کاتى بانگەشەى هەڵبژاردن دیاریکرا

هەموو چاوەکان لەسەر دەوحەی پایتەختی قەتەرە کە سبەی دووشەممەی داهاتوو میوانداری لوتکەی بەپەلەی عەرەبی و ئیسلامی دەکات بۆ تاوتوێکردنی هێرشە بێ وێنەکەی ئیسرائیل بۆ سەر دەوڵەتی قەتەر. گوتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی قەتەر رۆژی شەممە رایگەیاند، وڵاتەکەی رۆژی دووشەممە میوانداریی لووتکەیەکی وڵاتانی عەرەبی و ئیسلامی دەکات. ئامانج لە کۆبوونەوەی سەرکردەی ئەو وڵاتانە سەرکۆنەکردن و رەتکردنەوەی ئەو هێرشەی ئیسرائیلە کە هەفتەی رابردوو کردیە سەر قەتەر. ماجد محەممەد ئەنساری، گوتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی قەتەر رایگەیاند، رۆژی یەکشەممە، وەک ئامادەکارییەک، وەزیرانی دەرەوەی وڵاتانی عەرەبی و ئیسلامی رەشنووسی راگەیێندراوێک ئامادە دەکەن بۆ سەرکۆنەکردنی هێرشەکەی ئیسرائیل بۆسەر قەتەر. سکرتێری ئەنجوومەنی باڵای ئاسایشی نیشتمانیی ئێران، هۆشداری دەداتە وڵاتانی ئیسلامی و داوایان لێدەکات لە بەرامبەر ئیسرائیل ناوەندی ئۆپەراسیۆنە هاوبەشەکان پێکبهێنن. عەلی لاریجانی سکرتێری گشتیی ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوەیی ئێران دوێنێ، لە پێش ئەنجامدانى ئەو لوتکەیەی کە سەرۆک کۆماری ئێران تێیدا بەشدار دەبێت، داوای لە وڵاتانی ئیسلامی کرد: بەستنی کۆنفڕانسێکی پڕ لە وتار بەبێ دەرئەنجامی کردەیی، وەک ئەوەی لە کۆبوونەوەکانی ئەنجومەنی ئاسایشدا ڕوودەدات، بە شێوەیەکی کاریگەر هاوتایە لەگەڵ دەرکردنی فەرمانی نوێ بۆ هێرشکردنە سەر قەوارەی زایۆنیستی.  سەرچاوەیەکی ئاگاداری میسری بە ئەلعەرەبی ئەلجەدیدی ڕاگەیاندووە، عەبدولفەتاح سیسی، سەرۆککۆماری تورکیا "بەشداری لە لوتکەکەدا دەکات، ئەمەش هەنگاوێکە کە نیشانەی نیگەرانی قوڵی میسرە بۆ یەکخستنی هەڵوێستە عەرەبی و ئیسلامییەکان سەبارەت بە دەستدرێژی ئیسرائیل و دۆزینەوەی میکانیزمی هاوبەش بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی. بەگوێرەی ئەو سەرچاوەیە، قاهیرە پێی وایە پێویستە لە لوتکەکەدا بڕیارێک دەربکات کە "لەگەڵ قەبارەی دەستدرێژییەکە بگونجێت" و شکۆ بۆ کردەوەی هاوبەشی عەرەبی بگەڕێنێتەوە، کە لەم چەند ساڵەی دواییدا دابەزینی بەخۆیەوە بینیوە. بە گوتەی ئەلعەرەبی ئەلجەدید، لە لوتکەدا چەندین ڕێگەی ئەگەری بۆ بڕیاردان لەبەرچاو دەگیرێن. یەکەمیان ئیدانەکردنی ڕوونی دەستدرێژی ئیسرائیلە بۆ سەر قەتەر، بە پێشینەیەکی مەترسیدار دەزانێت کە سەروەری دەوڵەتانی عەرەبی و ئیسلامی تێکدەدات.  دووەمیان هەوڵێکی دیپلۆماسی هاوئاهەنگە لە ناو ئەنجومەنی ئاسایش و نەتەوە یەکگرتووەکان و ڕێکخراوە ئیسلامی و نێودەوڵەتییەکان بۆ فشارخستنە سەر ئیسرائیل و بەرپرسیار کردنی ئەو پەرەسەندنە. ئەمە جگە لە ڕێوشوێنە ئابوری و میدیاییەکان، کە ڕەنگە بایکۆتیش لەخۆ بگرێت، بۆ زیادکردنی تێچووی دەستدرێژییەکە. سێیەمیان جەختکردنەوە لەسەر یەکڕیزی و پێویستی تێپەڕاندنی جیاوازییە عەرەبی و ئیسلامییەکان لە بەرامبەر هەڕەشە هاوبەشەکاندا. رۆژی هەینی، ئیمارات کە یەکێکە لەو دوو وڵاتەی کەنداو کە لە ساڵی 2020 پەیوەندییەکانیان لەگەڵ ئیسرائیل ئاسایی کردەوە، رایگەیاند کە جێگری باڵیۆزی ئیسرائیلی لە ئەبوزەبی بانگهێشت کردووە بۆ ئەوەی بە فەرمی ناڕەزایەتیی پێ بگەیێنێت.

بۆ چاره‌سه‌رێكی دادپه‌روه‌رانه‌ و گشتگیر بۆ پرسی كورد، ئه‌نجوومه‌نی نیشتمانیی كورد لە سووریا جه‌ختی له‌ پێویستیی ئه‌نجامدانی گفتوگۆی ڕژد له‌گه‌ڵ حكوومه‌تی وڵاتەکەی كرده‌وه. لە بەیاننامەیەکدا، ئه‌نجوومه‌نی نیشتمانیی كورد لە سووریا داوا دەکات، بۆ دیاریكردنی شێوازی حکوومڕانی داهاتووی ده‌وڵه‌تی سووریا، هەروەها بۆ چاره‌سه‌رێكی دادپه‌روه‌رانه‌ و گشتگیر بۆ پرسی كورد، گفتوگۆی ڕژد له‌گه‌ڵ حكوومه‌تی ئەو وڵاتە بکرێت. ئه‌نجوومه‌نه‌كه‌ له‌ بەیاننامەکەدا داوای " هاوكاری و كاری هاوبه‌ش له‌نێوان ته‌واوی پێكهاته‌كانی گه‌لی سووریا دەکات، دەڵێت: پێویستە ئەو کارە هاوبەشانە به‌ شێوه‌یه‌ك بێت، گه‌ره‌نتیی به‌دیهاتنی ئاواته‌كانی هه‌مووان بكات له‌ ده‌وڵه‌تێكی دیموكراتیی فره‌یی كه‌ ته‌واوی پێكهاته‌كانی سووریا له‌ خۆ بگرێت". له‌ بەیاننامە‌كه‌دا داواشكرا، سه‌رنج بخرێته‌ سه‌ر قۆناغی بنیاتنانی ده‌وڵه‌تی نوێی سووریا كه‌ پێویستی به‌ به‌شداریی كارا و گشتگیرانه‌ی ته‌واوی پێكهاته‌كانی كۆمه‌ڵگه‌ی سووریا هه‌یه، هاوکات ئەنجوومەنەکە ئاماژە‌ی به‌ ڕۆڵی گه‌لی كورد کردووە له‌ په‌ره‌پێدانی ژیانی سیاسی له‌ سووریا، سه‌ره‌ڕای ئه‌و په‌راوێزخستن و نكۆڵیكردنه‌ی له‌ مافه‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌كانی دەکرێت. دوێنێ شەممە 13ـی ئەیلوولی 2025، ئیبراهیم بڕۆ، ئەندامی کۆمیتەی پەیوەندییەکانی دەرەوەی ئەنەکەسە بە کوردستان24 گوت: هیچ لایەنێک لە ڕۆژئاوای کوردستان داوای جیابوونەوە و سەربەخۆیی نەکردووە، هاوکات ئێستا دۆخێکی جیاواز و ئەرێنی بۆ کورد لە سووریا دروست بووە، حکوومەتی ئێستای سووریا دەرفەتی داوە، کورد لە ڕێگەی دەستوور و گفتوگۆوە مافەکانی بەدەست بهێنێت. لە 10ی ئاداری 2025، ئەحمەد شەرع، سەرۆکی سووریا و مەزڵووم عەبدی، فەرماندەی هێزەکانی سووریای دیموکرات(هەسەدە)، بۆ یەکخستنی دامەزراوە مەدەنی و سەربازییەکانی باکووری ڕۆژهەڵاتی سووریا بە حکوومەتی نوێی سووریا،ڕێککەوتنێکیان واژۆ کرد، ڕێککەوتنەکە پرسی دەروازە سنوورییەکان، فڕۆکەخانە و کێڵگەکانی نەوت و گاز، هەروەها یەکپارچەیی خاکی سووریای لەخۆگرتبوو، هەروەها دابەشکردنیشی ڕەتکردەوە، لەو کاتەوە چەندین دانیشتنی دانوستاندن لەنێوان هەردوولا بەڕێوەچووە، بەڵام هیچ پێشکەوتنێک لەم بارەوە نەهاتووەتە دی.

ئەمڕۆ ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق کۆدەبێتەوە بۆ دەنگدان لەسەر 11 پڕۆژەیاسا، کە گرنگترینیان وزەی نوێبووەوە، دەسەڵاتی رێکخستنی ئەتۆمی و سێیەمین هەمواری یاسای قەرەبووکردنەوەی ئەو کەسانەیە، کە لە سەردەمی دەسەڵاتی بەعسدا بەشێکی جەستەیان لەدەستداوە. لەلایەکی دیکەوە لیژنەی کاری پەرلەمان ڕایگەیاند، یاسای نوێی "ڕێکخراوی سەندیکاکان" کە لەلایەن لیژنەکەوە ئامادەکراوە، دوای تەواوکردنی خوێندنەوەی دووەمی لە ئەنجومەنی نوێنەران ئامادەیە بۆ دەنگدان. لیژنەکە جەختی لەوە کردەوە کە ئەم یاسایە نوێنەرایەتی بڕگەیەکی سەرەکی دەکات لە ڕێگای ئازادییەکانی سەندیکاکان. بەشی ڕاگەیاندنی ئەنجوومەنی نوێنەران، ڕۆژى  شەممە کارنامەی دانیشتنەکەی سبەی دووشەممەى  بڵاوکردەوە، بریتی بوو لە دەنگدان لەسەر یاسای پێشنیارکراوی هەموارکردنەوەی یاسای سێیەم بۆ قەرەبووکردنەوەی ئەو کەسانەی کە زیانیان بەرکەوتووە کە بەشێک لە جەستەیان لەدەستداوە لە ئەنجامی پراکتیکەکانی ڕژێمی پێشوو، ژمارە (5ی ساڵی 2009)، وەک هەموارکراوە، هەروەها دەنگدان لەسەر یاسای پێشنیارکراوی هەموارکردنەوەی یاسای... یاسای یەکەم بۆ یاسای دەسەڵاتی نیشتمانی بۆ ڕێکخستنی ئەتۆمی و تیشکی و کیمیایی و بایۆلۆجی، ژمارە (١ی ساڵی ٢٠٢٤). بەگوێرەی بەرنامەی کار، دانیشتنەکە بریتی دەبێت لە دەنگدان لەسەر ڕەشنووسی یاسای ڕێکخستنی وزەی نوێبووەوە، دەنگدان لەسەر ڕەشنووسی یاسای تەندروستی دەروونی، هەروەها دەنگدان لەسەر ڕەشنووسی یاسای پەسەندکردنی ڕێککەوتنی هاندان و پاراستنی یەکتری وەبەرهێنان لە نێوان حکومەتەکانی کۆماری عێراق و شانشینی سعودیە. 

مارکۆ روبیۆ، وەزیری دەرەوەی ئەمریکا رۆژی شەممە و لە کاتی بەڕێکەوتنی بۆ رۆژهەڵاتی نێوەڕاست رایگەیاند، ئەمریکا لە هێرشەکانی ئیسرائیل بۆ سەر حەماس لە قەتەر "نیگەرانە"، بەڵام هێرشەکە ئەو هاوپەیمانییە ناگۆڕێت کە لەنێوان واشنتن و ئیسرائیلدا هەیە. ئامانجی سەردانەکەی روبیۆ ئەوەیە لەگەڵ بەرپرسانی ئیسرائیل کۆببێتەوە و بزانێت پلانی داهاتوویان چییە، روبیۆ بۆ رۆژنامەنووسەکان وتی، ئەوەی بوو، بوو. ئێمە و سەرۆک پێی دڵخۆش نەبووین، بەڵام ئێستا دەبێت سەیری داهاتوو بکەین و بزانین هەنگاوی دواتر چییە روبیۆ ماوەیەکی کەم پێش بەڕێکەوتنی لە واشنتنەوە، بە رۆژنامەڤانانی گوت، "ئەوەی روویدا، روویدا. بێگومان، ئێمە لێی نیگەران بووین، سەرۆکیش نیگەران بوو." روبیۆ گوتیشی، "ئەمە کڕۆکی پەیوەندیمان لەگەڵ ئیسرائیل ناگۆڕێت، بەڵام دەبێت قسەی لەسەر بکەین، بەتایبەتی کە ئەمە چ کاریگەرییەکی لەسەر هەوڵەکانی ئاگربەست دەبێت. پێویستە بڕۆینە پێشەوە و بزانین هەنگاوی داهاتوو چییە، چونکە لە کۆتاییدا، هێشتا گرووپێک هەیە بە ناوی حەماس، کە گرووپێکی شەڕانگێزە." ئیسرائیل ئەو سەرکردانەی حەماسی کردە ئامانج کە لە قەتەر کۆببوونەوە بۆ تاوتوێکردنی پێشنیازێکی نوێی ئاگربەست، کە لەلایەن ئیدارەی دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکاوە خرابووە روو.   ترەمپ هێرشەکەی ئیسرائیلی بە 'ناخۆش' وەسف کردووە، سەرزەنشتی بنیامین نەتەنیاهوو، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیلی کردووە و رایگەیاندووە، ئەمریکا زۆر درەنگ بە هێرشەکەی زانیوە و نەیتوانیوە رایبگرێت.   سەبارەت بە سەردانەکەی روبیۆ، وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا تەنیا ئەوەی راگەیاند، دیپلۆماتکارە باڵاکەی ئەمریکا "ئامانج و ئاراستەی کارکردن" لەگەڵ ئیسرائیل تاوتوێ دەکات و "پابەندبوونی ئەمریکا بە ئاسایشی ئیسرائیلەوە" نیشان دەدات. سەردانەکەی روبیۆ لەدوای هێرشەکەی ئیسرائیل دێت بۆ سەر سەرکردەکانی حـەماس لە دەوحەی پایتەختی قەتەر. ئەمە یەکەم هێرشی لەو جۆرەی ئیسرائیل بوو دژی قەتەری هاوپەیمانی ئەمریکا و فشارێکی نوێی خستە سەر هەوڵە دیپلۆماسییەکان بۆ هێنانەدیی ئاگربەست لە غــ،ــەز*زە، و رەخنەی نێودەوڵەتی لێکەوتەوە.

موراد قەرەیلان، فەرماندەی گشتیی هێزەکانی پاراستنی گەل (هەپەگە)، لە پەیامێکدا بۆ فێستیڤاڵی ئاشتی و کۆمەڵگەی دیموکرات لە دۆرتمۆند، رایگەیاندووە، بەبێ ئازادیی عەبدوڵا ئۆجەلان، ئاشتیی راستەقینە نایەتەدی. هەروەها ئاماژەی بەوەدا، کە بڕیاری سوتاندنی چەکەکانیان "بڕیارێکی ئاسان نەبوو"، بەڵام نیشانەی پابەندبوونیانە بە پرۆسەی ئاشتییەوە. فەرماندەی هەپەگە موراد قەرەیلان لە چیاکانی کوردستانەوە بۆ ٣٣هەمین فێستیڤاڵی نێونەتەوەیی چاندی کوردی کە بە بەشداربوونی دەیان هەزار کەس لە شاری دۆرتمۆندی ئەڵمانیا ڕێکخراوە، پەیامێکی ڤیدۆیی نارد. لە پەیامەکەیدا، کە لە فێستیڤاڵى ئاشتى و کۆمەڵگەى دیموکرات لە دۆرتمۆند پێشکەشی ئامادەبووان کرا، موراد قەرەیلان جەختی لەسەر ئەوە کردەوە، کە "بەبێ ئازادیی عەبدوڵا ئۆجەلان، ئاشتیی راستەقینە نایەتەدی." ئەمەش وەک پێشمەرجێک بۆ دەستپێکردنەوەی پڕۆسەیەکی ئاشتیی هەمەلایەنە لێکدەدرێتەوە. قەرەیلان گوتیشی: "پێویستە تورکیا بزانێت لە بڕیارێکی بوێرانەدا لە 12ی تەممووز کاتێک چەکەکانیان سوتاند، بڕیارێکی ئاسان نەبوو."  ئەو بە گرنگییەوە ئاماژەی بەوەدا، کە ئەم هەنگاوە "دەرخەری ئەو راستییەیە، کە بە شێوەیەکی ستراتیژی چووەتە ناو پرۆسەی ئاشتییەوە." ئەمەیش وەکو پەیامێک بۆ تورکیا دێت بۆ ئەوەی رەخنەکانیان بە جدی وەربگرێت و هەنگاو بنێت بەرەو چارەسەری سیاسی. تەواوى پەیامەکە.. "گەلی هێژامان، بەناوی تەڤگەر و هەموو هەڤاڵانمانەوە سڵاوتان لێ دەکەم و هیوای سەرکەوتنتان بۆ دەخوازم. ئەم فێستیڤاڵە کولتووریەتان لێ پیرۆز دەکەم. لە قۆناغێکدا کە سیاسەتەکانی قڕکردن و تواندنەوە لە دژی گەلەکەمان بەڕێوەدەچێت، ئەم فێستیڤاڵە کە ماوەی ٣٣ ساڵە لە شارە جیاوازەکانی ئەورووپا ئەنجام دەدرێت، زۆر گرنگە. هەر هەبن! وڵاتپارێزان گەلە بە شکۆکەمان! وەک دەزانن، لە بانگەوازە مێژووییەکەی ٢٧ـی شووباتی ڕێبەر ئاپۆ بە دواوە، تێکۆشانی ئازادی کوردستان پەڕییەوە بۆ قۆناغێکی تر. لە ناوچەی ڕۆژهەڵاتی ناوین شەڕ هەیە و پلانی سەرلەنوێ داڕشتنەوە لە ئارادایە. ڕێبەر ئاپۆ ئەم پرۆسەیەیی وەک قۆناغێکی کارەسەتاوی بینی و بەم هۆکارە وەڵام بانگەوازەکەی دەوڵەت باخچەلی دایەوە. ڕێبەر ئاپۆ لەم قۆناغەدا بڕیارگەلی زۆر گرنگی دا. ئێمەیش وەک تەڤگەر، لەگەڵ کۆنگرەی ١٢هەمینی پەکەکەدا ئەم بڕیارە گرنگ و ستراتیژیانەمان قبوڵ کرد و دواتر یەک بە یەک جێبەجێمان کرد. بەڵام دەوڵەتی تورک تاوەکو ئێستا بەدەر لە هەندێک هەوڵی ئاسایی هیچ هەنگاوێکی نەناوە. چارەسەری پێویستی بە دوو هەنگاوی سەرەکی هەیە وڵاتپارێزانی بە شکۆ و هەڤاڵانی هێژا، لەم کاتەدا ئاشتی و کۆمەڵگەی دیموکراتیک، پەرەدان بە خوشک-برایەتی گەلان؛ کەسانێک هەن کە دەیانەوێت وەک ملازگرری ١٠٧١  وساڵانی ١٩٢٠ لە نێوان گەلی کورد و تورکدا هاوپەیمانێتی و خوشک-برایەتی پێشبخەن.  ئێمەش بۆ ئەمە ئامادەین، بەڵام پرسی کورد، پرسێکی سەد ساڵەیە. سەرەتا پێویستی بە دڵسۆزییە، پێویستی بە متمانەیە، هەنگاوی گەورەی دەوێت، بەڵام دەوڵەتی تورک تا ئێستا پراکتیک و هەوڵێکی بەم شێوەیەی نیشان نەداوە. چاودێری دەکەین. ئایا بەڕاستی دەسەڵاتدارانی دەوڵەتی تورک دەیانەوێت ئەم پرسە مەزنە چارەسەر بکەن یان نا؟ دوو هەنگاوی سەرەکی پێویستە بۆ چارەسەری. یەکەم، دەبێت ڕێبەر ئاپۆ بە شێوەیەکی جەستەیی ئازاد ببێت. دووەم، دەبێت چاند و زمانی کوردی ئازاد بێت، یەکسانی کەلتووریش بەدی بهێنرێت. گەر ڕێبەر ئاپۆ ئازاد نەبێت، زیندانەکان پڕبن گەریلا چۆن چەک دابنێت؟ ئازادی ڕێبەر ئاپۆ ئازادی کەسێک نییە؛ وەک هەموو گەل و هەڤاڵان، ئازادی خۆمان لە ئازادی ڕێبەر ئاپۆدا دەبینین. چونکە بۆ ئێمە شوناس و تەلارسازی ئەم پرۆسەیەیە. بەردەنگ و دانوستانکاری سەرەکییە. دەبینین کۆمیسیۆنێک دامەزراوە. باشە، کۆمیسیۆن بۆ ئەم خەباتە، بۆ ئەم پرۆسەیە دامەزراوە، بەڵام هەوڵدەدەن ئەو کەسەی پەرەی بەم پرۆسەیە داوە و بیناسازی ئەم پرۆسەیە لە پرۆسەکە دوور بخەنەوە. گفتوگۆیەکی وەها دەکەن چاوپێکەوتن بکەین یا نا. ئەوکەسەی ئەم پڕۆسەی پەرەپێداوە، ئەوە. ئەگەر کۆمیسیۆنێک بۆ ئەم پرۆسەیە دامەزرابێت، دەبێت لەگەڵ بیناسازی ئەم پرۆسەیە کۆببیتەوە. چاوپێکەوتن لە لایەک، دەبێت ئازاد بێت. ئەگەر ڕێبەر ئاپۆ ئازاد نەبێت، هیچ شتێک بەدی نایەت. دەبێت هەموو کەسێک ئەمە بزانێت. ئەگەر ڕێبەر ئاپۆ ئازاد نەبێت و زیندانەکان پڕبن، گەریلا چۆن چەک دانێت؟ خوشک-برایەتی گەلانی کورد و تورک چۆن بەدی دێت؟ ئاشتی ناوخۆیی کە باسی دەکەین چۆن بەدی دێت؟ هەم ئەمە دەبێت، هەمیش بنیاتنەری ئاشتی لە زینداندا بێت و ئاشتی ڕاستەقینە بەدی دێت! ئەمە چۆن بەدی دێت! ڕوونە ئەمە بەم شێوەیە نابێت. سەرەتا دەبێت ڕێبەر ئاپۆ ئازاد بێت. دەبێت قەدەغەکردنەکان هەڵبگیرێن. بەم شێوەیە دەتوانین خوشک-برایەتی ڕاستەقینە پەرە پێبدەین، ئاشتی ڕاستەقینە بەدی بهێنین. ئێمە بۆ ئەمە ئامادەین. دەبێت هەمووکەسێک جدیەتی ئێمە ببینێت دەبێت هەموو بەرپرسانی دەوڵەتی تورک و هەمووکەسانی پەیوەندیدار بزانن تا ئێستا سوێندمان لەسەر چەک دەخوارد، بەڵام لە ١١ی تەمموزدا بە پێشەنگایەتی هەڤاڵ بەسێ هۆزات هەنگاوێکی گرنگ نرا. چەکمان سووتاند! ئەمە شتێکی ئاسان نییە. گەر بە شێوەیەکی ستراتیژییەوە لەم پرۆسەیە نزیک نەبووینایەتەوە، ئەوەمان نەدەکرد. هەربۆیە هەمووکەسێک بە تایبەتی دەوڵەتی تورک دەبێت جدیەتمان ببینن. ئێمە بێچارە نین. چارەسەرمان هەیە. وەک گەلی کورد و وەک تەڤگەر لە ناوهەرێمی ڕۆژهەڵاتی ناوین بەهێزین. پێویستە هەموو کەسێک ئەمەی زانیبێت. لەبەرئەوەی هەڕەشە و فرت و فێڵ سەرناکەون. با هەموو کەسێک لەمە تێگەیشتبێت. بەڵام گەر لە دڵەوە خواست هەبێت، ئێمەیش بە ڕاستی بۆ ئاشتییەکی هەمیشەیی ئامادەین. ڕێبەرێتیمان ئەم بڕیارە ستراتیژییەی داوە؛ ئێمەیش پشتگیری لێ دەکەین. بەڵام لەم  بابەتەدا دەبێت نزیکایەتی بەرپرسیارانە هەبێت. بەڕاستی دەبێت هەنگاوگەلی جددی بنرێت. بەڕاستی بۆئەوەی بزانین کەوتووینەتە پرۆسەی چارەسەرییەوە پێویستی بەمە هەیە. مافی هیوا بۆ ڕێبەر ئاپۆ دەبێتە دەستپێکی قۆناغێکی نوێ لە هەرێمەکەدا گەلی هێژامان، دۆست و هەڤاڵانی بە شکۆ! ئەورووپایش ڕۆڵی هەیە لە دەرکەوتنی پرسی کورددا. ئێوە کە ئێستا لە ئەورووپادان، ئەم پرسە لە لۆزانەوە سەریهەڵداوە. لەم کاتەدا کۆمیتەی وەزیرانی ئەنجوومەنی ئەورووپا لە دوای دوو رۆژی تر کۆدەبێتەوە، تاوتوێی بابەتی 'مافی هیوا' دەکات. ئێوەیش دەزانن پێشتر دەوڵەتی تورک پەیامی بۆ ناردبوون. کاتی ئەوە هاتووە هەنگاو بنێت. دەوڵەتی تورک تا ئێستا هەنگاوێکی نەناوە. گەر ئەنجوومەنی ئەورووپا دەیەوێت ئاشتی پێکبێت و کۆتای بە شەڕ و کوشتن بێت، دەبێت بە بەرپرسیارێتییەکانی هەستێت. پەیوەست بەوانەوە ئەمە داوای ئێمەیە؛ لە پێناو ئاشتییدا هەنگاوی ئەرێنی بنێنن. لەگەڵ ئازادی جەستەیی ڕێبەر ئاپۆ و دابینکردنی مافی هیوادا سەردەمێکی نوێ لە هەرێمەکەدا دەست پێدەکات. بەم هۆکارە دەبێت ئێوەیش بە بەرپرسیارێتی خۆتان هەستن. هەڤاڵانی هێژا ئەم بابەتە پەیوەندی بە ئێوەیەشەوە هەیە. دەبێت ئێوە لەبەر دەرگای ئەنجوومەنی ئەورووپابن و داوایان لێ بکەن هەنگاوی ئەرێنی بنێن. بڕیارێکی درووست بدەن. مافی گەلەکەمانە لەسەر خاکی خۆی بە شێوەیەکی ئازادانە بژێت، ئەمە ماف و بابەتێکی سرووشتی گەلەکەمانە، نابێت هیچ کەسێک ببێتە ڕێگری ئەمە. ئەم پرۆسەیە، پرۆسەی تێکۆشانە هەڤاڵانی هێژا و وڵاتپارێزانی بەشکۆ! ئەم پرۆسەیە، پرۆسەیەکی گرنگە. پێویستە کاری زیاتر بکەین. دەبێت هاوپەیمانانمان، دۆستانمان، ڕێکخراوە دۆستەکانمان، کەسانی دۆست و وڵاتپارێزانی کوردستان لەم قۆناغەدا بە شەو و ڕۆژ کاربکەن. کاربکەین و دەستی ڕێبەر ئاپۆ بەهێز بکەین. چارەسەری دەتوانێت بەم شێوەیە پێشبکەوێت. ئەگەرنا چارەسەری نایەتە دی. ڕێبەر ئاپۆ ئەم پرۆسەیەی، وەکو پرۆسەیەکی تێکۆشان ڕاگەیاند. لەبەرئەوە پێویستە تێکۆشان بەهێز بکەین. وڵاتپارێزانی هێژا! وەکو ئێوەش دەزانن وڵاتەکەمان کوردستان، وەکو بەهەشتە بەڵام دوژمنان کردوویانەتە دۆزەخ. لەبەرئەوە لە وڵاتەکەمان سیاسەتی کۆچبەرییان پەیڕەوکرد. لەبەرئەوە ئێوە بڵاوبوونەتەوە لە سەرەنسەری جیهان. ئەمەیان بۆیە کرد، تاوەکو لاوازمان بکەن. بینیتان؛ لە بەستا، جودی و گابار لە هیچ کام لە دەڤەرەکان کەسی لێ نییە. بۆئەوەی لاوازمان بکەن، ئەمەیان کرد. بەڵام دەتوانین ئەم دۆخە پێچەوانە بکەینەوە. لە ئەورووپا لە ئێستادا زیاتر لە دوو ملیۆن نفوسمان هەیە. جیهان، جیهانێکی گلۆباڵە. پرسی کورد، پرسێکی گلۆباڵە؛ پرسێکی جیهانییە. وڵاتپارێزانی ئەورووپا، پێویستە خۆتان بەڕێکخستن بکەن و دەست بە چالاکی بکەن و ئێوە دەتوانن تێکۆشانی گەلی کورد و کوردستان زیاتر بەڕێوەبەرن. بەم مەبەستە پێویستە خۆتان بەڕێکخستن بکەن. لە سەرەتادا پێویستە ژنان و گەنجان دەست بە جووڵە و چالاکی بکەن. کۆمون دابمەزرێنن، ئەنجوومەن دابمەزرێنن و با هەمووان خۆیان بەڕێکخستن بکەن. پێویستە هەر وڵاتپارێزێک وەکو دیپلۆماتکارێک کاربکات و کارمەندان و خەڵکی بەڕێکخستن بکات. پێویستە بەم شێوەیە بەهێزکردن ئەنجامبدرێت. بەم شێوەیە پێویستە پشتگیریی لە شۆڕش لەم سەردەمەدا بەهێز بکرێت. پێویستە بەشداربوونێکی زیاتر بۆ هەڵمەتەکە هەبێت. لە هەموو سەردەمەکان زیاتر ئەم سەردەمە پێویستی بە پشتگیری هەیە. ئەو چالاکوانانەمان کە دژی قڕکردنی ژینگە دەوەستنەوە، گەلی بۆتانمان سڵاودەکەین و چالاکییەکەیان سڵاودەکەین. پێویستە خاوەندارێتی لە هەموو شتێکی خۆمان، لە هەموو بەهایەکی خۆمان بکەین. بە خۆشەویستییەوە کوردستانیانی هێژا و گەنجانی ئینتەرناسیۆناڵمان، کە بە ڕێپێوانی درێژ هاتوونەتە لاتان سڵاودەکەین. ڕۆڵ و ئەرکی ئەوان لەم پرۆسەیەدا گرنگتر دەبێت. گەلی هێژامان و وڵاتپارێزانی بە شکۆ!  ئێمە بە ئاسانی نەگەیشتووینەتە ئەم ڕۆژانە. قوربانی زۆرمان دا. شەهیدی قارەمانی زۆرمان دا. دواییترینیان قارەمانانی وەکو شەڕی بەرخۆدانی زاپ، مۆردەم چەولیک و سیمبولی خوشک-برایەتی گەلانی کورد و تورک، گوڵی تەڤگەرمان هاوڕێی هێژامان ئامینە ئەرجیەسمان لێ شەهیدبوو. لە کەسایەتیی ئەم دوایین شەهیدانەماندا و لە کەسایەتیی هاوڕێیان فواد (عەلی حەیدەر قەیتان)، ڕەزا (ڕەزا ئاڵتون)، سۆفی (نوورەدین سۆفی)، کۆچەرۆ (مەتین ئەرسەلان)، سارا (ساکینە جانسز) و دەلال ئەحمەد (هوڵیا ئەرۆگڵو)دا، هەموو شەهیدانی قارەمان بە ڕێز و پێزانینەوە بەبیردەهێنمەوە. ئەو بەڵێنە دووبارە دەکەینەوە کە پێمان داون. خەیاڵەکانیان دەگەیەنینە حەقیقەت. ئەی شەهیدان، با دڵتان ئارام بێت؛ خوێنتان لە زەوی نامێنێتەوە! پێویستە بۆ هەموو بارودۆخێک ئامادە بین وڵاتپارێزانی هێژا! کەوتووینەتە سەردەمێکی زۆر گرنگ. لە ئێستادا ڕوون نییە کە ئەم پرۆسەیە چۆن بەرەو پێش دەچێت. پێویستە بۆ هەموو بارودۆخێک ئامادە بین. بەڵام بەر لە هەر شتێک پێویستە هەنگاوی ئاشتی و کۆمەڵگەی دیموکراتیکی ڕێبەر ئاپۆ، ڕێپێوانی سۆسیالیزمی دیموکراتیک بە بەهێزی پێشبخەین. بەم بۆنەیەوە بەناوی تەڤگەرمانەوە لە ئێستاوە سەرکەوتن بۆ هەمووتان دەخوازم. هەمووتان بە ڕێزەوە سڵاودەکەم. و دەڵێم بژی تێکۆشانی گەلەکەمان، بژی سەرۆک ئاپۆ. هەمیشە و هەمیشە سەرکەوتووبن!"

ماڵپەرى میدڵ ئیست ئای بڵاویکردەوە، قاهیرە هۆشداری توندى داوەتە  ئیسرائیل بۆ هەر هێرشێکی هاوشێوەى قەتەر بۆ سەر کەسایەتییەکانی بزووتنەوەی حەماس لە میسر وەک ڕاگەیاندنی شەڕ مامەڵەی لەگەڵ دەکرێت. بەرپرسانی باڵای میسر بە "میدل ئیست ئای"یان ڕاگەیاندووە، میسر ئاگادارى پیلانی ئیسرائیلە بۆ بە ئامانجگرتنی سەرکردەکانی بزووتنەوەی حەماس لە قاهیرەو هۆشداری داوەتە ئیسرائیل کە هەر هێرشێک بە هێز وەڵام دەدرێتەوە. سەرچاوەیەکی باڵای ئەمنی بەماڵپەرەکەى ڕاگەیاندووە، “ڕاپۆرتە هەواڵگرییەکان ئەوە دەردەخەن کە ئیسرائیل ماوەیەکە پیلانی تیرۆرکردنی سەرکردەکانی حەماس لە قاهیرە دادەڕێژێت، چونکە میسر پێشتر هەوڵێکی پێشووی لە کاتی دانوستانەکانی ئاگربەست لە شارەکەدا لە ماوەی دوو ساڵی ڕابردوودا پووچەڵ کردبووەوە”. ئەو سەرچاوە ئەمنییە وتی: هەر هەوڵێک بۆ سەر ژیانی سەرکردەکانی حەماس لەسەر خاکی میسر لەلایەن میسرەوە بە پێشێلکردنی سەروەری وڵاتەکەی دادەنرێت و بەو پێیەش بە ڕاگەیاندنی شەڕ لەلایەن ئیسرائیلەوە، کە ئێمە درێغی ناکەین لە تۆڵەسەندنەوە. هەرچەندە تا ئێستا بە فەرمی ڕانەگەیەندراوە کە کەسایەتییە سەرەکییەکانی بزووتنەوەی حەماس لە میسر ژیاون، بەڵام سەرچاوە ئەمنییەکە بە MEEی ڕاگەیاندووە، لە لێدوانە تایبەتەکاندا، چەند ساڵێکە چەند ساڵێکە لەو وڵاتە نیشتەجێن، تەنانەت پێش شەڕی ئێستای غەززە. ناسنامە و ژمارە و شوێنی وردیان بە هۆکاری ئەمنی ئاشکرا نەکراوە. بەگوێرەی ئەو سەرچاوەیە، بەرپرسانی میسر داوایان لە هاوتا ئیسرائیلییەکانیان کردووە بگەڕێنەوە بۆ دانوستانەکان و کار بۆ گەیشتن بە ئاگربەست لە غەززە بکەن، نەک ناوچەکە بەرەو شەڕی بێکۆتایی و پەرەسەندنی گرژییەکان ڕابکێشن. سەرچاوەکە ئاماژەی بەوەشکردووە، "پەیوەندییەکانی میسر و ئیسرائیل لە چەند مانگی ڕابردوودا بەهۆی بێبڕیاربوونی تەلئەبیب بەرامبەر بە ئەگەری ئاگربەستی غەززە گرژ بووە". بەرپرسانی میسر ئاگاداری هەوڵەکان بوون بۆ گواستنەوەی بەرپرسیارێتی داهاتووی غەززە - لەنێویاندا ئەگەری ئاوارەبوونی فەلەستینییەکان بۆ باکووری سینا - بۆ سەر قاهیرە.

دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا هەڕەشەی سەپاندنی سزای نوێ بەسەر ڕوسیادا لەسەر شەڕی ئۆکرانیا دووپاتکردەوە و دوو مەرجی دانا: ناتۆش بە هەمان شێوە و وڵاتانی ئەندامی ئەو وڵاتە باج بەسەر چیندا بسەپێنن. شەممە، 13ـی ئەیلوولی 2025، دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمەریکا ڕایگەیاند، ئامادەیە سزای گەورە بەسەر ڕووسیادا بسەپێنێت، بەڵام بەمەرجێک هەموو وڵاتانی ناتۆ ڕێکبکەون کە بەتەواوەتی کڕینی نەوتی ڕووسیا ڕابگرن و سزاکانی خۆیان جێبەجێ بکەن.  دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمەریکا لە تۆڕی کۆمەڵایەتی 'تروس سۆشیاڵ' نووسیویەتی "من ئامادەم سزای گەورە بەسەر ڕووسیادا بسەپێنم، کاتێک هەموو وڵاتانی ناتۆ لە کڕینی نەوتی ڕووسیا دەوەستن". ئاماژەی بەوەش کردووە، "کڕینی نەوتی ڕووسیا لەلایەن هەندێک وڵاتان شۆککە هێنەر بووە، و پێگەی دانوستانەکانیان لەگەڵ مۆسکۆ بەشێوەیەکی بەرچاو لاواز کردووە."  گوتیشی: وەک دەزانن، بردنەوەی ناتۆ لە دانوستانن و مامەڵەکردن لەگەڵ ڕووسیادا. زۆر کەم بووەتەوە، بەهەرحاڵ، من ئامادەم بڕۆم بۆ دانوستان هەر کاتێک ئێوە ئامادەبن. تەنیا بڵێن کەی؟. ترەمپ ڕاشیگەیاند، پێم وایە سەپاندنی 50% بۆ 100% باجی گومرگ بەسەر چیندا، بە تەواوی دەکشێتەوە، یارمەتییەکی گەورەش دەبێت بۆ کۆتاییهێنان بەجەنگی ئۆکرانیا و ڕووسیا، دەشڵێت: چین کۆنترۆڵێکی بەهێزی هەیە، تەنانەت دەستەڵاتیشی بەسەر ڕووسیادا هەیە، بۆیە ئەم گومرگانە ئەم دەستەڵاتە دەشکێنن. گوتیشی: ئەمە جەنگی ترەمپ نییە، هەرگیز دەستی پێنەدەکرد ئەگەر من سەرۆک بوومایە،  ئەمە جەنگی بایدن و زێلێنسکییە، من تەنیا لێرەم بۆ یارمەتیدانی ڕاگرتنی جەنگ و ڕزگارکردنی ژیانی هەزاران ڕووسی و ئۆکرانی. ترەمپ ڕوونیشی کردەوە، ئەگەر ناتۆ وەک ئەوەی من بڵێم بیکات، جەنگەکە بە خێرایی کۆتایی دێت، ئەگەر نا، ئێوە تەنیا کاتی من و وزە و پارەی ئەمەریکا بەفیڕۆ دەدەن.  

80 كۆچبەری كورد كە بەهۆی كونبوونی یەختەكەیان لە ناوەڕاستی دەریای ئیجە، ژیانیان كەوتبووە مەترسییەوە، لەلایەن پۆلیسی پاراستنی سنوورە ئاوییەكانی یەكێتیی ئەوروپاوە ڕزگار دەكرێن. درەنگانی شەوی ڕابردوو، یەختێكی كۆچبەران بە 80 سەرنشینەوە كە باس لەوە دەكرێت سەرجەمیان كوردن، لە دەریا ئیجە لەلایەن پۆلیسی كەناراوەكانی یۆنانەوە تەقەیان لێ دەكرێت و یەختەكەیان كون دەبێت، بەهۆیەوە ژیانیان دەكەوێتە مەترسییەوە. ڕەنج پشدەری، چالاكوانی بواری مافی پەنابەران لە ئەوروپا ڕاگەیاند، دوای ڕووداوی تەقەكردنەكە، كۆچبەرەكان پەیوەندییان پێوە كردووە و پێیان ڕاگەیاندووە كە ژیانیان لەمەترسیدایە. سەرچاوەیەك لە كۆمەڵەی پەنابەرە گەڕاوەكانی ئەوروپا دەلێت: بەرەبەیانی ئەمڕۆ شەممە كۆچبەرەكان لەلایەن پۆلیسی پاراستنی سنوورە ئاوییەكانی یەكێتیی ئەوروپاوە ڕزگاركران.

میدیاکانى تورکیا ئەمڕۆ بڵاویاننکردەوە ئیسرائیل بە بێدەنگی و بەنهێنى وەجبەی دووەمی سیستمى دژە مووشەک و چەند جۆرێکى دیکەى چەک و کەرەستەى سەربازى گەیاندوەتە حکومەت و ئیدارەی قوبرسی یۆنانی، ئەمەش دوابەدوای هەڕەشەکانی تورکیاو زیادبوونى گرژیەکان.  ئیدارەی قوبرسی یۆنانی بەهاوکارى ئیسرائیل  سیستەمی بەرگری ئاسمانی "باراک ئێم ئێکس"ی لە سەر خاکی قوبرس جێگیر کردووەو  ئامادەکاری دەکات بۆ بەرگریکردن لە بنکەی ئاسمانی خۆی لە پافۆس بە مووشەکەکانی باراک ئێم ئێکس کە لە ئیسرائیلەوە وەریگرتووە.  ئەو سیستمە موشەکانەی بەرگری ئاسمانی لە ئیسرائیلەوە دەگەنە بەندەری لیماسۆڵ گەڕۆکن و وەک سیستەمی بەرگری ئاسمانی نزم پۆلێن دەکرێن. ئەم سیستەمە دەتوانێت لە یەک کاتدا چەندین فڕۆکە بکاتە ئامانج و لە دژی کۆپتەر و فڕۆکە جەنگییەکان و فڕۆکە بێ فرؤکەوانەکان کاریگەرە. هەروەها ئەو مووشەکانە بەشێکن لە سیستەمی بەرگری ئاسمانی "ئاسن دۆم"ی ئیسرائیل. وەزیری بەرگری قوبرس ڕایگەیاند کە سوپای وڵاتەکەى لە ژێر هەڕەشەی ٤٠ هەزار سەربازی تورکیا لە TRNC دایە و جەختی لەسەر پێویستی بەرنامەی چەکی نهێنی کردەوە. ئیسرائیل وەجبەی دووەمی مووشەکی بەرگری ئاسمانی باراک ئێم ئێکسی ڕادەست کرد، کە بەشێکە لە سیستەمی "قوببەى ئاسنین" کە چوار ساڵ لەمەوبەر لەلایەن ئیدارەی قوبرسی یۆنانەوە فەرمانی پێکرابوو.  مووشەکەکانی بەرگری ئاسمانی لە بەرزایەکانى قوبرس  کە یەکەم وەجبەیان لە مانگی کانوونی دووەمی ساڵی ڕابردوو گەیشتە ئەوێ جێگیرکراون، بڕیارە وەجبەى دوەمیش لە دەوروبەری بنکەی ئاسمانی ئەندرێاس پاپاندرۆ لە پافۆس جێگیر بکرێن.

ئەمڕۆ شەممە نەوەی نەوێ بڵاویکردەوە، "بەشداری لە پێکهێنانی کابینەی نوێی حکومەتی عێراق دەکەین و لەنێو ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراقەوە کێشە و گرفتەکانی هاووڵاتییانی هەرێمی کوردستان چارەسەر دەکەین." میدیای فەرمی جوڵانەوەی نەوەی نوێ رایگەیاندووە کە بەشداریی لە پێکهێنانی کابینەی نوێی حکومەتی عێراقدا دەکەن، سەرەڕای ئەوەی سەرۆکی جوڵانەوەکەیان لە زینداندایە. جوڵانەوەکە چوار بەڵێنی سەرەکی بە هاوڵاتیانی عێراق و هەرێمی کوردستان دەدات. جوڵانەوەی نەوەی نوێ دووپاتیکردووەتەوە کە بەشداریی لە پڕۆسەی پێکهێنانی کابینەی نوێی حکومەتی عێراقدا دەکەن. ئەمەش لە کاتێکدایە کە سەرۆکی جوڵانەوەکەیان لە ئێستادا لە زینداندایە، بەڵام ئەمە نەبووەتە رێگر لەبەردەم هەوڵەکانیان بۆ بەشداریکردن لە پڕۆسەی سیاسی وڵاتدا. جوڵانەوەی نەوەی نوێ چوار بەڵێنی سەرەکی بە هاوڵاتیان دەدات، کە بریتین لە: 1.           تەوتینکردنی مووچە: سەرجەم مووچەی فەرمانبەران و خانەنشینانی هەرێمی کوردستان لەرێگەی بانکەکانەوە تەوتین دەکەن و بەمەش کۆتایی بە کێشەی دواکەوتنی مووچە لە هەرێمی کوردستان دەهێنن. 2.           گۆڕینی نوێنەرانی کورد لە بەغداد: کارێک دەکەن کە ناهێڵن نوێنەرانی پێشتری هەرێمی کوردستان لە بەغداد، جارێکی تر نوێنەرایەتیی کورد بکەن لە پەرلەمان و حکومەتی عێراقدا. 3.           پێشینەی هاوسەرگیری: پێشینەی هاوسەرگیری (سولفەی زەواج) بۆ سەرجەم گەنجان دابین دەکەن. 4.           قەرز و سولفە بۆ چین و توێژە جیاوازەکان: o             قەرز بۆ پڕۆژەی بچووک و مامناوەند بۆ دەرچووانی زانکۆ و پەیمانگاکان و خاوەن بەهرەکان. o             سولفەی عەقار بۆ سەرجەم کرێنشینانی هەرێمی کوردستان. هەموو ئەم قەرز و سولفانە لەڕێگەی حکومەتی عێراقی و بانکە عێراقییەکانەوە جێبەجێ دەکرێن.

نزیکەی 20 هەزار خانەنشینی پلە باڵای پێشمەرگە لە هەرێمی کوردستان مەترسیی کەمبوونەوەی مووچەکانیان لەسەرە، ئەمەش بەهۆی جێبەجێکردنی یاسای ژمارە 9ـی خانەنشینی یەکگرتووی عێراق کە لە ساڵی 2014 دەرچووە، لەبری یاسای خانەنشینی ساڵی 2007ی هەرێم. وەزارەتی دارایی عێراقیش وادەی بۆ حکومەتی هەرێم داناوە بۆ چارەسەرکردنی ئەم پرسە تا کۆتایی ئەمساڵ. بەگوێرەی بەدواداچوونێکى ڕۆژنامەوانى کە لە بەڕێوەبەرایەتی خانەنشینان دەستکەوتووە، نزیکەی بیست هەزار خانەنشینی پلە باڵای پێشمەرگە مووچەکانیان کەمدەبێتەوە. ئەم گۆڕانکارییە بەهۆی جێبەجێکردنی یاسای ژمارە 9ـی خانەنشینی یەکگرتووی عێراق دەبێت، کە یاسایەکی نوێترە لەچاو یاسا کارپێکراوەکەی ئێستای هەرێم. وەزارەتی دارایی عێراق داوای لە وەزارەتی دارایی و ئابووریی هەرێمی کوردستان کردووە، کە تا کۆتایی ئەمساڵ پرسی خانەنشینانی پێشمەرگەی هەرێم لە چوارچێوەی یاسای خانەنشینی یەکگرتووی عێراقدا چارەسەر بکرێت. تاوەکو ئێستا خانەنشینانی پێشمەرگە لەسەر بنەمای یاسای ژمارە 38ـی ساڵی 2007ی هەرێمی کوردستان مووچەکانیان وەردەگرن. لە بەرامبەردا، بەڕێوەبەرایەتیی خانەنشینی پێشمەرگە داوایکردووە کە خانەنشینی پێشمەرگە لەبری یاسای خانەنشینی یەکگرتووی عێراق، بەگوێرەی یاسای راژە و خانەنشینی ساڵی 2007 بێت. هۆکاری ئەم داواکارییەش بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە کە دەرماڵەی ژن و منداڵ و مەترسی لە یاسای 2007دا ماوەتەوە، بەڵام لە یاسای عێراقیدا نییە. بەدواداچوونەکان ئەوەیان دەرخستووە کە نزیکەی 20 هەزار پلەداری خانەنشینی پێشمەرگە، لە پلەکانی (ڕائید و موقەدەم و عەقید و عەمید و لیوا و فەریق ڕوکن و فەریق)، مووچەکانیان کەمدەبێتەوە. ئەم کەمبوونەوەیە بەهۆی ئەوەیە کە لە یاساکەی عێراقدا دەرماڵەی مەترسی و هاوسەرگیری و منداڵ بوونی نییە. بەمەش مووچەی پلەدارەکان لەنێوان 500 هەزار دینار تاوەکو نزیکەی دوو ملیۆن دینار کەمدەبێتەوە. لە وەزارەتی دارایی و ئابووریی هەرێم بڕیاردراوە ڕاپۆرتێکی ورد ئامادە بکرێت. پاشان گفتوگۆکانیان لەگەڵ دەستەی خانەنشینی نیشتمانی عێراق دەستپێدەکەنەوە بۆ دۆزینەوەی چارەسەرێک.

نادین ئەیوب، یەکەم کچە فەلەستینی کە بەشداری پێشبڕکێی شاجوانی گەردوون دەکات، دەڵێت دەیەوێت پەیامێک بۆ جیهان بنێرێت کە فەلەستینیەکان تەنها گەلێکی ئازارچێشتوو نین، بەڵکو خەون و ئاوات و ناسنامەیەکیان هەیە. هاوکات لەگەڵ بەردەوامی شەڕی نێوان ئیسرائیل و حەماس لە کەرتی غەززە کە زیاتر لە ٢٣ مانگە بەردەوامە، ئەو کچە تەمەن ٢٧ ساڵە خۆی ئامادە دەکات بۆ ئەوەی بۆ یەکەمجار لە مێژووی ئەو پێشبڕکێیەدا، کە بڕیارە لە مانگی نۆڤەمبەری ئەمساڵدا لە تایلەند بەڕێوەبچێت. ئەیوب لە چاوپێکەوتنێکدا لەگەڵ ئاژانسی فرانس پرێس لە دوبەی وتی: ئێمە تەنها خەبات و ئازارەکانمان نین. هەروەها فەلەستینییەکان منداڵن کە دەیانەوێت بژین، هەروەها ژنانی خەون و ئارەزوویان هەیە. ئەو ئاماژە بەوە دەکات کە لە ڕێگەی بەشداریکردنیەوە دەیەوێت تیشک بخاتە سەر جوانی خاکەکەی و دەوڵەمەندی میراتەکەی و لە سەرووی هەمووشیانەوە وێنەی مرۆیی گەلەکەی. ئەو ژنە گەنجە پێستی سپی و قژ قاوەیی درێژە لە پێشبڕکێکانی جوانکاریدا پەروەردە نەبووە. لە نێوان کەناری ڕۆژئاوای داگیرکراو و ئەمریکا و کەنەدا گەورە بووە و ئێستا لە نێوان ڕامەڵڵا و عەممان و دوبەی دەژی. ئەو دەڵێت: پەیمانگایەکی ڕاهێنانم لە ئیمارات دامەزراند بۆ دروستکەرانی ناوەڕۆک لە بوارەکانی پەیوەست بە بەردەوامیی و زیرەکی دەستکرد، دایک و باوکم ئەکادیمی بوون، بۆیە پاڵپشتیان کردوم  بۆ ئەوەی سەرنجم لەسەر خوێندنەکەم بێت. خاوەنی بڕوانامەی ئەدەبی ئینگلیزی و دەروونناسییە. لە ناوچەکانی فەلەستین وانە دەڵێتەوە و لەگەڵ ڕێکخراوە مرۆییەکان کاردەکات، پێش ئەوەی ڕۆڵێکی لە نمایشێکی جلوبەرگدا لە ئیتاڵیا پێشکەش بکرێت، ئەمەش سەرنجی بۆ لای خۆی ڕاکێشا. دوای بەدەستهێنانی یەکەم نازناوی، نادین ئەیوب بەشداری لە چالاکییە خێرخوازییەکان بۆ دامەزراوەکە کرد و لە ساڵی ٢٠٢٢دا بەشداری لە پێشبڕکێی شاجوانی زەویدا کرد، بەڵام ساڵی دواتر بەهۆی شەڕی غەززە کە لە ٧ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٣ سەریهەڵدا، لە بەشداریکردن لە شاجوانی گەردوون کشایەوە. لە کاتێکدا شەڕی وێرانکەر بەردەوامە، شاجوانی فەلەستین پێی وایە دەبێت دەرفەتەکە بقۆزێتەوە بۆ بەشداریکردن لە پێشبڕکێی ئەمساڵدا "بۆ قسەکردن لەسەر فەلەستین و نمایشکردنی فەلەستین لەسەر شانۆی نێودەوڵەتی". ئەو دەڵێت: گەلەکەمان پێویستی بە دەنگێکە. “ئێمە نامانەوێت ناسنامەکەمان بسڕدرێتەوە.” ئەیوب جەخت لەوە دەکاتەوە کە "نوێنەرایەتی وڵاتێک دەکات لە مافی خۆیدا"، کە نزیکەی ١٤٥ وڵات لە کۆی ١٩٣ وڵاتی ئەندامی نەتەوە یەکگرتووەکان دانیان پێدا دەنرێت. لە نیویۆرک، کۆمەڵەی گشتی نەتەوە یەکگرتووەکان ڕۆژی هەینی "بەیاننامەی نیویۆرک"ی پەسەند کرد، کە ئامانجی ئەوەیە پاڵنەرێکی نوێ بە چارەسەری دوو دەوڵەتی بۆ ململانێی فەلەستین و ئیسرائیل بدات و هەوڵدەدات "دەوڵەتێکی سەروەر و سەربەخۆی فەلەستین" دابمەزرێنێت. 142 وڵاتیش دەنگیان بە بڕیارنامەکە دا و 10 وڵاتیش بە نەخێر دەنگیان دا.

سەرۆکی سوریا ڕایگەیاند، هەر دەسەڵاتێک دوو ئەرکی سەرەتای هەیە، ئەویش پاراستنی خەڵک و دابینکردنی بژێوی ژیانیان. ئەمەش بنەمای سیاسەتی سوریا لە سەرەتای دامەزراندنیەوە بووە. لە چاوپێکەوتنێکیدا لەگەڵ کەناڵی ئەل ئەخباریە ئەحمەد شەرع سەرۆکى کاتى سوریا ئاماژەی بەوەکرد، پڕۆژەی ئاوەدانکردنەوە ڕێبازێکی درێژخایەنە، دەست پێدەکات لەوەی کە لەبەردەستدایە و لەسەر بنەمای ئەولەویەتەکانە، جەختیشیکردووەتەوە ئەوەی کە لەبەردەستدایە سنووردار نییە. لشەراع ڕوونیکردەوە، لە ئێستادا لە سوریا کار لەسەر چەند کەرتێک دەکرێت، لەوانە کشتوکاڵ. ئاماژەی بەوەشکرد، لە ماوەی نۆ مانگی ڕابردوودا نزیکەی 1150 هێڵی بەرهەمهێنانی نوێ زیادکراون، جگە لە دەستپێکردنەوەی کارگە لەکارکەوتووەکان. ڕوونیشی کردەوە کە ئیسرائیل پلانی داڕشتبوو بۆ دابەشکردنی سووریا و بیکاتە گۆڕەپانێکی ڕووبەڕووبوونەوە لەگەڵ لایەنەکانی دیکە، بەڵام بە ڕووخانی ئەو ڕژێمە سەری سوڕمابوو. ڕوونیشیکردەوە، ئیسرائیل ئەمەی بە لادان لە ڕێککەوتنەکەی ساڵی 1974 دادەنێت، سەرەڕای پابەندبوونی سوریا بەو ڕێککەوتنە لە سەرەتاوە. شەراع جەختی لەوە کردەوە کە سوریا نایەوێت لەگەڵ هیچ وڵاتێک لە حاڵەتێکی دڵەڕاوکێ و گرژیدا بێت و تۆپەکەش لە گۆرەپانی ئەو وڵاتانەیە کە ناکۆکی و نائارامی هاندەدەن. جەختیشی لەوە کردەوە کە سوریا بەدوای پەیوەندییەکی هێمنانە لەگەڵ هەموو وڵاتانی جیهان و ناوچەکەدا دەگەڕێت. لەبەشێکى دیکەى چاوپێکەوتنەکەیدا سەرۆکى سوریا  ئاماژەی بەوەدا کە ناکۆکییەک لە سوەیدا لە نێوان بەدەوییەکان و ئەندامانی کۆمەڵگەی دروزەکان سەریهەڵدا و ئەو ناکۆکییە پەرەی سەند و بوو بە توندوتیژی. جەختیشی لەوە کردەوە کە ئەرکەکە ڕاگرتنی خوێنڕشتنە، هەروەها لیژنەکان پێکهێنراون بۆ لێکۆڵینەوە لە ڕاستییەکان و لێپرسینەوە لە هەموو ئەو کەسانەی کە سووکایەتی یان دەستدرێژییان کردووە. سەبارەت بەڕێککەوتنەکانیان لەگەڵ هەسەدە ئەحمەد شەرع دەڵێت:  دانوستانەکان لەگەڵ هەسەدە بە باشی بەڕێوەدەچێت، بەڵام پێدەچێت جۆرێک لە دواکەوتن یان وەستان لە جێبەجێکردنی ڕێککەوتنەکەدا هەبێت. هەروەها ئاماژەى بەوەشدا،  ئامانجمان بوو تا کۆتایی مانگی کانوونی یەکەمی داهاتوو بڕگەکانی جێبەجێ بکەین. له کۆتاییدا سوریا دەستبەردارى یەک بست له خاکی خۆی نابێت، ئەمەش سوێندێکه که لەبەردەم خەڵکدا سوێندمان خوارد: پێویسته هه موو خاکی سوریا بپارێزین و سوریا یه کگرتوو بکه ین".

ئەندامێکی دەستەی کارگێڕی مەکتەبی سیاسی پارتی دیموکراتی کوردستان دەڵێت: عێراق پێویستی بە یاسا و دادگا هەیە بۆ کۆنتڕۆڵکردنی میلیشیا و لە یاسا دەرچووان. هۆشیار زێباری، ئەندامی دەستەی کارگێڕی مەکتەبی سیاسی پارتی دیموکراتی کوردستان لە چاوپێکەوتنێکی ڕۆژنامەوانیدا لەگەڵ ڕۆژنامەی( ناشناڵ) ڕایگەیاند: عێراق دەرفەتێکی زێڕینی لەبەردەمدایە بۆ ئەوەی هەنگاو بەرەو پێشەوە بنێت، ئێستا دۆخی ئەمنی لە تەواوی عێراق باشترە و هێرشی تیرۆریستی کەمتر بووەتەوە، بۆیە دەتوانێت وەبەرهێنەری بیانی ڕابکێشێت. زێباری ئاماژەی بەوەشکردووە، دۆخی عێراق هاندەر بووە بۆ کۆمپانیاکانی ئەمەریکا بەتایبەتی لە بواری نەوت، بێنە عێراق و وەبەرهێنان بکەن. سەبارەت بە هێرشە درۆنییەکانی سەر هەرێمی کوردستانیش، هۆشیار زێباری دەڵێت: حکوومەتی عێراق نیازێکی پاکی هەیە و لێکۆڵینەوەی کردووە، بەڵام دوای تەواوبوونی لێکۆڵینەوەکان، بکەرانی هێرشە درۆنییەکانی ئاشکرا نەکردووە. هاوکات وتیشى: حکومەتی عێراق نیازى پاکە، هەرچەندە دۆخەکە بە تەواوی سەقامگیر نەبووە، هێرشی فڕۆکه بێفڕۆکەوانەکان كە وەبەرهێنانەکانی ئەمریکای لە هەرێمی کوردستانی به ئامانجگرت، رەنگە زیان بە متمانەی وەبەرهێنەران بەگەیەنێت. ئەوەشى باسکرد کە حکومەتی عێراق لێکۆڵینەوەی لەم دۆسیەیە کرد، بەڵام کاتێک لێکۆڵینەوەکە تەواو بوو، ناوی  تاوانبارانی دەستنیشان نەکرد، ئەوەش بۆ وەبەرهێنەران بێهیواکەرە. ئاشکراشیکرد، عێراق لە هەموو شتێک زیاتر، پێویستی بە ژینگەیەکی باش و ئارام هەیە بۆ وەبەرهێنەران، هەروەها پێویستی بە یاسا و دادگا هەیە بۆ کۆنتڕۆڵکردنی میلیشیا و لە یاسا دەرچووەکان. 

 کاتژمێر حەوتی بەیانی ئەمڕۆ بەهۆی رووداوێکی هاتوچۆ لەسەر شەقامی پشتێنەی کەرکوک نزیک هەفتەبازاڕ، پێنج کەس گیانیان لەدەستداوە و سێی دیکەش برینداربوون سەرلەبەیانی ئەمڕۆ شەممە 13ـی ئەیلوولی 2025،  ڕووداوێکی سەختی هاتوچۆ لەڕێگای بازنەیی کەرکووک ڕوویدا، سەرچاوەیەک لە نەخۆشخانەی ئازادیی کەرکوک وتى:  پێنج کەس گیانیان لەدەستداوە و سێی دیکەش برینداربوون.  بەپێی وتەی شاهێدحاڵەکان ،بارهەڵگرێک کە لەقەراغ ڕێگاکە وەستاوە و شۆفێرەکەی خەریکی خواردنی نانی بەیانی بووە، ئۆتۆمبێلێکی جۆری ئۆپڵ کەشەش سەرنشین و شۆفێرەکەی تێدابووە، کۆنترۆڵی خۆی لەدەستداوە و خۆی کێشاوە بە بارهەڵگرەکە، بەهۆی ڕووداوەکەوە پێنج کەس لەسەرنشینانی ئۆتۆمبێڵی ئۆپڵەکە گیانیان لەدەستداوە و سیانی دیکەش بەسەختی برینداربوونە.