ڕوانگەی سوری: لەساڵی 2025ەوە داعش 13 هێرشی کردووەتە سەر هەسەدە

كاوە ڕەش نەدیم زەهاوی، پارلەمانتاری پارتی كۆنسەرڤاتیڤ ی بەریتانیاو لەهەمان كاتیشدا، كەئەو ئێستا بەرپرسی پارتەكەیەتی، تۆمەتی خۆدزینەوە لەدانی باج و فێڵكردن لەخەزێنەی دەوڵەتی خراوەتە پاڵ، بەوەی پشكی بەشێك لەوەبەرهێنانی لەكۆمپانیاكانی لەدەرەوەی بەریتانیا، تۆماركردوە بۆئەوەی باجی تەواو نەدات. ئۆپۆزیسۆنی سەرەكی كەپارتی کرێکارانی بەریتانیایە، داوای لەسەرۆك وەزیرانی ووڵاتەكەی، ڕیشی سوناک دەکات، کەنادیم زەهاوی لەپۆستی سەرۆکی پارتی پارێزگاران دووربخاتەوە، دوای ئەوەی هەواڵەکان باس لەوە دەکەن، خۆی بواردوە لەدانی باج خەزێنەی HMRC كەبەچەندین چەند ملیۆن پاوەند دەخەمڵێندرێ. نەدیم زەهاوی، پێشوتریش بۆ ماوەیەك وەزیری خەزێنەی بەریتانیا بووە، ئێستا ڕاگەیاندنەكانی بەریتانیا، تۆمەتباری دەكەن، کەهەوڵیداوە خۆی لەدانی باج بەدوور بگرێت. هەربۆیە بەهۆی ئەوەی فشارێکی زۆری لەسەربووە، ئێستا ناچاربووە باجەکە بداتەوە لەگەڵ سزای پێژماردن. ئەنجێلا ڕاینەر، جێگری سەرۆکی پارتی کرێکاران بەرهەڵستكار ڕایگەیاندوە; زەهاوی بەهۆی نەدانی باج، ئێمە ناتوانین لێی بێ هەڵویست بین و ئەو نابێ بەردەوام بێت لەپۆستەكەی، بەڵكو سەرۆکوەزیران دەبێت لەپۆستەکەی دووری بخاتەوە. کۆمپانیاکەی زەهاوی، لەناو ڕیزبەندی وەبەرهێنان دایە، كەبریتییە لە کۆمپانیای (بالشۆر ئینڤێستمەنتس)کەلەجبل طارق تۆمارکراوە. زەهاوی، ڕووبەڕووی پرسیاری پارلەمانتاران بووەتەوە، کەئایا بالشۆری بەکارهێناوە بۆ خۆبواردن لەدانی باج لەگەڵ پشکەکانی کۆمپانیای YouGov، كەئەویش کۆمپانیایەكی ڕاپرسییە، کەلەساڵی ٢٠٠٠دا هاوبەشی بنیادی ناون. پارتی کرێکاران، داوای ڕوونکردنەوەیان کردووە، لەسەر بونی پشكیی زەهاوی تێداو وەنەدانی باج لەسەر پشكەكانی. بەگوێرەی ڕۆژنامەی گاردیانی بەریتانی، زەهاوی بەم دوایانە، بەهۆی فشارو ئاشكرابونی، ناچار بووە ئەو باجەی کەقەرزداربووە، لەگەڵ سزاكەی 30% بداتەوە و کۆی گشتی باجەکەیگەێشتۆتە 4.8 ملیۆن پاوەند. بی بی سی، دەڵێ: نەیتوانیوە ئەو ژمارەیە پشتڕاست بکاتەوە، بەڵام کاتێک ڕۆژنامەی گاردیان چەندین جار پرسیاری لەبارەی سزاکە کردووە، وتەبێژی نەدیم زەهاوی ڕەتی نەکردۆتەوە کەسزاکەیان دابێت. لەماوە چەند ساڵی ڕابردووشدا چەندین جاری دیكەش زەهاوی ملیۆنەرو سیاسەت مەداری كورد لەبەریتانیا، بۆتە جێی باسی ڕاگەیاندنەكانی ئەو ووڵاتە. هەرلەدەست كەوتنی نزیكەی بڕی پێنج ملیۆن پاوەند، لەشیرینیەكانی نەوتی هەرێمی كوردستان، لەسەردەمی پۆستی وەزیری سامانەسروشتیەكانی ئاشتی هەورامی و وەرگرتنی خەرجیەكانی گروپی ئەندام پارلەمانانی پشتگیری لەهەرێم، تاوەرگرتنی كرێی ئاو و غاو كارەبا لەسەر باجی میللەت بۆ خانووی دووەمی لەبەریتانیا. نەدیم زەهاوی بەڕەچەڵەك كوردێكی عئڕاقییەو لەساڵی ١٩٦٧ لەدایك بووە، ئەو هەربەمنداڵی لەگەڵ خێزانەكەی وەك پەناهەندە ڕوویان لەبەریتانیا كردووە. لەساڵی ٢٠١٠وە ئەندام پارلەمانی بەریتانیایە لەسەر پشكی پارتی كۆنسەرڤاتیڤ ی دەسەڵاتدار.

هاوڵاتی سەرۆکایەتی پەرلەمانی کوردستان و سەرۆک فراکسیۆنەکان سەبارەت بە کاراکردنەوەی کۆمسیۆنی هەڵبژاردن و راپرسی هەرێم و هەمواری یاسای هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان کۆبونەوە. ئه‌مڕۆ دووشه‌ممه‌ ٢٠٢٣/١/٢٣، كۆبوونه‌وه‌ی نێوان ده‌سته‌ی سه‌رۆكایه‌تیی په‌رله‌مان و سه‌رۆكی فراكسیۆنه‌كان سه‌باره‌ت به‌ پرسی هه‌مواركردنه‌وه‌ی یاسای هه‌ڵبژاردن و كاراكردنه‌وه‌ی كۆمیسیۆن له‌ په‌رله‌مانی كوردستان به‌ڕێوه‌چوو هاوکات هەردو سەرۆکی فراکسیۆنی پارتی و یەکێتیش دەڵێن، لێکتێگەیشتنی زۆر باش هەبوە لەسەر هەردو پرسەکە و بڕیاریش دراوە کۆبونەوەکان بەردەوام بن بۆ یەکلاییکردنەوەی وردەکارییەکانی دیکەش. دوای کۆتاییهاتنی کۆبونەوەی ئەمڕۆی نێوان سەرۆکایەتی پەرلەمان و سەرۆک فراکسیۆنەکان کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانی ئەنجامدراو تیایدا،زانا مەلا خالید، سەرۆکی فراکسیۆنی پارتی لە پەرلەمانی کوردستان ڕایگەیاند، "لێکتێگەیشتنی زۆر زۆر باش هەبو لەنێوان سەرۆک فراکسیۆنەکان و خاڵە هاوبەشەکان زۆر زیاتربون لە جیاوازییەکانمان، بەڵام ئێمە لەکۆبونەوەکەدا جەختمان لەوە کردەوە کە فراکسیۆنی پارتی دەیەوێت هەرچۆنێک بوە لەمساڵدا هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان ئەنجام بدرێت". وتیشی، ئێستا کات لەبارە بۆئەوەی یاسای هەڵبژاردن هەموار بکرێتەوە و پارتیش لاری نییە لەوەی هەڵبژاردن لە هەرێمی کوردستان بە فرە بازنەیی (چوار بازنەیی) بکرێت و بۆ ئەو مەبەستەش دەچنە گفتوگۆوە. هەروەها زیاد جەبار، سەرۆکی فراکسیۆنی یەکێتی لە پەرلەمانی کوردستان بە رۆژنامەنوسانی راگەیاند، "فراکسیۆنی یەکێتی بە پێویستی زانی رێککەوتن لەسەر وردەکارییەکان و ژمارەیەک برگە و مادەی دیکەی تایبەت بە یاسای هەڵبژاردنەکانیش بکرێت، بەجۆرێک بتوانرێت "هەڵبژاردنێکی پاک و بێگەرد ئەنجام بدرێت و مەجالی گزی و فزی نەمێنێت، تاوەکو خولی تازەی پەرلەمان رەنگدانەوەی دەنگدانی راستەقینەی هاوڵاتیان بێت".

هاوڵاتی نوێنەری کارگەکانی گازی سلێمانی:"لە سلێمانی گازی شل بەپێی پێویست نییە و ناتوانین پێداویستیی هاونیشتمانییان پڕبکەینەوە." ئەمڕۆ دووشەممە 23-01-2023 کۆچەر تاهیر، نوێنەری کارگەکانی گازی سلێمانی له ‌كۆنگره‌یه‌كى رۆژنامەوانیدا رایگەیاند، "ئێستا پارێزگای سلێمانی بە هەڵەبجە، ئیدارەی راپەرین و پێنجوێنیشەوە رۆژانە 234 تۆن گازمان بەدەستدەگات، لە کاتێکدا پارێزگاکە پێویستی بە 400 تۆنە." وتیشی، "گاز هەیە و لەبەردەستە، بەڵام بەپێی پێویست نییە و ناتوانین پێداویستیی هاونیشتمانیان پڕبکەینەوە. ئەگەر ئەو بڕەی ئێستا هەیە هەر ئەوە بۆ سلێمانی دابینبکرێت ئەوە بە ناچاری کارگەکانمان هەفتەی دوو رۆژ کار ناکەن و رەنگە بگاتە سێ رۆژیش." ئاماژەی بەوەش کرد، "ئەو گازەی ئێستا بەدەستی کارگەکانمان دەگات، کەمیکردووە، ناشزانین لەلایەن دانا گازەوەیە یان کۆمپانیاوە." نوێنەری کارگەکانی گازی سلێمانی ڕاشیگەیاند، " هەندێک جار هاوڵاتی دێت بۆ کارگەکانمان بۆ پڕکردنەوەی دوو بتڵی گاز بەڵام ناتوانین بۆیان پڕبکەینەوە، چونکە بریکارەکانمان لە ئێستاوە بۆ 25 شەوی دیکە سەرەیان بۆ هاونیشتمانییان داناوە تاوەکو بوتڵی گازیان بۆ پڕبکەنەوە." هاوکات،رێبوار عەبدوڵڵا، لیپرسراوی گازی شل لە بەڕێوەبەرایەتیی نەوت و کانزاکانی سلێمانی  سەبارەت بە کەمبونەوەی گاز و هۆکارەکەی بە تۆڕی میدیای رووداوی ڕاگەیاندووە، "قەیرانی گاز لە سلێمانی نییە، بەڵام گرفتی کەمیی گاز هەیە. یەکێک لە کێشەکانمان ئەوەیە، ئێستا 12 تانکەر گازمان بەدەستدەگات کە پێشتر نزیکەی 250 تۆن دەبوو، بەڵام بۆ 230 تۆن کەمبووەتەوە، بۆ ئەوەش لەگەڵ دانا گاز قسەمان کردووە. ئەوان کۆمپانیا بە بەرپرس دەزانن و کۆمپانیا دانەگاز بە بەرپرس دەزانێت."  

بەهۆی داڕمانی بالەخانەیەک لە شێخ مەقسود لە پارێزگای حەلەب کە گیانلەدەستدانی 15  کەسی لێکەوتەوە وەک هاوخەمیی دوکان و بازاڕەکان داخران.   ئەمرۆ لە گەڕەکی شێخ مەقسود لە حەلەب تەرمی پانزە دانیشتوی ئەو گەڕەکە بە خاک سپێردران کە رۆژی رابردو بەهۆی داروخانی باڵەخانەیەکی پێنج نهۆمی ئەندامانی حەوت خێزان بونە قوربانیی و 15 کەسیان گیانی لەدەستدا ودوو کەسی دیکەش برینداربون. ئەنجومەنی گشتی نۆژەنکردنەوەی شێخ مەقسود وئەشرەفیە لەراگەیندراوێکدا بڵاویان کردبوەوە کە ئەمرۆ دووشەمە مەراسیمی بەخاکسپاردنەکەیان بەرێوە دەچیت. لە لایەکی دیکەوە ئاژانسی هەواڵى فەرمى سوریا (سانا) بڵاوی کردەوە، بەرەبەیانى رۆژی یەکشەممە بینایەکی شوێنی نیشتەجێبون لە گەڕەکى شێخ مەقسود کە حەوت خێزان تێیدا نیشتەجێبون داڕماوە. ئاژانسەکە ئاماژەی بەوە کردوە هۆکارى دارمانى بیناکە  دزەکردنى ئاو بوە بۆ نێو بناغه‌كه‌ی و ئەوەش داڕمانی بیناکەی لێکەوتوەتەوە. گەڕەکى شێخ مەقسود دەکەوێتە رۆژهەڵاتى حەلەب و لە ژێر کۆنترۆڵى هێزەکانی کورددایە و زۆرینەی دانیشتوانیشی کوردن.  

هاوڵاتی کەجەکە رایگەیاند، چەندین نیشانەی زەق، کۆنکرێتی و بەهێز هەن، پێنج هاوڵاتیەکەی دهۆک لە مێردین لەلایەن ئاکەپە - مەهەپە و و کۆنتراکانەوە کوژراون. هاوسەرۆکایەتی دەستەی بەڕێوەبەری کۆما جڤاکێن کوردستان (کەجەکە)، راگەیەندراوێکی لەبارەی کوشتنی پێنج هاوڵاتیەکەی دهۆک لەسەر رێگەی ناوچەی نسیبینی پارێزگای مێردینی باکوری کوردستان بڵاوکردەوە. کەجەکە دەڵێت، دەبێت ئەم کوشتارە وەک کۆمەڵکوژییەک  سەیر بکرێت. تا ئێستا دەیان کوردی وڵاتپارێز و نیشتمانپەروەری لە مێردین لەلایەن کۆنتراکانەوە کوژراون. گەلی کوردستان باش ئاگادارە، ئەو کۆمەڵکوژیانە لەلایەن دەوڵەتی تورکیا و دەسەڵاتی ئاکەپە - مەهەپەوە ئەنجام دراون. هەر وەک ئەوەی هێزەکانی پاراستنی گەل (هەپەگە) روونی کردەوە، چەندین نیشانەی زەق، کۆنکرێتی و بەهێز هەن، کە دەریدەخات ئەو کۆمەڵکوژییە لەلایەن ئاکەپە - مەهەپە و کۆنتراکانەوە ئەنجام دراوە. ئەو پێنج کەسە، کەسانێک بوون، کە بە وڵاتپارێزی و نیشتمانپەروەریی خۆیان دەناسران. لە راگەیەندراوەکەدا هاتووە، پێنج کەسەکە لە عەشیرەتی رێکانین کە بە عەشیرەتێکی وڵاتپارێز و نیشتمانپەروەر ناسراوە و شەهیدی زۆریان هەیە. دەوڵەتی تورکیا خێرا بڕیاری نهێنیی بۆ دۆسیەکە دەرکرد و بەو شێوەیە رێگری لە ئاشکراکردنی راستییەکان کرد. کەجەکە ئاماژەی بەوەکرد، ئەوەش جێگای سەرنجە، پارتی دیموکراتی کوردستان و میدیاکانی پێداگیریان لەسەر ئەو رووداوە نەکرد و کۆمەڵکوژییەکەیان وەک هێرشێکی ئاسایی باسکرد و بەوەش هەوڵیاندا راستیەکان پەردەپۆش بکەن. هەڵوێستی پارتی دیموکراتی کوردستان و میدیاکانی، خزمەت بە پەردەپۆشکردن و شاردنەوەی راستییەکان دەکات. نابێت پارتی (پەدەکە) بەهۆی پەیوەندییەکانی لەگەڵ دەوڵەتی تورکدا ئەو جۆرە رێبازانە بگرێتەبەر و وتی، " ئێمە داوا لە رای گشتیی دیموکراتی دەکەین، کە لەم بوارەدا وریا بن و بە دواداچوون بۆ ئاشکراکردنی استیی رووداوەکە بکەن".

هاوڵاتی حکومەتی هەرێمی کوردستان ڕایگەیاند: پڕۆژەی مریشكی دایكانە، یەكێكە لەو پڕۆژانەی بە یارمەتی و هاوكاریی حكومەتی هەرێمی كوردستان ئەنجام دەدرێت؛ پڕۆژەكەش بریتییە لە هاوردەكردنی جوچكە لە وڵاتی سكۆتلەندا بۆ هەرێمی كوردستان و بەخێوكردنیان لە ناوخۆدا، تاكوو بۆ خواردن ئامادە بكرێن و خواست لە بازاڕدا پڕبكەنەوە. كاوە مستەفا، بەڕێوەبەری پڕۆژەی ڕاسۆن، كە بەو پڕۆژەیە هەڵدەستێت،بە ماڵپەڕی حکومەتی هەرێمی ڕاگەیاند : "پڕۆژه‌ی ڕاسۆن بۆبەرهەمهێنانی دایكانەی‌ مریشكە، بۆ بەرهەمهێنانی گۆشت و هێلكە. ئه‌م پڕۆژه‌یه‌ پێویستیی بازاڕی هه‌رێمی كوردستان و به‌شێك له‌ بازاڕه‌كانی عێراق پڕ ده‌كاته‌وه، بەشێوەیەك دەتوانین 40% بۆ50%ی خواستی بازاڕی عێراق پڕبكه‌ینه‌وه." وتیشی، "پڕۆژەكە له ‌ساڵی 2022، نزیكەی 750 هه‌زار مریشكی خستووەتە‌ بازاڕەكانی هه‌رێمی كوردستان و عێراق وڵاتی ئوردن. هه‌روه‌ها ملیۆنێك جوچكه‌ی گۆشتمان ناردووه‌ته بازاڕەكانی عێراق. به‌رهه‌می سه‌ره‌كیمان جوچكه‌ی داكانه‌یه ‌(كەڵەباب و مریشك)، هه‌روه‌ها جوچكه‌ی گۆشتیش ده‌خه‌ینه‌‌ بازاڕەوە." لەبارەی بەرهەمی هێلكەی ئەم جۆرە مریشكەوەش، گوتی: "ئەم جۆرە مریشكانە ساڵانە نزیكەی 170 بۆ 175 هێلكە دەكەن، بەم پێیە ڕەنگە بگاتە 100 ملیۆن مریشكی خواردن. بۆیە ئەگەر ڕێژەكە لێكبدەینەوە، گەر هەر مریشكێك 2 كیلۆ بێت، ساڵانە دەكاتە نزیكەی 200 ملیۆن كلیۆگۆشت". لەبارەی جۆری ئەو مریشكە دایكانەیەی بەرهەمدێت، گوتی: " ئەو جوچكەی بەرهەمیدەهێنین (رۆس 308)ە، لە دنیادا بەناوبانگ و بەربڵاوە. ئێمە بە خۆشحاڵییەوە هاوكارییەكی زۆر باشمان لەگەڵ حكومەتی هەرێم و وەزارەتی كشتوكاڵ هەیە و ئاسنكاریمان بۆ دەكەن؛ لەبەر ئەوەی ئێمە هەم جوچكە دەهێنین و هەم جوچكە ڕەوانە دەكەین. ئەوەش پێویستی بە هەماهەنگی و گفتوگۆی بەردەوام هەیە."

هاوڵاتی شانه‌ی راگه‌یاندنی ئه‌منی عێراق رایگه‌یاند، له‌ هێرشێكی فڕۆكه‌ی ئێف-16ـه‌كانی عێراقیدا، له‌ سنووری قه‌زای خورماتوو، 5 چه‌كداری داعش كوژران. له‌ به‌یاننامه‌یه‌كدا شانه‌ی راگه‌یاندنی ئه‌منی عێراق ئاشكرایكرد، له‌ هێرشێكی فڕۆكه‌ی ئێف-16ـه‌كانی عێراقیدا، له‌ سنووری قه‌زای خورماتوو، 5 چه‌كداری داعش كوژران ئەوەشڕونکراوەتەوە، دوای هێرشه‌كه‌ هێزی تایبه‌ته‌كان ئه‌و شوێنه‌یان پشكنی كه‌ له‌لایه‌ن فڕۆكه‌كانه‌وه‌ به‌ئامانجكرابوو و له‌كاتی پشكنیندا ته‌رمی 5 چه‌كداری داعش كه‌ له‌ هێرشه‌كه‌دا كوژرابوون، دۆزرانه‌وه‌ و دووانیان ناسراونه‌ته‌وه‌ و سێی دیكه‌ش به‌هۆی پارچه‌پارچه‌بوونیان نه‌ناسراونه‌ته‌وه‌، وێڕای دۆزینه‌وه‌ی ژماره‌یه‌ك چه‌ك و جبه‌خانه‌ و مادده‌ لۆجستییه‌كان. ئاماژه‌ی به‌وه‌شدا‌، تا ئێستا پرۆسه‌ی پشكنین به‌رده‌وامه‌. پێشتریش راشل جیفکۆت گوتەبێژی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی دژ بە داعش رایگەیاندبوو، لە میانی ئۆپەراسیۆنەکانی ئەمساڵیاندا، 600 چەکداری داعش کوژراون و 374 کەسی دیکەش دەستگیرکراون.

هاوڵاتی وتەبێژی بەڕێوەبەرایەتیی پۆلیسی هەولێر دەستگیركردنی سێ كەسی بە تۆمەتی رفاندنی هاوڵاتییەك و دزینی ئۆتۆمبێلەكەی راگەیاند. هۆگز عەزیز وتەبێژی بەڕێوەبەرایەتیی پۆلیسی هەولێر لە كۆنگرەیەكی ڕۆژنامەنوسیدا رایگەیاند، دوای ئەوەی پیاوێك سكاڵای كرد كە كوڕەكەیان ڕفاندووە و ئۆتۆمبێلەكەیان لە جۆری شۆفرلێت كروز دزیوە، تیمێك لە پۆلیسی هەولێر پێكهێندرا و بەدواداچوون بۆ ئەو تاوانە كرا. ئاشكرایكرد، تۆمەتباران كوڕەكەیان ئازادكردووە و دوای پێنج كاتژمێر لە رووداوەكە سێ كەس بە تۆمەتی رووداوەكە دەستگیركران كە دانیانناوە بە تاوانەكە و هاوكات دانیانناوە بە تاوانێكی دزیكردنیش لە گەڕەكی ڕاستی شاری هەولێر. راشیگەیاند، تۆمەتباران رادەستی یاساكران و بەپێی ماددەی 442 لە یاسای سزادانی عێراقی پەڕاوی لێكۆڵینەوەیان بۆ كراوەتەوە.

کاردانەوە و ناڕەزایەتییەکان دژی دەسەڵاتی کۆمار ئیسلامی ئێران بەردەوامە و ئەمڕۆ ژمارەیەک گەنجی دیکەی رۆژهەڵاتی کوردستان دەستگیرکران و فەرماندەکانی سوپای پاسداران و سەرۆکی پەرلەمان و وەزیری دەرەوەی ئێران هەڕەشایەن لە ئەوروپا و سوپاکانی ئەو وڵاتانە کرد. دادگایەکی ئێران سزای 16 ساڵ زیندانیی بەسەر حسێن موحسینی تەمەن 17 ساڵدا سەپاند کە لە ناڕەزایەتییەکانی ئەو وڵاتەدا دەستگیر کرابو. لە سنە و بۆکان و کامیاران و مەریوان دەستگیرکردنی هاوڵاتییان و گەنجانی رۆژهەڵاتی کوردستان بەردەوامبو و تەنها لە شاری مەریوان سێ کەسی ئەندامانی خێزانێک دەستگیر کران. دوو رۆژنامەنوسی دیکەی ئێران دەستگیرکران و بەوەش ژمارەی رۆژنامەنوسە دەستگیرکراوەکانی ناڕەزایەتییەکان بۆ 79 کەس زیادی کرد. لەشاری هامبۆرگ لە ئەڵمانیا گردبونەوەی ناڕەزایەتیی دژی دەسەڵاتی کۆماری ئیسلامی ئێران بەڕێوەچوا و چالاکیی بۆ پشتیوانی لەو کەسانەی بەهۆی گوللـەی ساچمەیی چاوەکانیان لەدەستداوە ئەنجام درا.   کەلهوڕ کۆنسێرتەکەی پێشکەشی لەسێدراەدراوێکی ناڕەزایەتییەکان کرد کەیهان کەڵهوڕ هونەرمەندی و کەمانچەژەنی ناوداری کورد و جیهان لە نوێترین کۆنسێرتی لە شاری لەندەن لە بەریتانیا رایگەیاند؛ کۆنسێرتەکەی پێشکەشی محەمەد حسێنی دەکات کە بە بیانویی بەشداریی لە ناڕەزایەتییەکانی ئێران لەسێدارەدرا. کەلهوڕ لە سەرەتای ناڕەزایەتییەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان و ئێران رایگەیاند لەمەودوا هەر کۆنسێرت و بەرنامەیەکی دەکاتە مینبەرێک بۆ گەیاندنی دەنگی ناڕازیی دژی دەسەڵاتی ئێران.   هونەرمەندان بایکۆتی گەورەترین فێستیڤاڵی شانۆی ئێران دەکەن ئەمڕۆ 41ەمین فێستیڤاڵی شانۆی فەجر لە ئێران دەستی بەکارەکانی کرد و کەمترین کەس لە مێژوی 40 ساڵی ئەو فێستیڤاڵەدا بەشداربون و بڵاوبونەوەی وێنەی کورسییە چۆڵەکانی ناو هۆڵی بەڕێوچونی فێستیڤاڵەکە بوە مایەی سەرنج و توانجی تۆڕەکۆمەڵایەتییەکان لە ئێران. پیشتر زۆرینەی ئەکتەر و شانۆکار و هونەرمەندانی ئێران رایانگەیاندبو؛ وەک ناڕەزایەتییەک بە کوشتن و لەسێدارەدانی خۆپیشاندەران، بەشداریی لەو فێستیڤاڵەدا ناکەن و بەڕێوەبەرانی فێستیڤاڵەکەش پێچەوانەی ساڵانی رابردو رایانگەیاند؛ هاتن بۆ هەمو کەسێک بێبەرامبەرە بەڵام ئەو هەوڵەش بۆ پڕکردنەوە کورسییە چۆڵەکان ئەنجامێکی نەبو.   قەیرانی غاز لە دوەم وڵاتی خاوەن زیاترین غازی جیهان‌ ئێران بڕیاربو غاز بە ئەوروپا بفرۆشێت بەڵام هاوڵاتییانی وڵاتەکە غازیان دەست ناکەوێت. ماوەی زیاتر لە هەفتەیەکە لە چەند شار و ناوچەیەکی ئێران قەیرانی نەبونی غاز سەریهەڵداوە لە کاتێکدا ئەو وڵاتە خاوەنی 17%ی هەمو غازی جیهانە کە بە 33 تریلیۆن مەتر سێجا دەخەمڵێنرێت. گەندەڵی و نۆژەن نەکردنەوەی سیستمی گەیاندنی غاز لە ئێران هۆکاری سەرەکیی قەیرانی ئەو وڵاتەیە و ئەوەش ناڕەزایەتیی لێکەوتوەتەوە بەڵام بەرپرسان رایانگەیاندوە؛ بەهۆی سزاکانەوە ئاستی توانای سیستمی راکێشان و گەیاندنی غاز بە بۆری بۆ ماڵان کەمی کردوە. ڤیدیۆ؛قەیرانی غاز لە شاری جیرۆفت لە پارێزگای کرمان لە باکوری رۆژهەڵاتی ئێران   بەرپرسانی ئێران هەڕەشە لە ئەوروپا دەکەن ئەمیر عەبدوڵڵاهیان، وەزیری دەرەوەی ئێران لە پەیامێکدا لە تویتەر بڵاوی کردەوە؛ پەرلەمانی وڵاتەکەی ئامادەکاریی دەکات بۆ کاردانەوە دی سوپای ئەو وڵاتانەی ئەوروپا کە دژی سوپای پاسداران بڕیار دەدەن. عەبدوڵڵاهیان نوسیویەتی: ئەمڕۆ یەکشەممە بەشداریی لە دانیشتنی پەرلەمانی وڵاتەکەی کردوە کە حسێن سەلامی، فەرماندەی سوپای پاسداران ئامادەی بوە و تاوتوێی کاردانەوەکانی وڵاتەکەمان کراوە بەرامبەر سوپای ئەو وڵاتانەی یەکێتی ئەوروپا کە دژی سوپای پاسداران هەڵوێستیان وەرگرتوە. سەرۆکی پەرلەمانی ئێران لەسەر بە تیرۆریست لەقەڵەمدانی سوپای پاسداران هۆشداریی دەداتە سوپای وڵاتانی ئەوروپا و رۆژنامەیەکی کۆماری ئیسلامیش هەڕەشەی راگرتنی پەیوەندییە سیاسی و بازرگانییەکان دەکات. محەمەدباقر قاڵیباف، سەرۆکی پەرلەمانی ئێران رایگەیاند؛ وڵاتەکەی کاردانەوەی دژی سوپای وڵاتانی ئەوروپا دەبێت ئەگەر سوپای پاسداران بخرێتە لیستی تیرۆری یەکێتی ئەوروپا. قاڵیباف رایگەیاند؛ لە بەرامبەر هەنگاوەکانی ئەوروپا، ئێران رێوشوێنی تایبەت دژی سوپای وڵاتانی ئەندامی ئەکێتی ئەوروپا لە ناوچەکە دەگرێتەبەر و ئامادەکاریی دەکات بۆ کاردانەوەی گونجاو لەبەرامبەر هەنگاوەکانی ئەوروپا. حسێن سەڵامی، فەرماندەی سوپای پاسداران رایگەیاند؛ وڵاتانی ئەوروپا ناتوانن لە ئاستی ململانێ لەگەڵ سوپای پاسداراندا بن و وتیشی کۆماری ئیسلامی ئەزمونی شکستدانی زلهێزەکانی هەیە و هەوڵەکانی ئێران لە دەرەوەی ئیرادەی ئەوروپاوەیەوە بۆ سەپاندنی سزا و گەمارۆدانی وڵاتەکە.    

هاوڵاتی سه‌رۆك وه‌زیرانی عێراق له‌میانی كۆبوونه‌وه‌ی له‌گه‌ڵ ژووره‌كانی بازرگانی عێراق كه‌ تایبه‌ت بوو به‌ تاوتوێكردنی به‌رزونزمی به‌های دراوه‌ بیانییه‌كان، چه‌ند بڕیارێكی ده‌ركرد. ئەمڕۆ یەکشەممە محەمەد شیاع سودانی، سەرۆک وەزیرانی عێراق لەگەڵ یەکێتی ژورە بازرگانییەکان کۆبوەوە و رایگەیاند، بەمەبەستی جێگیرکردنی دراو بڕیاردراوە دەروازەی نوێ بۆ فرۆشتنی دۆلار بە بازرگانان لە بانکی بازرگانی عێراق (TBI) بکرێتەوە و بانکی ناوەندی عێراقیش بەبەهای 500 مليۆن دۆلار پشتیوانی دارایی بۆ بانکەکە دابین دەکات. به‌گوێره‌ی راگه‌یه‌ندراوی نووسینگه‌ی راگه‌یاندنی سه‌رۆك وه‌زیرانی عێراق، سوودانی بڕیاریداوه‌، دەروازەیەکی نوێ بۆ بازرگانان لە بانکی بازرگانی عێراق (TBI) دەکرێت بەمەبەستی کڕینی دراوی بیانی، و  بانکی ناوەندی بەبەهای 500 ملیۆن دۆلار پشتیوانی بانکی بازرگانی عێراق (TBI) دەکات . هەروەها  پرۆسەی هاوردەکردن و هەناردەکردن لەلایەن هەمو ئەو کۆمپانیایانەی لە وەزارەتی بازرگانی تۆمارکراون و لە بوارە جیاوازەکاندا کار دەکەن، دەستپێدەکات و هەمو کارئاسانییەکیان بۆ دەکرێت، هاوکات  ئاسانکاری بۆ هێنانی کاڵاکان دەکرێت و مەرجەکانی پێدانی بارمتە کەمدەکرێنەوە، هەروەها سزای دواکەوتنی هاوردەکردن هەڵدەوەشێنرێتەوە. ئاماژەبەوەشکراوە، کۆبونەوەی نێوان سەرۆک وەزیران، یەکێتی ژورە بازرگانییەکان، پارێزگاری بانکی ناوەندی، بەڕێوەبەری دەروازە سنورییەکان، باج، گومرگ و پێشانگا بازرگانییەکان بەشێوەی هەفتانە بەردەوام دەبێت بۆ چاودێری جێبەجێکردنی بڕیارەکان و فەرمانگەی خانوبەرە، تۆماری کۆمپانیاکان، گەشەپێدانی پیشەسازی، دەستەی وەبەرهێنان و بانکی رەشید و رافیدەین بۆ کۆبونەوەکانی داهاتو بانگهێشت دەکرێن و بەشداری دەکەن. هاوکات  محه‌ممه‌د شیاع سوودانی بڕیاریداوه‌ پێداچوونه‌وه‌ به‌ كاری ده‌سته‌ی باجه‌كان بكات و جه‌ختی له‌سه‌ر ئه‌وه‌شكردووه‌ته‌وه‌ به‌رپرسیاریه‌تی به‌رزونزمی به‌های دراوه‌كان له‌ ئه‌ستۆی هه‌موو لایه‌نه‌كاندایه‌ و نابێت چیتر هاووڵاتییان بكرێنه‌ قوبانی.

به‌ پێی زانیارییه‌كانی میدیای پارتی دیموکراتی کوردستان ، تۆمه‌تباری سه‌ره‌كی هێرشه‌ چه‌كدارییه‌كه‌ی مێردین كه‌ تێیدا 5 هاووڵاتیی شاری دهۆك كوژران،  ناوی ( ف. أ )ـه‌، خه‌ڵكی نسێبینه‌   لەزانیاریەکاندا هاتوە بکوژ له بەشی میکانیک لە کۆمەڵگه‌ی ئەڤرۆستیی شاری دهۆک بۆ ماوەی چه‌ند ساڵێك کاریکردووە  بەپێی زانیارییەکان ، په‌یوه‌ندی له‌گه‌ڵ بنه‌ماڵه‌ی قوربیانیەکان هەبووه‌ و ئاگەداربووە کە ئەو رۆژە پێنج هاووڵاتییەکەی دهۆک سەردانی تورکیا دەکەن و پێش ئه‌وان سه‌ردانی مێردینی كردووه و‌ پلانی كوشتنیان داناوه‌.

كاوە ڕەش/ بەریتانیا   ئاژانسی تاوانی نیشتیمانی بەریتانیا ڕایگەیاندوە، گەورە  داواكراوێكی كورد، كەسەرۆكی باندێكی قاچاغچیەتی كردن بوە بەكۆچبەری نایاساییەوە، لەكاتی گەشتكردنی لەئیستەنبوڵەوە بۆ فڕۆكەخانەی مانچستەر لەبەریتانیا، دەسگیركراوە. ئەو قاچاغچییە کوردە پێشتر لێكوڵینەوەی لەگەڵ كراوە، بەڵام بەر لەوەی ڕۆژی دادگایی بێت، لەحوکمەکەی هەڵاتبوو، بۆیە دوای گەڕانەوەی لەفڕۆكەخانە دەستگیرکرا. (ت، ن)تەمەن ٤٥ساڵ و دانیشتوی شارۆچكەی ئۆڵدهامە لەنزیك مانچەستەری بەریتانیا. ئەو بەتاوانی هێنانی كۆچبەری نایاسای لەعێڕاق و ئێرانەوە بەپشتی لۆری بۆ بەریتانیا  لەدیسەمبەری ساڵی ڕابردوو، بەغیابی سزای هەشت ساڵ زیندانی بۆ بڕاوەتەوە لەگەڵ چوارهاوكاری دیكەی لەباندەكەی.   دادگا پێشتر گوێبیستی كەیسی ئەو تاوانبارە بووە، کەچۆن لە ساڵی ٢٠١٧وە بۆتە بابەتی لێکۆڵینەوەی دەزگای تاوانی نیشتمانی، بەریتانیا. هەروەها ئەو سەرۆکایەتی گروپێکی ڕێكخراوی تاوانکاری  كردوەو کەدەستیان هەبووە، لەگواستنەوەی کۆچبەری نایاسایی لەعێراق و ئێرانەوە بۆ بەریتانیاو لەپشتی لۆریە بارهەڵگرەکاندا شاردویانەوە.  دوای ئەوەی لە٩ دیسەمبەری ساڵی ٢٠٢٢ ئامادەنەبووە لەڕۆژی دادگای كردنی، فەرمانی دەستگیرکردنی ئەو تۆمەتبارە دەرچووە. دواجاریش ڕۆژی هەینی ٢٠ی كانونی دووەمی ٢٠٢٣ لەكاتی گەشتكردنی لەئیستەنبوڵەوە بۆ فڕۆكەخانەی مانچستەر  دەستگیركراوە.   بڕیاربوو ڕۆژی (21ی 1) بۆ ماوەیەکی کورت لەبەردەم دادگای مانچستەر ئامادەبێت، بەڵام وا پێدەچێت ڕۆژی دووشەممە 23ی 1 بگەڕێنەوە دادگای شاهانەو بەشێوەیەكی فەرمی سزاكەی بەسەردا بسەپێنرێت. ڕیچارد هاریسۆن، بەرپرس لەئاژانسی تاوانی نیشتیمانی  ئاماژەی بەوەكردووە، كە تۆمەتبارەكە، قاچاغچیەكی مەترسیدارو گەورە بووە، کەگروپی تاوانكاری کۆچبەرانی لەبەر دەست بووە، ئەو بۆ دەستكەوتی ماددی سودی لەكۆچبەرە لاوازەکان بینوەو هیچ دەربەستی مەترسییەكانی سەرژیانی كۆچبەران نەبووە، بەڵكو ئامانجی تەنها كۆكردنەوەی قازانجی ماددی بووە. ئەو بەرپرسە دەڵێ، خۆشحاڵم کەئێستا ڕووبەڕووی دادگایی كردن دەبێتەوە لەسەر ئەو تاوانانەی کەئەنجامی داون. هەروەها دەشڵێت، تاوانبارە هەڵاتووەکان هەرگیز لەژێر چاودێری ئێمە دەرناچن و لەهەر شوێنێك بێ شوێن پێیان هەڵدەگرین.  تیشی: دەمەوێ زۆرسوپاسی هاوکارەکانمان بکەم لەپۆلیسی فڕۆكەخانەی مانچستەر، بۆ هاوکاریکردنیان و دڵنیابوون لەوەی کەبەخێرایی ئەو تاوانبارەیان دەستگیركردوە لەكاتی گەڕانەوەی بۆ بەریتانیا.

وەزارەتی بازرگانی عێراق محمد حەنون رایگەیاند، وەزارەتی بازرگانی کۆگاکانی ئامادەکردووە بۆ خستنە بازاڕی کەلوپەلە خۆراکییە سەرەکییەکان بە نرخی پاڵپشتیکرا و بۆ بریکارەکان، لە رۆژی یەک شەممەوە تەبەقێک ھێلکە بە 4 ھەزار و ٧75 دینار و فەردەیەک ئارد بە ٤٠ ھەزار دینار بۆ بریکارەکان دابین دەکات، نرخەکان بەو شێوەیە جێگیر دەبێت. ئەوت ئەوەشی ڕاگەیاند، بریکارەکان دەتوانن بەو نرخە دیاریکراوە ھێلکە و ئارد لە کۆگاکانی سەر بە وەزارەتی بازرگانی عێراق بکڕن، ئەوەش بەمەبەستی دابینکردنی کەلوپەل و خۆراکە بە نرخێکی گونجاو بۆ ھاووڵاتیان. وتەبێژەکەی  ئەوەشی وت، بڕیارە لە داھاتوودا نرخی مریشک ھەرزان بکەن بە شێوەیەک نرخی کیلۆیەک مریشک بۆ نیوەی نرخی ئێستا دابەزێنرێت ھەوڵەکانیش بەردەوام دەبن بۆ جێگیرکردنی نرخی خۆراکەکانی تر. لەدێژەی قسەکانی ئاماژەی بەوەشدا، تیمەکانی چاودێری وەزارەتی بازرگانی و نوێنەرانی بەرەنگاربوونەوەی تاوانی ئابووری لە وەزارەتی ناوخۆ و دەزگای ئاسایشی نیشتمانی، چاودێری بازاڕ دەکەن و لێپێچینەوەی یاسایی دەکەن لەحاڵەتی دەستکاریکردنی نرخەکان.

هاوڵاتی هاوسەرۆکانی پارتی دیموکراتی گەلان (هەدەپە)، سوتاندنی قورئاناین لەبەردەم کونسوڵخانەی تورکیا لە ستۆکهۆڵمی پایتەختی سوید شەرمەزار کرد و ئاماژەیان بەوەدا کە لەدژی هەرجۆرە هەوڵێکن بۆ دژایەتیکردنی ئایینەکان. پەروین بوڵدان و میدحاد سانجار هاوسەرۆکانی هەدەپە بەجیا دوو تویتیان لەبارەی سووتاندنی قورئان لەلایەن راستڕەوێکی دانیمارکی – سویدی بڵاوکردەوە. پەروین بوڵدان لە تویتەکەیدا نووسیویەتی، " هێرشکردنە سەر هەر پیرۆزی و ئایینێک قبوڵ ناکرێت. ئیدانەی سووتاندنی قورئانی پیرۆز، کتێبی پیرۆزی باوەڕی ئیسلام لە سوید دەکەین. ئێمە دژی هەموو جۆرە قسە و کردارێکی جەمسەرگەرین کە گەلان و ئایینەکان رووبەرووی یەکدی دەکەنەوە." هەروەها میدحاد سانجاریش ئاماژەی بەوەکرد، " ئێمە بە توندی ئیدانەی هێرشکردنە سەر قورئانی پیرۆز لە سوید دەکەین. هێرشکردنە سەر بیروباوەڕ و پیرۆزیەکان بە هەموو پاساوێک رەت دەکەینەوە. ئێمە دژی هەموو جۆرە کارێکین کە گەلان و ئایینەکان دابەش بکات و دوژمنایەتیان بکات." راسمۆس بالۆدان کە سەرکردەی پارتێکی توندڕەوە، دوێنێ لەبەرامبەر کۆنسوڵخانەی تورکیا لە ستۆکهۆڵمی پایتەختی سوید، نوسخەیەکی قورئانی سووتاند، لە بەرامبەر دژایەتیکردنی تورکیا بۆ ئەندامیتی سوید لە ناتۆدا. ئەوەش کاردانەوەی توندی بەرپرسان و پارتە سیاسیەکان تورکیای بەدوای خۆیدا هێناوە.

لە گەڕەکی شێخمەقسوودی پارێزگای حەلەبی سوریا، باڵەخانەیەکی کوردان داڕما و بەوهۆیەوە ٧ کەس گیانیان لەدەستدا و هەڵمەتی گەڕان بەدوای نزیکەی ١٥ کەس بەردەوامە. کاتژمێر دوو و جارەکی بەرەبەیانی ئەمڕۆ، باڵەخانەیەکی حەوت نهۆمی لە گەڕەکی شیخمەقسوودی پارێزگای حەلەب کە بە گەڕەکی کوردەکان دەناسرێت داڕما.  بەگوێرەی ئاژانسە هەواڵیەکانی رۆژئاوای کوردستان، ٣٠ کەس لەو باڵەخانەیەدا دەژیان. بەگوێرەی ئامارەکان تاوکو ئیستا تەرمی ٧ کەس دەرهێنراون و ١٠ کەسیش رزگارکراون. هەوڵی تیمەکانی بەرگری شارستانی گەڕەکەکە کە لەژێر کۆنتڕۆڵی یەکینەکانی پاراستنی گەلدایە و خەڵکی گەڕەکەکە بۆ رزگاکردنی نزیکەی ١٥ کەس بەردەوامە. بەگوێرەی زانیاریەکان، باڵەخانەکە بەهۆی شەڕی ١١ ساڵەی سوریاوە زیانێکی زۆری پێگەیشبوو و بەوهۆیەوە بەرەبەیانی ئەمڕۆ داڕماوە.