پێشەوا هەورامی: هەرێم بە یاسا داهات ڕادەست دەکات

هاوڵاتی بەرێوەبەری گشتی پلاندانان لە وەزارەتی کشتوکاڵی ھەرێم رایگەیاند، لەگەڵ حکومەتی عێراق گەیشتوون بە رێککەوتن بۆ ئەوەی پشکی کوردستان لە وەرگرتنی گەنم زیاد بکرێت.   د.زێدا محەمەد کەریم، بەرێوەبەری گشتی پلاندانان لە وەزارەتی کشتوکاڵی ھەرێم لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەنوسیدا باسی لەوەشکرد، حکومەتی ھەرێم ناڕازییە لەو پشکەی بەغداد بۆ گەنمی جوتیارانی کوردستانی دیاریکردووە کە بڕەکەی ٣٧٥ ھەزار تۆنە. وتیشی، بۆیە لەگەڵ لیژنەی باڵای کڕینەوەی گەنم لە حکومەتی فیدڕاڵ رێککەوتوون، ئەگەر گەنمی جوتیاران لە ٣٧٥ ھەزار تۆن زیاتربوو، پشکی کوردستان لە کڕینەوەی گەنم زیاتر بکرێت.    

هاوڵاتی سەرۆکی دامەزراوەی باڵای هەڵبژاردنەکانی تورکیا، رایگەیاند پێیان وایە بە بەراورد بە گەڕی یەکەم، ئەنجامی گەڕی دووەمی هەڵبژاردنی سەرۆك كۆمار زووتر رادەگەیەندرێت. ئەحمەد یەنەر سەرۆکی دامەزراوەی باڵای هەڵبژاردنەکان لە تورکیا دوای دەنگدانی وەڵامی پرسیارەکانی رۆژنامەنووسانی دایەوە و رایگەیاند: هاووڵاتییان هاوشێوەی گەڕی یەکەم، لەگەڕی دووەمیشدا چ لە دەرەوەی وڵات و چ لە ناوخۆ بە گرنگییەکی زۆرەوە بەشدارییان هەڵبژاردنەکاندا کردووە. وتیشی: "هیوادارم ئەنجامەکان ببنە خێر و خۆشی بۆ گەل و دیموکراسیی تورکیا و پارتە سیاسییەکان و کاندیدەکانمان، هەڵبژاردنەکانمان تا ئێستا بەبێ هیچ کێشە و گرفتێک بەڕێوە دەچێت، دووبارە هیوای بەختێکی باش بۆ خەڵکی تورکیا دەخوازم". سەرۆکی دامەزراوەی باڵای هەڵبژاردنەکان لە تورکیا لە وەڵامی پرسیارێکدا سەبارەت بە کاتی راگەیاندنی ئەنجامەکان وتی: "وەک دەزانرێت هەڵبژاردنەکانی 14ی ئایار بە بەشداریی کاندیدانی سەرکۆمار و 24 پارتی سیاسیی بەڕێوەچوو، بەو پێیەی لەم هەڵبژاردنەدا تەنها کاندیدەکانی سەرکۆمار کێبڕکێ دەکەن، پێمان وایە زووتر ئەنجامەکان رادەگەیەندرێت".

هاوڵاتی وەزیرى دارایى هەرێم رایدەگەیەنێت؛ حکومەتى هەرێم پابەندى رێککەوتنەکەیەتى لەگەڵ بەغداد. دەشڵێت: هەندێک لەو گۆڕانکارییانەى لە لیژنەى دارایی کراوە پێچەوانەى دەستور و یاسایە. ئاوات شێخ جەناب ئەمڕۆ یەکشەممە لەمیانی کۆنگرەیەکی رۆژنامەوانیدا لەبارەی گۆڕانکاریەکانی یاسای بودجە لە لیژنەی دارایی پەرلەمانی عێراق، رایگەیاند، "ئەو رێککەوتنەی حکومەتی هەرێم لەگەڵ بەغدا کردویەتی لە ئەنجامی جەولەیەکی دورودرێژی دانوستان بوە کە لە 2019 دەستیپێکرد سەرئەنجام یاسای بودجەی 2020 رێککەوتنمان لەسەرکرد بەڵام نەگەیشتە پەرلەمان، دواتر بۆ یاسای بودجەی 2021 رێککەوتنمان کرد و لە پەرلەمان پەسەندکرا، ئەم دو رێککەوتنە پێشکەوتنی بەخۆوەبینی بۆ ئەم رێککەوتنەی دوایی، کە لەسەر بودجەی 2023، 2024 و 2025 رێککەوتین، ئەو رێککەتنە سیاسیەی کرا ئیدارەی دەوڵەتی لێدروستبو کە دواتر حکومەتی پێدروستکرا و لە پەرلەمان دەنگی لەسەردرا". ئاماژەی بەوەشکرد، پێیانوایە هەر دەستکاریەک لە پڕۆژەی بودجەدا بکرێت لە دەرەوەی رێککەوتنی هەرێمی کوردستان و بەغدا بەنادەستوری و یاسایی ناودەبەن، "هەروەها بڕیارێکی دادگای فیدڕاڵی هەیە کە هەمو دەستکاریەکی دەقەکانی حکومەت تایبەت بە بودجە لە پەرلەمان رەتدەکرێتەوە، لیژنەی دارایی پەرلەمانی عێراق مافی زیادکردن یاخود لابردنی دەقیان نیە". دەشڵێت: ئێمە پابەندی رێککەوتنەکانی نێوان و هەرێم و بەغدا و پرۆژەیاسای بودجەی 2023 دەبین و لە دەرەوەی ئەوانەش هەر گۆڕانکارییەک بکرێت بە ناسایی دەزانین. لەبارەى پاشەکەوتى موچەى فەرمانبەرانیشەوە، ئاوات شێخ جەناب وتى،" لەوەى ئەولەویەتى وەزارەتى دارایی دابینکردنى موچەى فەرمانبەرانە، بەڵام ئەوەى پەیوەستە بە پاشەکەوتى موچە ئەوەیە کە ئەو پاشەکەوتە مافە و ئێمە لە ئامانەتەوە کردومانە بە قەرز لەسەر حکومەت بۆئەوەى نەفەوتێت، بەڵام کە بە بڕگەیەک لەلایەن لیژنەى داراییەوە زیادکراوە دەبو دور لە موزایەدەى سیاسى ئەوە بکرایە کە تەخسیساتى بۆ دابنرایە، بەڵام ئەوە نەکراوە، ئەو پارەیە لە کوێ دەهێنرێت؟. ئاوات شێخ جەناب پەیوەست بەو قەرزەی کە لەرابردودا لە رێگەی بانکی بازرگانی عێراقییەوە کراوە، وتی، "کاتی خۆی داوامان کردوە پێدانەوەی قەرزەکە بکرێتە 10 ساڵ، بەڵام لە بودجەی 2021 رێککەوتنمان کرد و کرا بە 7 ساڵ و لە بودجەی 2023 هەمان شت دوبارەکرایەوە بەڵام لە لیژنەی دارایی کراوە بە پێنج ساڵ کە بدرێتەوە، لەکاتێکدا لە بنەڕەتدا پشکی کورد کە 12.67% غەدرێکی گەورەیە و بەبێ گەڕانەوە بۆ هەرێم کەمکراوەتەوە، ئێمە نایشارینەوە بەومەرجە رازی بوین بە 12.67% کە مانگی 10 سەرژمێری بکرێت کە بەپێی ئامارەکان کورد 14%یە". ئەوەشی خستەڕو، "سەرەڕای ئەوەی کە هەمو پڕۆسەی نەوتی ئێمە قابیلی پێداچونەوەیە لە رێگەی چاودێری دارایی حکومەتی بەغدا و هەرێم هاتون زیادکردنێکی نامەعەقولیان کردوە کە دەبێت دوای ئەو پڕۆسەیە لە لایەن وەزارەتی دارایی عێراقەوە وردبینی بۆ بکرێت، هەروەها مەرج دانراوە کە ئەگەر بڕیارەکە جێبەجێ نەکرا ئەوا پشکی هەرێم دەبڕدرێت و فەرمانبەران سزادەدرێن کە نەدەبوایە ئەمە بکرێت".

هاوڵاتی لە ناوچەی کانیا خەزالان-ی پارێزگای روحای باکوری کوردستان، لایەنگرانی ئاکەپە هێرشیان کردە سەر چاودێرانی سندوقەکانی دەنگدان کە رێگەیان نەداوە بە کۆمەڵ دەنگ بدەن. بەگوێرەی دیمەنێکی ڤیدیۆیی کە لە تۆڕە کۆمەڵایەتیەکان و مالپەڕە هەواڵییەکانی باکوری کوردستاندا بڵاوکراونەتەوە، ژمارەیەک لایەنگری پارتی داد و گەشەپیدان (ئاکەپە)ی دەسەڵاتدار لە ناوچەی کانیا خەزالانی روحا هەوڵیانداوە بە کۆمەڵ دەنگ بدەن. چاودێرانی پارتە سیاسیەکانیش رێگەیان لەم خروقاتە گرتووە و بۆیەش لەنێوانیاندا ئاڵۆزی دروست بووە. باسی ئەوە دەکرێت کە لە ناوچەی ئەیوبیەی روحاش لایەنگرانی ئاکەپە هەوڵیانداوە بە کۆمەڵ دەنگ بدەن، بەڵام لەو کاتەدا عەلی شەکەر پەرلەمانتاری جەهەپە لەوێ بووە و چاودێری سندوقەکانی دەنگدانی کردووە و هەوڵیداوە رێگری بکات، بەڵام لایەنگرانی ئاکەپە هێرشیان کردووەتە سەری.  

هاوڵاتی سەلاحەدین دەمیرتاش داوای لە هاوڵاتیانی تورکیا کرد ئەمڕۆ بچنە سەر سندوقەکانی دەنگدان و هاوسەرۆکی هەدەپەش دەڵێت، بڕوایان وایە سبەینێ رۆژێکی نوێ دەبێت. خولی دووەمی هەڵبژاردنی سەرۆکایەتی تورکیا ئەمڕۆ دەستی پێکرد. پارتی چەپی سەوز و پارتی دیموکراتی گەلان هاوشێوەی خولی یەکەمی هەڵبژاردن کە ١٤ی ئایار بەڕیوەچوو، پشتگیری لە کەمال کلچدارئۆغلۆ کاندیدی ئۆپۆزسیۆن دەکەن. سەلاحەدین دەمیرتاش هاوسەرۆکی پێشووی هەدەپە کە حەوت ساڵە لە زینداندایە لە تویتێکدا بە رستەیەک باسی لە پرۆسەی دەنگدان کرد. سەلاحەدین لە تویتەکەیدا وتی، " تکایە مافی دەنگدانتان بەکار بهێنن." لەلایەکی دیکەوە میدحاد سانجار هاوسەرۆکی هەدەپە کە لە ئەنقەرە دەنگیدا رایگەیاند کە تورکیا لە قۆناغێکی مێژووییدایە. سانجار کە بۆ رۆژنامەنووسان قسەی کرد ئاماژەی بەوەکرد کە پێویستە هاوشێوەی چاودێران، هەموو هاوڵاتیەک ئاگاداری دەنگەکەی بێت و بیپارێزێت .  وتیشی، " تاوەکو هەڵبژاردن کۆتایی دێت و ژماردنی دەنگەکان تەواو دەبێت، پێویستە چاودێری بکرێت و دەنگەکان بپارێزرێن. ئێمە بۆ داهاتوویەکی رۆناک ئەرکی سەرشانمان جێبەجێ کردووە. بڕوامان وایە سبەینێ رۆژێکی جیاواز دەبێت."

هاوڵاتی سبەی دووشەممە سیستەمی كامێراكانی تیژڕەویی پۆینت تو پۆینت لە سنووری پارێزگای سلێمانی دەکەوێتە کار.  دوای كه‌وتنه‌كاری كامێراكانی چاودێری تیژڕه‌وی ناسراو به‌خاڵ بۆ خاڵ بۆ ماوه‌ی هه‌فته‌یه‌ك به‌شێوه‌ی تێست، له‌سبه‌ینێ دووشه‌ممه‌وه‌ 29ی ئایاری 2023ه‌وه‌، كاتژمێر 8:00ی سه‌رله‌به‌یانی له‌هه‌ردوو ڕێگه‌ی (سلێمانی- دوكان)، كامێراكان تیژڕه‌وی ئۆتۆمبێل تۆمار ده‌كه‌ن. هاتوچۆى سلێمانی داوا دەکات، شۆفێران پابەندبن بەو خێراییەى لە رێگەکە دیاریکراوە  لەبارەی شێوازی تۆماركردنی سەرپێچی بۆ شۆفێران و خێرایی رێگەپێدراو، بەهمەن عەبدوڵا وتەبێژی هاتوچۆی سلێمانی پێشتر ڕایگەیاند، "خاڵی سەرەتای دەستپێكی كامێراكە تا كۆتا كامێرا بەرزترین خێرایی كە شۆفێری سەرپێچیكار تۆماری كردوە، بەپێی ئەو خێراییە سزاكەی بۆ تۆماردەكرێت، بۆ نمونە تاسڵوجە بۆ دوكان 100 خێرایی رێگە پێدراوكیلۆمەترە لەكاتژمێرێكدا لە شوێنەكانی نیشتەجێبون 80 كیلۆمەترە لەكاتژمێرێكدا، پاش ئەوەی شوێنی نیشتەجێبون تەواو دەبێت خێراییەكە دەچێتە 100 كیلۆمەتر لەكاتژمێرێكدا، هیواداریشین كەس سەرپێچی نەكات بۆئەوەی كۆمپانیای جێبەجێكاری كامێرای پۆینت تو پۆینت ئیفلاس بكات". سەبارەت بەبڕی سزاكان، وتەبێژی هاتوچۆی سلێمانی ئاشكرایكرد، "پێنج سزامان هەیە لە 70 هەزار دینارەوە تا 250 هەزار دینار دەستپێدەكات، لەیەك كیلۆمەتر تا 15 كیلۆمەتر لەو خێراییەی بۆ شەقامەكە دیاریكراوە 70 هەزار دینارە و بەو شێوازە بەرزدەبێتەوە تا دەگاتە 250 هەزار دینار، لەو 12 كامێرایەی لەهەر سایدێكی رێگای تاسڵوجە- دوكان دانراوە لەكامیان بەرزترین خێرایی تۆماركردبێت ئەوەیانی بۆ هەژماردەكرێت و بەپێی ئەو خێراییە سزاكەی بۆ تۆماردەكرێت".  

بەرپرسێکی پارێزگای سنە ئاشکرای دەکات لە سێ بازاڕچەوە زیاترین کاڵای بیانی لە هەرێمی کوردستانەوە رەوانەی ئێران کراوە کە زۆربەی کاڵاکان ئامێرە کارەباییەکانی ناوماڵ بون. بەختیار خەلیقی، بەڕیوەبەری گشتی بەڕێوبەرایەتیی پیشەسازی و کانزا و بازرگانیی پارێزگایی سنە لە رۆژهەڵاتی کوردستان رایگەیاند، لە دوو مانگی بەهاری ئەمساڵدا بە بەهای نزیکەی چوار ملیۆن دۆلار کاڵا لە سێ بازاڕچەی بانە و مەریوان رەوانەی رۆژهەڵات و ئێران کراوە. خەلیقی ئاماژەی بەوە کردوە؛ لە 14 مانگدا بە بەهای نزیکەی 44 ملیۆن دۆلار کاڵا لە سنوری پێنجوێن و خورماڵ بۆ بازاڕچەکانی ملەخورد و خانمەشێخان لە مەریوان و سەیرانبەن لە بانە رەوانە کراون و لەوێشەوە بۆ شارەکانی ئێران گوازراونەتەوە. وتویەتی: زۆربەی ئەو کاڵا بیانیانەی لەو سێ سنورەوە هاوردە کراون، ئامیڕی کارەبایی وەک جلشۆر، ساردکەرەوە ، بەفرگرە و کتری و قۆری بون. ئەو بەرپرسە رونی کردوەتەوە داهاتی ئەو سێ سنورە قازانجی بە زیاتر لە 288 هەزار کەس لە رۆژهەڵات و ئێران گەیاندوە.

هاوڵاتی خولی دووەمی هەڵبژاردنی سەرۆکایەتی تورکیا ئەمڕۆ کاتژمێر هەشتی بەیانی دەستی پێکردووە و تاوەکو پێنجی ئێوارە بەردەوام دەبێت. کۆمسیۆنی هەڵبژاردنەکانی تورکیاش حەوت رێوشوێن و رێنمایی راگەیاندووە. رێنماییەکانی کۆمسیۆنی هەڵبژاردنی تورکیا بەم شێوەیەیە: ئەمڕۆ فرۆشتنی هەموو جۆرە خواردنەوەیەکی کحولی تاوەکو 12ی شەو قەدەغەیە. ئەمڕۆ هەموو قاوەخانە، کافێ و شوێنە گشتیەکان دادەخرێن. هۆڵی زەماوەند و ئاهەنگەکان دوای کاتژمێر شەشی ئێوارە دەکرێنەوە. جگە لە هێزە ئەمنیەکان، کەس بۆی نییە چەک هەڵبگرێت. بانگەشەی هەڵبژاردن تاوەکو کاتژمێر ١٢ی ئەمشەو قەدەغەیە. تاوەکو هەموو سندوقەکان نەکرێنەوە نابێت هیچ هەواڵ و زانیاریەکی جیاواز بڵاوبکرێنەوە. ئەمڕۆ لەنێوان کاتژمێر شەش و بۆ نۆی شەو تەنیا کۆمسیۆنی هەڵبژاردنەکانی تورکیا زانیاری بڵاودەکاتەوە. دوای کاتژمێر نۆی شەو قەدەغەی سەر ڕۆماڵ و هەواڵ هەڵدەگیرێت.

هاوڵاتی حەیان عەبدولغەنی، وەزیری نەوتی عێراق لە دوایین کۆبوونەوەی لیژنەی نەوت و غازی ئەنجومەنی نوێنەراندا ئاماژەی بەوەکرد، نەوتی کەرکوک و ھەرێمی کوردستان بەو ناوچانەدا تێدەپەڕێت کە بوومەلەرزەکەی مانگی شوبات زیانی پێگەیاندووە، بەوھۆیەش ھەناردەی نەوت بە تەواوی راگیراوە. باسی لەوەشکردوە، لەئێستادا چاوەڕێی ھاتنی وەفدێکی تورکیان بۆ عێراق بەمەبەستی گفتوگۆکردن لەسەر دیاریکردنی وادەیەک بۆ دەستپێکردنەوەی ھەناردەی نەوت لەرێگەی بەندەری جەیھانەوە. لای خۆیەوە کازم توکی، ئەندامی لیژنەی نەوت و غاز لە ئەنجومەنی نوێنەران دەڵێت، لە کۆبوونەوەکەدا بۆیان دەرکەوتووە کە تورکیا تا ئەو کاتەی عێراق لەو ١.٥  ملیار دۆلارەی خۆش نەبێت کە دادگای پاریس بەسەریدا سەپاندویەتی، راگرتنی ھەناردەی نەوت وەک کارتی فشار دژی بەغدا بەکاردەھێنێت.

سەرەڕای زۆربونی رێژەی بارانبارین بەنداوی مەهاباد لە رۆژهەڵاتی کوردستان پڕ نەبوە و بەرپرسێک دەڵێت: ئاو و کارەبا لەو بەنداوە کەمی کردوە. بەهمن میلادی، جێگری بەڕێوبەری ئاوی مەهاباد رایگەیاند؛ بەنداوی شارەکە 88%ی پڕ بوە و پێویستی بە 13 ملیۆن مەتر سێجا ئاوی دیکە هەیە بۆ ئەوەی ئەو بەنداوە بە تەواوەتیی پڕ ببێت. بە وتەی میلادی: سەرەڕای زیادبونی باران لە ئەمساڵدا بەڵام تەنها 1.27 مەتر سێجا ئاو لە چرکەیەکدا دەڕژێتە بەنداوی مەهاباد لە کاتێکدا ساڵی رابردو لە هەر چرکەیەکدا 18 مەتر سێجا ئاو لەو بەنداوە بەردراوەتەوە. ئاماژەی بەوەکردوە؛ بەرهەمهێنانی ئەمساڵی کارەبا لە بەنداوەکە هەزار و 909 مێگاوات بوە کە دەکاتە یەک لەسەر سێی کارەبای بەرهەمهاتوی ساڵی رابردو. بەنداوی مەهاباد بە یەکێک لە 10 بەنداوە گەورەکان لە ئێران ئەژمار دەکرێت کە توانای گلدانەوەی 197 ملیۆن مەترسێجا ئاوی هەیە و سەرەڕای دابینکردنی ئاوی خواردنەوە بۆ دانیشتوانی شاری مەهاباد، 48 هەزار دۆنم زەوی کشتوکاڵی سود لە ئاوی بەنداوەکە وەردەگرن.

هاوڵاتی بزوتنەوەی گۆڕان داوای کۆبونەوەی لوتکەی پارتە سیاسییە سەرەکیەکانی هەرێمی کوردستان دەکات بۆ چارەسەری کێشە سیاسییەکان و دەستپێشخەرییەک رادەگەیەنێت بزوتنەوەی گۆڕان لەراگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە، "پاش چەندین هەوڵی بزوتنەوەی گۆڕان بۆ هێورکردنەوەی دۆخی سیاسی هەرێمی کوردستان و چارەسەری ناکۆکییەکان لە ڕێگەی دامەزراوە فەرمیەکانەوە، جارێکی دیکە پرسی کاراکردنەوەی کۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردن و ڕاپرسی کوردستان لێکترازانێکی تری دروستکرد" ئاماژەی بەوەشکردوە، "بزوتنەوەی گۆڕان لە (31ی (شوبات/2)ی 2021دا پڕۆژەیەکی بۆ هەمواری یاسای هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان پێشکەشکرد، داوای کاراکردنەوەی کۆمسیۆنی کرد لە پێناوی هەڵبژاردنێکی پاک و بێگەرد لەکاتی یاسایی خۆیدا، بەڵام بۆ ئەم پرسە هیچ هەنگاوێکی پراکتیکی نەنرا، دواجار پێنج لایەنی سەرەکی لە رۆژی 11ی (ئازار/3)ی 2023 ڕێکەوتنێکیان ئیمزاکرد کە ئەم دوپرسە ڕەهەندی نیشتمانییان هەیە و پێویستە بەسازان و هاوتەریب هەموار و کارا بکرێنەوە". بزوتنەوەی گۆڕان دەشڵێت، "بزوتنەوەکەمان سیاسەتی سەربەخۆی خۆی هەیە، کە پێداگرییە لە بنەما یاساییەکان و گەڕانەوەی شکۆ بۆ دامەزراوەکان، بۆ ڕێگەگرتن لەبەردەوامی ئەم دۆخە و لێکترازانی زیاتر، هەروەها ڕێگەنەدان بە پێشێلکردنی یاسا و بنەماکانی سازانی نیشتمانی هیچ کۆبونەوەیەکی کۆمسیۆن بەپێویست نازانین". ئەوەشیخستۆتەڕو، "وەکو ئەرکی نیشتمانی و سیاسی لەپێناو دۆزینەوەی دەرچەیەک بۆ چارەسەری ناکۆکیەکانی هەرێم و پێشهاتە نوێیکانی گۆڕەپانی سیاسی عێراق و دورخستنەوەی مەترسی لەسەر گوزەرانی خەڵک و پاراستنی قەوارەی هەرێم، بزوتنەوەی گۆڕان داوای کۆبونەوەی لوتکەی پارتە سیاسییە سەرەکیەکان دەکات".

هاوڵاتی دکتۆر ڕێواز فایەق لە ئەمڕۆ شەممە د.ڕێواز فایەق سەرۆکی پەرلەمانی هەرێمی کوردستان لەمیانی کۆنفرانسێکدا لە شاری هەولێر باسی لە دانیشتنەكەی پەرلەمانی هەرێمی كوردستان كردو و لایەنە یاساییەكانی نایاساییبوونی بڕیارەكەی پەرلەمانی بۆ كاراكردنەوەی كۆمسیۆن ڕوونكردەوە. سەرۆکی پەرلەمان رایگەیاند، رۆژی پێش کۆبونەوەکە "هێشتا هەردو مەکتەبی سیاسی یەکێتی و پارتی لە کۆبونەوەکەدا بون و هێشتا لە پیرمام بون، کاک هێمن داوایکرد دەبێت دانیشتنی پەرلەمان بکرێت و بڕگەیەک زیادبکرێت لەگەڵ موننا قەهوەچی هاتبون". وتیشی، "وتم رازیم نیم هێشتا شاندەکەمان لە پیرمامە و هێشتا لە کۆبونەوەداین و مەسەلەیەکی ئەخلاقیە و هێشتا هەڤاڵەکانم پێیان نەوتوم کۆبونەوەکە بکە، بۆیە رازی نیم، ئێستا ناتوانیت دایبنێیت چونکە کاتژمێر 3:00ی عەسرە و بەیانی کۆبونەوە سەعات 10:00یە و ناکاتە 24 کاتژمێر و پێنج سەعاتی کەمە و 19 سەعات دەکات". باسی لەوەشکرد،" هێمن هەورامی لە وەڵامدا وتی “جەنابی سەرۆک پێی وتوم بیکەم”، لەبەردەمی ئێمەدا تەلەفۆنێکی بۆ هات وتی ئەوە تەلەفۆنی “جەنابی سەرۆکە: و پێم دەڵێت بیکە و دەبێت بکرێت، وتم تۆ بیکە ئێمەش دەزانین چی دەکەین، دواتر کاتێکی کەم لەبەردەمماندا بوو بۆ گفتوگۆکردن لەگەڵ فراکسیۆنی یەکێتی و بڕیارمدا ئەو دەسەڵاتی یاسا پێیداوم بەکاری بهێنم، چۆن دەسەڵاتی سەرۆکی پەرلەمانە ڕۆژی کۆبوونەوەکە دیاری بکات هەر لەناو ئەو بڕگەیە هاتووە کە دەسەڵاتیەتی دوای بخات." سەرۆکی پەرلەمان جارێکی دیکە جەختدەکاتەوە کە "ئەوەی لە کۆبونەوەی 23ی ئایاری 2023 لە ناو پەرلەمان رویداوە ناقانونی و ناپەیڕەوییە، ئیرادەی یەکێتی لەگەڵ ئیرادەی هێزە سیاسیەکانی دیکە کە هەمومان پێکەوە پاکێجێکمان هەبوە و ناکرێت هەڵبژاردنمان لەسەر فەرز بکرێت بەو قانونە". پەیوەست بە بڵاوکردنەوەی بڕیارەکە لە رۆژنامەی وەقایعی کوردستان، سەرۆکی پەرلەمان وتی، "بەکارهێنانی وەزارەتی داد کە بەداخەوە وەزیری داد سێ خول سکرتێری پەرلەمان بوە و کاری سکرتێری پەرلەمان ئەوەیە کە بەشێوازێکی یاسایی دانیشتنی پەرلەمان بەڕێوەبچێت، لە هەمومان باشتر دەزانێت کە ئەوەی رویداوە نایاساییە بەڵام بەداخەوە ئیرادەی راگرتنی نەبو، سبەی ئەنجومەنی دادوەری کۆدەبێتەوە و داوا دەکەم رۆڵی ئەخلاقی و یاسایی و پیشەیی خۆی بگێڕێت نەبێتە بەشێک لە پڕۆسەیەکی نایاسایی کە بەڕێوەدەچێت، چونکە یەکێتی بژاردەی دیکەی هەیە بۆ راگرتنی ئەو مەهزەلەیە".

هاوڵاتی ئەمڕۆ دوو راپرسی لەبارەی هەڵبژاردنی خولی دووەمی سەرۆکایەتی تورکیا بڵاوکرانەوە و بەگوێرەی راپرسیەکیان ئەردۆغان و بەگوێرەی راپرسیەکەی دیکە کلچدارئۆغلۆ سەردەکەوێت. خولی دووەمی هەڵبژاردنی سەرۆکایەتی تورکیا سبەینی ٢٨ی ئایار بەڕێوە دەچێت و دەنگدەران کاتژمێر هەشتی بەیانی دەچنە سەر سندوقەکانی دەنگدان و پێنجی ئێوارە هەڵبژاردنەکە کۆتایی دێت. راپرسیەک لەلایەن کۆمپانیای بەتیمارەوە ئەنجامدراوە کە تایبەتە بە لێکۆلینەوە و راپرسیەکان و بەگوێرەی راپرسیەکە ئەردۆگان 52.19٪ی دەنگەکان و کەمال کلچدارئۆغلۆش 47.81٪ی دەنگەکان بەدەست دەهێنێت. لەلایەکی دیکەوە کۆمپانیای (ئۆ ئاڕ ی) راپرسیەکی بڵاوکردەوە کە ٦ هەزار و ٦٠١ کەس بەشداریان تێیدا کردووە. بەگوێرەی راپرسیەکە، کلچدارئۆغلۆ 51.4٪ی دەنگەکان و ئەردۆغانیش 48.6٪ی دەنگەکان بەدەست دەهێنن.

هاوڵاتی کۆمپانیای بەبازاڕکردنی دانەوێڵەی عێراق رایدەگەیێنێت، تاوەکو ئێستا ملیۆنێک و 500 هەزار تۆنم گەنمی جووتیارانیان وەرگرتووە و بەنیازن ئەمساڵ بڕەکەی بەرزبکەنەوە بۆ 4 ملیۆن تۆن و ڕاشیگەیاند  نایانەوێت گەنم لە دەرەوە هاوردی عێراق بکرێت. لە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانیدا ئەمڕۆ شەممە کەمال موسلیم، وەزیری بازرگانیی هەرێمی کوردستان و د. حەیدەر، بەڕێوەبەری کۆمپانیای بەبازاڕکردنی دانەوێڵەی عێراق ئەنجامدا. لە کۆنگرەکەدا، بەڕێوەبەری کۆمپانیای بەبازاڕکردنی دانەوێڵەی عێراق گوتی، تاوەکو ئێستا نازانن بەرهەمی گەنمی جووتیارانی هەرێمی کوردستان چەندە، بەڵام ئەوان بڕیاریان داوە 375 هەزار تۆن گەنمی جووتیارانی هەرێمی کوردستان وەربگرن و ئەگەر پێویستی کرد، رەنگە گەنمی زیاتریش وەربگرن. تاوەکو ئێستا یەک ملیۆن و 500 هەزار تۆن گەنمیان لە جووتیارانی عێراق وەرگرتووە و بەنیازن ئەمساڵ ئەو رێژەیە بۆ 4 ملیۆن تۆن بەرزبکەنەوە کە گەنمی جووتیارانی هەرێمی کوردستانیش دەگرێتەوە. دەشڵێت، هەرچی دانەوێڵەی جووتیاران بێت وەری دەگرن و رێگە بە هاوردەکردنی گەنم لە دەرەوە نادەن. هاوکات کەمال موسلیم گوتی، بڕیارە حکومەتی عێراق 375 هەزار تۆن گەنمی جووتیاران وەربگرێت و داوایان کردووە ئەو رێژەیە زیاتر بکرێت. گوتیشی، پارەی پێویست لە بانکەکان هەیە. هۆکارى دواخستنى وەرگرتنى گەنمیشى بۆ ئەمڕۆ ئاشکرا کرد و وتى: بەهۆى کۆمەڵێک کێشەوە نەتوانرا رۆژى پێنجشەممە دەرگاى سایلۆکان بکرێنەوە بۆیە دواخرا بۆ ئەمڕۆ، ئەوەى ئەمساڵ جیاوازە ئەوەیە لە ئێستاوە بڕێک پارە خراوەتە سەر حسابى وەزارەتى بازرگانى لە هەولێر و دهۆک و سلێمانى و بە نیازین هەر ئەمڕۆ ئەوانەى گەنمەکە رادەست دەکەن چەکى پارەکان بدەینێ و ئەوانی تریش ناهێڵین لە دوو هەفتە تێپەڕ بکات چەکەکانیان پێدەدەین".

هاوڵاتی بە بەشداریی چەند لیوایەکی پێشمەرگە و بە هاوبەشی لەگەڵ سوپای عێراق، ئۆپەراسیۆنێکی فراوان لە سنووری گەرمیان لە بۆشاییە ئەمنییەکانی سنوورەکە دژی چەکدارانی داعش دەستیپێکرد. ئۆپەراسیۆنە هاوبەشەکەی هێزەکانی پێشمەرگە و سوپای عێراق ئەمڕۆ شەممە، کاتژمێر 05:00ـی بەیانی دەستیپێکرد؛ هەریەکە لە لیواکانی 3، 5، 9، 17 و 711ـی پێشمەرگە تێیدا بەشدارن.  ئۆپەراسیۆنەکە ئەو ناوچانە دەگرێتەوە کە پێیان دەگوترێت بۆشایی ئەمنی، واتە نە هێزی پێشمەرگەی تێدایە و نە سوپای عێراق. بەگشتی ئۆپەراسیۆنەکە سنووری قەزاکانی ئیدارەی گەرمیان لە هەرێمی کوردستان، هەروەها قەزاکانی خانەقین و خوورماتوو دەگرێتەوە. ھاوکات لیوا تەحسین خەفاجی وتەبێژی فەرماندەی گشتی ھێزە چەکدارەکانی عێراقیش رایگەیاندووە، لەسەرەتای دەستبەکاربوونی حکومەتەکەی محەمەد شیاع سودانی سەرۆکوەزیرانی عێراق لە کۆتایی مانگی ١٠ی ساڵی رابردووەوە لە ئەنجامی ھێرش و ئۆپراسیۆنە ئاسمانی و زەمینییەکان، تائێستا ١٥٥ تیرۆریستی داعش کوژراون.