کەشناسى: باران و وردە بەفر دەبارێت

هاوڵاتی رۆژئاوای کوردستان پێنج خولەک بۆ هەڵەبجە بە بیدەنگی لەسەر پێبوون لە رۆژئاوای کوردستان، هاوڵاتیان و فەرمانبەرانی دەزگاکانی خۆبەڕێوەبەری، پێنج خولەک لەسەر پێبوون و یادی شەهیدانی کۆمەڵکوژی هەلەبجەیان کردەوە. ئەمڕۆ (١٦ی ئازار)، ٣٥ ساڵ بەسەر کۆمەڵکوژی هەڵەبجەدا تیدەپەڕێت کە ١٦ی ئازاری ساڵی ١٩٨٨ رژێمی بەعس بە چەکی کیمیایی شاری هەڵەبجەی کیمیاباران کرد و نزیکەی پێنج هەزار هاوڵاتی بێتاوانی کورد شەهید بوون. کوردان لە چوار پارچەی کوردستان و جیهان، ئەمڕۆ لە ساڵیادی کۆمەڵکوژیەکەدا یادی شەهیدانیان کردەوە. یەکێک لەو هەرێمانە، رۆژئاوای کوردستان بوو. هاوڵاتیان، کارمەندانی خۆبەڕێوەبەری باکور و رۆژهەڵاتی سوریا لە هەموو شارەکانی رۆژئاوا، پێنج خولەک بە بێدەنگی بەپێوە وەستان و یادی شەهیدانیان کردەوە. لەلایەکی دیکەوە، پارتی یەکێتی دیموکراتی (پەیەدە) بەم بۆنەیەوە راگەیەندراوێکی بڵاوکردەوە. لە راگەیەندراوەکەیدا، پەیەدە یادی شەهیدانی کیمیابارانی هەڵبجەی کردەوە و وتی، " پاراستنی دەوتکەوتی شەهیدان، تاکە رێگەی کۆتاییهێنان بە هەموو جۆر قڕکردنێکە لەسەر گەلی کورد."

هاوڵاتی کەشناسی هەرێمی کوردستان دەڵێت، ئەمڕۆ بارانبارین بەردەوام دەبێت و سبەی ئاسمان نیمچە هەور و هەوری تەواو دەبێت و هەندێک کات تاوەبارانی کورتخایەنیش دەبێت، پلەی گەرماش بەراورد بەمڕۆ 2 بۆ 3 پلە بەرزدەبێتەوە.  بەشی کەشناسی و بوومەلەرزەزانی هەرێمی کوردستان رایگەیاند، ئەمڕۆ شەپۆلی بارانبارین لەسەر تەواوی ناوچە جیاجیاکان بەردەوامی دەبێت، ئاستی دابارین مامناوەند دەبێت لەسەر تەواوی ناوچەکان، زۆرترین رێژەی دابارین لەسەر بەشێک لە ئیدارەی راپەڕین و سەنتەری پارێزگای سلێمانی و بەشێک لە ناوچەکانی رۆژهەڵاتی پارێزگای هەولێر دەبێت، هەندێک کات تەزرە و لێزمە باران و هەورە تریشقەی لەگەڵدا دەبێت، ناوچە سنوورییەکان بەفر بارینێکی کەمی دەبێت. سەبارەت بە کەشوهەوای سبەی کەشناسی پێشبینی دەکات، ئاسمان نیمچە هەور و هەوری تەواو دەبێت لەسەر بەشێک لە ناوچە شاخاوییەکان تاوە بارانی کورت خایەن دەبێت، هەروەها هەندێک کات ئەگەری باران لە سەنتەری پارێزگای سلێمانی و دهۆک هەیە. بەراورد بەمڕۆ سبەی (هەینی، 17-6-2023) پلەی گەرما 2 بۆ 3 پلە بەرزدەبێتەوە و بەمشێوەیە دەبێت:   هەولێر: 21 پلەى سیلیزى سلێمانی: 18 پلەى سیلیزى دهۆک: 18 پلەى سیلیزى کەرکووک: 23 پلەى سیلیزى هەڵەبجە: 20 پلەى سیلیزى زاخۆ: 20 پلەى سیلیزى سۆران: 19 پلەى سیلیزى گەرمیان: 25 پلەى سیلیزى   لە دوێنێ چوارشەممەوە بارانبارین ناوچە جیاجیاکانی هەرێمی کوردستانی گرتووەتەوە. بەشی کەشناسی وەزارەتی گواستنەوە و گەیاندن دەڵێت، لەکاژێر 09:00ـی بەیانیی دوێنێوە تاوەکو 09:00ـی ئەم بەیانییە، بارانبارین لە ناوچە جیاجیاکان بەمشێوەیە بووە:

هاوڵاتی بە فەرمانی وەزاریی وەزارەتی پێشمەرگە، بڕیاردرا بە بەرزکردنەوەی پلەی 7455 پلەدار و پێشمەرگەی سەر بە دیوان و لیواکانی پیادەی سەر بە وەزارەتی پپێشمەرگە. وەزارەتی پێشمەرگە ئەمڕۆ پێنجشەممە لە ڕاگەیەندراوێکدا  رایگەیاند، بڕیاردراوە بە بەرزکردنەوەی حەوت هەزار و 455 پلەدار و پێشمەرگەی سەر بەدیوان و لیواکانی پیادەی سەر بەوەزارەتی پێشمەرگە. لە راگەیەندراوێکدا وەزارەتی پێشمەرگە هاتووە : "بە فەرمانی وەزارەتی پێشمەرگە ژمارە (٥٨٣٠) لە ٢٠٢٣/٣/١٦ و پاڵپشت بەماددەی چواردە لە سیستەمی ژمارە (٦)ی ساڵی ٢٠١١ی پەیڕەوی نیزامی  ڕاژەو خانەنشینی پێشمەرگە تایبەت بەیاسای ژمارە (٣٨)ی ساڵی ٢٠٠٧، ئاماژە بە فەرمانی وەزاری وەزارەتی پێشمەرگە، بەڕێوەبەرایەتی  ئیدارەی گشتی ژمارە(٦٠٣٣) له ٢٠١١/١٢/٤ تایبەت بەڕێنمایی پلە بەرزکردنەوەی کارمەندان بڕیاردرا بە بەرزکردنەوەی پلەی (٧٤٥٥) پلەدار و پێشمەرگەی سەر بەدیوان و لیواکانی پیادەی سەر بەوەزارەتی پێشمەرگە  لە خشتەی نەورۆزی ٢٠٢٣".

هاوڵاتی سوپای ئەمریكا دوو بنكەی سەربازی لەڕۆژئاوای كوردستان دادەمەزرێنێت و ژمارەی هێزەكانیشی زیادكردووە، دوای سەردانی سەرۆك ئەركانی هێزە هاوبەشەكانی ئەمریكا، فەرماندەی فەرماندەیی ناوەندیی ئەمریكاش سەردانی رۆژاوا دەكات و ئەنقەرەو دیمەشقیش بەئاشكرا نیگەرانی خۆیان لەسەردانی ئەم بەرپرسانەی ئەمریكا دەربڕوەو لەگەڵ ئەوەشدا بڵاوبوونەوەی وێنەیەكی مەزڵوم كۆبانێ‌ و مارك میلی كاردانەوەی فراوانی لێدەكەوێتەوە، هاوكات ساڵح موسلیم دەڵێت: هێزێك كەسەربازانی لەهەرێمێك جێگیربن، مافی خۆیەتی كە بەرپرسانیان سەردانیان بكەن و ئەوێ‌ خاكی دەوڵەتی توركیا نیەو ئەنقەرە مافی ئەوەی نیە بڵێت كێ‌ و بۆچی سەردانی رۆژوای كوردستانی كردووە. سەرەڕای ئەوەی لەسوریاو رۆژئاوای كوردستان، كۆتایی بەدەسەڵاتی داعش هێنراوە، بەڵام لەماوەی ساڵێكی رابردوودا، شانە نووستوەكانی تیرۆریستان، بەبەردەوامی هەوڵی هێرش، تەقینەوەو دروستكردنی نائارامی دەدەن كەئەوەش مەترسیەكی گەورەی لەسەر خۆبەڕێوەبەری باكورو رۆژهەڵاتی سوریا (رۆژئاوای كوردستان) و گەلانی هەرێمەكە دروستكردووە، هاوكات هەوڵی هەندێك لەكۆماریخوازانی ئەمریكا بۆ كشانەوەی هێزەكانی وڵاتەكەیان لەو بەشەی كوردستان جێگای هەڵوەستەكردن بوو. لەبەرئەوەی گەلانی باكورو رۆژهەڵاتی سوریاو رۆژئاوای كوردستان بەكشانەوەی ئەمریكییەكان ئەگەری زۆر هەبوو رووبەڕووی هێرش و پەلاماری سێ لایەن دەبوونەوە كەئەوانیش، سوپای توركیا، رژێمی ئەسەدو تیرۆریستانی داعشن. بەڵام پێشهاتەكانی ئەم رۆژانەی دوایی، تارادەیەك گومان و نیگەرانیەكانی هاووڵاتیان و بەرپرسانی رۆژئاوای كوردستانی رەواندەوە كەئەمریكا كشانەوەی هێزەكانی لەڕۆژئاوا رەتكردەوە. مات گایتز نوێنەری كۆمارییەكان لەئەنجومەنی نوێنەرانی ئەمریكا پرۆژەیاسایەكی بۆ كشانەوەی هێزەكانی وڵاتەكەی لە رۆژئاوای كوردستان پێشكەشكرد. ئەو پرۆژەیاسایە، نیگەرانی لێكەوتبووەوە، بەڵام سەرەنجام ئەنجومەنی نوێنەرانی ئەمریكا كۆبوونەوەی كۆتایی خۆی لەم بارەیەوە ئەنجامدا. ئەنجومەنەكە لەئەنجامی ٣٢١ دەنگی نەخێرو ١٠٣ دەنگی بەڵێ‌، كۆتایی بەو مشتومڕە هێناو كشانەوەی هێزەكانی ئەمریكای رەتكردەوە. بەشی زۆری ئەندامانی ئەنجومەنی نوێنەران رایانگەیاند كە كشانەوەی هێزەكانیان، دەبێتەهۆی دووبارە خۆڕێكخستنەوەی تیرۆریستانی داعش و ئەوەش ئەمریكاو هاوپەیمانەكانی دەخاتە مەترسیەوە. لەلایەكی دیكەوە مارك میلی سەرۆك ئەركانی هێزە هاوبەشەكانی ئەمریكا لەسەردانێكی كتوپڕو چاوەڕواننەكراودا، سەردانی رۆژئاوای كوردستان كردو لەشاری حەسەكە لەگەڵ هێزەكانیان كۆبووەوە. هەرچەندە میلی بە رۆژنامەنووسانی راگەیاند، ئامانجی سەردانەكەی پێداچوونەوە بووە بە رێوشوێنەكانی پاراستنی هێزەكانی ئەمریكا لەهەر هێرشێكی لەناكاو، بەڵام ئەو سەردانە، دوو دوژمنی سەرسەختی رۆژئاوای كوردستان كەتوركیا و رژێمی سوریان نیگەران كرد. وەزارەتی دەرەوەی سوریا لەمبارەیەوە راگەیەندراوێكی بڵاوكردەوەو سەرەڕای شەرمەزاركردنی ئەو سەردانە ئاماژەی بەوەكرد، ئەو بنكە سەربازییەی ئەمریكا كە میلی سەردانی كردووە، حەوت ساڵە بەشێوەیەكی نایاسایی لەخاكی سوریادا كراوەتەوەو ئەوەش بەگوێرەی رێككەوتنە نێودەوڵەتییەكان، پێشێلكردنی سەروەری خاكی سوریایە”. حكومەتی توركیاش لەبەرامبەر ئەو سەردانەی مارك میلیدا خۆی نەگرت و بێدەنگی شكاند. وەزارەتی دەرەوەی توركیا لە راگەیەندراوێكدا ئاماژەی بەوەكرد كە جیف فلەیك باڵیۆزی ئەمریكایان لەئەنقەرە بانگهێشت كردووەو داوایان كردووە، زانیاری لەبارەی ئامانجی سەردانەكەی میلی ئاشكرا بكات. نێد پرایس، وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكاش بانگهێشتكردنی جیف فلەیك، باڵیۆزی وڵاتەكەی لەلایەن وەزارەتی دەرەوەی توركیاوە پشتڕاست كردەوەو وتی، ژەنەڕاڵ میلی تەنیا سەردانی سەربازانی وڵاتەكەی كردووە و ئامانجی ئەوە بووە كە لەنزیكەوە لەدۆخی سەربازانیان بكۆڵێتەوە. هاوكات لەگەڵ ئەم پێشهاتانە، وێنەیەكی مارك میلی سەرۆك ئەركانی هێزە هاوبەشەكانی ئەمریكا و مەزڵۆم عەبدی فەرماندەی گشتی هێزەكانی سوریای دیموكراتی (هەسەدە) لەتۆڕە كۆمەڵایەتیەكاندا بەخێرایی بڵاوبووەوەو بەتایبەتی میدیاكانی توركیا ئاماژەیان بەوەكرد كە میلی لەسەردانەكەیدا چاوی بە مەزڵۆم عەبدی كەوتووە، بەڵام ناوەندی راگەیاندنی هەسەدە، هەموو جۆرە كۆبوونەوەیەكی نێوان مارك میلی و مەزڵۆم عەبدی رەتكردەوەو رایگەیاند، ئەو وێنەیە دروستكراوەو هیچ راستییەكی بۆ نییە. جگە لەساڵح موسلیم هاوسەرۆكی پارتی یەكێتی دیموكراتی (پەیەدە)، هیچ بەرپرسێكی دیكەی رۆژئاوای كوردستان، لەبارەی سەردانەی مارك میلی قسەی نەكرد. موسلیم لەچاوپێكەوتنێكدا لەگەڵ ئاژانسی هەواڵی فورات رایگەیاند، هێزێك كە سەربازانی لەهەرێمێك جێگیربن، مافی خۆیەتی كەبەرپرسانیان سەردانیان بكەن و وتی: «پێشتریش سەردانی بەم شێوەیە ئەنجامدراون. دۆخێكی ئاساییە. سەردانێكە بۆ ئاسایشی خۆیانە. دەوڵەتی توركیا دەڵێت، سەردانەكە بۆ پشتگیریكردنە لەقەسەدە. لەهەمانكاتدا ئەوێ خاكی دەوڵەتی توركیا نییەو ناتوانێت بڵێت كێ و بۆچی سەردانی كردووە. ئێمە نازانین سەردانی هەسەدەیان كردووە یان نا، هەسەدە هیچ راگەیەندراوێكی لەم بارەیەوە بڵاونەكردەوە، بەڵام ئێمە بەئاسایی دەبینین.» هێشتا سەردانەكەی مارك میلی لە رۆژەڤی میدیاكاندابوو كە جەنەراڵ مایكل ئێریك كوریلا فەرماندەی فەرماندەیی ناوەندیی ئەمریكا «سەنتكۆم» سەردانی رۆژئاوای كوردستانی كرد. سەنتكۆم لەم بایەوە راگەیەندراوێكی بڵاوكردەوەو رایگەیاند، جەنەڕاڵ كوریلا لە رۆژئاوای كوردستان كەمپی رۆژو ئەلهۆڵی بەسەر كردووەتەوە كە لەئێستادا خێزانی تیرۆریستانی داعش و ژمارەیەك ئاوارەی سوریاو عێراق لەو كەمپانەدا نیشتەجێكراون. سەنتكۆم ئاماژەی بەوەكرد كەسەردانی جەنەڕاڵ كوریلا لەسەر بناغەی سێ خاڵ بووە كەیەكەمیان، لەناوبردنی ئەو تیرۆریستانەی داعشە كەخۆیان شاردووەتەوە و پلانی تیرۆریستی دادەڕێژن. دووەم، هەڵسەنگاندنی دۆخی ئەو ١٠ هەزار تیرۆریستەی داعش كە لەزیدانەكاندان و سێیەمیش؛ چارەسەری بۆ نەوەی دووەمی داعشەكانە كە بەهەزاران منداڵ پێكدێت. هێزەكانی ئەمریكا لەساڵی ٢٠١٥ەوە دوای شكستپێهێنانی داعش لە كۆبانێ بەشێوەیەكی نافەرمی هێزەكانیان لە رۆژئاوای كوردستان جێگیر كرد. سەرەتا چەند یەكەیەكی كەمی ئەمریكا لەبارەگای كۆمپانیای لاڤارچی فەڕەنسی لە نزیك گوندی خراب هشكی كۆبانێ جێگیركران كەدوای شەڕی ناوخۆی سوریا، كۆمپانیاكە خاكی سوریای بەجێهێشتبوو. ژمارەی سەربازانی ئەمریكا لە رۆژئاوای كوردستان تاوەكو ساڵی ٢٠١٩، بەدوو هەزار ٥٠٠ تاوەكو  سێ هەزار سەرباز دەزانران، بەڵام دوای بڕیارەكەی دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی پێشووی ئەمریكا، ژمارەی سەربازانی ئەو وڵاتە بۆ نزیكەی ٩٠٠ سەرباز كەمكرانەوە كەئەوەش ببووە هۆی ناڕەزایەتیەكی گەورەی بەشێك لەبەرپرسانی ئەمریكا و چەندین بەرپرسی ئەو وڵات هاوشێوەی مەكگورك دەستیان لەكاركێشایەوە، بەڵام بە هاتنەسەر دەسەڵاتی جۆو بایدن وەك سەرۆكی ئەمریكا، سیاسەتی ئەمریكا لەسوریا گۆڕانكاری بەخۆیەوە بینیەوە و بەگوێرەی سەرچاوەكان، ژمارەی سەربازانی ئەمریكا لە رۆژئاوای كوردستان و سوریا گەیشتووەتە نزیكەی هەزار و ٥٠٠ سەرباز. ئەو سەربازانەش بەشێوەیەكی سەرەكی لەچەند بارەگایەكدا جێگیركراون كەسەرەكیترینیان ئەمانەن: كێڵگەی نەوتی عومەر لەدێرەزۆر، كۆنیكۆ لە دێرەزوور، بارەگای شەداد، رمێلان، تەنەف لەسەر سنوری عێراق. هەروەها بەگوێرەی زانیاریەكانی هاوڵاتی لە رۆژئاوای كوردستانەوە كەسەرچاوەكە نەیویست ناوی ئاشكرا بكرێت، هێزەكانی ئەمریكا سەرقاڵی دروستكردنی دوو بارەگای سەربازی دیكەن لەدەورووبەری شاری رەققە. دەوریە هاوبەشەكانیشی لەگەڵ شەڕڤانانی هێزەكانی سوریای دیموكراتی (هەسەدە) زیاتر لەدەورەبەری شارەكانی تربەسپی، قامشلۆو دێركی سەر سنوری باكوری كوردستان دەبینرێن.

هاوڵاتی ئەمڕۆ 16ی ئازار 35 ساڵ بەسەر کیمیابارانکردنی هەڵەبجە لەلایەن رژێمی بەعسی روخاو تێدەپەڕێت کە بوە هۆی شەهیدبونی زیاتر لە پێنج هەزار هاوڵاتی شارەکە، بۆ یادکردنەوەی ئەو روداوەش ئەمساڵ چەند رێوڕەسمێک لەپارێزگاکەدا بەڕێوەدەچێت. لە پێشنیوەڕۆی ١٦ی ئازاری ساڵی ١٩٨٨دا، وەک هاوڵاتیانی دانیشتووی شارەکە کە ئێستا بەرکەوتەی چەکی کیمیایین دەیگێڕنەوە، "لەناکاو بە بۆنی ئەو چەکە بەئاگا هاتنەوە و هێندەی نەبرد شارەکە رووبەڕووی کارەسات بووەوە و تەرمی ئازیزانیان لە هەموو ژوور و ماڵ و کوچە و کۆڵانەکاندا دەبینی." بەهۆی کیمیابارانکردنی هەڵەبجەوە پێنج هەزار کەس شەهید بوون و زیاتر لە ١٠ هەزار کەسیش بەرکەوتەی ئەو چەکە بوون، کە بەشێکیان لە ژیاندا ماون و بەشێکیان گیانیان لەدەستداوە. ئەوانە جگە لە ونبوونی چەندین منداڵ کە لەلایەن وڵاتانی دیکەوە لەو کاتەدا چاودێری دەکران و نەگەڕانەوە هەڵەبجە، یاخود لە خێزانەکانیان دابڕان. شایەتحاڵانی ئەو کارەساتە باس لەوەدەکەن، هێرشەکان بۆنی سێوی لێهاتووە. بەشێکیان بەخێرایی گیانیان لەدەستداوە، بەشێکیشیان ماوەیەکیان پێچووە و تووشی کۆکە بوون یان چاویان ئاوی کردووە و گیانیان سپاردووە. کە جگە لە خنکاندن، گازەکان بوونەتە هۆی دروستبوونی بڵق، سووتان، کوێری و ڕشانەوەی ڕەنگ سەوز. هاوکات رۆژی 13ی ئازاری ساڵی 2014 حکومەتی هەرێمی کوردستان بڕیاری بە پارێزگابونی هەڵەبجەی دەرکرد و دواتریش پەرلەمانی کوردستان شارەکەی وەکو پایتەختی ئاشتی ناساند، لە ئێستاشدا هەڵەبجە چوارەمین پارێزگای هەرێمی کوردستان و 19مین پارێزگای عێراقە. پەیوەست بە هەوڵەکانیش بۆ بەجینۆساید ناساندنی کیمیابارانکردنی هەڵەبجە،ئەکێتی نوسەرانی جینۆسایدی کوردستان دەڵێت، "دوای تێپەڕبونی 35 ساڵ بەسەر کیمیابارانی هەڵەبجەی شەهید تائێستا هەوڵەکان بۆ بەجینۆساید ناساندنی ئەو تاوانە لەئاستی پێویستیدا نین و دەبێت لەمەودوا ھەڵەبجە بە راستی بکرێتە ناسنامەی گەلی کوردستان و، بخرێتە ئەجندای دیپلۆماسی بەئامانجی ناساندنی لەئاستی جیهان." هەروەها لە ساڵیادی 35 ساڵەی کیمیابارانکردنی هەڵەبجەدا سەرۆکی هەرێمی کوردستان پەیامێکی بڵاوکردەوە و دەڵێت، "مۆرکی رسوایی و شەرمەزارییە بە نێوچەوانی تاوانکارانەوە" و "نەیتوانی ئیرادەی گەلی کوردستان بۆ ئازادی بشکێنێت." ئاماژەی بەوەش کردووە، دەبێت وەکو دادگە و یاسا بڕیاری داوە، هەڵەبجەییەکان قەرەبوو بکرێنەوە. نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان لە پەیامەکەیدا ئاماژەی بەوە کردووە، "له‌ بيره‌وه‌ريى 35 ساڵه‌ى تاوانى كيميابارانكردنى هه‌ڵه‌بجه‌ى شه‌هيددا، به‌ رێز و شكۆوه‌ يادى شه‌هيدان ده‌كه‌ينه‌وه. دروود بۆ گيانى پاكيان و سڵاو بۆ خانه‌واده‌ و كه‌سوكاريان ده‌نێرين." كيميابارانكردنى هه‌ڵه‌بجه‌، وەکو سەرۆکی هەرێمی کوردستان دەڵێت، "مۆركى رسوايى و شه‌رمه‌زارييه‌ به‌ نێوچه‌وانى تاوانكارانه‌وه‌، له‌ جیهانیش ناسنامه‌ و گه‌واهيى سته‌ملێكراويى گه‌لى كوردستانه‌. له‌ چه‌ند خوله‌كێكدا ژيانى له‌ 5000 مرۆڤى بێتاوان و له‌ سرووشت و له‌ هه‌موو شتێك سه‌نده‌وه‌. هه‌زارانى ديكه‌ى بريندار و ده‌ربه‌ده‌ر كرد، ‌به‌ڵام نه‌يتوانى ئيراده‌ى گه‌لى كوردستان بۆ ئازادى بشكێنێت."  

هاوڵاتی دەزگای دژە تیرۆری پارتی سەبارەت بە هێلیکۆپتەرەکەی شەوی ڕابردوو کەوتە خوارەوە  رایگەیاند،" لایەنە پەیوەندیدارەکانی حکومەتی هەرێمی کوردستان پەیوەندییان بە حکومەتی عێراق و هاوپەیمانان و حکومەتی تورکیاوە کردووە لەبارەی کەوتنەخوارەوەی هێلیکۆپتەرەکەوە، بەڵام لە وەڵامدا رایانگەیاندووە کە هێلیکۆپتەرەکە هی ئەوان نییە." وەک لە ڕاگەیەندراوەکەدا هاتووە، "شەوی 15ی ئاداری 2023، کاتژمێر 20:40، هێلیکۆپتەرێک لە نزیک گوندی بێرکیات لە ناحیەی چەمانکێ لە پارێزگای دهۆک کەوتە خوارەوە و تەواوی سەرنشینەکانی گیانیان لە دەست " لە راگەیەندراوەکەی دژە تیرۆری پارتی باسلەوەشکراوە،" کە هێزە ئەمنییەکان دەستیان بەدواداچوون لەو بارەوەیە کردووە و لێکۆڵینەوە سەرەتاییەکان ئەوەیان ئاشکرا کردووە، کە هێلیکۆپتەرەکە لە جۆری Eurocopter AS350 بووە و چەند سەرنشینێک لەوانەی گیانیان لە دەست داوە چەکدارانی پەکەکە بوون، بەدواداچوونیش لەو بارەوە بەردەوامیی دەبێت تا زانیاریی تەواو لەسەر هێلیکۆپتەرەکە کۆ بکەنەوە کە سەر بە چ لایەنێک بووە." جێگەیباسە تا ئێستا هەپەگە لەم بارەیەوە هیچ وڵامێکی نەبووەو زانیاری بڵاونەکردۆتەوە . دەقی بڵاوکراوەکەی دژە تیرۆری پارتی: شەوی 15ی ئاداری 2023، کاتژمێر: 20:40، هێلیکۆپتەرێک لە نزیک گوندی بێرکیات لە ناحیەی چەمانکێ لە پارێزگای دهۆک کەوتە خوارەوە و تەواوی سەرنشینەکانی گیانیان لە دەست دا. لایەنە پەیوەندیدارەکانی حکومەتی هەرێمی کوردستان پەیوەندییان بە حکومەتی عێراق و هاوپەیمانان و حکومەتی تورکیاوە کردووە لەبارەی کەوتنەخوارەوەی هێلیکۆپتەرەکەوە، بەڵام لە وەڵامدا ڕایانگەیاندووە کە هێلیکۆپتەرەکە هی ئەوان نییە. هێزە ئەمنییەکان دەستیان بەدواداچوون لەو بارەوە کرد و لێکۆڵینەوە سەرەتاییەکان ئەوەیان ئاشکرا کرد، کە هێلیکۆپتەرەکە لە جۆری Eurocopter AS350 بووە و چەند سەرنشینێک لەوانەی گیانیان لە دەست داوە چەکدارانی پەکەکە بوون، بەدواداچوونیش لەو بارەوە بەردەوامیی دەبێت تا زانیاریی تەواو لەسەر هێلیکۆپتەرەکە کۆ بکەنەوە کە سەر بە چ لایەنێک بووە.

شەنای فاتح   لەشاری سلێمانی ناوەندی رۆشنبیری د.عیزەدین مستەفا رەسوڵ كۆنگرەی نێودەوڵەتی (مەولانا خالیدی نەقشبەندی) رێكخست، لەكۆنگرەكەدا كە ماوەی سێ رۆژی خایاند ژمارەیەك لەخۆرهەڵاتناسانی ئیتاڵی و فەرەنسی و وڵاتانی ئەوروپی و ژمارەیەكی بەرچاو لەمیوانانی وڵاتانی عەرەبی و عێراقی و خۆرهەڵات و باكوری كوردستان بەشداربوون، ئەوە جگە لەبەشداریكردنی زیاتر لە 360 میوان، كەتیایدا  27 تووێژینەوەو فیلمێك لەسەر مەولانا خالید پێشكەشكران، هاوكات هۆنراوەكانی شاعیری گەورەی كورد مەحوی كە بۆ مەولانای وتووەو هەروەها هۆنراوەكانی سالم كە لەسەر پێنج خشتەكی شیعری مەولانا شیعری وتووە لەلایەن هونەرمەندی گۆرانیبێژ عەدنان كەریمەوە بەدەنگ و ئاواز پێشكەشی ئامادەبووان كران، لەگەڵ ئەوەشدا بەشێكی دیكەی چالاكییەكان بەڕێوەچوونی چەندین پانێڵ بوو لەسەر تەوەری جیاواز كە لەلایەن رۆشنبیرانەوە بۆ زیاتر ناساندنی كەسایەتی مەولانا خالیدی نەقشبەندی پێشكەشكران. كۆنگرەی نێودەوڵەتی (مەولانا خالیدی نەقشبەندی)  رۆژانی ١٠و١١و١٢ی ئاداری ٢٠٢٣ لەگراند میلینیۆم لەشاری سلێمانی بەڕێوەچوو، دكتۆر رەئوف عوسمان، بەڕێوبەری ناوەندی رۆشنبیری د.عیزەدین مستەفا رەسوڵ لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی راگەیاند: مەولانا یەكەمین كەسایەتی كوردە كەجەماوەرەكەی واتە موریدو مەنسوب و خۆشەویستەكانی بەتەنیا كورد نەبوون و عەرەب و تورك و فارسیشی تێدابووە، جگە لەوەش كۆمەڵێك مەلاو زانای كوردستان و عەرەبستانیش بوونەتە موریدی مەولانا. مەولانا خالید كوڕی پیاوێكی دەسەڵاتدارو میر یان كەسیایەتییەكی گەورە نەبووە كە بەشێوەیەكی بۆماوەیی دەسەڵاتی بۆ مابێتەوە، تەنهاو تەنها بەتواناو هەڵسوكەوت و زانستی خۆی توانیویەتی ئەو رێبازە وەربگرێت و بڵاویبكاتەوە، «تەنانەت دەوڵەتی عوسمانی وای لێهات لێی ترساوە و خۆشینەویستووە چونكە لەماوەیەكی كەمدا نزیكەی بیست هەزار موریدی بۆ دروستبووە پێی وابووە ئەم كەسایەتییە تەریقەیەكی بەدەستەوە بووەو خەڵكێكی زۆر شوێنكەوتوویەتی و دەتوانێت كاریگەری هەبێت لەسەر واقعی سیاسی و مەترسییە بۆ سەر دەسەڵاتی ئەوان». سەبارەت بەكۆنگرەی مەولانا خالیدی نەقشبەندی د.رەئوف وتی: ئامانجەكانی ئەم كۆنگرەیە زیاتر ناساندنی مەولانا بووە بەمیللەتەكەمان، هەروەها ئەوە دەرخەین كەكورد خاوەنی كەسایەتی روناكبیری و سیاسی زۆرە وەك هەر نەتەوەیەكی دیكەو مەولانا خالید یەكێكە لەو سەركردانەی كەمێژووی وڵاتەكەمان بەجوانی باسی لێوەدەكات، هەروەها ئەوەشمان دەرخست ئەوەی مرۆڤ نەمر دەكات و دەیهێڵێتەوە لەلاپەڕەكانی مێژوودا بەتەنیا سامان و پارە نییە، بەڵكو كردەوەو زانست و دڵسۆزییە بۆ خەڵك و نیشتیمان، جەماوەرێكی بەرچاو لەتووێژی رۆشنبیران بەتامەزرۆییەوە ئامادەی كۆنگرەكە بوون و گفتوگۆیان دەكرد، ئەمەش بەڵگەیە لەسەر ئەوەی كەكۆنگرەكە سەركەوتوو  بووە». د.رەئوف عوسمان زیاتر دواو وتی: بەداخەوە وەك پێویست تیشك نەخراوەتەسەر ئەم كەسایەتییە هەرچەندە لێكۆڵینەوەی لەسەر كراوەو ئێمە لەم كۆنگرەیەدا هەشت خۆرهەڵاتناس لەئیتاڵیاو فەڕەنساو وڵاتانی ئەوروپییەوە هاتوون و  بابەتیان بۆ نووسیوین و هەروەها لەئێرانەوە كۆمەڵێك نووسەرو تووێژەر بابەتیان بۆ ناردووین و لەتوركیاوە بابەتمان بۆ هاتووە هاوكات  لەكوردستانی خۆشمانەوە كۆمەڵێك بابەتی زۆر پێشكەشكراوە، كۆی بابەتەكان ٢٧ تووێژینەوەیە و ئێمە ئەم تووێژینەوانە لەكتێبێكدا كۆدەكەینەوە، جگە لەمەش ١١ كتێبمان دەربارەی مەولانا بەچاپگەیاندووەو هەر لەو كۆنگرەیەدا پێشانگایەكی نووسین و نامەكانی مەولانا كە بەخەتی خۆی نووسراون نمایشكران». سەبارەت بەبەشداربووانی كۆنگرەكە بەڕێوەبەری ناوەندی رۆشنبیری د.عیزەدین مستەفا رەسوڵ راگەیاند: نزیكەی ٣٦٠ كەس ئامادەی كۆنفڕانسەكە بوون، رۆژانە میوان هاتوونەتە كۆنگرەكە و قەرەباڵغییەكی زۆری بەخۆیەوە بینی و كاك فاروقی مەلا مستەفا پشتگیرییەكی گەورەی ئەم كۆنگرەیە بوو چونكە لەلایەكەوە كاك فاروق بە نەسەب دەچێتەوە سەر مەولاناو هەروەها وەك خۆشەویستییەكیش بۆ ئەدەب و رۆشنبیری و كەسایەتییەكی وەك مەولانا خالیدی نەقشبەندی، هەروەها میوانانی كۆنگرەكە بریتیبوون لە: خۆرهەڵاتناسەكان كە لەمێژووی مەولانا شارەزان، هەروەها میوانانی كوردستانی ئێران و توركیاو كوردستانی باشورو ئیماراتی عەرەبی لەگەڵ چەند میوانێك لەناوەڕاست و خواروی عێراق كە نزیكەی ٢٥ كەس هاتبوون كە زۆر سەرسامی ئەم كۆنگرەیە بوون و ئەوەیان دەرخست كەچالاكی رۆشنبیری لەسلێمانیدا بەهێزترە لەشارەكانی دیكەی عێراق. بێگومان میوانانی ئەم كۆنگرەیە لەسەرجەم چین و تووێژەكان پێكهاتبوون و جیاوازی لەبیروبۆچوونەكاندا نەكراوە، جیاوازی بیروبۆچوون بەڵگەیە لەسەر زیندوێتی هەر كۆمەڵگایەك یان هەر میللەتێك». كۆنگرەی مەولانا خالیدی نەقشبەندی ماوەی سێ رۆژی خایاندو چالاكییەكان فرەچەشن بوون و بەشێكی بابەتەكان پێشكەشكراو بەشێكی نامەكانی مەولانا بوو،  بەشێكیشی نمایشكردنی  فلیمێك بوو لەسەر ژیانی مەولانا خالیدی نەقشبەندی و بەشێكی وتاری ناوەندەكە بوو هەروەها بەشێكیشی كۆمەڵێك هۆنراوەی مەولاناو هۆنراوەكانی مەحوی كە بۆ مەولانای وتووەو هۆنراوەكانی سالم كە لەسەر پێنج خشتەكی شیعری مەولانا شیعری وتووە لەلایەن هونەرمەندی گۆرانیبێژ عەدنان كەریمەوە بەدەنگ و ئاواز  پێشكەشی ئامادەبووان كران و بەشێكی دیكەی چالاكییەكان بەڕێوەچوونی چەندین پانێڵ لەسەر تەوەری جیاواز لەلایەن رۆشنبیرانەوە بۆ زیاتر ناساندنی كەسایەتی مەولانا خالیدی نەقشبەندی. مەولانا خالید كوڕی ئەحمەد ئاغا كوڕی حسێنەو لەتیرەی جافی میكایلییە، لە ٧ی حوزەیرانی ١٧٧٩ لەشارۆچكەی قەرەداغ لەدایكبووەو زانای ئاینی و سۆفی كورد بووە، لەتەمەنی لاوێتییدا بە فەقێیەتی چووە بۆ سلێمانی و لەلایەن شێخ محەممەد قەسیمی سنەیی ئیجازەی وەرگرتووە،  دواتر لەهندستان لای شا عەبدوڵا دیهلەوی تەریقەتی نەقشبەندی وەردەگرێت و دەگەڕێتەوە بۆ كوردستان و عێراق و پەرە بەو تەریقەتە دەدات و رێبازی خالیدی دادەمەزرێنێت، مەولانا خالیدی نەقشبەندی لە ٨ی تەمموزی ١٨٢٧ كۆچی دوایی كردووەو خاوەنی پێنج منداڵە بەناوەكانی (بەهادین، عەبدولڕەحمان، شەهابەدین، نەجمەدین، فاتیمە). بەشێك لەموریدو فەقێكانی مەولانا خالیدی نەقشبەندی: (شێخ عوسمان سیراجەدینی تەوێڵە-  مەلا عەبدولڵای جەلی كۆیی- شێخ تاهیری بامەڕنێ- سەید تەهای نەهری- سەید عوبەیدوڵای نەهری- شێخ عەباسی كەركوكی-  شێخ ئیسماعیلی شێروانی- شێخ موحەمەد سلێمانی- شێخ فەتاحی ئاكرێ-  شێخ ئەحمەدی سەرداری سەرگەڵوویی) بووە. هەر لەكۆنگرەی مەولانا خالیدی نەقشبەندیدا كورتە فیلمێك لەسەر ژیانی ئەو كەسیاتییە نمایشكراو دەرهێنەری فیلمەكە ئەحمەد مەحمود لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت: فیلمی (مەولانا خالید) یەكەم بەرهەمی (زاموێر بۆ بەرهەمهێنانە)ە و لەگەڵ تیمێكی زۆر بە تواناو شارەزای زاموێر بەرهەمهاتووە. وتیشی: ماوەی فیلمەكە ١٧ خولەكەو بەرهەمهێنانیشی بەسەرپەرشتی زەنوێر فاروق مستەفا بووەو لەیەكەمین كۆنگرەی مەولانا خالیدی نەقشبەندی لەشاری سلێمانی نمایشكرا.   ناوەندی رۆشنبیریی د.عیزەدین مستەفا رەسوڵ ناوەندی رۆشنبیری د.عیزەدین مستەفا رەسوڵ ناوەندێكی روناكبیری و رۆشنبیرییە  لە ٣ی ئۆكتۆبەری ٢٠٢١ لەسلێمانی دروستكراوەو فاروقی مەلا مستەفا دامەزرێنەری ناوەندەكەیە، زیاتر لە ٢٥ هەزار كتێبی بوارە جیاوازەكان لەناوەندەكەدا بەچەندین  زمان دەستدەكەوێت. ناوەندی د.عیزەدین مستەفا رەسوڵ لەهۆڵێك و دوو بەشی سەرەكی پێكدێت،  بەشێكی زیاتر لە ١٢ هەزار كتێبی زمانی كوردی لەخۆدەگرێت و بەشەكەی دیكەشی زیاتر لە ١٣ هەزار كتێب بە زمانەكانی عەرەبی و ئینگلیزی و فەڕەنسی لەخۆدەگرێت، هاوكات هۆڵێكیشی تێدایە تایبەت بەخوێندنەوەو كۆڕو سیمینارە ئەدەبییەكان تەرخانكراوە.  لەناوەندی رۆشنبیری د.عیزەدین مستەفا رەسوڵدا رۆژنامەو گۆڤارەكانی تێدایەو سەرجەم ژمارەكانی گۆڤاری بەیان و گۆڤاری رۆشنبیری نوێ‌ و گۆڤارەكانی كۆڕی زانیاری كوردو گۆڤاری گەلاوێژ و رۆژنامەی كوردستانی نوێ‌ پارێزراون و هاوكات  نامە بەدەستهاتووەكانی ماستەرو دكتۆرای دكتۆر عیزەدین لەم ناوەندەدا پارێزراون، هەر لەناوەندەكەدا  كتێبی چیرۆك و دیوان، شیعر، بیرەوەریو فەرهەنگ دەستدەكەوێت ئەمە جگە لەهەبوونی چەندین كتێب بەزمانە جیاوازەكان وەك عەرەبی، فەڕەنسی و ئینگلیزی. جەمال ئیبراهیم راوێژكاری رۆشنبیریی لەناوەندی رۆشنبیریی پڕۆفیسۆر دكتۆر عزەدین مستەفا رەسوڵ لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت: ناوەندی دكتۆر عیزەدین مستەفا رەسوڵ لەسەنتەری شاری سلێمانی دروستكراوە بۆ ئەوەی هەر خوازیارێك بیەوێت بەئاسانی دەستی پێی بگات و ناوەندێكی قازانج نەویستە بۆ رێزلێنان لەپڕۆفیسۆر دكتۆر عزەدین، فاروقی مەلا مستەفا دایمەزراندووەو هەروەها مێژووی بنەماڵەی حاجی مەلا رەسوڵی دێلێژەی تێدایە. وتیشی: هەرچەندە تەمەنی  ئەم ناوەندە كەمە، بەڵام كارو چالاكییەكانی بووەتە هۆی ئەوەی كەنووسەران و رۆشنبیرانی سلێمانی و شارەكانی تری هەرێمی كوردستان كۆبكاتەوەو ئاوڕیش لەنووسەران و ئەدیبان بداتەوەو هەروەها بەرهەمی چەند نووسەریشی بەچاپگەیاندووە.      

هەواڵگریی ئێران رایگەیاند ناسنامەی 420 ئەفسەری هەواڵگریی ئەمریکا و ئیسرائیل-ی بۆ ئاشکرا بوە کە دەستیان لە هاندانی ناڕەزایەتییەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان و وڵاتەکە هەبوە. لە نوێترین راپۆرتی دەزگای هەواڵگریی ئێران (ئیتلاعات) ئاماژە بەوە کراوە کە لانیکەم دەزگای هەواڵگریی 51 وڵات دەستیان لە هاندانی خەڵک بۆ دەربڕینی ناڕەزایەتیی و خۆپیشاندان و بشێویی لە ئێران و رۆژهەڵاتی کوردستان هەبوە. ئیتلاعات رایگەیاندوە؛ لە دوای مەرگی ژینا ئەمینی پلانی ئەوە هەبوە خاکی ئێران بۆ هەشت بەش دابەش بکرێت و رێکخراوەکانی داعش و موجاهیدینی خەلق و کۆمەڵە و تەلەفیزیۆنی بی بی سی فارسی و ئێران ئینتەرناشناڵ رۆڵی بەرچاویان گێڕاوە و لە داهاتودا وردەکارییەکان ئاشکرا دەکرێن. لە راپۆرتی ئەو دەزگایەدا هاتوە: هەواڵگریی نیشتیمانی ئەمریکا (CIA) لە رێگەی دروستکردنی 50 هەزار ئەژماری ساختە لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان هانی سەرهەڵدانی ئاژاوە و بشێویی داوە. هەر بە پێی راپۆرتی ئیتلاعات: دەزگای هەواڵگریی ئیسرائیل (مۆساد) ویستویەتی بە هاوکاریی پارتێکی کوردی تەقینەوەیەک لە کارگەیەکی وڵاتەکە ئەنجام بدات کە قەبارەکەی هاوشانی تەقینەوەی 200 بارهەڵگربێت، بەڵام پوچەڵ کراوەتەوە و ژمارەیەک تۆمەتباریش دەستگیر کراون. ئەو دەزگایە بە بێ ئەوەی وردەکارییەکان ئاشکرا بکات جەختی لەوە کردوەتەوە 420 ئەفسەری هەواڵگریی ئەمریکا و ئیسرائیل کە ژمارەیەکیان لە سنوری وڵاتانی دراوسێی ئێران جێگیربون راستەوخۆ سەرپەرشتیی هەوڵ و چالاکییە تێکدەرانەکانیان دژی کۆماری ئیسلامی کردوە. بڵاوکردنەوەی راپۆرتی دەزگای هەواڵگریی ئێران لە کاتێکدایە کە لە ماوەی سەرهەڵدانی ناڕەزایەتییەکانی دوای مەرگی ژینا لانیکەم 539 کەس لە رۆژهەڵاتی کوردستان و ئێران بەدەستی هێزە ئەمنییەکان کوژراون و نزیکەی 39 هەزار کەس دەستگیرکران و چوار گەنجیش لەو دەستگیرکراونە لەسێدارەدران و لە ئێستادا مەترسیی لەسێدارەدانی 110 کەس لەو دەستگیرکراوانە هەیە.

هاوڵاتی   دوای نزیكەی پێنج مانگ لەدەستبەكاربوونی كابینەكەی، ئەنجومەنی وەزیرانی حكومەتی عێراق بودجەی ساڵی 2023ی وڵاتی پەسەندكردو راشیگەیاند بودجەی ساڵەكانی 2024 و 2025 هاوشێوەی ساڵی 2023 دەبێت و لەپەرلەمان دەنگی لەسەر دەدرێت، پشكی هەرێمی كوردستانیش لەبودجەكەدا زیاتر لە سەدا 12یە، نوێترین بڕگەش كە لەساڵەكانی پێشووتری بودجەدا نەبووەو لەم بودجەیەدا هەیە ئەوەیە هەژمارێكی نوێی بانكی بۆ داهاتی نەوتی هەرێم دەكرێتەوەو لەژێر چاودێری حكومەتی عێراقدا دەبێت و هەموو هەژمارەكانی دیكە دادەخرێن، ئەندامێكی لیژنەی دارایی پەرلەمانیش پێشبینی دەكات گفتوگۆكانی بودجە دوو مانگ بخایەنێت. حكومەتەكەی محەممەد شیاع سوودانی دوای چەندین جار بانگەشەكردن بەوەی پرۆژەیاسای بودجە ئامادەیەو رەوانەی پەرلەمانی دەكات، دواجار ئێوارەی دووشەممەی رابووردوو دەنگی لەسەر پرۆژەیاسای بودجەی ساڵی 2023 و 2024 و 2025 دا (بەگوێرەی یاسای بەڕێوەبردنی دارایی ژمارە (6)ـی ساڵی 2019 كە رێگەیداوە ئەنجومەنی وەزیران بۆ ماوەی سێ ساڵ بودجە پێشكەش بكات) و رەوانەی پەرلەمانی كرد تادەنگی لەسەربدرێت و سەردەمێكی نوێ لەدەسەڵاتی ئابووری خۆی بەدیبهێنێت و سەرۆك وەزیرانی عێراقیش رایگەیاند كەهۆكاری دواكەوتنەكە ناجێگیریی بەهای دینار بەرامبەر بەدۆلارو نرخی نەوت و رێكنەكەوتن لەگەڵ هەرێم و چەند هۆكارێكی دیكە بووە. بەپێی پرۆژەیاسای بودجەی ساڵی 2023 كە بەگەورەترین پرۆژە بودجە لەمێژووی عێراقدا هەتاوەكو ئێستا دادەنرێت قەبارەی خەرجی پێشنیازكراو بە 197 ترلیۆن و 828 ملیار دینار خەمڵێنراوە كەداهاتی نەوت تیایدا 117 ترلیۆن و 251 ملیار دینارە، داهاتی نانەوتیش 17 ترلیۆن و 301 ملیار دینارە، پرۆژەكانی وەبەرهێنانیش 47 ترلیۆن و 828 ملیار دینارە. هەر بەپێ پرۆژە یاساكە ئەو كورتهێنانە داراییەی كە چاوەڕوان دەكرێت رووبدات دەگاتە 63 ترلیۆن دینار كە بە كۆمەڵێك سەرچاوەی دیكە پڕدەكرێنەوە لەوانە : بڕی پارەی خولاو لە وەزارەتی دارایی لە پشكی حەواڵەی هەڵگیراو لە بانكی ناوەندی و سەنەدات و قەرزی ناوخۆیی و چەند سەرچاوەیەكی تر. لەبودجەدا نرخی بەرمیلێك نەوتی خاو بە 70 دۆلار مەزەندە كراوە (سەبارەت بەگۆڕانكاری لەنرخی نەوتیش وەزارەتەكانی دارایی و پلاندانان دەتوانن گۆڕانكاری لە بودجە بكەن بە وەرگرتنی رەزامەندی ئەنجوومەنی نوێنەران، ئەگەر هاتوو گۆڕانكاری لە ژمارەكان یان نرخی نەوت و بڕی بەرهەمهێناندا دروستبوو)، بڕی ئەو  نەوتەی بڕیارە  رۆژانە هەناردە بكرێت دەگاتە 3.5 ملیۆن بەرمیل كە 400 هەزار بەرمیلیان لەلایەن هەرێمی كوردستانەوە هەناردە دەكرێت، هەر لەپرۆژە یاساكەدا 500 ملیار دینار بۆ هاوكاریی ئاوارەكان و گەڕاندنەوەیان بۆ شوێنی خۆیان تەرخانكراوە و بڕی زیاتر لە (12 ترلیۆن) دیناریش تەرخانكراوە بۆ گەڕاندنەوەی قەرزەكانی حكومەت. ئەوەی تایبەتە بەهەرێمی كوردستان دوای چەندین جار سەردانی وەفدی هەرێم بۆ بەغدا و كۆبوونەوەیان لەگەڵ بەرپرسانی عێراق لەماوەی زیاتر لەمانگێكدا، پشكی هەرێمی كوردستان لەپرۆژە یاسای بودجەی ساڵی 2023 بە لە 12.67% جێگیركراوە و هەژمارێكی بانكی نوێ بۆ داهاتی نەوتی هەرێم دەكرێتەوەو سەرجەم هەژمارەكانی دیكە دادەخرێن. سەبارەت بەناكۆكی نێوان هەرێم و بەغداش لەسەر داهاتی نەوت كە لەساڵەكانی پێشووتردا خاڵێكی سەرەكی ناكۆكی نێوان هەولێر وبەغدا بووە كە تەنانەت دادگای فیدراڵی پرۆسەی فرۆشتن و هەناردەكردنی نەوت بەسەربەخۆیی لەلایەن هەرێمەوە بەنایاسایی وەسفكردووەو داواكراوە رابگیرێت، محەممەد شیاع سوودانی سەرۆك وەزیرانی عێراق رایگەیاندووە دوای سەردانیكردنی وەفدی هەرێم بۆ بەغدا رێككەوتن كراوەو ناوەڕۆكی ئەو رێككەوتنەش خراوەتە بەردەم هاوپەیمانێتی ئیدارەدانی دەوڵەت، كەنوێنەری سیاسیی تەواوی كوتلە پەرلەمانییەكان لەخۆدەگرێت و هەربۆیە لەكۆبوونەوەی ئەنجومەنی وەزیرانیش سەرجەم ئەندامانی ئەنجومەنی وەزیران دەنگیان پێداوە. دەربارەی داهاتی نەوتی هەرێمیش سوودانی دەڵێت» یەكەم جارە دەتوانین بگەینە رێككەوتن لەسەر ئەوەی كەسەرجەم داهاتی نەوتی كێڵگەكانی هەرێم لەیەك هەژماری بانكی دابنرێت، كەتەواوی داهاتی نەوتی خاوو بەرهەمە نەوتییەكانی لێ دادەنرێت بەبێ هیچ لێبڕینێك بۆ هەر مەبەستێك و سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان سەرپشك دەكرێت یانیش ئەو دەسەڵاتەی دەبێت كەخۆی كەسێكی دیكە دەستنیشان بكات بۆ ئەوەی دەسەڵاتی ئەو هەژمارە بانكیەی پێبسپێرێت و ئەو هەژمارەش لەژێر چاودێری حكومەتی فیدراڵی عێراقدا دەبێت و هەموو هەژمارە هاوشێوەكانی دیكەش دادەخرێن». جەختیش لەوەدەكاتەوە خاڵەكانی رێككەوتنەكەی هەرێم و بەغدا لەزمانی ئاڵۆز بەدوورگیراوەو  هەر ناكۆكیەكیش لەتێڕوانینەكانی حكومەتی هەرێم و فیدراڵ هەبێت، لیژنەی هاوبەش راسپاردەكانی ئامادە دەكات و بۆ سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیرانی فیدراڵ بەرزی دەكاتەوە، بۆ ئەوەی بڕیاری گونجاو بدات. هەردوو حكومەتەكانیش بە ئاراستەی راست و دروست دەستیان بەهەنگاوەكانیان بۆ جێبەجێكردنی رێككەوتنەكە كردووە و گرنگترین بابەتیش كە كاری لەسەر دەكەین، دەركردنی یاسای نەوت و گازە». جەمال كۆچەر ئەندامی لیژنەی دارایی پەرلەمانی عێراقیش رایگەیاندووە تاوەكو ئێستا هیچ رێككەوتنێك لەئارادا نییە بۆ تێپەڕاندنی بودجەی عێراق بەشێوەیەكی خێرا بەتایبەت كەوا هەندێك كوتلەی سیاسی مەرجی خۆی هەیە بۆ تێپەڕاندنی پرۆژەیاساكە، هەربۆیە پرۆژەیاساكە تێپەڕاندنی خێراو ئاسان نابێت لەپەرلەمان. كۆچەر دەشڵێت ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق پێویستی بە دوو مانگ هەیە بۆ ئەوەی پرۆژەیاسای بودجە تێپەڕێنێت و ئەگەر كۆدەنگییەك و رێككەوتنێكی سیاسی لەئارادا نەبێت لەسەر تەواوی بڕگەكانی پرۆژەیاساكە تێناپەڕێت، پێشبینیش دەكات لەچەند رۆژی داهاتوودا گفتوگۆ لەسەر بڕگەكانی پرۆژەیاساكە دەستپێبكات و بەمەش دەرگای ناكۆكییەكانی نێوان كوتلە سیاسییەكان دەكرێتەوە. لەدوای ساڵی 2003 ەوە بەردەوام بودجەی عێراق لەبەرزبوونەوەدایە، بەجۆرێك كۆی بودجەی ئەو هەموو ساڵە نزیكەی یەک ترلیۆن دۆلار بووە، بەڵام بەوتەی چاودێرانی دۆخی ئابووری عێراق ئەم وڵاتە نەیتوانیوە سوود لەخەرجكردنی ئەو هەموو بڕە پارەیە ببینێت و هێشتا بەدەست قەیرانی ئابووری و بێكاری و گەندەڵی و بەهەدەردان و هەژاری و لاوازی ژێرخانی ئابوورییەوە دەناڵێنێت.

کەشناسی، ئەمڕۆ ئاسمان نیمچە هەور دەبێت، لەدواى نیوەرۆ دەگۆڕێت بۆ هەورى تەواو و بارانبارین دەستپێدەکات، سبەی پێنج شەممەش پلەکانی گەرما نزم دەبنەوە و ئەگەرى تەرزە بارین هەیە، لەگەل بارینی بەفر لەناوچە شاخاوییە سنورییەکان. بەشی پێشبینی ، له بەرێوەبەرایەتی گشتی کەشناسی و بوومەلەرزەزانی هەرێمی کوردستان رایگەیاند،  ئەمڕۆ ئاسمان نیمچە هەور دەبێت، لەدواى نیوەرۆ دەگۆڕێت بۆ هەورى تەواو،  دەبارەی بارانبارین کەشناسی دەڵێت، سەرەتا بارانبارین لەسنوورى پارێزگاى دهۆک دەستپێدەکات لە دواى نیوەرۆ، پاشان لەکاتەکانی ئێوارەدا تەواوى ناوچە جیاجیاکانى هەرێم دەگرێتەوە، بارانى سنورى پارێزگاى دهۆک و هەولێر مام ناوەند دەبێت و هەندێک کات بە لێزمە دەبێت و هەورە تریشقەشى لەگەڵ دا دەبێت. بۆکەشو هەوای سبەی کەشناسی ئاماژەی بەوەشکردووە، سبەی پێنج شەممە لەکاتەکانی بەیانى زوودا ئاسمان هەورى تەواو دەبێت لەگەڵ بارانبارین لە ناوچە جیا جیاکاندا، پلەکانی گەرما نزم دەبنەوە و ئەگەرى تەرزە بارین هەیە ، لەگەل بارینی بەفر لەناوچە شاخاوییە سنورییەکان.

هاوڵاتی موراد قەرەیلان رایگەیاند، جێگەی گۆمانە کە ئاکەپە و مەهەپە دەست لە دەسەڵات هەڵبگرن. ئاشکرایە کە فێڵ و تەڵەکەبازی زۆر بەکار دەهێنن. لەم رووەوە خۆی ئاکەپە بە باشی دەناسرێت. لە هەڵبژاردنەکانی ئەستەنبوڵدا بینرا و زۆر نمونەی بەرچاوی دیکەی بەم شێوەیەش هەن. موراد قەرەیلان ئەندامی کۆمیتەی بەڕێوەبەری پەکەکە لە بەرنامەیەکی تایبەتی ستێرک تی ڤیدا ئاماژەی بە پرسی هەڵبژاردن لە تورکیادا و ئاماژەی بەوەکرد، هەڵبژاردنەکانی ١٤ی ئایار هاوشێوەی گەلانی تورکیا بۆ گەلی کوردیش زۆر گرنگە. لەبەرئەوەی نەک تەنیا سەرۆککۆمار بەڵکو سیستم گۆڕانکاری بەسەردا دێت. هێزە قوڵەکانی دەوڵەت بۆ ئەوەی بتوانن بە یەکدەستی شەڕ بەڕێوە ببەن و هەماهەنگی بەهێز بکەن ئەم سیستمەیان دروست کردووە. بەڵام سیستمەکە زۆر ئۆتۆریتەرە و دیموکرات نییە. ئەمەش کۆمەڵگای تورکیای زۆر لاواز کردووە. بێگۆمان لایەنێک دەیەوێت بەردەوامی بە سیستمەکە بدات. بەڵام گەل دەیەوێت سیستم بگۆڕدرێت و هەڵبژاردن لەسەر ئەم بناغەیە بەڕێوە ببرێت. موراد قەرەیلان وتی، " ئایا ئاکەپە و مەهەپە قبوڵی دەکەن، بەگوێرەی هەڵبژاردنەکان دەست لە دەسەڵات هەڵبگرن؟ ئەمە جێگەی گۆمانە. ئاشکرایە کە فێڵ و تەڵەکەبازی زۆر بەکار دەهێنن. لەم رووەوە ئاکەپە بە باشی دەناسرێت. لە هەڵبژاردنەکانی ئەستەنبوڵدا بینرا و زۆر نمونەی بەرچاوی دیکەی بەم شێوەیەش هەن. هەموو کاتێک سەرقاڵی فێڵ و تەڵەکەبازیە؛ هەموو شتێک بەگوێرەی بەرژەوەندی خۆی رێکدەخات. واتە رژێمی ئاکەپە و مەهەپە هەموو شتێک سەرلەنەوێ بۆ بەرژەوەندی خۆیان بنیات دەنێن و نایانەوێت دەست لە دەسەڵات هەڵبگرن." قەرەیلان باسی پرۆسەی بەرلە هەڵبژاردنەکانی کرد و بەم شێوەیە بەردەوامی بە قسەکانیدا، " لە ئێستا بەدواوە زۆر رووداوی تاریک روودەدەن. لەم چوارچێوەیەدا وەک وتمان، هەندێک شت روویاندا. بۆ نمونە، هەندێک هێز و لایەنی نێو دەوڵەت ویستیان لە رێگەی ئیی پارتیەوە (پارتی باش) خۆیان رێکبخەنەوە و مێزی شەش لایەنەکە قڵپ بکەنەوە. مەراڵ ئاکشەنەر سەرۆکی پارتەکە هەنگاوێکی بەو شێوەیەی ناوە. بەڵام دواتر مێزەکە لە جێی خۆی مایەوە، کەس چاوەڕێی ئەوەی نەدەکرد. رایانگەیاند وەک مێزی پێنج لایەن دەتوانن بەردەوامی بە کارەکانیان بدەن. لە هەمان کاتدا لەنێو ئیی پارتیشدا نارەزایەتی لێکەوتەوە. هەم لە ئاستی بەڕێوەبەریدا و هەم لە ئاستی خوارەوەدا دەستلەکارکێشانەوە روویاندا. باسی ئەوە دەکرێت کە دەیان هەزار کەس دەستیان لەکارکێشاوەتەوە. واتە ئەوانەی ئەم پلانەیان بەڕێوە دەبرد، بینییان کە ئەنجامەکە پێچەوانە دەبێتەوە. بینییان کە مێزەکە وەک خۆی دەمێنێتەوە و ئەگەری هەڵوەشاندنی ئیی پارتی هاتە ئاراوە، لەبەرئەوەش ئاکشەنەریان گەڕاندەوە. بە کورتی دەبینرێت کە رووداوەکە رەوتی سوننی بوون و وەک ئۆپراسیۆنێک پلانی بۆ داڕێژرابوو. بێگۆمان لەبەرئەوەی سەرنەکەوتن، هەنگاویان بەرەو دواوە ناوە." ئەمە بۆ بزوتنەوەی دیموکراسی تورکیا شتێکی زۆر باشە. بۆچی؟ لەبەرئەوەی ئاشکرا بوو کە گەل بە راستی گۆڕانکاری دەوێت. گەل دەیەوێت ئەم دەسەڵاتە بگۆڕدرێت. بینیرا کە پرۆژەکانی سەر دیزاینکردنی کۆمەڵگە ئەنجام بەدەست ناهێنن. بەڵام ئەم دۆخە بۆ هێزە دیموکراتەکان بووە هێزێک، بۆ ئەو هێزانەی کە پلانەکەیان داڕشتبوو، بووە کودەتا. بۆیەش دەتوانین بڵێین کە ئۆپۆزسیۆن لەم رووەوە بەهیز بووە. لەبەرئەوەی بینرا کە ئەو دەستە قوڵانەی کە دەیانەوێت پلانی بەم شێوەیە بەڕێوە ببەن، ئەنجامیان بەدەست نەهێناوە. لەلایەکی دیکەوە دەیانەوێت تورکیایەکی گێژاو دروست بکەن. بە زۆرکردنی نەتەوەپەرستی و شۆڤێنیزم دەیانەوێت دوژمنێک بخوڵقێنن. بێگۆمان دوژمنیان پەکەکە و کوردن. بەم شێوەیە بە شۆڤێنیزم، بە زۆرکردنی هەستی نەتەوەپەرستی دەیانەوێت ئەو کەسانە لە دەوری خۆیان کۆ بکەنەوە. بۆ نمونە هێرش دەکەنە سەر هەدەپە و ئەو پارتانەی کە بەشداری لە هاوپەیمانی رەنج و ئازادی. ئەو پارتانە یاسایین و رێکخراوەیین و نوێنەرایەتی ملیۆن کەس دەکەن. لەگەڵ ئەوەشدا دەیانکەنە ئامانج و بەم شێوەیە دەیانەویت هێزە نەتەوەپەرستەکان لە دەوری خۆیان کۆبکنەوە. واتە لە پرۆژەی بەم شێوەیەدا لەسەر کۆمەڵگا لە ئێستا بەدواوە بەم شێوەیە دەست بە جموجوڵ دەکەن. سەرەتاکەی هێرشی سەر یانەی ئامەدە لە بورسا. بێگۆمان لەم پلانەشدا ناتوانن ئەنجام بەدەست بهێنن. باشە هیچ کاتێک شتێکی بەم شێوەیە روویداوە؟ یاریەکی وەرزشیە. هیچ شتێکی سیاسی نییە. بەڵام بەر لە دەستپێکردنی یاریەکە یانەی بورسا هێرشی کردە سەر یاریزانەکانی یانەی ئامەد. لایەنگرانیشی جگە لە وتنەوەی دروشم هەرچیەکیان بەر دەست کەوت گرتیانە یاریزانانی یانەی ئامەد. هەندێکیان کەوتنە سەر زەوی و بریندار بوون. هەروەها وێنەی بکوژەکانیان بەرز کردەوە. لە رێگەی ئەو قسانە وتیان ' هەمان شتتان بەسەر دەهێنینەوە'. بێگۆمان ئەمە پلانێکە، دەیانەویت بەم شێوەیە گێژاوێک دروست بکەن. ئێمەی کورد پێویستە ئەمە بزانین؛ یانەی ئامەد شتێکی سیاسی نییە. بەڵام کوردە. دەکرێت لەنێو پێکهاتەکەیدا کوردیشی تێدا نەبێت، بەڵام نوێنەرایەتی ئامەد دەکات. ناوێکی دێرینی هەیە. بەڵام هێرش لە بەرامبەر یاریزانەکانی، هێرشێکە لە بەرامبەر هەموو کورد. چی چەپ و چی راسترەو. هەر کێیەک بێت، هێرشە لەبەرامبەر کورد، لە بەرامبەر بەهاکانی گەلی کورد. ئامەد چییە؟ ئامەد مێژووی کوردە. هێرشی دەکەنە سەر. ئاشکرا بوو کە ئەمە لەلایەن باخچەلیەوە رێکخراوە و بێ ئەوەی شەرم بکاتەوە وتی، ' هیچ شتێک بە ناوی ئامەد نییە' و پیرۆزبایی لە یانەی بورسا کرد. ئایا ئەمە ئاساییە؟ نا . بۆیەش پێویستە گەلی کورد بزانێت' هێرش لە بەرامبەر یاریزانە هێژاکان کراوە، لە کەسایەتی ئەواندا هێرش کراوەتە سەر هەمووان. بە راستیش لەگەڵ ئەم هەموو هێرشانە، یاریزانانی یانەی ئامەد بەردەوامیان بە یاریەکەدا. پێویست بوو یاریەکە هەڵبوەشێندرێتەوە. بەڵام بەردەوامیان پێدا. دواتر فیدراسیۆنی تۆپی پێی تورکیا بۆ پەردەپۆشکردنی هێرشەکە سزای بەسەر یانەی بورسادا سەپاند کە لە ٩ یاریدا نابێت هەوادارانی بەشداری بکەن. بەڵام هەموو بریارەکان بۆ پەردەپۆشکردن بوون. لێرە تاوانێک کراوە، بەر لە هەموو شتێک پێویست بوو یاریەکە هەڵبوەشێندرێتەوە، پێویستە بوو هێرشبەرەکان کە یاریزانانی یانەی بورسا بوون، سزا بدرانایە. بەڵام هیچ رێکارێک بەرامبەریان نەکرا. لە بورسا تاوانێکی گەورە بەرامبەر کورد کراوە. ئەمە زوڵمە. کوردێکی بەشەرەف پێویستە ئەمە لەبیر نەکات. هێرشێکی بەم شێوەیەیە.

شەنای فاتح رێكخەرانی خۆپیشاندانی شاری هەڵەبجە بایكۆتی ئەو یادە تەقلیدیانە دەكەن كە ساڵانە بۆ یادی كیمیابارانی هەڵەبجە رێكدەخرێت و بۆ جێبەجێكردنی داواكراییەكانیشیان تا دوای جەژنی رەمەزان مۆڵەت دەدەنە حكومەتی هەرێم. لوقمان عەبدولقادر سەرۆكی كۆمەڵەی قوربانیانی هەڵەبجە لە چاوپێكەوتنێكدا لەگەڵ رۆژنامەی هاوڵاتی دەڵێت: بایكۆتی ئەو یادە تەقلیدیانە دەكەین كە ساڵانە دەكرێتەوەو وتیشی: بەركەوتووانی چەكی كیمیایی لە بارودۆخێكی تەندروستی سەختدان و لە نەخۆشخانەی بەركەوتوانی چەكی كیمیایی لە هەڵەبجەش چارەسەری پێویستی بەركەوتوان ناكرێت. دەقی چاوپێكەوتنی رۆژنامەی هاوڵاتی لەگەڵ لوقمان عەبدولقادر؛   : ئەو هاووڵاتیانەی بەركەوتووی چەكی كیمیایین چەندیان لەژیاندا ماون و بارودۆخی تەندروستییان چۆنە؟ لوقمان عەبدولقادر: ئەوەی كە لەبەردەستدایە و بەفەرمی لە هەموو هەرێمی كوردستاندا ٨٣٥ بەركەوتە هەیە و لەو ژمارەیەش ٣٣١ بەركەوتەیان لە هەڵەبجە و سلێمانی-ین،  ژمارەیتەك لەوانە وەك بەركەوتە بەركەوتە نین، بەڵام بەهەر هۆكارێك بێت ناویان خراوەتە ئەو لیستەوە و خەڵكێكیش هەیە بەركەوتەیە و لەو لیستەدا تۆمار نەكراوە. ئەتوانم بڵێم سەرجەم بەركەوتوان بارودۆخیان سەختە و بەپێی ئەو زانیاریانەی كە پزیشكان بە ئێمەیان داوە بەركەوتووی كیمیاباران چاك نابێتەوە كە ئەوەش سەختە بە نەخۆشێك بوترێت تۆ چاك نابیتەوە،  ئەو نەخۆشانە پێویستیان بەچارەسەری بەردەوام هەیە و ماوەیەكی زۆرە چارەسەرەكان راگیراوە بۆیە هەموویان بارودۆخیان زۆر لە مەترسیدایە. : ئایا لەنەخۆشخانەی بەركەوتووانی چەكی كیمیایی لەهەڵەبجە چارەسەری پێویست بۆ ئەو بەركەوتووانە دەكەن، ئایا دەرمانی پێویست هەیە بۆ بەركەوتووان؟ لوقمان عەبدولقادر: نەخێر چارەسەرێكیش ئەگەر بكرێت بەپێی خواستی نەخۆشەكە نییە و ئەگەر نەخۆشێك بچێتە ئەو نەخۆشخانەیە و پێویستی بەپێنج چارەسەر هەبێت  دوو چارەسەری  هەیە و سیانی نییە یان بەپێچەوانەوە، و ئەو نەخۆشخانەیە لەو رێڕەوەی كە ئێمە داخوازیمان دەكرد و ئومێدمان پێیبوو لەتموحی ئێمەدا نەبوو بەداخەوە، ئەو نەخۆشخانەیە وەك دەوامێكی حكومی لێهاتووە و رۆژانی هەینی و شەمە دەوامی تێدا ناكرێت، ئێ نەخۆشخانەیەك هی بەركەوتووانی چەكی كیمیایی بێت چۆن دەبێت وەك دەوامی حكومی بێت، چونكە هەندێكجار نەخۆش نیوەی شەو پێویستی بە چارەسەر هەیە، بۆیە ئەو نەخۆشخانەیە بۆ ئێمەی قوربانیان لەبری خێر ئەتوانم بڵێم بووبە نەگبەتی بۆمان و نەخۆشخانەكە وەك پێویست نییە، پێشتر حكومەت هەوڵی ئەدا و بۆ دەرەوەی ئەناردین، بەڵام ئەوەش نەماوە و بەركەوتوان لەسەر تێچووی خۆیان دەچنە دەرەوەی وڵات بۆ وەرگرتنی چارەسەر و لەئێستادا چوار بەركەوتە لەسەر تێچووی خۆیان نەشتەرگەری چاندنی گلێنەی چاویان ئەنجامداوە. : ئایا حكومەتی هەرێم هاوكاری‌و یارمەتیی بەركەوتووانی چەكی كیمیایی دەكات؟ لوقمان عەبدولقادر: حكومەتی هەرێمی كوردستان مینحەیەكی مانگانەی بۆ ئەو بەركەوتووانە بڕیوەتەوە ئێستا بە داخەوە لەم پڕۆسەی چاكسازییەدا لەبری ئەوەی مینحەی خەڵكانێك ببڕێت كەموچەیەكی خەیاڵیان هەیە، هاتوون هەر بەركەوتەیەك كە فەرمانبەری حكومەت بووبێت بەپێی ئەو بڕیارەی بۆ چاكسازی دراوە مینحەكەی بڕدراوە. : بڕیاری بەپارێزگابوونی هەڵەبجە لەلایەن حكومەتی عێراقەوە چۆن هەڵدەسەنگێنن، ئایا چ بڕگەیەكی تێدایە لەخزمەت بەركەوتووانی چەكی كیمیاییدایە؟ لوقمان عەبدولقادر: بەدڵنیاییەوە هەر بڕیارێك دەربچێت بۆ هەڵەبجە گرنگی خۆی هەیە بەتایبەت ئەگەر لەلایەن حكومەتی عێراقەوە بڕە بودجەیەك تەرخانبكرێت بۆ ئاوەدانكردنەوەی ئەم شارە و ئەو كاتەش حكومەتی هەرێمی كوردستانیش مامەڵە لەگەڵ پارێزگای هەڵەبجەدا دەكات. هاوكات دەشكرێ حكومەتی خۆجێی هەڵەبجە بەخۆیدا بچێتەوە و ئەو گلەیی و گازاندانەی هاوڵاتیانی ئەم شارە هەیانە لە سێكتەرە جیاوازەكان دەبێت پێداچوونەوەی پێدا بكرێت و خزمەتگوزاریەكان فەراهەم بكرێن. : بۆچی خەڵكی هەڵەبجە دەستیان بەخۆپیشاندان كردووەو داواكارییان چییە، تا كەی بەردەوام دەبن؟ لوقمان عەبدولقادر: ئێمە وەك كۆمەڵەی قوربانیان یەكێك بووین لە رێكخەرانی خۆپیشاندانەكە و بەشداری خۆپیشاندانەكە بووین و پاڵپشتی داواكاری كۆمەڵەی قوربانیان و سەرجەم هاوڵاتیانی هەڵەبجە و بایكۆتكردنی ئەو یادە تەقلیدیانە كە ساڵانە دەكرێنەوە دەكەین، خۆپیشاندانەكە ئەمڕۆ سێشەممە تەواو بووە و مۆڵەتێك دراوە بە لایەنی حكومی كە وەڵامی هەبێت تا دوای جەژنی رەمەزان ئەگەر حكومەت گۆڕانكاری لەم داواكاریانەدا نەكات هاوڵاتیان دێنە سەر شەقام و داواكارییەكانیان چەندبارە دەكەنەوە.

هاوڵاتی پێشبینی دەکرێت پارتی دیموکراتی گەلان (هەدەپە) لە رێگەی پارتی چەپی سەوزەوە بەشداری لە هەڵبژاردنەکانی ١٤ی ئایاری تورکیادا بکات. لە کاتێکدا کە مەترسی لەسەر هەدەپە هەیە کە دابخرێت، بەرپرسانی پارتەکە دەستیان بۆ چارەسەریەک بردووە کە ئەویش بەشداریکردنی هەڵبژاردنەکانە لە رێگەی پارتی چەپی سەوزەوە. بەگوێرەی زانیاریەکان ئەمڕۆ هەدەپە بە فەرمی بڕیارەکەی رادەگەیەنێت. پارتی چەپی سەوز، لە ساڵی ٢٠١٠ دامەزرێنراوە و لەلایەن چیدەم کلچگون ئوچار و ئیبراهیم کالن هاووتەبێژانی پارتەکەوە بەڕێوە دەبرێن. پارتەکە لە هەڵبژاردنەکانی ٢٠١٨دا، هاوکاری هەدەپەی کردووە و تاوەکو ئێستا رێکخستنەکانی لە ٥٤ پارێزگای تورکیا و باکوری کوردستان چالاک کردووە. دانیشتنی دادگایی داخستنی هەدەپە کە لە حوزەیرانی ٢٠٢١ەوە بەردەوامە، بڕیارە لە ١١ی نیساندا بەرێوە بچێت. هەرچەندە دادگای دەستووری تورکیا راگرتنی هاوکاری خەزێنەی دەوڵەتی بۆ هەدەپە هەڵوەشاندەوە کە لە ٥ی کانونی دووەمی ئەمساڵدا،بە شێوەیەکی کاتی رایگرتبوو، بەڵام بەرپرسانی ئەو پارتە گۆمانیان هەیە کە لە ١١ی نیساندا پارتەکەیان دابخرێت و بۆیەش دەستیان بۆ جێگرەوەیەک بردووە کە ئەویش بەشداریکردنی هەڵبژاردنەکانە لە رێگەی پارتی چەپی سەوزەوە.

هاوڵاتی  لەسەروبەندی یادەوەریی تاڵی جینۆساید و تاوانی گەورەی كیمیاییبارانی هەڵەبجەدا و سەرەڕای بڕوابوونی تەواومان بە بێ گوێیی و خەمساردیی دەسەڵاتی هەرێم لەمەڕ مافە سەرەتاییەكانی خەڵكیی، بەڵام هێشتا پێمانوایە كە بۆ مێژوو كۆمەڵێك لە داواكاریی خەڵكی ناوچەكە بخەینەڕوو. بەداخەوە ساڵەكان تێئەپەڕن و جڵەولەدەستانی هەرێم، سەردەمی وێرانیی دەسەڵاتی خۆیانمان بۆ نمایش ئەكەن، بەردەوام لەناو بازنەیەكدا هەڵمانئەسوڕێنن، لە دۆخێكی ناخۆشەوە ئەمانبەن بۆ دۆخێكی ناخۆشتر! ئاستی ناڕەزایەتیی خەڵك لەهەموو شار و شارۆچكەكانی هەرێمدا لە لوتكەدایە،  كەچی دەسەڵات ئامادە نییە تەنانەت ئەوانیش وەك چاو و نوێنەری خۆی سەیر بكات و سەرنجەكانیان بەهەند وەربگرێت! بێباكیی و بێ منەتیی دەسەڵات لە قۆناغێكی زۆر مەترسیداردایە، چونكە سەرەتا بەرپرسان تاڕادەیەك هەندێ تاڵەموی لۆژیكی بەرگرییكردن لە میتۆدی بەڕێوەبردنی خۆیان بە دەستەوە مابوو، لێرەولەوێ بەرگرییان لە سەركردە و حیزبەكانیان ئەكرد، بەڵام ئێستا و لەم قۆناغەدا ئەوانیش لە خەڵكی دانیشتوانی شار و شارۆچكەكان زیاتر ناڕازیی و بێزارن! قۆناغەكە مەترسیدارە، چونكە كە هەمووان وەك خەڵكیی لە ئاستی ئەم بەڕێوەبردنە ناڕازیی بین، كەواتە كێیە نایەوێت چاكی بكەین؟! خەڵكی بەهەڵوێست و مافخوراوی كوردستان، ئەبوو ئێمە لەسەروەختی یادكردنەوەی شەهیدەكانماندا، باسی كۆمەڵێك پرسی مەعنەویی و مەعریفیی و پێشكەوتنی زانستیی و گەشەكردنە بەرچاوەكانی كۆمەڵگاكەمان بكردایە، باسی ئاسوودەیی ڕۆحی قوربانییەكانمان بكردایە كە خوێنیان بە فێڕۆ نەچووە و كۆمەڵگایەكی پڕ لە بەهای بەرزی سیاسیی و ئیدارییان بەخوێنی خۆیان دروستكردووە! بەداخەوە وا پاش زیاتر لە سێ دەیە لە دەسەڵاتی ڕەهای هاوزمانانی خۆمان لە هەرێمدا، ئێستا ئیتر هەستئەكەین جێگایەك نییە تا ناڕەزایەتیی و گرفتەكانمانیان پێبگەیەنین! كێشەكە بونیادییە و وادیارە هەر خەڵك نین لە دەسەڵات ناڕازین، بەڵكو هەمووی ناڕازییە و ئەوەی پێویستە بە بەرپرسیارێتییەكە هەستێت، ونە و خۆی نەبان كردووە! بۆیە ئێمەش ناچارین كە ڕوو بە ڕایگشتیی و بۆ مێژوو داواكارییەكانمان بخەینەڕوو: ١- (بەپارێزگاكردنی هەڵەبجە) پڕۆسەیەكی ناتەواوە، هێشتا لای دەسەڵاتی هەرێم «مەرەكەبی سەر كاغەز»ە و نەخراوەتە بواری جێبەجێكردنەوە. ڕەنگە نوكتەیەكی بێتام و گریانهێنەر بێت كە شارێك ژمارەی دانیشتوانەكەی لەسەردەمی قەزابوونیدا زیاتر بێت وەك لە سەردەمی پارێزگابوونەكەی! ٢-هەڵگرتنی نازی ناوچە پڕ لە قوربانییەكانی كوردستان، بە دیارییكردنی باشترین و دڵسۆزترین بەرپرسان بۆ بەڕێوەبردنی شارەكانیان! رێزگرتن لە قوربانییەكانیان و گێڕانەوەی ونبوو و بێسەروشوێنانیان، نەك بە سیاسییكردن و بێ ئەرزشكردنی چیرۆكە پڕ لە تراژیدیاكانیان! پاش ئەمانە ئینجا لەڕووی ماددیشەوە؛ داكۆكیكاری سەرسەختی مافەكانیان بن، خەونی ئێمە گەلێك فراوانتر و مەزنترە لە خەونی كەسوكاری قوربانیانی"دوجێل" بۆچی لەسەر خوێنی نزیكەی دوو سەد كەس، سەرۆكی رژێمی عێراق لەسێدارە ئەدرێت و قەرەبووی واریسەكانیان ئەكرێتەوە، بەڵام لەهەرێم مینحەیەكی كەم و بێبایەخ بۆ بەركەوتووانی كیمیاباران بەناوی(چاكسازیی دارایی)ـەوە دەبڕدرێت؟! ٣- بڕیاردان  لەسەر ئەو پرۆژە یاسایانەی كە خراوەتە بەردەست پەرلەمانی كوردستان و ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق، بەتایبەت پرۆژەیاسای (تاوانە نێودەوڵەتییەكان) و پرۆژە یاسای (منداڵە ونبووەكان) و پرۆژە یاسای (ناساندن و ماف و ئیمتیازەكانی بریندارانی كیمیاییباران) و یاسای (قەرەبووی راگواستنی زۆرەملێ و چەند ساڵ دابڕان لە زێد و سوودمەند نەبوون لە موڵك و ماڵیان). ٤- لەبری لۆبیكردن لە ناوەندە جیهانییەكاندا بۆ حیزب و سەرۆكەكان، لۆبی بكرێت بۆ بە جینۆساید ناساندنی تاوانەكانی كیمیاییبارانی هەڵەبجە و ناوچەكانیتر و ئەنفالی میللەتەكەمان! ٥- چارەسەركردنی بەپەلەی بەركەوتووانی كیمیاباران لە دەرەوە و ناوەوەی كوردستان و (بە فیعلی) نەخۆشخانەی چارەسەری بەركەوتووانی كیمیایی بخرێتە خرمەت بەركەوتووەكان و بوار نەدرێت بۆ مەبەستی دیكە بەكار بهێنرێت. ٦-پێدانی تایبەتمەندیی لە دامەزراندن بە شێوەی دادپەروەرانە بۆ خەڵكی پارێزگاكە و ڕەخساندنی هەلیكار بۆیان. ٧-لەبووجەی 2023 حسابێكی شیاو بۆ هەڵەبجە بكرێت كە هیچ سێكتەرێكی ژێرخانی نیە و پێویستی بەڕەچاوكردن هەیە بەو حوكمەی لە100% ی پارێزگاكە پێشتر بەدەستی ڕژێم خاپوور كراوە. ٨-تەواوكردنی پڕۆژە تەواونەكراوەكان و بڕیاردان لەسەر كۆمەڵێك پڕۆژەی ستراتیژیی گەشتیاریی و پیشەسازیی و كشتوكاڵیی و مەعریفیی و هونەریی بۆ كۆی پارێزگاكە، ئەمەیش بە ئیستیسناكردن بۆ هەڵەبجە ئەكرێت. ئەمانە هێڵی گشتیی داواكارییەكانن، هیوادارین گوێیەك هەبێت بۆ بیستنیان و ناچار نەبین ڕووی داواكارییەكانمان لە حكومەتی عێراق بكەین. بۆیە لەئێستاوە كات ئەدەین بە حكومەتی هەرێم تا كۆتایی مانگی رەمەزان بێت بەدەم داواكانمانەوە و بەجددی كاری لەسەر بكات، بەپێچەوانەوە ناڕەزایەتییەكان بەردەوام دەبێت.   ئەنجومەنی ناڕەزایەتییەكانی پارێزگای هەڵەبجە 14 - 3 – 2023

هاوڵاتی لە رێوڕەسمەکانی چوارشەممە سووریدا 27 کەس لە رۆژهەڵاتی کوردستان و ئێران گیانیان لەدەستدا و 4 هەزار و 95 کەسیش بریندار لێکەوتوەتەوە و 162 کەسیش کەمئەندام بون. جەعفەر میعادفەر، سەرۆکی رێکخراوی فریاکەوتنی خێرای ئێران ئەمڕۆ چوارشەممە 15-03-2023 رایگەیاند، لە رێوڕەسمەکانی چوارشەممە سووریدا 27 کەس گیانیان لەدەستداوە و 4 هەزار و 95 کەسی دیکەش برینداربوون. لە ئامارەکاندا دەرکەوتوە لە ژمارەی بریندارەکان سێ هەزار و 453 کەسیان بە رەگەز پیاو بون و 915 کەسیشیان کچ و ژن بون. بە وتەی میعادفەر، 222 کەس لەوان ئەندامی لەشیان لەدەستداوە، 25 کەس لە بەشی چاودێریی چڕی پزیشکیدان، هەزار و 357 کەس زیان بەر چاویان کەوتووە و 867 کەسیش سووتاون. ئاماژەی بەوەش کردوە روداوەکانی چوارشەممە سوری لە 30 پارێزگا برینداری لێکەوتوەتەوە و تەنها لە پارێزگای کوهگیلویە و بۆیرئەحمەد بریندار تۆمار نەکراوە و زیاترین برینداریش لە پارێزگاکانی تاران و ورمێ بوە. بەپێی راپۆرتی زانکۆی زانستی پزیشکیی کرماشان لەو پارێزگایەدا 169 کەس بریندار بوون؛ فریاکەوتنی لوڕستان بریندار بوونی 77 کەس و زانکۆی زانستی پزیشکیی سنە برینداربوونی 118 کەسی راگەیاندووە. ساڵانە رێوڕەسمەکانی چوارشەممە سوری لە ئێران گیانلەدەستدان و برینداربوونی لێدەکەوێتەوە، لەو رێوڕەسمەدا کە لە دوایین چوارشەممەی وەرزی زستاندا دەکرێت، لە شەقام و گۆڕەپانەکان و شوێنە بەرزەکان ئاگر دەکرێتەوە و خەڵک بە بازدان بەسەر ئاگردا ئاهەنگ دەگێڕن. بە پێی ئامارەکان رێژەی برینداربوون کەمئەندامبون لە روداواەکانی ئەمساڵی ئەو رێوڕەسمەدا بەراورد بە ساڵی رابردوو 22% زیادی کردووە و لانیکەم 162 کەس کەمئەندام بوون و بەهۆی برینداربونیان بە تەقەمەنییەکانەوە دەست یان قاچ یان چاوێکیان لەدەستداوە.