مستەفا قەرەسوو،: پێویستە ڕەوشی ژیان و ئازادیی کارکردنی فەراهەم بکرێت

هاوڵاتی سەلاحەدین دەمیرتاش رایگەیاند، "پارتی چەپی سەوز داوای ١٠٠ کورسی پەرلەمانمان لێدەکات." سەلاحەدین دەمیرتاش هاوسەرۆکی پێشووی هەدەپە رایگەیاند، ئامانجیان ئەوەیە لە هەڵبژاردنی پەرلەمانیدا ١٠٠ کورسی پەرلەمان بەدەست بهێنن. سەلاحەدین دەمیرتاش هاوسەرۆکی پێشووی پارتی دیموکراتی گەلان (هەدەپە)، لە تویتێکدا نووسیویەتی، " هاوڕێیان، پارتی چەپی سەوز ١٠٠ کورسی پەرلەمانمان لێ داوا دەکات. ئێوە چی دەڵێن؟ ئایا ئامادەن بۆ ١٠٠ کورسی؟ واتە ١٠٠ کورسی پەرلەمان بۆ پارتی چەپی سەوز دەبێت." پارتی دیموکراتی گەلان (هەدەپە)، بەهۆی ئەوەی ئەگەرێکی زۆر هەیە، لەلایەن حکومەتی تورکیاوە، بە تۆمەتی هاوکاریکردنی پەکەکە دابخرێت، بڕیاریداوە کە لە رێگەی پارتی چەپی سەوزەوە، بەشداری لە هەڵبژاردنەکاندا بکات.

هاوڵاتی پشتگیریکردنی هوداپار لە رەجەب تەیب ئەردۆغان کاندیدی هاوپەیمانی کۆمار (دەسەڵاتی تورکیا)، مشتومڕێکی زۆری لێکەوتووەتەوە و هەندێک کەس ئەم هەنگاوە بە لێدان لە هەدەپە لەقەڵەم دەدەن، بەڵام بەگوێرەی راپرسیەک رێککەوتنی هوداپار و ئاکەپە زیان بە خودی هاوپەیمانی کۆمار دەگەیەنێت و سەلاحەدین دەمیرتاشیش رایدەگەیەنێت کە هیچ کاریگەریەک لەسەر دەنگی کورد دروست ناکات. پارتی دۆزی ئازاد ناسراوە بە (ھوداپار) کە پارتێکی ئیسلامی کوردیە و لە باکوری کوردستان چالاکە، رایگەیاند، لە هەڵبژاردنەکانی سەرۆکایەتی تورکیادا کە بڕیارە لە ١٤ی ئایاردا ئەنجام بدرێت، دەنگ بە رەجەب تەیب ئەردۆغان کاندیدی (هاپەیمانی کۆمار)، دەدەن. دوای ئەو بڕیارە زەکەریا یاپجی ئۆغلۆ سەرۆکی پارتەکە و ئەردۆغان کۆبونەوە و بە فەرمی رێککەوتنەکە کەوتە بواری جێبەجێ کردنەوە. ئەردۆغان دوای کۆبونەوەکە رایگەیاند، "هوداپار پارتێکی نیشتیمانی و خۆجێیە، ئێمە پێشوازی لە هەموو پارتێکی نیشتیمانی دەکەین." ئەم پێشهاتەش لەسەر ئاستی تورکیادا، کاردانەوەی جۆراوجۆری لێکەوتەوە. لەم بارەیەوە ئەرتان ئاکسۆی خاوەنی کۆمپانیای راپرسی و لێکۆلینەوەکانی "ئاکسۆی" کە لەنێو تورکیادا متمانەی زۆری پێدەکرێت رایگەیاند، راپرسیەکیان لەبارەی رێککەوتنی هوداپار و ئاکەپە ئەنجام داوە و وتی، " بەرنامە و پرۆگرامی هوداپار لەگەڵ کۆمەڵگەی تورکیادا ناگونجێت. ئەمەش دەبێتە هۆکار کە هاوپەیمانی هوداپار لەگەڵ ئاکەپە-مەهەپە، دەبێتە هۆی ئەوەی نارەزایەتیەکی زۆر لەنێو لایەنگر و بەرپرسانی ئاکەپە و مەهەپەدا دروست ببێت. ئەرتان ئاکسوری باسی ئەوەشی کرد کە ئاکەپە و ئەردۆغان لە مێژووی دەسەڵاتی خۆیاندا، یەکەم جارە بەم شێوەیە کەوتووەنەتە دۆخی تەنگەتاویەوە و بە لۆژیکی ' هەرچیەک هات قازانجە' دەجووڵێنەوە. لەلایەکی دیکەوە، سەلاحەدین دەمیرتاش هاوسەرۆکی پێشووی پارتی دیموکراتی گەلان (هەدەپە) کە نزیکەی حەوت ساڵە لە زینداندایە، لە وڵامی پرسیارەکانی رۆژنامەنووس و پێشکەشکارێکی کەناڵی "هالک تی ڤی"دا، کە دەڵێت، " هوداپار و ئاکەپە دەیانەوێت کاریگەری لەسەر دەنگی هەدەپە دروست بکەن" وتی، " ئێمە هەڵسەنگاندن و شیکردنەوە بۆ ئەم پرسە ناکەین. دەتوانێت بە ئارەزووی خۆی لەگەڵ لایەنەکان رێکبکەوێت، پەیوەندی بە ئێمەوە نییە. ناتوانێت کاریگەری لەسەر دەنگی کورد دروست بکات. گەل بە ئەزموونە تاڵەکانی دەزانێت کە کێ چییە! وەک دیکە هەر چییەک بگوترێت، بێسوود و بەتاڵە." پارتی دۆزی ئازاد 'هوداپار' پارتێکی ئیسلامی سوننەی کوردییە، یەکەمین پارتی ئیسلامی باکوری کوردستانە کە لەساڵی ٢٠١٢ دامەزراوە و بە فەرمی لەلایەن دەوڵەتەوە قبوڵ کراوە. ھەڵگری ئایدۆلۆژیای حزبوڵلایە و لەناو کوردەکانی باکوردا وەک باڵی سیاسی ئەو حزبە ناسراون. حزبوڵلا لە ساڵەکانی نەوەتەکانی سەدەی رابردوودا لەگەڵ حکومەتی تانسو چیللەر و محەمەد ئاغاردا، هەڵمەتێکی زۆر گەورەی کوشتن، گرتن و بێسەروشوێنکردنیان لەدژی کوردانی باکوری کوردستان دەست پێکرد. لەو ساڵانەدا، لەنێو شارەکانی باکوری کوردستاندا، شەڕێکی زۆر لەنێوان ئەندامانی حزبوڵلا و لایەنگران و کادرانی پەکەکەدا روویدا. لە رووداوەکانی نەوەتەکاندا، نزیکەی ١٧ هەزار کوردی باکوری کوردستان بێسەروشوێنکران کە حزبوڵلا بە یەکێک لە تاوانبارانی ئەو کردەوانە دەزانرێت.

هاوڵاتی ڕێکخراوی مافی مرۆڤی هەنگاو رایگه‌یاند، هاوڵاتییەک بە ناوی بێهزاد عەزیزی، تەمەن 19 ساڵ و خەڵکی شاری بانە دوێنێ چوارشەممە بە تەقەی ڕاستەوخۆی هێزە ئه‌منییه‌كانی ئێران به‌ گولە كوژرا. ڕێکخراوی مافی مرۆڤی هەنگاو له‌ راگه‌یه‌ندراوێكدا بڵاویكرده‌وه‌، "دوانیوەڕۆی دوێنێ چوارشەممە هاوڵاتییەکی لاو بە ناوی بێهزاد عەزیزی، تەمەن 19 ساڵ و خەڵکی شاری بانە، بە تەقەی ڕاستەوخۆی هێزەکانی سوپای پاسداران سەر و دەموچاوی پێکراوە و بەم هۆیەشەوە گیانی لەدەستداوە". ساڵانە لە ناوچە سنوورییەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان بەهۆکاری جیاواز دەیان کەس دەکوژرێن. رۆژی چوارشەممە لە رووداوێکی دیکەدا کۆڵبەرێک بە ناوی حوسێن خەندانی لە سنووری هەنگەژاڵی بانە، تەقەی لێکراوە و بەم هۆیەوە بریندار بووە. لە ڕاگەیەندراوەکەدا ئەوەش هاتووە، "بە وتەی شایەتحاڵان، ئەو لاوە کوردە پاش ئەوەی کە لە کاتی گەڕانەوەی لە سنووری "کێلە"ی شاری بانە بە تەقەی ڕاستەوخۆی هێزەکانی سوپای پاسداران پێکراوە، بۆ نەخۆشخانەی ئەو شارە گواستراوەتەوە و لەو نەخۆشخانەیە گیانی لەدەست داوە." سەرچاوەکانی هەنگاو لەم پەیوەندییەدا ڕایانگەیاندووە؛ ئەو هاووڵاتییە لە کاتی گەڕانەوەی بۆ زێدی خۆی (دەرە شێخان) و لە بازگەی پشکنینی کەریم ئاوا لەلایەن هێزەکانی سوپای پاسدارانەوە دراوەتە بەر دەستڕێژی گولە و کوژراوە.  

دەشتی مەحموود هەر دیاردەیەكی مێژوویی ئەگەر هاوچەرخێتیی خۆی لەدەستبدات و تەنیا بۆ استییەكی مێژوویی وەرگەڕێت، بێگومان هیچ جۆرە مشتومڕو راڤەیەكی جیاوازی لێناكەوێتەوەو وەكو خۆی تەماشا دەكرێت، بەڵام ئەگەر هاتوو دیاردەیەك یان بۆنەیەكی مێژوویی دیاریكراو هاوچەرخێتیی خۆی لەدەست نەدابێت ئەوا بەلێشاو نوسخەسازی، راڤەی جیاوازو رەچەڵەكی جیاوازی بۆ دروستدەبێت؛ یارو نەیاری بۆ دروستدەبێت و هەندێ جار گەلە جیاوازەكان بەسەر بەرەی جیاوازدا دابەشدەكات. ئەمە بەر لەهەر شتێك ئەوە روانینە پشتڕاست دەكاتەوە كە بەشی هەرەزۆری مێژوو لێرەو لەئێستادا دەژی، بەم مانایە شەڕكردن لەسەر مێژوو شەڕكردنە لەسەر ئێستاو داهاتوو. لێرەدا دەكرێت بەدیاریكراوی لەسەر بۆنە یان چەژنی نەورۆز هەڵوەستە بكەین كە لەزۆر وڵاتی ئێستادا ئەو بۆنەیە دەگێڕدرێت جگە لەكوردستان لەئێران، ئەفغانستان، تاجیكستان، قرغیزستان، قەزاقستان، جمهوری ئازەربایجان، ئەلبانی، توركمانستان، هندستان، روسیا، پاكستان و... هتد ئەم بۆنەیە بەڕێوەدەچێت. زۆرێك لەگەلانی رۆژهەڵاتی ناوڕاست و ئاسیای ناوەڕاست رەچەڵەكی جەژنەكە بۆ خۆیان دەگێڕنەوە. ئێستا بۆ نموونە فارسەكان نەورۆز بۆ گرتنی بابل لەسەر دەستی كورش لەساڵی ٥٣٨ زاینی دەگێڕنەوە، هەندێكی تر بۆ خودی بابلییەكانی دەگێڕنەوە. كوردەكانیش بەزۆری بۆ سەردەمی ئەفسانەی زوحاك و كاوەی ئاسنگەری دەگێڕنەوە كەئەمەش بۆ مەبەستی سیاسی بەكارهاتووە؛ لەم بارەیەوە چەندان رەچەڵەكدۆزی تر بۆ نەورۆز كراوەو هەر كامیان بەگوێرەی مەبەستی خۆیان بۆ بڕگەیەكی دیاریكراوو مێژوویەكی دیاریكراو گەڕاندوویانەتەوە. بێگومان هەموو ئەم هەوڵانە كەپاڵنەری ئایدۆلۆژی و مەرامی سیاسی لەپشتەوە سەری بۆ ئوستورەسازی سەری لەئوستورەسازییەوە دەرهێناوەو هەندێ جاریش لەم نوسخەسازییانەی نەورۆزدا بەر روانگەی فاشیستی و راسیستی دەكەوین. لەبەرامبەر ئەمانەدا ئیسلامییەكانیش ماندوو نەبوون لەشێواندن، سەركوتكردن و ئیهانەكردن بەجەژنی نەورۆزو رەچەڵەكی نەورۆزو بەزۆری بەجەژنێكی مەجووس (ئاگرپەرستەكان) دایانناوەو یادكردنەوەیان حەرامكردووە. بۆ نموونە ئیمام محەمەدی غەزاڵی لەو زانا ئایینە كۆنانەیە كە قەدەغەی كردووە . بەتەنیشت ئەوانەوە ئیسلامییە كوردەكانیش درێغییان لەو هێرشە ئایدۆلۆژییەدا نەكردووە. نەورۆز بۆ كەی و كام گەل دەگەڕێتەوە؟ ئەگەر وەڵامی ئەم پرسیارە بەدوور لەو پاڵنەرانەی كەباسكرا بدەینەوە، رەنگە بەوەڵامێك بگەین كەدڵخوازی كەمترین كەس بێت و زۆترین مشتومڕ بەدوای خۆیدا بهێنێت، لەبەرئەوەی لەپاڵنەرە جیاوازەكان خاڵییە؛ لەگەڵ ئەوەشدا ئەگەر بۆ وەڵامێكی راست بگەڕێین ناچارین ریسكی گریمانەكە قبوڵ بكەین كە لەهەموو گریمانەكانی رەچەڵەكی نەورۆز راسترە. بۆ ئەمەش سەرەتا دەبێت لەجەژنی نەورۆز وەكو بۆنە یا ڕێوڕەسمێكی ئایینی تێبگەین نەوەك وەكو جەژنێكی نەتەوەیی، لەگەڵ ئەوەشدا دەبێت ئەوە لەپێشچاو بگرین كەجەژنی نەورۆز لەبنەڕەتدا رێوڕەسم یان سروتێكی ئایینی زادەی سەردەمی كشتوكاڵ بووە. بۆ روونبوونەوەی زیاتری نەورۆز دەتوانین جەژنی قوربانی موسڵمانان بەنموونە بهێنینەوە، بەدەر لەو چیرۆك و ئوستورەكانی جەژنی قوربانی لێوە ئاڵاوە كە بەسەرهاتی پەیامبەر ئیبراهیم و قوربانیكردنی منداڵەكەیەتی، لەبنەڕەتدا سروتی جەژنی قوربان زادەی شێوەی ژیانی ئاژەڵداری-كۆچەرییە. ئەم قوربانیكردنە زۆر پێش ئاینی ئیبراهیمی (یەهوودی، ئیسلام) هەبووە بەڵام ئیسلام بەشێوەی خۆی هەڵیدەگرێتەوەو نوسخەی خۆی لێ دروستدەكات. نەورۆز بەهەمان شێوە جەژنی وەرزێرەكانی چاخی كشتوكاڵ/نیولیتیك بووە. ئەوە روونە بۆ یەكەمجار شۆڕشی كشتوكاڵ نزیكەی ١٢ هەزار ساڵ بەر لەئێستا لەمیزۆپۆتامیای ژوورو/كوردستان رووی داوە؛ هەر لەوێدا یەكەم جەژن و رێوڕەسمەكانی تایبەت بەچاخی كشتوكاڵی داهێنراوە و پەیڕەوكراوە. ئەگەر بۆ كۆنترین نووسراوەكانی مرۆڤایەتی بگەڕێینەوە ئەوا بەسۆمەر دەگەین و دەتوانین جەژنی نەورۆز لەلای سۆمەرییەكان ببینینەوە كە بەگوێرەی گۆردۆن چایڵد میراتگری میزۆپۆتامیای ژوورو بوون. ئەگەرچی بۆ ئێمە لەئێستادا تەنیا جەژنی نەورۆز ماوەتەوە ئەگەرنا لەبنەڕەتدا دوو جەژن بووە، جەژنی یەكەم، یەكەم رۆژی پاییز بووە و جەژنی دووەم یەكەم رۆژی بەهار بووە. لەدەقە سۆمەرییەكاندا تەنانەت ئوستورەكانی ئەم جەژنانە ماوەتەوە كەئەویش بریتییە لە ئوستورەی دوموزی و ئینانا. دامو كە بەشی یەكەمی ناوەكەی دوموزییە بەمانای ئاوگی  ناو دارو رووەك دێت؛ وەك ئەوەی دوموزی گیانی گیا، دانەوێڵەو دار بێت؛ ئەمەش بەمانای ئەوە دێت دوموزی لەسەرەتادا وەرزێر بووە. ئوستورەكە بەكورتی بەم جۆرەیە لەڕۆژی یەكەمی پایزدا دوموزی دەمرێت و ئەم مردنە وەكوو چەمەری دەكرێت بەجەژن و یەكەم جەژنی وەرزێرەكان بووە. پاییز سەرەتای وەرینی گەڵا، ژاكان و هەڵوەرینی گژووگیایە، واتە وەرزی یەكەم مردنی رووەكە لەگەڵ ئەوەشدا دانەوێڵەی وەكوو جۆ لەپایزدا دەنێژرێت. بەهار وەرزی زیندوبوونەوەی گژوگیاو سەوزبوونەوەی سروشتە هاوكات لەیەكەم رۆژی بەهاردا دوموزی زیندوو دەبێتەوەو لەگەڵ ئینانادا هاوسەرگیری دەكات كە ئینانا مێخوای بەپیتی، بەرداری و وەچەخستنەوە بووە. هەموو ساڵێك دوموزی كەگیانی هەموو رووەك و گژوگیایەكی سەوز بووە لەپایزدا مردووەو چەمەری بۆ كراوە لەهەموو بەهارێكدا سەوز بووەتەوەو زیندوو بووەتەوە. ئەم زیندووبوونەوە نوێ ‌رۆژو نەورۆزو ژیانی نوێ بووە. لەیەكێك لەڕێوڕەسمەكانی سەردەمی كشتوكاڵی میزۆپۆتامیای ژوورو ناشتنی مردووەكان لەناشتنی رووەكەوە زۆر نزیك بووە وەكو ئەوەی مرۆڤەكانیش هاوشێوەی رووەك و دارەكان زیندوو دەبنەوە. هەروەها لەزمانی كوردی هەمان وشەی ناشتن هەم بۆ مردوو و هەم بۆ ناشتنی گژوگیاو دار بەكاردەبرێت كە لەهیچ زمانێكی تردا بەوجۆرە نییە، ئەمەش زیاتر جەخت لەوە دەكاتەوە كەنەورۆز لەبنەڕەتدا جەژنێكی ئایینی میزۆپۆتامیای ژوورو بووەو دواتر بۆ سۆمەرییەكان گوازراوەتەوەو لەڕێگەی سۆمەرییەكانەوە بەهۆی نووسینەوە بۆ گەلانی دوای خۆیان گوازراوەتەوە و فارسەكان لەدوایینی ئەو گەلانەیە كەنزیكەی پێنجسەد ساڵ پێش زایین ئەو جەژنەی لەڕێگەی بابلییەكانەوە پێدەگات.

هاوڵاتی لە شارۆچکەی لیجی ئامەد، منداڵێک گەیندراوەتە نەخۆشخانە و پارێزەرێک لە سەندیکای پارێزەرانی ئامەد دەڵێت لەلایەن 4 پۆلیسەوە توندوتیژی کراوەتە سەر. رەمەزان قەرەئاپ پارێزەری خانەوادەی منداڵەکە و ئەندامی سەندیکای پارێزەرانی ئامەدیش رایگەیاند، بە چوار پۆلیس ھێرشیانکردووەتەسەر مێردمنداڵەکە و پێیانوتووە دەبێت رقت لە کورد بێت و بڵێی ئەوان خۆشبەختن کە تورکن، بەڵام ئەو مێردمنداڵە ترساوە و ھیچی نەوتووە، ئەوەش پۆلیسەکانی توڕەکردووە و لێیانداوە و بێھۆش بووە، دواتر گوندنشێک مێردمنداڵەکەی بەفڕێدراوی و دەستوپێی بەستراوەوە دۆزیتەوە و بردوویەتی بۆ نەخۆشخانە. بەگوێرەی ئەو زانیارییانەی پارێزەرەکە ڕایگەیاندووە ، ی.د کوڕێکی تەمەن 14 ساڵە و ئێوارەی ڕۆژی شەممە لەگەڵ هاوڕێ 10 ساڵانەکەی، لە سەنتەری شاری لج، کاتێک ویستوویانە بچنەوە ماڵەوە، ئۆتۆمبێلی پۆلیسەکان لەبەردەمیان وەستاوە و هەردوو منداڵەکەیان سواری ئۆتۆمبێلەکە کردووە. ئاشکراشیکرد، مێردمنداڵەکە بەھۆی ئەشکەنجەدان و لێدانی توند، چاوی ڕاستی کوێر بووە و نیشانەیەکی زۆری لێدانیش لەسەر جەستەی ھەیە، سەندیکای پارێزەرانی ئامەدیش سکاڵای لە دژی پۆلیس تۆمارکردووە و داوایان لە داواکاری گشتی کردووە کە دۆسیەکەیان لەسەر پۆلیس بکەنەوە.  

هاوڵاتی-دهۆك   هەریەك لە رێكخراوی یونسكۆو یەكێتی ئەوروپاو كونسوڵخانەی ئەمریكاو زانكۆی كۆلومبیا، نزیكەی 10شوێنەواری گرنگ لەسنوری پارێزگای دهۆك نۆژەندەكەنەوە، ئەوە لەكاتێكدایە لەشوێنەوارەكانی دهۆك مەترسی لەناوچوونیان لەسەرە، بەتایبەت شوێنەوارەكانی سنوری قەزای ئامێدی، بەهۆی هێرشەكانی توركیا 70 شوێنەوار زیانیان بەركەوتووە. دكتۆر بێكەس بریفكانی، بەڕێوەبەری شوێنەوارو كەلەپووری پارێزگای دهۆك بەهاوڵاتی  وت:»لەسەرەتای مانگی ئاداری ئەمساڵەوە دەستكراوە بەنۆژەنكردنەوەی پەرستگایەكی جولەكەكان لەگوندی شوش لەسنوری قەزای ئاكرێ،  بڕیارە لەماوەی پێنج مانگدا تەواوبكرێت، كەمێژووی دروستكردنی دەگەڕێتەوە بۆ سەدەی 13 واتە نزیكەی 800 ساڵ بەر لەئێستا، ئەمە پرۆژەیەكی هاوبەشە لەنێوان بەڕێوەبرایەتی شوێنەوارو كەلەپووری دهۆك و ئاكرێ لەگەڵ دوو رێكخراوی چیكی و ئەمریكی». بودجەی پرۆژەكە لەلایەن كۆنسوڵخانەی ئەمریكاوە دابینكراوە، كەبڕەكەی 500 هەزار دولارە، هەروەها قشلی ئاكرێ بەهاوكاری حكومەتی هەرێم و رێكخراوی یونسكۆو یەكێتی ئەوروپاو زانكۆی كولومبیا نۆژەن دەكرێتەوە» دكتۆر بێكەس بریفكانی وتیشی» رەزامەندی لەسەر ئەوە دراوە كەژمارەیەك لەشوێنەوارەكانی تر نۆژەن بكرێنەوە كەئەوانیش چەروانە لەخنس، پەرستگای جووەكان لەئامێدی، شندوخا، چارستین، قوبەی سوڵتان، ئەم شوێنانە لەمانگی ئاب و حوزەیرانی ئەمساڵ دەست بەنۆژەنكردنەوەیان دەكرێت». نۆژەنكردنەوەی ئەو شوێنانە لەكاتێكدایە كە 16ی تشرینی یەكەمی پارساڵ، گەورەترین پاركی شوێنەواری لەناحیەی فایدە كەدەكەوێتە سنوری قەزای سێمێل كرایەوە. دكتۆر بێكەس بریفكانی، بەڕێوەبەری شوێنەوارو كەلەپووری لەپارێزگای دهۆك بەهاوڵاتی وت:» بەهاوبەشی لەگەڵ زانكۆی ئوردونی ئیتاڵی گەورەترین پاركی شوێنەواری لەسەر ئاستی هەرێمی كوردستان و عێراق لەناوچەی فایدە  كردەوە، رووبەری ئەو پاركە 130 كیلۆمەتری چوارگۆشەیە، پێنج شوێنی شوێنەواری گرنگ دەكەونە ناو پاركەكە كەبریتین لەشوێنەوارەكانی خنس، جەروانە، بەندەوایە، فەیدی و ئەشكەوتی هەڵامەت» وتیشی» پرۆژەكە تەنیا پارك نیە، بەڵكو لەناو پاركەكەدا سەنتەرێكی رۆشنبیری گەورە  دروستكراوەو مۆزەخانەو تابلۆی شیكردنەوەی تیادا دانراون، ئەمە قوناغی یەكەمی پرۆژەكەیە لەفەیدییەوە دەستپێدەكات، لەوێ جێیەكی شوێنەواری دۆزراوەتەوە كە 13 نەخشی هەڵكۆڵراوی لێیە». لەسنوری پارێزگای دهۆك زیاتر لە دوو هەزار شوێنەوار هەن، بەهۆی بەردەوامی بۆردومانی فرۆكەكانی توركیا زیان گەیشتووەتە بە 70 شوێنەوارو  لەسەنتەری دهۆك و چەند شوێنێكی تر خەڵك لەسەر شوێنەوارەكانی نووسیوەو شێواندویانە، و دوایین شوێنەواریش كەدەستكاریكراوە ئەشكەوتی هەڵامەت بووە كەدەكەوێتە خوار چیای زاوا لەبەرامبەر شاری دهۆك.  

دوای زیاتر لەشەش مانگ بەسەر سەرهەڵدانەكانی ناڕەزایەتییەكانی دوای مەرگی ژینا ئەمینیدا، ئەگەرچی خۆپیشاندانی بەرفراوان و بەردەوام دوای شەش مانگ لەو رووداوانە بەدیناكرێت، بەڵام ناڕەزایەتیی دەربڕین بەشێوازی جۆراوجۆر لەڕۆژهەڵات و ئێران لەچوارچێوەی درێژەی ئەو شۆڕشەدا بەردەوامە. ناڕەزاییەكان گورزی گەورەی لەئابوری ئەو وڵاتە داوەو بۆ یەكەمجار لەمێژوودا بەهای یەك دۆلار لەئێران گەیشتە 63 هەزار تمەن و لەكۆی 29 بانكی ئێران تەنها دوو بانك قازانجیان تۆمار كرد، چونكە خەڵكێكی زۆر وەك ناڕەزایەتیی پارەكانیان لەبانكەكانی ئەو وڵاتە كشاندەوە، زیانە مادییەكانی دەسەڵات لەماوەی ناڕەزاییەكان بە 30 میار دۆلار مەزەندە دەكرێت، هەر لەو ماوەیەدا ئەوروپاو وڵاتانی بەریتانیاو ئەمریكا نزیكەی هەزار سزایان بەسەر بەرپرس و ناوەندو كۆمپانیاو دامەزرواەكانی كۆماری ئیسلامیدا سەپاندووە. هەموو ئاماژەكان دەریانخست سەرهەڵدانی شۆڕشی ژینا گەورەترین گورزی لەكۆڵەكەكانی كۆماری ئیسلامی ئێران داو هەیمەنەی ئەو  كۆمارەی لەئاستی ناوخۆو نێودەوڵەتیدا تێكشكاند. ئاستی كاریگەریی ئەو شۆڕشە حاشای لێناكرێت و ئەوەش وایكرد كۆماری ئیسلامی دەست بۆ هەموو شتێك ببات تەنها لەپێناو پاراستنی دەسەڵاتەكەیداو بەموشەكباران دەستیپێكردو بەكیمیایی دژی خوێندكارانی كچان لەڕۆژهەڵات و ئێران بەردەوامبەو تەنانەت جێبەجێكردنی گرێبەستی 25 ساڵەی نێوان چین و ئێران كەزیاترین ناكۆكیی لەسەربوو بەبێ ئەوەی یەك خاڵیشی ئاشكرا بكرێت واژۆكراو دوای حەوت ساڵ ناكۆكیی قووڵ لەگەڵ سعودیە بەرپرسانی تاران لەپەكین دەستیان خستە دەستی بەرپرسانی ریازو ئاشتبوونەوەیان راگەیاند لەكاتێكدا سوپای پاسداران تەنها 10 رۆژ پێش ئەو رێككەوتنە جارێكی تر هەڕەشەی هێرشكردنەسەر سعودیەی كرد. كاردانەوەو كاریگەرییەكانی شۆڕشی ژینا بەپێشەنگایەتیی گەنجان و لاوان و كچان و ژنانی كورد سنورەكانی تێپەڕاند، چونكە ئەو بەشە لەكوردستان و دانیشتوانی ئێران بۆ بەئامانج گەیشتنی ئەو شۆڕشە لەشەقامەكانی سنەو زاهیدان و تاران تاكرماشان و مازەندەران خوێن دەڕێژن و دەیان دایك و باوك جەرگ سوتاو بوون و پەتی سێدارەو ئەشكەنجەو ئازایش تائێستا بووەتە بەشی ئەوانەی شەیدای ئازادین. كاریگەرییەكانی ئەو شۆڕشە وایكرد ئابوریی كۆماری ئیسلامی لەداڕمان نزیك ببێتەوەو بۆ یەكەمجار لەمێژوودا بەهای یەك دۆلار لەئێران گەیشتە 63 هەزار تمەن و بەپێی ئامارەكانی ئەمساڵ لەكۆی 29 بانكی ئێران تەنها دوو بانك قازانجیان تۆمار كرد، چونكە خەڵكێكی زۆر وەك ناڕەزایەتیی پارەكانیان لەبانكەكانی ئەو وڵاتە دەكشاندەوە. كۆماری ئیسلامی لەژێر فشارەكانی ئەو شۆڕشەدا پەنا بۆ هەموو شتێك و پاشەكشێ بۆ زۆر شت دەكات كە لەداهاتودا دەردەكەوێت و ئەوەی ئێستا روونە بەردەوامبوونی شۆڕشەكەیە لەچوارچێوەی ناڕەزایەتیی جیاوازدا، چونكە پێچەوانەی ناڕەزایەتییەكانی چەندساڵی رابردووی ئێران لەژێر كاریگەریی و پێشەنگایەتیی كورد چیتر داوای چاكسازیی لەدەسەڵات ناكرێت و ئامادەكاریی بۆ لابردن و راماڵینی دەسەڵات دەكرێت. لەسەرەتای سەرهەڵدانی ناڕەزایەتییەكاندا مامۆستایەكی ژن لەشاری سنە وتی ئێمەی كورد 43 ساڵە بەڵێمان بۆ دەسەڵاتی كۆماری ئیسلامی ئێران نەوتووە و پێویستە چیتر گەلانی دیكە لەتاران و شارەكانی ئێران بڵێن « نا بۆ كۆماری ئیسلامی» وتەی ئەو مامۆستایە ئاماژەی روونە كە شۆڕشی ژینا درێژكراوەی ئەو خەون و خەباتە مێژووییەی كوردە لەپێناو ئازادی كە خوێنی بۆ دەڕێژێ. بە چاوخشاندنێكی خێرا دەردەكەوێت كورد بەراورد بە گەلانی دیكە و دانیشتوانی دیكەی جوگرافیانی ئێران لەماوەی شەش مانگی رابردوودا زیاترین خوێنی رژاندووە و هەر یەكە لەو كچ و كوڕ و گەنج و لاوانەی گیانیان لەدەستداوە خاوەنی چیرۆكێكی تایبەتن كە بە پرچەكانی ژینا دەستیپێكرد بە پەتی سێدارەش كۆتایی نەهاتووە. زۆربەی ئەوانەی لە رۆژهەڵات گیانیان بەخت كردووە خاوەنی كەسایەتیی بەهێزو تێكۆشەر، خەمخۆرو پابەند بەكۆمەڵگە و نیشتیمان و وڵات بوون و زۆربەیان پێش مەرگیان دەیان چیرۆك و وێنەو تۆماری ڤیدیۆییان لەخەمخۆریی بۆ ژینگەو مرۆڤایەتی لێ بڵاوكرابوەوە، ژمارەیەكیان شاخەوان و وەرزشكارو هەندێكیان خەمخۆر و خاوەن خەون بۆ نیشتیمان و ژمارەیەكیان خۆشییەكانیان لەگەڵ خەڵك و خەمەكنیشان بۆ خۆیان دابەشدەكرد. ژیناو ساریناو  كۆمارو شەماڵ و شۆڕش تادەگاتە ئاریان كەدوای چوار مانگ بێهۆشی دواجار لە (14/3/2023) گیانی لەدەستدا بەخوێن مێژووی شۆڕشێكیان نەخشاندووە كە رۆژانە رێبواری هەیە و رەوو رەوتەكەی بەردەوامە. بەگشتی لەماوەی شەش مانگدا 135 گەنج و لاوی رۆژڵاهەت بەگوللـەو ئەشكەنجەی هێزە ئەمنییەكانی ئێران گیانیان لەدەستداو گڵكۆكانیشیان بە تارای سور نەخشێنرا لەسنە 19 كەس و لەبۆكان 18 و لەجوانڕۆ 11 كەس كوژران بەوەش زیاترین كوژراو لەو شارانە تۆمار كراو شاری رۆژهەڵاتی كوردستان نەما كەخوێنی تێدا نەڕژابێت و تەنانەت لەكەمترین ناڕەزایەتی و خۆپیشاندانی تێداكرا دوو كەس كوژران. لەئامارەكاندا دەركەوتووە بەبێ ژمارەی كوژراوانی رۆژهەڵات 384 كەس لەشارەكانی دیكە لەو ناڕەزایەتییانەدا كوژراون كە 130 كەسیان لەپارێزگای سیستان و بەلوچستان بووەو دوای كوردستان و بەلوچستان زیاترین كوژراو لەشارەكانی باكوری ئێران وەك مازەندەران تۆماركراوە. لەناوخۆی رۆژهەڵات و زۆربەی شارەكانی ئێران رۆژانە یادی كوژراوانی ناڕەزایەتییەكان دەكرێتەوەو هەر ئەوە وایكردووە ئاسۆی هیوای سەرهەڵدانەوەی خۆپیشاندان و وەستانەوە دژی كۆماری ئیسلامیی تروسكاییەكەی لەدەستنەدات و رەنگە بریسكەیك بەس بێت بۆ روون بوونەوەی ئەو ئاسۆیە.   ناڕەزایەتییەكان ئابووریی ئێران دادەڕمێنێت دەركەوتووە زۆرینەی بانكەكانی ئێران زیانە مادییەكانیان زیادی كردووە و هاوكات چوونەدەرەوەی سەرمایە زۆر زیادی كردووەو پێدەچێت بەهۆی ئەو ناڕەزایەتییانەوە زیاتر لە 30 ملیار دۆلار داهاتی دەسەڵاتی كۆماری ئیسلامی كەمی كردبێت. لەئامارەكانی بانكی ناوەندیی ئێران ئاشكرابووە لەهاوینی ساڵی رابردووەوە بەشێوەیەكی خێرا، راكێشان و چوونەدەرەوەی پارە لەبانكەكانی ئێران زۆر زیادی كردووەو تەنها لەو وەرزەدا نزیكەی 10 ملیار دۆلار لەپارەی بانكی ناوەندیی وڵاتەكە كەمیكردووە. پێشتر ژمارەیەك لەبەڕێوەبەرانی بانكەكانی ئێران دانیان بەوەدا نابوو كە لەدوای مەرگی ژینا ئەمینی و لە رێكەوتی (16/9/2023) چوونەدەرەوەی پارەو سەرمایەی بیانی زۆر زیادی كردووە، بەڵا بانكی ناوەندیی ئامارەكانی پێنج مانگی ناڕەزایەتییەكانی رۆژهەڵاتی كوردستان و ئێرانی ئاشكرا نەكردووە. لەلایەكی دیكەوە ناوەندی (كۆدال) لەئێران بڵاویكردووەتەوە كە لەكۆی 29 بانكی چالاكی وڵاتەكە 13 بانك، زیانی زیاتر لە 366 ترلیۆن تمەن-یان تۆمار كردووە كەچوار هێندەی ئەو پارە كاغەزەیە كەئێستا بەدەست دانیشتوانی وڵاتەكەوەیە. لەئامارەكاندا دەركەوتووە كۆی زیانی ئەو بانكانە تەنها لە نۆ مانگدا 47 ترلیۆن تمەن بووەو تا ناوەڕاستی ئەم مانگە زیانەكان گەیشتووەتە 100 ترلیۆن تمەن و كۆی زیانی ئەو 13 بانكە بەدۆلار دەكاتە زیاتر لەهەشت ملیارو 52 هەزار دۆلار لەكاتێكدایە كە كۆی زیانە بانكییەكانی ساڵی 2019 لەوڵاتەكە گەیشتووەتە یەك ملیۆن و 230 هەزار دۆلار. دەرهێنانەوەو كشانەوەی پارە بەهۆی نەبوونی متمانە بەبانكەكان لەئێران بەراورد بەسەردەمی پێش ناڕەزایەتییەكان زۆر زیادیكردووەو ئەوەش یەكێكە لەهۆكارە سەرەكییەكانی زیانی ئەو بانكانە. سەرەڕای ئەوەی لەناوخۆدا دەسەڵات گیرۆدەی پلانی خەڵكی ناڕەزایی بووە سزاكانی دەرەوە بەتایبەت ئەوروپاو بەریتانیاو ئەمریكا كەتەنها لەماوەی ناڕەزایەتییەكاندا نزیكەی هەزار سزا بەسەر بەرپرس و ناوەندو كۆمپانیا و دامەزروەكانی كۆماری ئیسلامیدا سەپێنراوە، زیانە مادییەكانی ئەو سزایانەش بەنزیكەی 10 ملیار دۆلار خەمڵێنراون. شێوازی دەسەڵاتداریی و ئابوریی ئێران وایكردووە ناخۆشیی و مەینەتییەكانی دانیشتوانی ئەو جوگرافیایە بەڕۆژهەڵاتی كوردستانیشەوە بەشێوەیەكی بەرچاو زیادبكات . ناوەندی ئاماری ئێران ئاشكرایكردووە رێژەی ناخۆشیی لەساڵی 2022 گەیشتووەتە 49.4% كە بەراورد بەساڵی 2016 كە 19.3% بووەو زیاتر لە 155% بەرزبوونەوەی بەخۆیەوە بینیوە لەكاتێكدا بەپێی پێوەرە جیهانییەكان رێژەی ناخۆشیی هەر وڵاتێك دەبێت لەنێوان 6% بۆ 7% بێت و بەوەش دەردەكەوێت رێژەی ناخۆشیی لەئێران 42% لەپێوەرو ستانداردە جیهانییەكان زیاترە. بەرزبوونەوەی رێژەی ناخۆشیی پەیوەندیی راستەوخۆی بەبەرزبوونەوەی هەڵاوسانی ئابوریی و رێژەی بێكارییەوە هەیە، بەڵام لەئامارەكانی حكومەتدا بێكاریی بە 8.3% تۆماركراوەو هەڵاوسانی ئابوریی بە 54% لەكاتێكدا سەرچاوە ئابورییەكان و شارەزایانی ئەو بوارە رێژەی بێكاریی لەو وڵاتە بەزیاتر لە 13% و هەڵاوسانی ئابورییان بەزیاتر لە 80% دەخەمڵێنن. ناوەندە ئابورییەكانی جیهان ئاشكرایان كردووە لە كۆی 85 ملیۆن دانیشتوی ئێران لانیكەم 60 ملیۆن كەسیان لەهێڵی هەژاریدا دەژین و لەو ژمارەیە 40 ملیۆنیان لەژێر هێڵی هەژارییەوەن و ناوەندی (كار) لەوڵاتەكەش جەختی لەوە كردووەتەوە كەهەر خێزانی كرێكارێك بۆ دابینكردنی سەبەتەی خۆراكەكەی پێویستی بە 13 ملیۆن تمەنە لەكاتێكدا موچەی ئێستای زۆرینەی كرێكاران لەئێران ناگاتە شەش ملیۆن تمەن. كەمترین موچە لەئێران بە 20% بەرزبوونەوە لەئەمساڵدا بووە حەوت ملیۆن و 900 هەزار تمەن كەدەكاتە نزیكەی 177 دۆلار لەكاتێكدا پێویستە داهاتی هەر خێزانێكی چوار كەسی لەنێوان 15 بۆ 17 ملیۆن تمەن بێت بۆ ئەوەی نەكەونە ژێر هێڵی هەژارییەوە.   نەرۆزی ژیناو ئازادی خەڵكی رۆژهەڵاتی كوردستان سەرەڕای سەركوت و سێدارە رۆژانەو لەهەر بۆنەیەكدا بەڵێنی بەردەوامبوون لەدەربڕینی ناڕەزایەتیی و تێكۆشان بۆ ئازادیی دەدەن و بەیادكردنەوەی گیانبەختكردوانی شۆڕشەكەیان و زیندوكردنەوەی ناویان لەبۆنەو رێوڕەسمە كەلتوری و كۆمەڵایەتییەكان، سوورن لەبەئەنجامگەیاندنی هەوڵەكانیان و لەو چوارچێوەیەشدا نەورۆزی ئەمساڵ بەنەورۆزی ژینا ناوزەد كرا. كورد لەڕۆژهەڵات خاوەنداریی لەدۆسیەی كوژراوانی ناڕەزایەتییەكان و دورشمی ژن ژیان ئازادیی دەكات، بۆیە لەئێستادا ئەو بەشە لەكوردستان بەزیاترین هێزی ئەمنی و سەربازیی تەنراوە و تەنانەت رۆژانە تۆمەتبارانی دەیان دۆسیەی جیاواز كەسزای سێدارەكانیان راگیرابوو لەئێستاداو لەزیندانەكانی ورمێ و سنەو كرماشان و ئیلام لەسێدارە دەدرێن بەئامانجی چاوترسێنكردنی خەڵك لەلایەن دەسەڵاتەوە. تەنها لەماوەی دوو مانگدا 42 كەس لەو زیندانانە لەسێدارە دراون كە یەك كەسیان بەناوی محێدین ئیبراهیمی بەزیندانی سیاسی كورد لەقەلەمدراوەو ئەوانەی دیكە زۆرینەیان تۆمەتی كوشتنی بەئەنقەست و بازرگانیی بەماددە هۆشبەرەكانەوە بووە. ئاستی چاوسووركردنەوە و سەركوت بەجۆرێك بەرزبووەتەوە كە تەنها لە یەك رۆژدا هەشت كەسی كورد لە (16/3/2023) لەزیندانی ورمێ لەسێدارەدران، بۆیە وەك باوكی كۆماری درئۆفتادە لەسەر گڵكۆی رۆڵە كوژراوەكەی وتی: ئەگەر كورد یەكڕیز نەبێت هەموویان دەكوژرێن. ئەوەی لەڕۆژهەڵاتی كوردستان بەدیدەكرێت ئامادەكارییە بۆ سەرهەڵدانەوەی ناڕەزایەتییەكی فراوان و بەردەوامبوونی شۆڕشی ژینا لەنەورۆزەوە تاشەقام و شارەكانی سەرتاسەری ئێران.

بەپرسێکی ئێران رایگەیاند بەرهەمهێنانی بەنزین لە وڵاتەکە بۆ 115 ملیۆن لیتر لە رۆژێکدا زیادی کردوەتەوە و سەرەڕای ئەوەش پێداویستییەکان بە تەواوەتی پڕ ناکاتەوە. جەلیل سالاری، بەڕێوبەری گشتی پاڵاوتن و بڵاوکردنەوەی بەرهەمە نەوتییەکانی ئێران، رایگەیاند؛ رۆژانە بڕی 112 بۆ 115 ملیۆن لیتر بەنزین لە پاڵاوگەکانی وڵاتەکەدا بەرهەم دەهێنرێت لە بەرامبەرد بەکارهێنانی بەنزین بەراورد بە ساڵی رابردو 11% زیادی کردوە. ئەو بەڕێوبەرە ئاشکرای کردوە کە لە کاتی گەشتەکانی نەورۆز بەکارهێنانی بەنزین لە رۆژێکدا گەیشتوەتە زیاتر لە 144 ملیۆن لیتر لە کاتێکدا بەرزترین ئاستی بەرهەمهێنانی بەنزین لە رۆژێکدا 115 ملیۆن لیترە. سالاری ئاماژەی بەوە کردوە لە ئێستا 29 ملیۆن ئۆتۆمبێل لە ئێران هەیە کە زۆربەی ئەو ئۆتۆمبێلانە ستاندارد و پێوەرە نێودەوڵەتییەکانیان بۆ سوتاندنی بەنزین گونجاو نییە و ئەوەش وای کرد ئاستی بەکارهێنانی بەنزین لە وڵاتەکەدا زۆر بەرز بێت. بە وتەی ئەو ساڵانە نزیکەی یەک ملیۆن ئۆتۆمبێل بە ژمارەی ئۆتۆمبێلەکانی ناوخۆی ئێران زیاد دەکات و ئەوەش وا دەکات بە بەردەوامی رێژەی بەکارهێنانی بەنزین بەرز ببێتەوە. سالاری وتوشیەتی لە کاتێکدا پێشنی دەکرا بەکارهێنانی بەنزین تەنها حەوت بۆ 10% بەرز ببێتەوە بەڵام لە پارێزگای سنە 30 بۆ 50% بەرز بوەتەوە و هاوکات ئەو رێژەیە لە پارێزگای سیستان و بەلوچستان نزیکەی 46% بەرزبونەوەی بەخۆیەوە بینیوە. بە وتەی بەرپرسانی ئێران بەنزینی وڵاتەکە لە پارێزگاکانی رۆژهەڵاتی کوردستان بە قاچاخ رەوانەی هەرێم و عێراق دەکرێت و لە پارێزگای سیستان و بەڵوچستانیش سوتەمەنی بە تایبەت بەنزین بە قاچاخ رەوانەی ئەفغانستان و پاکستان دەکرێت.

هاوڵاتی لە شارۆچکەی جندرێسی سەر بە شاری عەفرین لە رۆژئاوای کوردستان، ڕۆژی 20/3/2023  گروپەکانی سەر بە تورکیا  بەهۆی هەڵکردنی ئاگری نەورۆزەوە تەقەیان لە ژمارەیەک هاوڵاتی کورد کردو بەو هۆیەوە چوار کەسی یەک خێزان کوژران و دووی دیکەش بریندار بوون. بەهۆی تەقەی گرووپەکەوە چوار کەسی یەک خێزان بەناوەکانی: فەرحەدین عوسمان تەمەن 43 ساڵ، محەمەد عوسمان 42 ساڵ، نەزمی عوسمان 38 ساڵ و محەمەد فەرحەدین عوسمانی تەمەن 18 ساڵ کوژران. هەروەها دوو کەسی دیکەش برینداربوون. هاوکات دانیشتوانی ئەو ناوچەیە دەڵێن ، بۆ ئەوان ئەم پێنج ساڵە پڕبووە لە دەربەدەری، دەردەسەری، وێرانکردن و بەتاڵانبردنی سامانیان بە دەستی ئەو گرووپە چەکدارانە کە بە پشتگیریی تورکیا دەنازن، ئێستاش رێگریکردن لە ئازادییەکانی هاتەسەر. لە گرتەیەکی ڤیدیۆیشدا کە لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان بڵاوکراوەتەوە خوشکی ئەو چوار هاونیشتیمانییە بە گریانەوە باس لە ڕوداوەکە دەکات و دەڵێت "ئێمە چیمان کردووە؟خوا بە کوردی دروستی کردوین ،بیگۆڕین؟بچین خۆمان لە گۆڕنێین؟" دەشڵێت ، " کێ دەیەوێت بمانکوژێت با بێت بمانکوژێت ئیدی ترسمان نەما،لەوە زیاتر چیمان لێدەکەن؟".  

هاوڵاتی وتەبێژی وەزارەتی بەرگری ئەمریکا (پنتاگۆن) رایگەیاند، هیچ زانیاریەکان لەبارەی هاتوچۆی هەلیکۆپتەرەکانی هەسەدە نەبووە. پاتریک ڕەیدەر وتەبێژی وەزارەتی بەرگری ئەمریکا (پنتاگۆن) لە کۆنفڕانسێکی رۆژنامەنووسیدا، وڵامی پرسیاری رۆژنامەنووسانی لەبارەی کەوتنە خوارەوەی هەلیکۆپتەرەکانی هێزەکانی سوریای دیموکراتی (هەسەدە) لە پارێزگای دهۆکی هەرێمی کوردستان دایە. ڕەیدەر باسی ئەوەی کرد کە هەسەدە هێزێکی سەربەخۆیە و خۆی ئۆپڕاسیۆنی تایبەت ئەنجام دەدات. سوپای ئەمریکا هاوپەیمانی هەسەدە لە شەڕی دژی داعشدا و وتی، " نە ئەمریکا و نە هاوپەیمانی نێودەوڵەتی پەیوەندیان بە رووداوی هەلیکۆپتەرەکانەوە نییە و بەر لەوەی هەلیکۆپتەرەکان بەڕێبکەون، ئێمە هیچ زانیاریەکمان نەبووە." ئەوەش لە کاتێکدایە کە تەرمی ٩ شەڕڤانەکەی هێزەکانی دژە تیرۆری هەسەدە، دوێنێ گەیشتنە حەسەکە و لە ئێستادا، رێورەسمێکی سەربازی بۆ ٩ شەڕڤانەکە بەڕێوە دەچێت و بڕیارە ئەمڕۆ بەخاکبسپێردرێن.

باكور بۆتان لەگەڵ نزیكبوونەوەی هەڵبژاردنەكانی سەرۆكایەتی و پەرلەمانی توركیا، كەبڕیارە ١٤ی مانگی ئایاری ئەمساڵ بەڕێوەبچن، پارتە سیاسییەكان بەرەكانیان یەكلایی دەكەنەوە، هەدەپە لەگەڵ ئەوەی ئەردۆغان رەتدەكاتەوە بەڵام هێشتا كەمال كلیچدار ئۆغڵۆشی پەسەند نەكردووە، كلیچدار ئۆغلۆ سەردانی هەدەپەی كردو باسی چارەسەركردنی پرسی كوردی لەپەرلەمانەوە كرد، هاوكات داخستنی هەدەپەو قەدەغەی سیاسی لەسەر ٤٥٠ سیاسەتمەداری لەمانگی داهاتوودا ئەگەرێكی كراوەیەو ئەو پارتەش پلانی بی خۆی ئاشكرادەكات، ئەوە لەكاتێكدایە گومانی ئەوەدەكرێت ئاكەپەو مەهەپە ئامادەنەبن لەڕێگەی هەڵبژاردنەوە دەسەڵات رادەست بكەن و لێكدانەوەی ئەوە دەكرێت لەدواساتدا ئەردۆغان سیناریۆیەك دروستبكات و كورسیەكەی جێنەهێلێت. دوای یەكلاییبوونەوەی، كاندیدی هاوبەشی هاوپەیمانی گەل كە كەمال كلیچدار ئۆغلۆیە، دواجار هاوپەیمانی كۆماریش بەشێوەیەكی ناڕاستەوخۆش بێت، كاندیدەكەی بۆ پۆستی سەرۆكایەتی ئاشكراكرد. فراكسیۆنەكانی پارتی دادوگەشەپێدان و پارتی بزوتنەوەی نەتەوەپەرست لەپەرلەمانی توركیادا، بەفەرمی رایانگەیاند كەئەوان دەیانەوێت، كاندیدەكەیان بۆ سێیەم جار رەجەب تەیب ئەردۆغان بێت، هەرچەندە تێبینیش لەسەر كاندیدكردنی هەیە، بەهۆی ئەوەی دەستووری توركیا رێگە نادات، كەسێك سێ جار ببێتە سەرۆككۆماری وڵات. ئەوەی ماوەتەوەو تاوەكو ئێستا، كاندیدی خۆی ئاشكرا نەكردووە، هاوپەیمانی رەنج و ئازادییە كە لەپارتی دیموكراتی گەلان (هەدەپە)و شەش پارتی دیكەی چەپ و كۆمۆنیستی پێكهاتووە. هاوپەیمانی رەنج و ئازادی لەدوایین كۆبوونەوەیاندا كە، سەرۆك و هاوسەرۆكانی هەموو پارتەكانی بەشدار لەهاوپەیمانێتیەكە بەشداریان تێیدا كرد، رایانگەیاند، ئەوان لەسەر ئەوە رێككەوتوون كەهەر پارتێك و بەلۆگۆی خۆی بەشداری لەهەڵبژاردنەكاندا بكات. هەرچەندە هەدەپە لەگەڵ ئەو بۆچوونەدا نەبوو، بەڵام پارتەكانی دیكەو بەتایبەتی پارتی كرێكارانی توركیا (تیپ) پێداگیری كردو پارتەكانی دیكە لەسەر ئەم پلانە رازی بوون. پرسێكی دیكەی كۆبوونەوەكە، دیاریكردنی كاندیدی هاوبەشی لایەنەكانی نێو هاوپەیمانێتیەكە بوو بۆ پۆستی سەرۆكایەتی توركیا، بەڵام لەكۆبوونەوەكەدا پرسەكە یەكلایی نەكرایەوەو راگەیەندرا كە لەچەند رۆژێك داهاتوودا، پرسەكە یەكلایی دەكەنەوە. كەمال كلیچدار ئۆغلۆ بۆ سەركەوتنی لەهەڵبژاردنەكاندا، پێویستی زۆری  بەدەنگی هاوپەیمانی رەنج و ئازادیە كەدەنگی هاوپەیمانێتیەكە وەك كلیلی دەرگای سەركەوتنی ئەردۆغان یاخود كلیچدار ئۆغلۆ دادەنرێت. لەڕاستیدا یەكلایی بووەتەوە كەهاوپەیمانێتیەكە بەهیچ شێوەیەك لەئەردۆغان نزیك نابێتەوە، بەڵام تاوەكو ئێستاش كلیچدار ئۆغلۆیان پەسەند نەكردووە. كلیچدار ئۆغلۆ: شوێنی چارەسەری پرسی كورد پەرلەمانە دوای چاوەڕوانییەكی زۆر ٢٠ی ئازار، كەمال كلیچدار ئۆغلۆ كاندیدی هاوپەیمانی گەل بۆ پۆستی سەرۆكایەتی توركیاو میدحاد سانجارو پەروین بوڵدان هاوسەرۆكانی پارتی دیموكراتی گەلان (هەدەپە) لەباڵەخانەی پەرلەمانی توركیا كۆبوونەوە. دوای كۆبونەوەكە كەمال كلچدارئۆغلۆ رایگەیاند كە لە كۆبونەوەكەدا باسی پرسی كوردیان كردووە و پرسی كورد لە پەرلەمان چارەسەر دەكرێت. كلچدار ئۆغلۆ هەروەها باسی زمانی كوردیشی كردو وتی: « لەپەرلەمانی توركیا نووسینی فەڕەنسی و ئینگلیزی دێتە بەردەستیان كێشە نییە، بەڵام كاتێك وشەیەكی كوردی دەبیستن دەڵێن تێناگەین، لەكاتێكدا كە بەهەزاران ساڵە ئەم زمانە هەیەو لەتوركیاش كەناڵی تەلەفزیۆنی تی ئاڕ تی كوردی هەیە. پەروین بوڵدان و میدحاد سانجاریش دوای كۆبوونەوەكە بۆ میدیاكان قسەیان كردو ئاماژەیان بەپرسی كوردو كێشەكانی توركیا كردو ئەوانیش تەئكیدیان لەچارەسەری پرسی كوردو هەموو پرسەكانی توركیا لەپەرلەمانی توركیا كردەوە. هاوسەرۆكانی هەدەپە، رایانگەیاند كەكۆبوونەوەیەكی زۆر باش بووەو دواتر بەوردی ناوەڕۆكی كۆبوونەوەكە ئاشكرا دەكەن، بەبێ ئەوەی ئاماژە بەوە بكەن كەدەنگ بە كلیچدار ئۆغلۆ كاندیدی ئۆپۆزسیۆن دەدەن یان نا؟. لەلایەكی دیكەوە هەدەپە لەدۆخێكی ئاڵۆزدایەو مەترسی داخستنی لەسەرەو دوایین دانیشتنی دادگاییكردنیشی، بڕیارە ١١ی مانگی نیسان بەڕێوەبچێت. رۆژێك بەر لەدادگاییكردنەكەش كەدەكاتە ١٠ی نیسان، دوا وادەی وەرگرتنی ناوی كاندیدەكانی پارتە سیاسییەكانە لەلایەن كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكانی توركیاوە. بۆیە مەترسی ئەوە هەیە، ئەگەر هەدەپە بەناوی خۆیەوە كاندید تۆمار بكات، ئەوا مەترسی هەیە رۆژێك دوای رادەستكردنی ناوی كاندیدەكان لەلایەن دادگای دەستوورییەوە دابخرێت و بەمەش، ئیدی ناتوانێت بەشداری لەهەڵبژاردنەكاندا بكات و بۆ ماوەی چوار ساڵ لەدەرەوەی پەرلەماندا دەمێنێتەوە. بۆ ئەوەی هەدەپە مەترسیەكە بڕەوێنێتەوە، پلانی بی ئاشكرا كردووە كەئەویش بەشداریكردنی هەڵبژاردنەكانە لەڕێگەی پارتی چەپی سەوزەوە. ئەو پارتە لەساڵی ٢٠١٠ەوە دامەزراوە و لەساڵی ٢٠١٢دا یەكەم كۆنگرەی خۆی ئەنجامداوەو بەفەرمی لەتوركیا دەستی بەكار كرد. پارتەكە هیچ سەرۆك و هاوسەرۆكێكی نییە، تەنیا هاووتەبێژی پیاوو ژنی هەیە كەئەگەرێكی زۆرە، هەدەپە لەو رێگەیەوە بەشداری لەهەڵبژاردنەكاندا بكات. بەرپرسانی پارتەكە ئاشكرایانكردووە كەپێشوازی لەهەدەپە بكەن، بەڵام كێشەیەكی دیكەش كەڕووبەرووی هەدەپە بووەتەوە، ئەوەیە كە لەسكاڵاكەی دژیدا، باسی ئەوە دەكرێت، پێویستە قەدەغەی سیاسی لەسەر ٤٥٠ سیاسەتمەداری پارتەكە دابنرێت و ئەوەش وادەكات كە لەو كەسانە ئاگادار بێت كە كاندیدی دەكات. بەم شێوەیە، ئیدی پارتە سیاسییەكان بەرەكانیان یەكلایی دەكەنەوەو ئامادەكاری بۆ بانگەشەی هەڵبژاردن دەكەن كە لەناوەڕاستی مانگی نیساندا دەستپێدەكات. لەهەفتەی رابردوودا، چەندین كۆمپانیای گەورەی راپرسی توركی وەك كۆمپانیاكانی (ئەلفا، ئۆ ئاڕ جی، پییارو ئاكسوی)، راپرسیان لەبارەی دەنگی كەمال كلیچدار ئۆغلۆو رەجەب تەیب ئەردغان ئەنجامداوە، لەهەموو راپرسیەكانیشدا بەجیاوازی لەسەدا پێنج بۆ لەسەدا ١٠ كەمال كلیچدار ئۆغلۆ لەپێشەوە دەبێت. بەڵام پرسێكی دیكە ئەوەیە كە لەزۆربەی راپرسیەكاندا، هیچ كاندیدێك ناتوانێت لەخولی یەكەمدا دەنگی پێویست بۆ سەركەوتن بەدەستبهێنێت كەپێویستە كاندیدی سەرۆكایەتی لەسەدا ٥١ی دەنگەكانی هەبیت، بۆیە هەدەپە ئەنجامەكە  یەكلایی دەكاتەوە، ئەگەر لەگەڵ كلیچدار ئۆغلۆ رێكبكەوێت كە بەئەگەرێكی زۆر رێكدەكەوێت. هەرچەندە زۆربەی ئاماژەكان بۆ ئەوە دەچن كە هاوپەیمانی كۆمار بەسەرۆكایەتی رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆككۆماری توركیا، لەم هەڵبژاردنەدا، دوای ٢٠ ساڵ لەحوكمڕانی شكست بهێنێت، بەڵام گۆمانی ئەوەش دەكرێت كەئەردۆغان دەست بەسیناریۆ بكات و كورسی دەسەڵات بەجێنەهێڵێت. لەم بارەیەوە، موراد قەرەیلان ئەندامی كۆمیتەی بەڕێوەبەری پارتی كرێكارانی كوردستان (پەكەكە) لەچاوپێكەوتنێكدا لەگەڵ میدیاكانی نزیك لەپارتەكەی رایگەیاند، هەڵبژاردنەكانی ١٤ی ئایار وەك گەلانی توركیا بۆ گەلی كوردیش زۆر گرنگە. لەبەرئەوەی نەك تەنیا سەرۆك كۆمار بەڵكو سیستم گۆڕانكاری بەسەردادێت. هێزە قوڵەكانی نێو دەوڵەت بۆ ئەوەی بتوانن شەڕ بەڕێوەبەرن ئەم سیستمەیان دروستكردووە. بەڵام سیستمەكە زۆر ئۆتۆریتەرە. ئەمەش كۆمەڵگای توركیای زۆر لاواز كردووە. بێگۆمان لایەنێك دەیەوێت بەردەوامی بەسیستمەكە بدات. بەڵام گەل دەیەوێت سیستم بگۆڕدرێت و هەڵبژاردن لەسەر ئەم بناغەیە بەڕێوەببرێت. واتە هەڵبژاردن لەسەر سیستم ئەنجامدەدرێت. قەرەیلان وتی: « پرسە گرنگەكە ئەوەیە ئایا حكومەتی ئاكەپەو مەهەپە رازی دەبێت بەهەڵبژاردنەكان كۆتایی بەدەسەڵاتەكەیان بهێندرێت؟ ئەمە جێگەی گۆمانە. ئاشكرایە كەفێڵ و تەڵەكەبازی زۆر بەكاردەهێنن. لەم رووەوە خوی ئاكەپە بەباشی دەناسرێت. لەهەڵبژاردنەكانی ئەستەنبوڵدا بینراو  زۆر نموونەی بەرچاوی دیكەی بەم شێوەیە هەیە. بەبەردەوامی سەرقاڵی فێڵ و تەڵەكەبازیە؛ هەموو شتێك بەگوێرەی بەرژەوەندی خۆی رێكدەخات. واتە ئاكەپەو مەهەپە هەموو شتێك سەرلەنەوێ بۆ بەرژەوەندی خۆیان بنیاتدەنێن و نایانەوێت دەست لەكورسی دەسەڵات هەڵبگرن».

تەرمی 9 ئەندامی یەکینەکانی دژە تیرۆر (یات)ی سەر بە هەسەدە کە لە روداوی هەلیکۆپتەردا گیانیان لەدەستدا، گەیشتنە حەسەدە. سبەینێ بە ڕێورەسمێک بەڕێدەکرێن ناوەندی راگەیاندنی هێزەکانی سوریای دیموکرتای (هەسەدە) بە راگەیەندراوێک ئاماژەی بەوەکرد کە تەرمی شەڕڤانانی یەکینەکانی دژە تیرۆر (یات) ئەمڕۆ گەیشتوونەتە حەسەکە.  لە راگەیەندراوەکەدا هاتووە، " دوای چەندین پەیوەندی، هێزەکانمان تەرمی 9 شەهیدی فەرماندە و شەڕڤانی یەکینەکانی دژە تیرۆر (یات)یان گەڕاندەوە کە لە ئەنجامی کەوتنی دوو هەلیکۆپتەردا شەهید ببوون. تیمێکی هێزەکانمان لەگەڵ فەرماندەیی گشتی، تەرمی شەهیدانیان گەیاندە شاری حەسەکە. رۆژی چوار شەممە (22ئازار)، هێزەکانمان بە رێورەسمێک، شەهیدەکان بەڕێ دەکەن. رێورەسمەکە کاتژمیر 11:00 بە بەشداری گەل لەبەردەم نەخۆشخانەی شەهید ساریا لە گەڕەکی خوێران دەست پێدەکات، دواتر تەرمی شەهیدان لەسەر شان دەگوازرێنەوە بەرەو یاریگای سەردەم لە گەڕەکەکە و لەوێ رێورەسمێک ئەنجام دەدرێت." رووداوەکە چۆن روویدا و چی کاردانەوەیەکی بەدوای خۆیدا هێنا؟ پرسی کەوتنەو خوارەوەی 'هەلیکۆپتەرێک یاخود دوو هەلیکۆپتەر' لە نزیک گوندی بێرکیاتی سەر بە ناحیەی چەمانکێی پارێزگای دهۆکی هەرێمی کوردستان، لە شەوی ١٥ی ئازار، مشتومڕێکی زۆری لێکەوتووەتەوە، کە تاوەکو ئێستا چۆنیەتی رووداوەکە بە تەواوی روون نەبووەتەوە کە بەو هۆیەوە 9 بەرپرسی گەورەی دژە تیرۆری رۆژئاوای کوردستان گیانیان لەدەستدا کە یەکێکیان شەڕڤان عەبدی، خوشکەزای مەزلۆم عەبدی فەرماندەی گشتی هێزەکانی سوریای دیموکراتی (هەسەدە) بوو. سەرەتا، دژە تیرۆری هەرێمی کوردستان لەم بارەیەوە راگەیەندراوێکی بڵاوکردەوە و رایگەیاند کە هەلیکۆپتەرێک کەوتووەتە خوارەوە و تەرمی حەوت شەڕڤانی هەسەدە کە ئەو بە پەکەکە ناوی هێنا، لەنێویدا دۆزراونەتەوە. دوابەدوای رووداوەکە، هێزەکانی سوریای دیموکراتی (هەسەدە) لەم بارەیەوە راگەیەندراوێکی بڵاوکردەوە و ئاماژەی بەوەکرد، لەو دوو هەلیکۆپتەرەی كە ١٥ ئەم مانگە لە دهۆك كەوتە خوارەوە، 9شەڕڤانیان شەهید بوون. هەسەدە وتی، هەلیكۆپتەرەکان لە رۆژئاوای كوردستانەوە بەرەو شاری سلێمانی هەرێمی كوردستان، بە مەبەستی گواستنەوەی ئەندامانی دژە تیرۆری رۆژئاوا بۆ مەشق و راهێنان روویشتوون، بەڵام بە هۆی دۆخی خراپی كەشوهەواوە کەوتووەنەتە خوارەوە. هەسەدە بانگەوازی لە حكومەتی هەرێمی كوردستان كرد كە لە رادەستكردنەوەی تەرمی شەڕڤانانیدا ئاسانكاری بكات. هەرچەندە، هەسەدە ئاماژەی بەوەکرد کە دوو هەلیکۆپتەر کەوتووەنەتە خوارەوە، بەڵام دژە تیرۆر و بەرپرسانی باڵای هەرێمی کوردستان (پارتی دیموکراتی کوردستان) رایانگەیاند، تەنیا هەلیکۆپتەرێک کەوتووەتە خوارەوە و ئەوەی دیکە، لە ناوچەکە دوور کەوتووەتەوە. هەرچەندە دژە تیرۆری هەرێمی کوردستان سەرەتا وتی، تەنیا حەوت تەرمیان دۆزیوەتەوە، بەڵام 19ی ئەم مانگە، سەرچاوەکانی هەواڵی باسی ئەوەیان کرد کە دوو تەرمی دیکەی شەڕڤانان لە ناوچەیەکی دیکەی نزیک لە رووداوەکە دۆزراونەتەوە. بەمەش پشتڕاست بووەوە کە 9 شەڕڤان لە رووداوەکەدا گیانیان لەدەستداوە. هەسەدە جگە لەو راگەیەندراوە و ئاشکراکردنی ناسنامەی شەڕڤانان هیچ راگەیەندراوێکی دیکەی لەبارەی رووداوەکە بڵاونەکردووەتەوە و وڵامی هیچ لایەنێکی نەداوەتەوە، بەڵام مەسرور بارزانی سەرۆکوەزیرانی هەرێمی کوردستان، لەبارەی رووداوەکە و هەلیکۆپتەرەکان زانیاری نوێی بڵاوکردەوە. مەسرور بارزانی رایگەیاند، تەنها یەک هەلیکۆپتەر بووە و ئەو هەلیکۆپتەرە لەلایەن گروپێکی ناو یەکێتییەوە کڕدراوە و نازانن چۆن گەیشتووەتە دەست دەستی هێزەکانی هەسەدە. فەرماندەیی ئۆپراسیۆنە تایبەتە هاوبەشەکانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتییش بە راگەیەندراوێک، سەرەخۆشی لە هەسەدە و خانەوادەی شەڕڤانان کرد و وتی، "فیداکاریان لە پاراستنی سوریادا لەبیر ناکرێت." بەڵام هیچ روونکردنەوەیەکی لەبارەی هەلیکۆپتەرەکان نەدا. کۆما جڤاکێن کوردستان (کەجەکە) لەم بارەیەوە بێدەنگی شکاند و زاگرۆس هیوا وتەبێژی کەجەکە بۆ ئاژانسی ئەسوشێدت پرێس رایگەیاند، پێدەچێت هەلیکۆپتەرەکانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی و ئەمریکا بن و هێزەکانی سوریای دیموکراتیان لە رێگەیەوە گواستبێتەوە. هەرچەندە میدیاکانی تورکیا، بە چڕی باسی رووداوەکەیان کرد و ئاماژەیان بەوەکرد کە هەلیکۆپتەرەکان لەلایەن چ دەوڵەت و گروپێکەوە رادەستی هەسەدە کراون، بەڵام تاوەکو ئێستا بە فەرمی دەوڵەتی تورکیا یاخود سوپای ئەو وڵاتە، هیچ راگەیەندراوێکی بڵاونەکردووەتەوە و پێدەچێت، لە لێکۆلینەوەکانیاندا بەردەوام بن، چونکە بە گوێرەی زانیاریەکان، هەلیکۆپتەرەکان لە جۆری (ئەی ئێس 320ی یۆرۆکۆپتەرن و لەلایەن کۆمپانیایەکی هاوبەشی ئەڵمانی و فەڕەنسیوە بەرهەم هێناون و تورکیاش گرێبەستی لەگەڵ کۆمپانیاکەدا هەیە. لەم بارەیەوە، سەرچاوەیەکی نزیک لە خانەوادەی شەڕڤان عەبدی، فەرماندەی گشتی دژە تیرۆری رۆژئاوا کە لە رووداوەکەدا گیانی لەدەستداوە و هاوکات، خوشکەزای مەزلۆم عەبدی فەرماندەی گشتی هەسەدەیە، بە هاوڵاتی راگەیاند، خانەوادەی شەڕڤان عەبدی گۆمانیان لەوە نییە کە هەلیکۆپتەرەکان یاخود هەلیکۆپتەرەکە بەهۆی ناجێگیری کەشوهەواوە کەوتووەتە خوارەوە و ئامادە نەبوون هیچ قسەیەکی دیکە لەسەر رووداوەکە بکەن. لە بەرامبەر قسەکانی مەسرور بارزانی کە راگەیاندبوو، هەلیکۆپتەرەکان لەلایەن گروپێکی نێو یەکێتی نیشتیمانی کوردستانەوە کڕدراون، بەڵام نازانرێت، بۆچی رادەستی هەسەدە کراون، ستران عەبدوڵلا ئەندامی مەکتەبی سیاسی یەکێتی، بە ئاژانسی رۆژنیوزی راگەیاند، وەک 'مام جەلال' دەڵێت، هاوکاریکردن بۆ یەکێتی شەرەفە و تۆمەتەکان رەت دەکەنەوە.

هاوڵاتی نەورۆزی شاری ئامەدی باکوری کوردستان بە بەشداری سەدان هەزار کەس بەردەوامە، لە ئاهەنگەکەدا پەیامی سیاسی بۆ چارەسەری پرسی کورد دەدرێت و پۆلیسی تورکیا گۆڕەپانی نەورۆزی گەمارۆداوە. سەرلەبەیانی ئەمڕۆ جەماوەرێکی زۆر روویکردووە پارکی نەورۆز لە ناوچەی رەزانی ئامەد. ئەوەی سەرنج رادەکێشێت زۆری بەشداربوونی ژنان و گەنجانە. لە پێنج قۆڵەوە خەڵکی ئامەد دەچنە ناو پارکی نەورۆز. گەڕەکی باغجلاریش ٦ خاڵی پشکنینی جیاجیای پۆلیس دانراون. لە ئاهەنگەکەدا پۆستەری ژینا ئەمینی بە نوسراوی "بە تاڵی قژی ژینا ئەمینی ئێمە گوڕ بە تێکۆشانی ژنان دەدەین" و پۆستەرێکی کەمال کورکوت بە نوسراوی "کەمال کورکوت نامرێ" لە گۆڕەپانەکە هەڵواسراوە. ژنان و گەنجان بە ئاڵاکانی یانەی ئامەد، سەوز و سور و زەرد چوونە ناو گۆڕەپانەکە و دروشم بۆ ئازادی عەبدوڵلا ئۆجالان رێبەری پەکەکە و دروشمی 'ژن، ژیان، ئازادی' وترانەوە. بەگوێرەی سەرچاوەکانی هەواڵی، پۆلیسی تورکیا کە دەوروبەری گۆڕەپانی نەورۆزیان گەمارۆداوە و تەلبەندێکی پێنج مەتر بەرزیان داناوە، رێگەیان نەداوە زۆرێک لە هاوڵاتیە کوردەکان کە جلوبەرگی کوردیان لەبەر کردووە بچنە نێو گۆڕەپانی نەورۆز.

هێزە ئەمنییەکانی ئێران هێرشیان کردە سەر بەشداربوانی رێوڕەسمی نەورۆز لە رۆژهەڵاتی کوردستان و بەهۆیەوە ژمارەیەک گەنج و لاو و ژن و منداڵ بریندار دەبن. سەرچاوەکانی هەواڵی رۆژهەڵاتی کوردستان بڵاویان کردەوە؛ شەوی دوشەممە هێزە ئەمنییەکانی ئێران لە شارەکانی مەهاباد و سەقز و مەریوان و دێولان تەقەیان لە بەشداربوانی رێوڕەسمەکانی نەورۆز لەو شارانە کردوە و بەهۆیەوە لانیکەم 40 کەس بریندار بون. رێکخراوەکانی مافی مرۆڤی رۆژهەڵاتی کوردستان ئاماژەیان بەوە کردوە تەنها لە شاری مەهاباد بەهۆی تەقەی هێزە ئەمنییەکانەوە نزیکەی 30 کەس برینداربون. هاوکات هێزە ئەمنییەکان لە شاری سنە بە ماتۆڕ و ئۆتۆمبێل بڵاویان بە بەشداربوانی رێوڕەسمی نەورۆز لەو شارە کردوە و ژمارەیەک کەسیش دەستگیر کراون. بە پێی ئەو تۆمارە ڤیدیۆییانەی لە نەورۆزی رۆژهەڵاتی کوردستان بڵاو کراوەتەوە بەشداربوانی رێوڕەسمی نەورۆز لەو بەشە لە کوردستانی یادی کوژراوانی ناڕەزایەتییەکان دەکەنەوە. نەورۆزی ئەمساڵ لە رۆژهەڵاتی کوردستان بە ناوی نەورۆزی ژینا ناونراوە و زۆربەی ئاهەنگەکانی نەورۆزیش لەو بەشە لە کوردستان بە ناوی ژینا و کوژراوانی ناڕەزایەتییەکان دەستی پێکرد.

هاوڵاتی سەرۆکوەزیرانى عێراق رایگەیاند ویستیان ئەوەیە نەورۆز بۆنەیەک بێت بۆ بەهێزکردنى پەیوەندیى رۆحى و مادى و یەکگرتوویی، گوتیشى "نەورۆزى هەموو ساڵێک، ئومێد بۆ ئەوانە دەهێنێت، کە بەهۆیەوە ئاهەنگ دەگێڕن". محەممەد شیاع سوودانى، سەرۆکوەزیرانى عێراق ئەمڕۆ سێشەممە 21ى ئادارى 2023، رایگەیێندراوێکى بەبۆنەى جەژنى نەورۆز بڵاوکردەوە و پیرۆزبایی ئەو جەژنەى لە گەلى کورد لە هەرێمى کوردستان و گەلى عێراق و گەلانى ناوچەکە کرد، کە بە بۆنەى جەژنى نەورۆزەوە ئاهەنگ دەگێڕین. محەمەد شیاع سودانی ڕایگەیاند، "بە جوانترین و گەشاوەترین دەربڕینی هیوا، پیرۆزبایی دڵسۆزانەم ئاراستەی گەلی کوردمان لە هەرێمی کوردستانی عێراق و سەرجەم هەمو گەلی عێراقیمان و هەمو گەلانی ناوچەکە دەکەم کە ساڵانە ئاهەنگی نەورۆز دەگێڕن". ئاماژەی بەوەشکردوە، "نەورۆز ئەمساڵ لەکاتێکدا تێدەپەڕێت کە عێراق هەنگاوی گرنگ دەنێت بەرەو بەردەوامبون و ڕەگداکوتانی ئاشتی کۆمەڵایەتی، سوڕاندنی شەمەندەفەری ئابوری و کارکردن و دەستپێکردنی بەرنامەی چاکسازیی گەورە و واقیعی، کە ئەولەویەتەکان لە بەرژەوەندی هاوڵاتی و پێداویستییەکان دەبێت، ئەمەش ئەوەیە کە ئێمە لە یەکەم ڕۆژی کارکردنی ئەم حکومەتەوە دەستمان پێکردوە". سودانی دەشڵێت، "هەروەک چۆن ئاواتەخوازین ڕۆژی نەورۆز ببێتە بۆنەیەک کە ئێمە وەک عێراقییەکان یەکڕیزی و پەیوەندیی و هەماهەنگی خۆمان بەهێز بکەین و ئاهەنگ بگێڕین بۆ هەمەجۆریی کە سامانی بەردەواممانە، دیدگاکەشمان بۆ ڕون دەبێتەوە کە ڕابردومان و ڕەگ و ریشەمان بەیەکەوە گرێدراون، هەروەک چۆن داهاتومان و چارەنوسمان هەمو بەیەکەوە گرێدراون". سەرۆک وەزیرانی عێراق ئاماژەی بەوەشکردوە، "نەورۆز هەمو ساڵێک هیوا بۆ ئەو کەسانە دەهێنێت کە ئاهەنگ دەگێڕن و لەگەڵیدا بەهاکانی کار و نیشتمانپەروەری تێدەپەڕێنن، ئەمساڵ پڕە لە هیوا، و پڕە لە کار بۆ وڵاتەکەمان، لەم ڕۆژەدا دوپاتیدەکەینەوە کە چاومان لە عێراقێکە کە پێکەوە بنیادی بنێین و هەمومان شانازی پێوەبکەین". ئەو راگەیێندراوەى محەممەد شیاع سوودانى له دواى رۆژێک دێت لە پەیامێکى دیکەى نووسینگەى رۆژنامەوانیەکەى کە تێیدا ئاماژە بەوەکرابوو، لە دەستپێکى کۆبوونەوەى ئەنجوومەنى وەزیرانى عێراق لە 20ـی ئادار، سەرۆکوەزیران پیرۆزبایی جەژنى نەورۆزى کردووە و هیواى خواستووە نەورۆز ببێتە مایەى خێر و ئاشتى و پێشکەوتن بۆ هەمووان.