایانەدا سەپاندووە کە تۆمەتبارن بە سەرکوتکردنی خۆپیشاندەران. ئەمە لەکاتێکدایە ڕۆژی پێنجشەممەی ڕابردوو پەرلەمانی ئەوروپا بڕیارنامەیەکی لەوبارەیەوە بڵاوکردەوە و تێیدا داوای زیادکردنی سزاکانی سەر ئێرانی لە یەکێتی ئەوروپا کرد بەهۆی پێشێلکردنی مافەکانی مرۆڤەوە.
هاوڵاتی ڕێکخراوی هەنگاو بۆ مافی مرۆڤ ڕایگەیاند، بەرەبەیانی دوێنێ ئێران سزای سێدارەی سەر گەنجێکی کوردی بەناوی ( سەید فەرهاد حوسێنی) جێبەجێ کرد ولەسێدارەی دا لە زیندانی سۆڵماس کە پێشتر بە تۆمەتی کوشتنی ئەنقسەت دەستگیر کرابوو لە زیندانی سۆڵماس. هەروەها ڕێکخراوی هەنگاو ئاماژەی بەوەش داوە، بەپێی ئەو ڕاپۆرت وزانیاریانەی بەدەست ڕێکخراوی هەنگاو گەیشتووە، ئەو گەنجە پێش سێ ساڵ بە تۆمەتی کوشتنی ئەنقەست دەستبەسەر کراوە و لە لایەن دەزگای دادی کۆماری ئیسلامی ئێرانەوە حوکمی سێدارەی بەسەردا سەپاوە و لە زیندانی سۆڵماس دەست بەسەر کراوە. ئەمە لەکاتێکدایە کە ماوەی ١٢٦ ڕۆژە ناڕەزایی و خۆپیشاندانەکانی شۆڕشی ژینا ئەمینی لە ئێران بەردەوامە و ڕۆژی ٢ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٣ دوو گەنجی دیکەی کورد کە لەناو ناڕەزایەتیەکانی ئێراندا دەستبەسەرکرابوون لە سێدارە دران، هاوکات بەپێی ڕیکخراوی مافی مرۆڤی ئێرانیش تاوەکو ئێستا زیاتر لە ١٠٠ کەس سزای سێدارەیان بەسەردا سەپاوە.
ساتی هێرشکردنە سەر هاوڵاتیەکانی پارێزگای دهۆک لە تورکیا- ڤیدیۆکە لە تۆری میدیای ڕوداو وەرگیراوە
هاوڵاتی وەزارەتی ناوخۆی عێراق ژمارەی ئەو کەسانەی ڕاگەیاند کە بەهۆی تەقەی خۆشییەوە لەتەواوی عێراقدا دەستگیرکراون. لەڕاگەیەندراوێکدا وەزارەتی ناوخۆی عێراق ڕایگەیاندووە لەتەواوی وڵاتدا بەهۆی تەقەی خۆشییەوە بەبۆنەی بردنەوەی هەڵبژاردەی عێراق لە هەڵبژاردەی عومان65 کەس دەسگیرکراون کە تەقەیان کردووە. جێگای ئاماژەیە شەوی ڕابووردوو هەڵبژاردەی عێراق پاش بردنەوەی بە سێ گۆڵ بەرامبەر دوو گۆڵ لەهەڵبژاردەی عومانی بردەوەو بۆ جاری چوارەم بوو بەپاڵەوانی کەنداو، هاوڵاتیانی عێراقیش بەو بۆنەیەوە هاتنە سەر شەقامەکان و ئاهەنگیان گێڕا، ژمارەیەکیشیان تەقەی خۆشیانکرد.
هاوڵاتی كەلار؛ كارمەندانی جەنگی كۆرۆنا حەوت مانگە مووچەیان وەرنەگرتووە نیگار عومەر بەشێكی زۆری كارمەندانی نەخۆشخانەی قەڵا لەكەلار كەژمارەیان 124 كارمەندە موچەی حەوت مانگیان وەرنەگرتووەو هیچ دڵنیاییەكیش نیە بۆ پێدانی موچەكانیان و كارمەندانی نەخۆشخانەكەش حكومەت بەكەمتەرخەم و بێباك دەزانن. نەخۆشخانەی قەڵا لەقەزای كەلار لەدوای سەرهەڵدانی ڤایرۆسی كۆرۆنا لەسەر ئەركی خێرخوازانی سنوری گەرمیان دروستكراو دوای كەمبوونەوەی ڤایرۆسەكەش بەهۆی پێویستی كەرتی تەندروستی لەگەرمیاندا نەخۆشخانەكە بۆ چاودێری وردو هەناوی تەرخانكراو خزمەت بەسنورەكە دەكات كەزۆربەیان كارمەندی خۆبەخشن. هاوار جەبار، كارمەند لەنەخۆشخانەی قەڵا بۆ هاوڵاتی وتی:» ئێمە لەسەرەتای سەرهەڵدانی ڤایرۆسی كۆرۆنادا لەوكاتەدا كەكارمەندە هەمیشەییەكانی نەخۆشخانەی گەرمیان ئامادەنەبوون دەوام لەنێو نەخۆشخانەی قەڵادا بكەن، ئێمە ژیانی خۆمانمان خستە مەترسییەوە و ئەو ئەركە قورسەمان لەسەرشان هەڵگرت كەشەڕ لەگەڵ مەرگدا بكەین، حكومەت ئامادەنەبوو كارمەند دابمەزرێنێت، ئێمە هاتین دەستمانكرد بەخزمەتكردن و بەسوپاسەوە یەكێتی نیشتمانی كوردستان ئەو ئەركەی لەسەرشان هەڵگرت و موچەی بو ئێمە دابینكرد بۆ ئەو ماوەیەی ڤایرۆسەكە زۆر بڵاوبوو». وتیشی:» دوای ئەوەی كەڤایرۆسی كۆرۆنامان تێپەڕاند نەخۆشخانەكە بەردەوامبوو لەخزمەتكردن، بەو كارمەندانەی كەحكومەت ئامادەی هیچ هاوكارییەكی نەبوو، ئێمە ژمارەمان 124 كارمەندەو موچەی حەوت مانگمان وەرنەگرتووەو ئیدارەی دارایی یەكێتی بۆی سەرف نەكردووین و تائێستا نازانین چارەنووسی ئێمە چی لێ بەسەردێت و كەی ئەو موچانەمان بۆ دەگەڕێننەوە». ئاماژەی بۆ ئەوەشكرد:» لەقوناغێكدا ئێمە لەم نەخۆشخانەیە خزمەتمان دەكرد كەس ئامادەنەبوو بەڕێبواریش بەلای نەخۆشخانەكەدا تێپەڕێ، ئێستا حكومەت و وەزارەتی تەندروستی دامەزراندنمان بۆ ناكەن و دەڵێن با بەخۆبەشی دەوام بكەن». رێبین ئەحمەد، كارمەندێكی ترە لەنەخۆشخانەی قەڵا بۆ هاوڵاتی دواو وتی:» ئێمە حكومەت بەبەرپرسیار دەزانین بەرامبەر پێنەدانی موچەكانمان، حزب تەنها هاوكاری ئێمە بووە، بەڵكو پێویستە لەسەر وەزارەتی تەندروستی خەمی ژیانی ئێمە بخوات، لەهەموو دونیا ئەو كارمەندانەی خزمەتیان بەتوشبووانی كۆرۆنا كرد بۆ مانەوەی مرۆڤایەتی رێزیان لێدەگیرێت و پاداشت دەكرێت، ئێمە موچەكانیشمان بەشایستە نازانن «. «دەبینین لەناوچەكانی تری هەرێم كارمەندانی نەخۆشخانەكانی كۆرۆنا دادەمەزرێن، جیاوازی لەگەڵ گەرمیاندا دەكرێت و بەهەموو شێوەیەك پشتگوێخراوە، بەگشتی تەندروستی گەرمیان بەدەست چەندین گرفتەوە دەناڵێنێت و ژیانی خۆمان و ماڵ و مناڵمان بووەتە قوربانی ئەم بابەتە، ئێمە ئەو كارمەندانە بووین كەكەسی یەكەمی خێزانەكانمان لەدەستدا لەپێناو مانەوەی ژیانی هاونشتیمانیەكانمان، كەچی وەزارەتی تەندروستی ئامادە نیە هیچمان بۆ بكات»، رێبین ئەحمەد وای وت. عەباس عەزیز، جێگری بەڕێوبەری گشتی تەندروستی گەرمیان بەهاوڵاتی راگەیاند:» لەسەرەتای سەرهەڵدانی ڤایرۆسی كۆرۆنادا وەزارەتی تەندروستی كارمەندی دانەمەزراند بۆ نەخۆشخانەی قەڵا، یەكێتی لەسەر ئەركی خۆی كارمەندی بۆ نەخۆشخانەكە داناو گرێبەستمان لەگەڵ كارمەندەكان كرد، دوای كۆتایی پەتاكە نەخۆشخانە ماوەیەك داخرا، دواتر لەبەر پێویستی كرایەوەو ئێستا وەك نەخۆشخانەیەكی گرنگ و پێویست لەسنورەكە خزمەت بەهاووڵاتیان دەكات «. وتیشی:» وەزارەتی تەندروستی چەند كارمەندێكی كەمی بۆ دامەزراندن، لەسەرەتادا ئەوە بەشی پێویستی ئێمەی نەدەكرد، ناچاربووین بەم كارمەندە خۆبەخشانە فەراغەكان پڕبكەینەوە، بەڵام كارمەندەكان لەئێستادا موچەی حەوت مانگیان وەرنەگرتووە هی ماوەكانی رابردووەو لەلایەن یەكێتییەوە بەڵێندراوە موچەی سێ مانگیان بۆ بنێرێت، لەئێستادا موچەی یەك مانگ بەدەستیان گەیشتوە، بۆ مانگەكانی دیكە جارێك هیچ دڵنیاییەك نیە.» ئاماژەی بۆ ئەوەشكرد: «ئەوەی جێگەی نیگەرانیە ئەم كارمەندانە سەرەڕای ئەوەی لەكاتە سەختەكاندا فریای تەندروستی گەرمیان كەوتن، بەڵام دەیان جار داوامانكردووە بۆمان دابمەزرێنن، بەڵام تائێستا هیچ وەڵامێكمان وەرنەگرتووە». چۆمان ئەحمەد، بەڕێوبەری راگەیاندن و پەیوەندیەکان لەئیدارەی گەرمیان بەهاوڵاتی وت:» ئێمە ئاگاداری گرفتەكانی كارمەندانی نەخۆشخانەی قەڵاین و داواكارییەكانیانمان گەیاندووەتە ئەنجومەنی وەزیران و وەزارەتی تەندروستی و چەندین جار سەرپەشتیاری ئیدارەی گەرمیان قسەی لەگەڵ لایەنە پەیوەندیدارەكاندا كردووە لەسەر ئەم بابەتەو هەوڵمانداوە دابمەزرێن، بەڵام تائێستا هیچ وەڵامێكی ئەوتۆمان وەرنەگرتوە لێیان».
بەگوێرەی میدیاکانی تورکیا شەش لایەنەکەی ئۆپۆزسیۆنی تورکیا کە هاوپەیمانی گەلیان پێکهێناوە، لە سەرەتای مانگی شوباتدا کاندیدەکەیان بۆ پۆستی سەرۆکایەتی تورکیا ئاشکرا دەکەن. وەزیری دادی تورکیاش دەڵێت، هیچ ئاستەنگێک لەبەردەم ئەردۆغاندا نییە کە خۆی کاندیدک بکاتەوە. رۆژنامەی جومهوریەتی سەر پارتی کۆماری گەل (جەهەپە) کە گەورەترین پارتی ئۆپۆزسیۆنە لە تورکیا، ئەمڕۆ راپۆرتێکی لەبارەی ئامادەکاریی ئۆپۆزسیۆنی تورکیا بۆ هەڵبژاردنەکانی سەرۆکایەتی و پەرلەمانی بڵاوکردەوە. بەگوێرەی راپۆرتەکە، لە ٣٠ی ئەم مانگەدا، شەش لایەنەکەی ئۆپۆزسیۆن (جەهەپە، پارتی باش، دەڤا، دوارۆژم، پارتی دیموکرات و پارتی سەعادەت)، کارنامەی خۆیان بۆ حکومەتی داهاتوو ئاشکرا دەکەن. هەروەها ئاماژە بەوەشکراوە کە بە ئەگەرێکی زۆر، چەند رۆژ دوای ئەوە و لە سەرەتای مانگی شوباتدا، شەش لایەنەکە کاندیدەکەی خۆیان ئاشکرا بکەن، کە تاوەکو ئێستا بە ئەگەرێکی زۆر کەمال کلچدارئۆغلۆ سەرۆکی پارتی کۆماری گەل (جەهەپە) دەبێت. لەلایەکی دیکەوە بەکر بوزداغ وەزیری دادی تورکیا ئاماژەی بە مادەی ١٠١ی دەستووری تورکیا کرد کە تایبەتە بە کاندیدی سەرۆکایەتی تورکیا و پرسی هەڵبژاردن کە لە ساڵی ٢٠١٨دا بەگوێرەی سیستمی نوێی سەرۆکایەتی تورکیا هەموارکراوەتەوە و وتی، " مادەی ١٠١ی دەستوور هەموارکراوەتەوە، بەگوێرەی مادەکە کە هەموارکراوەتەوە، ئەردۆغان یەک جار خۆی هەڵبژاردووە و مادەکە رێگەی پێدەدات، جارێکی دیکە خۆی هەڵبژێرێتەوە و ئەمەش هیچ گرفتێک لەبەردەمیدا دروست ناکات،" هەرچی پارتی دیموکراتی گەلانە (هەدەپە)، چەندین جار باسی ئەوەی کردووە کە کاندیدی سەربەخۆیان دەبێت. چەند جارێک باس لەوەکراوە کە گولتەن کشاناک هاوسەرۆکی پێشووی گەورەشارەوانی ئامەد کە حەوت ساڵە لە زینداندایە ، دەبێتە کاندیدی هاوپەیمانی رەنج و ئازادیەکان، بەڵام تاوەکو ئێستا بە فەرمی هیچ کەسێک دیاری نەکراوە. هەرچەندە هاوپەیمانی گەل و هاوپەیمانی رەنج و ئازادیەکان نەگەیشتوونەتە هیچ رێککەوتنێک، بەلام ئەگەر داواکاریەکانی هەدەپە قبوڵ بکرێن، پێدەچێت کە هەدەپە کاندید دیار نەکات و لەدژی ئەردۆغان دەنگ بە کاندیدی هاوپەیمانی گەل بدات. دوێنێ رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆککۆماری تورکیا، ١٤ی ئایاری وەک رۆژی هەڵبژاردنەکان دیاری کرد. ئەمڕۆ لایەنە ئۆپۆزسیۆنەکانی تورکیا لەبارەی ١٤ی ئایار قسەیان کرد و ئامادەیی خۆیان پیشاندا کە بەشداری لە هەڵبژاردنەکاندا بکەن.
ناڕەزایەتی و کاردانەوەکان دژی دەسەڵاتی ئێران بەردەوامە و ئەمڕۆش لە چلەی جەماوەریی دو کوژراوی ناڕەزایەتییەکان دورشم دژی دەسەڵاتدارانی وڵاتەکە وترایە و دەستگیرکردنی گەنجانی کورد بەردەوامبو و پەرلەمانی ئەوروپا لە دانیشتنێکی تایبەتدا داوای سزای سوپای پاسدران و خامنەیی و رەئیسیی کرد. دەستگیرکردنی گەنجانی کورد لە سنە و جوانڕۆ و ئیلام و پیرانشار و شاری شنۆ بەردەوامەبو و ئەمڕۆ زیاتر لە 15 گەنج و چالاکوان دەستگیر کران و ناوەندی هەنگاو بۆ مافەکانی مرۆڤ ئاشکرای کرد تەنها شەوی چوارشەممە لە شاری پیرانشار 10 هاوڵاتیی دەستگیر کراون. چلەی جەماوەریی کوژراوێکی رۆژهەڵاتی کوردستان رۆژی پێنجشەممە بە بەشداریی جەماوەرێکی زۆر چلەی مەرگی شادمان ئەحمەدی لە شاری دێولان بەڕێوەچو کە بەهۆی ئەشکەنجەی هیزە ئەمنییەکانی ئێران کوژرا. ڤیدیۆ؛ بەشداربوانی چلەی شادمان دروشمیان دژی عەلی خامنەیی، رێبەری کۆماری ئیسلامی ئێران و چەکدارە بەکرێگیراوە خۆجێیەکان(جاش) وتەوە. لە شاری مالێ میر(ئیزە) چلەی دنیا فەرهادی کچە خوێندکاری تەمەن 23 ساڵ بەڕێوچو کە لە ناڕەزایەتییەکانی ئەو شارەی پارێزگای خوزستان کوژرا. هەینی خوێناوییەکانی بەلوچەکان کەمپینی چالاکوانانی بەلوچ بڵاوی کردەوە لە هەینییە خوێناوییەکانی چوار مانگی ناڕەزایەتییەکانی پارێزگای سیستان و بەلوچستان 109 کەس کوژراون کە دوو کەسیان منداڵ بون. کەمپینەکە رونی کردوەتەوە تەنها لە خۆپیشاندانەکانی رۆژانی هەینی لە شارەکانی بەلوچستان جگە لە کوژرانی ئەو 109 کەسە، زیاتر لە 352 کەس برینداربون کە 16 کەسیان منداڵ بون و 18 کەسیشیان تەمەنیان لە 18 ساڵ کەمتر بوە. سەرچاوەکانی هەواڵی سیستان و بەلوچستان بڵاویان کردوەتەوە؛ هێزە ئەمنییەکانی ئێران بۆ ئەوەی رێگریی لە خۆپیشاندانی جەماوەریی رۆژی هەینی لە شاری زاهیدان بگرن، بازگەیان لە سەر ئەو رێگایانە دانەوە کە دەچێتەوە سەر مزگەوتی (مەککی) لەو شارە. 125 رۆژە دۆسیەی ژینا یەکلایی نەکراوەتەوە ساڵح نیکبەخت، پارێزەری دۆسیەی مەرگی ژینا ئەمینی رایگەیاند؛ سەرەڕای تێپەڕنی ماوەیەکی زۆر بەڵام تا ئێستا دۆسیەی مەرگی ژینا ئەمینی یەکلایی نەکراوەتەوە. نیکبەخت ناڕەزایەتیی خۆی لە چۆنیەتی لێکۆڵینەوە لە دۆسیەکە دەربڕیوە و ئاماژەی بەوە کردوە تا ئێستا راپۆرتی پزیشکیی ئەو نەخۆشخانەیەی کە ژینا ئەمینی تێدابوە رادەستی کەس و کاری ژینا نەکراوە بۆ ئەوەی لێکۆڵینەوەی وردتر لە راستیی روداوەکە بکرێت. پارێزەری دۆسیەی مەرگی ژینا وتویەتی: ناکرێت دۆسیەی هەستیاری لەو شێوەیە دوای ماوەیەکی زۆر یەکلایی نەکرێتەوە، تەنانەت لە شەش شاهێدحاڵ تەنها وتەی سیێ کەسیان وەرگیراوە و سێ کەسی دیکە بە بیانوی ئەوەی نایانەوێت قسە بکەن، لەبەردەم دادگا ئامادە نەبون. پەرلەمانی ئەوروپا بەردەوامە لە هەوڵەکانی دژی کۆماری ئیسلامی ئێران ئەمڕۆ پەرلەمانی یەکێتی ئەوروپا بە کۆی دەنگ رەشنوسی بە تیرۆریست ناساندنی سوپای پاسدارانی و سزاکانی دژی کۆماری ئیسلامی ئێرانی پەسند کرد. بە پێی ئەو رەشنوسە عەلی خامنەیی ، رێبەری کۆماری ئیسلامی ئێران و ئیبراهیم رەئیسی سەرۆک کۆماری وڵاتەکە بخرێنە لیستی سزاکانەوە و هاوکات سزاکانی ئەوروپا سەرجەم ئەو بەرپرسانەی کۆماری ئیسلامی لەخۆ دەگرێت کە دەستیان لە سەرکوتی خەڵک و خۆپیشاندەراندا هەبوە. لە رەشنوسەکەدا هاتوە جگە لە سوپای پاسداران دەبێت سەرجەم بەرپرسانی کۆماری ئیسلامی ئێران و بنەماڵەکانیان سزا بدرێن. هاوکات لەو رەشنوسەدا ئاماژە بە سزادانی 227 پەرلەمانتاری ئێران کراوە کە لە بەیاننامەیەکدا داوای لەسێدارەدانی دەستگیرکراوی ناڕەزایەتییەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان و ئێرانیان کردبو. پەرلەمانی ئەوروپا داوای کردوە سەرجەم هاوڵاتییانی بیانی ئازاد بکرێن کە بە بیانوی بەشداریی لە ناڕەزایەتییەکان لە لایەن دەسەڵاتی ئێرانەوە دەستگیر کراون و زیندانین. رۆژی چوارشەممە (18/1/2022) پەرلەمانی یەکێتی ئەوروپا پێشنوسی گەڵاڵەی پڕۆژە یاسای بە تیرۆریست لەقەڵەمدانی سوپای پاسدارانی پەسند کردبو. ئێران: دوو تیمی داعش لە سیستان و بەلوچستان دەستگیر کردوە ئاژانسی هەواڵی (تەسنیم)سەر بە دەسەڵاتی ئێران بڵاوی کردوەتەوە؛ سوپای پاسداران دوو تیمی سەر بە رێکخراوی داعش-ی لە پارێزگای سیستان و بەلوچستان دەستگیر کردوە. ئاژانسەکە لە زاری سەرچاوەیەک لە دەزگای هەواڵگریی ئێران (ئیتلاعات) ئاماژەی بەوەکردوە کە بە هاوکاریی فەیلەقی قودس-ی سەر بە سوپای پاسداران و هەواڵگریی سەر بە هێزە چەکدارەکانی وڵاتەکە دوو تیمی داعش و ژمارەیەک لە لایەنگرانیان لە پارێزگای سیستان و بەلوچستان دەستگیر کردوە. بڵاوبونەوەی ئەو هەواڵە لە کاتێکدایە زیاترین خۆپیشاندان و ناڕەزایەتیی لە دوای رۆژهەڵاتی کوردستان لە پارێزگای سیستان و بەلوچستان دژی دەسەڵاتی ئێران بەڕێوەچو و تا ئێستا زیاتر لە 128 کەس لەو پارێزگایە کە زۆرینەی لە روی ئایینییەوە سوننەن بە بیانوی بەشداریی لە خۆپیشاندانەکاندا کوژراون.
.jpg)
.jpg)
