هەفتەی داهاتوو قەرەبووی ئۆتۆمبێل و دووکانەکانی چەمچەماڵ دەکرێتەوە

هاوڵاتی نرخی دۆلار دابەزی بەڵام زێڕ بەڕێژەیەکی بەچاو بەرزبۆیەوە ، نرخی دراوەکان بۆ ئەم بەیانیە.  نرخی دۆلار بەرامبەر دینار 155,550 نرخی تمەن بەرامبەر دۆلار $100=4,050,000 نرخی لیرەی تورکی بەرامبەر دۆلار 1860=100$ ‎نرخی یۆر بەرامبەر دینار 164,250=€100  ‎نرخی پاوەن بەرامبەر دینار 184,250=£100 ‎نرخی كرۆنی دانیماركی بەرامبەر دینار 1000=218,000 ‎نرخی كرۆنی سوید بەرامبەر دینار 1000=146,500 ‎نرخی كرۆنی نەرویجی بەرامبەر دینار 1000= نرخی یەک مسقاڵ زێڕی عەیاره 18 345هەزار نرخی یەک مسقاڵ زێڕی عەیارە 21 400هەزار

١٥ سەندیکای پارێزەرانی باکوری کوردستان رایانگەیاند، بڕیاری بڕینی بودجە هەدەپە لە گەنجینەی دەوڵەت، لەدژی یاساکانی تورکیایە و پێویستە هەڵبوەشێندرێتەوە. ١٥ سەندیکای پارێزەرانی باکوری کوردستان راگەیەندراوێکی هاوبەشیان لەبارەی بڕێنی بودجەی پارتی دیموکراتی گەلان (هەدەپە) لە گەنجینەی دەوڵەت لەلایەن دادگای دەستووری تورکیاوە، بڵاوکردەوە و رایانگەیاند، بڕیارەکەی دادگای دەستووری تورکیا، زیان بە داهاتوو و دیموکراسی تورکیا دەگەیەنێت و پێویستە بە زوترین کات هەڵبوەشێندرێتەوە. ئەو ١٥ سەندیکای پارێزەرانەی کە ئیمزایان لەژێر راگەیەندراوەکە کردووە ئەمانەن: سەندیکاکانی پارێزەرانی سەمسور، ئاگری، ئێلح، چەولک، بتلیس، دەرسیم، ئامەد، جۆلەمێرگ، قەرس، مێردین، موش، سێرت، روحا، شڕنەخ و وان. ٥ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٣، دادگای دەستووریی تورکیا بڕیاریدا بە بڕینی بودجەی پارتی دیموکراتی گەلان “هەدەپە” بەشێوەیەکی کاتی. 10ی ئەم مانگەش، دانیشتنی پرسی داخستنی هەدەپە لە دادگای دەستووری تورکیا بەڕێوەدەچێت و بەکر شاهین سەرۆکی داواکاری کۆماری تورکیا لەدژی هەدەپە بەشێوەیەکی زارەکی قسە دەکات و پێدەچێت میدحاد سانجار و پەروین بوڵدان هاوسەرۆکانی هەدەپە لە دانیشتنەکەدا بەرگری لە پارتەکەیان بکەن.

هاوڵاتی ڕۆژنامەی ئیعتیمادی ئێرانی ڕایگەیاند،مەهدی بەیکۆغلی ڕۆژنامەنوس و بەرپرسی بەشی سیاسی لە ڕۆژنامەی ئیعتیماد دەستگیرکرا. هاوسەری مەهدی لە تویتێکدا لەبارەی دەستگیرکردنەکەیەوە وتی، کاتێک دەستبەسەریان کردووە،دەستیان بەسەر لاپتۆپ و مۆبایل وکەلوپەلە ڕۆژنامەوانیەکانی دا گرتووە. ئەو ڕۆژنامەنوسە لە ماوەی  هەفتەکانی  ڕابردوودا چاوپێکەوتنی لەگەڵ چەندین خێزان ئەنجام دابوو کە خزم و کەسەکانیان  لە خۆپیشاندانەکاندا دەستگیرکرابوون و حوکمی سێدارەیان بەسەردا سەپێنرابوو. هێشتا هیچ لەبارەی ئەو تۆمەتەی کە پێیی دەستگیرکراوە لەلایەن دەسەڵاتی دادوەری ئێرانەوە ڕانەگەێندراوە،بەڵام دەستگیرکردنە ڕاستەوخۆ دوای کارە ڕۆژنامەوانیەکانی بووە لەگەڵ خێزانی سزادراوانی حوکمی سێدارە. هاوکات لەسەرەتای شۆڕشی ژینا ئەمینیەوە، بەپێی لیستێکی ڕۆژنامەی شارغ،  کە لەمانگی کانوونی دوەمدا بڵاوی کردبۆوە نزیکەی ٤٠ ڕۆژنامەنوس دەستگیرکراون بەتۆمەتی تێکدانی ئاسایشی وڵات. لەگەڵ ئەوەشدا ئێران هەردوو ڕۆژنامەنوس نیلۆفەر حەمیدی و ئیلاهی محەممەدیان دەستگیرکردووە کە دۆسیەی ژینا ئەمینی و مردنەکەیان ئاشکرا کرد.

هاوڵاتی سەرەڕای هەوڵە نێودەوڵەتییەکان، دەزگای دادی ئێران لەسێدارەدانی دو گەنجی دیکەی ناڕەزایەتییەکانی راگەیاند کە کەنجێکیان کوردە. دادگای باڵای ئێران ئاشکرای کرد بەرەبەیانی ئەمڕۆ دو گەنجی بە ناوەکانی مەهدی کەرەمی و محەمەد حسێنی لەسێدارە دراون. پێشتر ئەو دو گەنجە تۆمەتبار کرابون بە کوشتنی ئەندامێکی بەسیجی سەر بە سوپای پاسدارن لە رێوڕەسمی چلەی مەرگی حەدیس نەجەفی ئەو کچەی لە ناڕەزایەتییەکانی شاری کەرەج بە گوللـەی هێزە ئەمنییەکان کوژرا. محەمەدمەهدی کەرەمی 22 ساڵ تەمەن کوردی خەڵکی شاری  بیجار بو لە رۆژهەڵاتی کوردستان و لە ناڕەزایەتییەکانی شاری کەرەج و لە چلەی مەرگی حەدیس نەجەفی دەستگیر کرابو. باوکی مەهدی ئاشکرای کردوە هیچ لایەنێک و تەنانەت دادگاش پێشوەخت ئاگاداریان نەکردونەتەوە لە جێبەجێکردنی سزای سێدارە کوڕەکەی لە کاتێکدا بە پێی یاسا دەبێت کەسوکاری سزای سێدارە دەبێت پێشتر ئاگادار بکرێنەوە. ئەمیر هاشمی، وتەبێژی دەزگای داد، رایگەیاندوە لە دوسیەی کوشتنی ئەندامێکی بەسیج لە سەر گۆڕی حەدیس نەجەفی پێنج کەس سزای سێدارەیان بەسەردا سەپێنرابو بەڵام دوای  تێهەڵچونەوە ئەو دوگەنجە جارێکی دیکە بڕیاری سێدارەیان درا. تا ئێستا لە ماوەی 112 رۆژی ناڕەزایەتییەکاندا چوار گەنج بە بیانیوی بەشداریی لە ناڕەزایەتییەکان و بە تۆمەتی جیاواز لەسێدراە دران و زیاتر لە 100 دەستگیراوی دیکەی ئەو ناڕەزایەتییانەش مەترسیی سێدارەدانیان لەسەرە کە 15 کەسیان کوردن.

هاوڵاتی بەمەستی دابەزینی نرخی دۆلار بانکی ناوەندی بڕی خستەبازاڕی دۆلار زیاددەکات ، وابڕیارە سبەی رۆژی یەکشەممە 8/1/2023، بانکی ناوەندی عێراق بڕی 83 ملیۆن و 800 هەزار دۆلار بەشێوەی نەختینەیی بخاتە بازاڕەوە، هەروەها بڕی 28 ملیۆن دۆلاریش بەشێوەی حەواڵە دەخاتە بازاڕەوە. بەپێی ئەو ئامارانەی کە لەلایەن وەزارەتی پلاندانانی عێراقەوە ڕاگەیاندراوە و هێڵی هەژاری تێدا دیاری کراوە، ئەگەر بەهای 100 دۆلار بگاتە سەرووی  170 هەزار دیناری عێراقی، سێ ملیۆن هاووڵاتی دەکەونە ژێر هێڵی هەژاریەوە. هەرچەندە حکومەتی بەغدا لە هەوڵدایە نرخی دینار بەرامبەر بە دۆلار بگەڕێنێتەوە نرخێکی جێگیر و دیاریکراو، بەڵام تائەم کاتە نرخی دینار لەهەڵکشان و داکشاندایە. جێی ئاماژەیە ئەم بڕیارە پاش ئەوە دێت کۆتایی هەفتەی پێشوو خۆپیشاندان و ناڕازیەتی پیشاندرا لەبەردەم بانکی ناوەندی عێراق دژی ناجێگیری و بەرزی نرخی دۆلار.

هاوڵاتی کەشناسی هەرێم پێشبینییەکانی کەشوهەوای ئەمشەو سبەینێی بڵاوکردەوەو ڕایگەیاند لە ناوچە سنورییەکان پێشبینی بەفر بارین دەکرێت. کەشناسی سەبارەت بە کەشوهەوای ئەمشەو گوتی ،ئەم شەو ئەگەرى نمە باران هەیە لە ناوچەکانى ڕۆژهەڵات و باکورى ڕۆژهەڵاتى هەرێم هەروەها بەفرێکى کەم لە ناوچە سنوریەکانى هەرێم دەبارێت لە گەڵ دروست بوونى تەم و مژ لە کاتەکانى بەیانى زوودا لە ناوچەى جیا جیا. هەروەها سەبارەت بە کەشوهەوای سبەینێ ڕایگەیاند، سبەى بەیانى شەممە پێشبینى دەکرێ ئاسمانى هەرێم هەورى تەواو بێت لە گەڵ دەسپێکردنى نمە باران لە کاتەکانى نیوەڕۆدا پاشان ڕێژەی باران بارین زیاتر دەبێت و زۆربەى ناوچەکانى هەرێم دەگرێتەوە هاوکات بارستە هەوایەکى ساردى لە گەڵ دەبێت و بەفر لە ناوچە شاخاویەکان دەبارێت و پلەکانى گەرما زیاتر ڕوو لە دابەزین دەکات. سەبارەت بەڕێژەی باران بارینیش لە 12 کاتژمێری ڕابردودا، ڕونی کردەوە زۆرترین ڕێژەی باران بارین لە حاجی ئۆمەران بوە بە بڕی 4.4 ملم و کەمترینیش لە پیرمام بووە بە بڕی 0.1 ملم بارانى 12 کاتژمێرى ڕابردوو: پیرمام 0.1 ملم سلێمانى 2.3 ملم چەچەماڵ 0.5 ملم بامەرنێ 0.4 ملم دەربەندیخان 0.6 ملم حاجى ئۆمەران 4.4 ملم هەڵشۆ 0.4 ملم سۆران 0.2 ملم

قەرەیلان رایگەیاند، پێویستە دەوڵەتی فەڕەنسا ئەنجامدرانی پشت کۆمەڵکوژیەکەی پاریس ئاشکرا بکات و لەبەردەم تاقیکردنەوەیەکی گەورەدایە. موراد قەرەیلان ئەندامی کۆمیتەی بەڕێوەبەری پەکەکە، بۆ میدیاکانی نزیک لە پارتەکەی ئاماژەی بە کۆمەڵکوژی پاریس کرد و رایگەیاند، دەوڵەتی فەڕەنسا ناچارە کە ئەنجامدەرانی هەردوو کۆمەڵکوژی پاریس لەماوەی ١٠ ساڵی رابردوودا ئاشکرا بکات. هەموو گەلی کوردستان چاوەڕێی ئەو هەنگاوە دەکات. قەرەیلان وتی، " هەڵوێستی لایەنە دیموکراتەکانی فەرەنسا لەمبارەیەوە ئەرێنی و دۆستانەیە. پێویستە حکومەتیش بە هەمن شێوە هەڵوێست دەرببڕێت و تاوانباران ئاشکرا بکات. بۆ ئەوەش نابێت لەسەر حسابی تاریک و بەرژەوەندی ئابوری کە بووە هۆی کۆمەڵکوژی ٢٠١٣ بجووڵێتەوە." موراد قەرەیلان ئەندامی کۆمیتەی بەڕێوەبەری پەکەکە دەشڵێت، دەوڵەتی فەرەنسا لەم رووبەرووە لەبەردەم تاقیکردنەوەیەکی گەورەدایە. یان بەرژەوەندی سیاسی و ئابوری قێزەون لەبەرچاو دەگرێت، یان یاسا جێبەجێ دەکات. لەم کاتەدا ئەم دوو بژاردەیەی هەیە. زۆر ئاشكرایە کە ئەگەر هەڵوێستێکی راست و دادپەروەرانەی نەبێت، بەرپرسیاری کۆمەڵکوژیە دەکەوێتە ئەستۆی دەوڵەتی فەرەنسا. ٢٣ی کانونی یەکەمی ٢٠٢٢، لە دژی ناوەندی کەلتوری کوردی ئەحمەد کایا لە پاریسی پایتەختی فەرەنسا، هێرشێکی چەکداری ئەنجامدرا. لە هێرشەکەدا ئەندامی دەستەی بەڕێوەبەری کەجەکە ئەمینە کارا (ئەڤین گۆیی)، ئەندامی بزوتنەوەی کەلتوری هونەرمەند میر پەروەر (محەمەد شیرین ئایدن) و وڵاتپارێزی کورد عەبدولرەحمان کزل شەهیدکران. دوێنێ ٥ی کانونی دووەمی ٢٠٢٣، تەرمی هەرسێ کوردەکە، لە فەڕەنساوە گەیەندرانە باکور و باشوری کوردستان و بە رێورەسمی جەماوەری بەخاکسپێردران.

نیگار عومەر دانیشتوانی ناحیەی رزگاری كەبەشێكی زۆریان كەسوكاری قوربانیانی ئەنفالن بەدەست چەند گرفتی خزمەتگوزارییەوە دەناڵێنن وەك كەمی قوتابخانەو نەبوونی ئاوەڕۆو قیرتاوو كۆنكرێت نەكردنی كۆڵانەكان. ناحیەی رزگاری لەساڵی 1987 وەك ئۆردوگایەكی زۆرەملێ لەنزیك قەزای كەلار دروستكرا، دانیشتوانەكەی نزیكەی 65 هەزار كەس دەبێت، بەزۆری كەسوكاری قوربانیانی ئەنفالن، تاوەكو ئێستاش بەشێكی كۆڵان و گەڕەكەكانی خزمەتگوزاریە سەرەتاییەكانی بۆ نەكراوە هاوڕێ نیزام چالاكی مەدەنی و دانیشتوی رزگاری بۆ رۆژنامەی هاوڵاتی دواو وتی:»ئێمە چەند گرفتێكمان هەیە وەك دانیشتوی ناحیەی رزگاری و گەڕەكی شاكەل شەقامێكی سەرەكی لەو گەڕەكەدا دروستكرابوو لەساڵی 2013، دواتر تێكدرا بەبیانوی ئەوەی بكرێتە دووساید، بەڵام تاوەكو ئێستا كاری تێدا ناكرێت و ئەمەش گرفتی بۆ دانیشتوانی ئەو گەڕەكە دروستكردوە بەتایبەت لەوەرزی زستاندا، ئێمە دووجار گردبوونەوەمان ئەنجامدا بەڵام لایەنی پەیوەندیدار هیچ وەڵامێكی نەداوینەتەوە». وتیشی،» بەشێكی گەڕەکەكانی شاكەل تاوەكو ئێستا ئاوەڕۆیان نیەو بەڕوونی دیارە جیاوازی لەنێوان گەڕەکەكاندا دەكرێت و گەڕەكی شاكەل فەرامۆشكراوەو خزمەتگوزاری بۆ ئەنجامنادەن و هەموو كۆڵانەكانی تاوەكو ئێستاش هەر خۆڵە». هاوكات یاسین جاف دانیشتوی گەڕەكی سەنگاوییەكانی ناحیەی رزگاری و بەهاوڵاتی وت:» گەڕەكی سەنگاوییەكان هەزارو 500 ماڵ دەبێت، هیچ خزمەتگوزاریەكی بۆ نەكراوەو كۆڵانەكانی ئاوەڕۆیان نیەو یاریگای وەرزشی بۆ نەكراوەو گەنجەكانی دەبێ لەكۆڵانەكاندا دانیشن، پاركێكیشی بۆ نەكراوە تاوەكو بتوانی ئیسراحەتێكی تێدا بكەیت». وتیشی:» ئەم گەڕەكە بەتەواوەتی پشتگوێخراوەو قوتابخانەشی تێدا نیەو منداڵەكانمان دەبێ رێگایەكی زۆر بڕۆن تادەگەن بەقوتابخانەو نەبونی ئاوەڕۆی ماڵان ژیانی لێ تاڵكردووین». سەبارەت بەنەبوونی خزمەتگوزاری لەناحیەكە، ئەرسەلان ئەحمەد سەرۆكی شارەوانی رزگاری بەڕۆژنامەی هاوڵاتی راگەیاند:» زۆرێك لەگەڕەكەكانی شاكەل و راپەڕین و سەنگاوییەكان نەك خزمەتگوزاریی كەمی بۆكراوە، بەڵكو هەر هیچیان بۆ نەكراوە، بەشێكی دەگەڕێتەوە بۆ رابردوو و لەوكاتەوەی ئێمەش دەسبەكاربووین بەهۆی گرفتی قەیرانی داراییەوە ناتوانین وەك پێویست بۆ ئەو گەڕەكانە خزمەتگوزاری ئەنجامبدەین». وتیشی:» شەقامی گەڕەكی شاكەل لەسەر پرۆژەی پترۆدۆلار بڕیاری ئەنجامدانی دراو ئێستاش ئەو پرۆژەیە راگیراوە، بەو هۆیەشەوە كاری شەقامەكە وەستاوەو چەندین جار داوامان لەحكومەتی هەرێم كردووە ئەو پرۆژەیە بگۆڕین بۆ سەر پرۆژەیەكی تر، بەڵام تاوەكو ئێستا نەكراوە». ئاماژەی بۆ ئەوەشكرد:» بڕیاردراوە ئاوەڕۆ بۆ بەشێك لەگەڕەكەكانی راپەڕین، شاكەل، و سەنگاوییەكان دروستبكەین و لەبەرنامەماندایە كاریان بۆ بكەین».

هاوڵاتی ماڵەپەڕەکەی سەڵاحەدین دەمیرتاش، ڕۆژی پێنج شەممە زمانی کوردیشی بۆ زیادکرا و کارا کرا، ماڵپەڕەکە لەلایەن پارێزەرانی سەڵاحەین دەمیرتاشەوە سەرپەرشتی دەکرێت و بەڕێوە دەبرێت. لەماوەی ڕابردوودا سەرۆکی پێشوی پارتی دیموکراتی گەلان" هەدەپە" ماڵپەڕێکی کردەوە وتێێدا تەنها چوار زمان هەبوون، ئەویش زمانەکانی فەڕەنسی، ئینگلیزی، ئەڵمانی، تورکی بوون، بەوهۆیەوە ڕووبەڕووی ڕەخنەیەکی زۆر بۆیەوە وهەربۆیە لەبەرواری ٥ی کانوونی دووەم زمانی کوردیشی بۆ زیادکرا. لەبارەی ئامانجی کردنەوەی ماڵپەڕەکەیەوە، سەڵاحەدین دەمیرتاش لە توێتیکدا ئاشکرای کرد و وتی، دەتوانن بۆچونەکانتان بگەێنن، هەر بۆچونێکتان هەبێت دڵنیابن لەلایەن پارێزەرەکانمەوە پێم دەگات وهەڵیاندەسەنگێنم، با دەستپێبکەین، بەختێکی باش ، ڕێگای من وئێوەش کراوەبێت.  

ناڕەزایەتییەکانی رۆژهەڵات و کوردستان دوای 111 رۆژ بەردەوامە و لە شارەکانی (ئیلام، کرماشان، مالێ میر، یەزد) یادی کوژراوان کرایەوە و بەرپرسێکی باڵای کۆماری ئیسلامیش رایگەیاند دەبوایە بەهۆی هەڵەی پۆلیسی ئەخلاقەوە داوای لێبوردمان بکردایە. لە بوشەهەر و یەزد و تاران گەنجان بە سوتاندنی وێنە و پۆستەرەکانی بەرپرسانی باڵای کۆماری ئیسلامی ئێران بەردەوامبون لە دەربڕینی ناڕەزایەتیی. ئەمڕۆ پێنجشەممە چلەی و حەوتەمی مەرگی چوار کوژراوی رۆژهەڵاتی کوردستان و ئێران بەڕێوچو و یادی لەدایکبونی کوژراوێکی دیکەی ناڕەزایەتییەکانیش لەسەر گڵکۆکەی بەڕێوچو. بە بەشداریی خەڵکێکی زۆر چلەی مەرگی شۆڕش نیکنام ئەو گەنجە تەمەن 33 ساڵەی کە لە ناڕەزایەتییەکانی شاری مەهاباد کوژرا بەڕێوچو. شۆڕش بەهۆی برینداربونی بە گوللـەی هێزە ئەمنییەکانی ئێران بۆ نەخۆشخانەی شاری ورمێ گوازرایەوە بەڵام بەهۆی سەختی برینەکانییەوە دوای زیاتر لە هەفتەیەک بێهۆشی گیانی لەدەستدا.   لە شاری کەنگاور لە پارێزگای کرماشانی رۆژهەڵاتی کوردستان بە بەشداریی جەماوەرێکی زۆر یادی چلەی مەرگی ئێحسان قاسمی فەڕ بەڕێوەچو و بەشداربوانیش دروشمیان دژی دەسەڵات وتەوە. ئێحسان کە تەمەنی 32 ساڵ و یەکێک لە وەزشکارە ناودارەکان بو بە گوللـەی هێزە ئەمنییەکان لە ناڕەزایەتییەکانی شاری کەرەج کوژرا و تەرمەکەشی لە کەنگاوەر بەخاک سپێردرا. لە شاری ئیلام لە رۆژهەڵاتی کوردستان مۆمۆی 33 ساڵەی تەمەن لەسەر گڵکۆی موحسین قەیسەری، بەڕێوچو کە بە گوللـەی هێزە ئەمنییەکان لە ناڕەزایەتییەکانی ئیلام کوژرا. لە شاری ماڵێ میر(ئیزە) لە پارێزگای خوزستان بە بەشداریی جەماوەرێکی زۆر رێوڕەسمی چلەی حامید سەلەحشور و مەحمود ئەحمەدی دو کوژراوی ناڕەزایەتییەکانی ئەو شارە بەڕێوچو و بەشداربوانیش رایانگەیاند؛ ئەو سەرە بۆ سەرشۆڕکردن نییە و دەسەڵات دەخاتە سەرئەژنو. لە شاری یەزد هاوشێوەی مەهاباد و ماڵێ میر بە رێوڕەسمی جەماوەریی چلەی مەهدی زارع ئەشکەزەری  بەڕێوچو و بەشداربوانیش دروشمیان دژی دەسەڵاتی ئێران وتەوە پاشەکشێی بەرپرسانی کۆماری ئیسلامی ئێران بەردەوامە محەمەد باقر قاڵیباف سەرۆکی پەرلەمانی کۆماری ئیسلامی ئێران رایگەیاند؛ هیچ بەرپرس و کەسێک مافی ئەوەی نییە بەهۆی نەبونی سەرپۆش رێگریی لە خانمێک بکات بۆ بەکارهێنانی میترۆ و ئامرازە گشتییەکانی گواستنەوە. ئەو بەرپرسەی کۆماری ئیسلامی وتوشیەتی: پێش ئەوەی کۆمەڵگە بگۆڕین پێویستە بەرپرسان خۆیان بگۆڕن و هاوکات دان بە هەڵەی پۆلیسی ئەخلاقی وڵاتەکەدا دەنێت و دەڵێت دەبوایە داوای لێبوردمان بکردایە لەو کەموکۆڕییانەی پۆلیس و مەرگی ژینا ئەمینی. وتەکانی قاڵیباف لە کاتێکدایە پێشتریش عەلی خامنەیی، رێبەری کۆماری ئیسلامی ئێران پێچەوانەی هەڵوێستەکانی پێشوی رایگەیاند؛ ئەو ژن و کچانەی سەرپۆشیان نییە نابێت تۆمەتبار بکرێن بە لادان لەدین و دژایەتی دەسەڵاتی کۆماری ئیسلامی.   واتسئاپ هاوکاریی خۆپیشاندەران و خەڵکی ئێران دەکات کۆمپانیای مێتا خاوەنی تۆڕی پەیوەندیی واتسئاپ ئاشکرای کردوە بەهۆی زیادکردنی تایبەتمەندییەکەوە بەشداربوانی ناو وڵاتی ئێران دەتوانن رێگرییەکان و فیلتەر و سانسۆر لە ئینتەرنێتی وڵاتەکەیان تێپەڕێن و بە پارێزراوی پەیوەندیی بە کەسانی دیکەوە بکەن. ویل کەتکارت، بەڕێوبەری واتسئاپ ئاشکرای کردوە؛ ئەو تۆڕە بە زیادکردنی بەشێکی دیکە ئاسانکاریی کردوە بۆ ئەوەی بە بەکارهێنانی پڕۆکسی یان دژە سانسۆر و فیلتەر لەناو واتسئاپ، بەشداربوانی ئێران و هەر وڵاتێک کە هێلەکانی ئینتەرنێتیان هاوشیوەی ئەو وڵاتەیە و رێگریی و سانسۆرانەری لەسەرە لەمەودوا بە پارێزراوی بەردەوامبن لە پەیوەندییەکانیان. ئێران بەهۆی ناڕەزایەتییەکانەوە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکانی ئینیستاگرام و فەیسبوکی لە رێگەی سانسۆر و فیلتەرەوە روبەڕوی کێشە کردوەتەوە و لە ماوەی رابردوشدا واتسئاپ کە زیاترین بەکارهێنانی لە وڵاتەکە هەبو روبەڕوی کێشە بوەوە و بەشداربوانی ئەو تۆڕە بە رێژەی %80 لە یەکتر دابڕی. بە پێی نوێترین توێژینەوەی نێودەوڵەی؛ ئێران بە بەدەستهێنانی 92.1 پلە بۆ هەستکردن بە ناخۆشی و بێهیوایی بە هەشتەم وڵاتی جیهان ئەژمار دەکرێت کە زیاترین هەستی خۆشبەختی تێیدا لە ئاستێکی نزمدایە.   بەفری سپی لەسەر گڵکۆی سوری کوژراوانی بۆکان گۆڕستانی بۆکان لە کاتی بەفر بارینی ئەمڕۆ پێنجشەممە و دەرکەوتنی ئەو گڵکۆیانەی بە تارای سور داپۆشراون مایەی سەرنجە بە تایبەت کە سەرما و بەفریش نەبێتە رێگر بۆ ئەوەی باوکێک لە سەر گڵکۆکەی رۆڵەکەی بە سرودی شەهیدان یادی بکاتەوە. لە ناڕەزایەتییەکانی شاری بۆ 18 گەنج و لاو خوێنیان رژا و گیانیان بەخت کرد، ئێستا گڵگۆی ئەو گەنج و لاوانەی کە بە تارای سور داپۆشراون چێرۆکی شۆڕش و ناڕەزایەتییەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان دەنەخشێنن.   لە 110 رۆژدا16 دەستگیرکراو لە ئێران بە ئەشکەنجەدا گیانیان لەدەستداوە تا ئێستا 13 دەستگیرکراوی رۆژهەڵاتی کوردستان لەژێر ئەشکەنجەدا گیانیان لەدەست داوە و دەستەیەکی چاودێریی دۆخی دەستگیراوانیش ئاشکرای دەکات 16 دەستگیرکراوی ناڕەزایەتییەکانی ئێران کوژراون. دەستەی بەدواداچون بۆ بارودۆخی دەستگیرکراوانی ناڕەزایەتییەکانی ئێران بڵاوی کردەوە؛ لە 110 رۆژی خۆپیشاندانەکان بەهۆی لێدان و بەزۆر وەرگرتنی دانپێدانانی دەستگیرکراوان لە بەندیخانە و زیندانەکاندا، 16 کەس کوژران.  

بەرپرسێکی دیکەی کۆماری ئیسلامی لە پرسی سەرپۆشدا پاشکەشێ دەکات و دەڵێت پێش هەر گۆڕانکارییەک پێویستە بەرپرسان خۆیان بگۆڕن و ئاشکراشی دەکات کە پێشنیاری کردوە پۆلیس و بەرپرسان بۆ مەرگی ژینا ئەمینی داوای لێبوردن بکات. محەمەدباقر قاڵیباف, سەرۆکی پەرلەمانی کۆماری ئیسلامی ئێران رایگەیاند؛ هیچ بەرپرس و کەسێک مافی ئەوەی نییە بەهۆی نەبونی سەرپۆش رێگریی لە خانمێک بکات بۆ بەکارهێنانی میترۆ و ئامرازە گشتییەکانی گواستنەوە. ئەو بەرپرسەی کۆماری ئیسلامی وتوشیەتی: پێش ئەوەی کۆمەڵگە بگۆڕین پێویستە بەرپرسان خۆیان بگۆڕن و هاوکات دان بە هەڵەی پۆلیسی ئەخلاقی وڵاتەکەدا دەنێت و دەڵێت دەبوایە داوای لێبوردمان بکردایە لەو کەموکۆڕییانەی پۆلیس و مەرگی ژینا ئەمینی. وتەکانی قاڵیباف لە کاتێکدایە پێشتریش عەلی خامنەیی، رێبەری کۆماری ئیسلامی ئێران پێچەوانەی هەڵوێستەکانی پێشوی رایگەیاند؛ ئەو ژن و کچانەی سەرپۆشیان نییە نابێت تۆمەتبار بکرێن بە لادان لەدین و دژایەتی دەسەڵاتی کۆماری ئیسلامی. عەلی خامنەیی، رێبەری کۆماری ئیسلامی ئێران رۆژی چوارشەممە لە کاتی وتاردان بۆ ژنانی لایەنگری کۆماری ئیسلامی وتی: دۆخێک رویداوە کە وای کردوە هەندێک ژن و کچ کە پابەندبونیان بە باڵاپۆشییەوە گونجاو و تەواو نەبوە، تۆمەتبار بکرێن بە دژایەتی کۆماری ئیسلامی ئێران بەڵام ئەوان سەلماندیان لە ژێر کاریگەریی دەرەوە و بە تایبەت وڵاتانی رۆژئاوا دژایەتی وڵاتەکەیان ناکەن. لێدوانی خامنەیی لە کاتێکدایە پێشتر رایگەیاندبو پاشەکشێ لە هیچ بنەمایەکی کۆماری ئیسلامی بۆ سەرپۆش و باڵاپۆش ناکەن.  

هاوڵاتی   هێزەکانی تورکیا پەلاماری خەڵک دەدەن و ڕێگە نادەن بەشداری بەخاکسپاردنی قوربانیەکی هێرشەکەی پاریس بکەن دوای گەڕاندنەوەی تەرمی میر پەروەر" محەمەد شیرین"  بۆ ناوچەی موش،  کە یەکیکە لە قوربانیەکانی هێرشەکەی پاریس، هێزەکانی تورکیا بەرەنگاری خەڵکی ناوچەکە دەبنەوە و ڕێگە نادەن بەشداری بەخاکسپاردنەکەی بکەن، ئاو و گازی فرمیسک ڕێژ بەکاردێنن دژی خۆپیشاندەرەکان و خۆپیشاندەرانیش بەبەرد پەلاماری هێزە ئەمنیەکان دەدەنەوە، بەهۆی ڕووداوەکەوە گرژی وئاڵۆزیەکی زۆر لە ناو خۆپیشاندانەکان درووست ووە.

هاوڵاتی دوای ١١ ساڵ لەناكۆكی و دژایەتیكردن، بەرپرسانی دیمەشق و ئەنقەرە، لەسەر ئاستی باڵای هەواڵگری و سەربازی لەمۆسكۆ كۆبوونەوە، وەفدی توركی پێكهاتبوو لەخولوسی ئاكار وەزیری بەرگری و هاكان فیدان سەرۆكی دەزگای هەواڵگری (میت)، و وەفدی سوری-ش پێكهاتبوو لە سوری عەلی محەمەد عەباس وەزیری بەرگری و شاندێكی هەواڵگری وڵاتەكەی، بەئامادەبوونی سێرگی شۆیگۆ وەزیری بەرگری روسیا لەمۆسكۆ كۆبوونەوە، ئەم كۆبوونەوەیە دوای ئەوە دێت كەحكومەتی توركیا دەیەوێت سیاسەتی دەرەوەی خۆی بگۆڕێت و پێشتریش رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆك كۆماری توركیا، ئاماژەی بەو پرسەدابوو و رایگەیاندبوو، كە دەیانەوێت پەیوەندیەكانیان لەگەڵ وڵاتانی ناوچەكە، بەتایبەت میسرو سوریا ئاسایی بكەنەوە. بەگوێرەی زانیارییەكان كەبەرپرسانی توركیاو سوریا ئاشكرایانكردووە، لەكۆبوونەوەكەدا، باسی سێ پرس كراوە كەبریتین لە، گەڕاندنەوەی ئاوارەكان لەتوركیاوە بۆ سوریا، توركیا دەیەوێت سوریا لەدژایەتیكردنی هێزەكانی رۆژئاوای كوردستاندا هاوكاری بكات و حكومەتی سوریاش مەرجی ئەوەی هەیە، توركیا لەنێو خاكی سوریا بچێتە دەرەوەو دەست لەپشتگیریكردنی گروپە توندڕەوەكانی باكوری حەلەب و پارێزگای ئیدلب هەڵبگرێت. خواستی رژێمی سوریا سەرچاوەیەكی باڵا لەنێو رژێمی سوریادا بەڕۆژنامەی ئەلوەتەنی سوریای راگەیاندووە، ئەگەر دۆخەكە بەدڵی رژێمی سوریا نەبوایەو توركیا گوێی بەداواكاریەكانی دیمەشق نەگرتبایە، مۆسكۆ بەهیچ شێوەیەك، كۆبوونەوەیەكی لەو شێوەیەی لەنێوان بەرپرسانی توركیاو سوریا رێكنەدەخست و ئاماژەی بەوەشداوە كە بۆ پاراستنی سنورەكانی توركیا، دیمەشق بەردەوامی بەدانوستان و كۆبوونەوەكان لەگەڵ توركیا دەدات. لەلایەكی دیكەوە، بەرپرسێكی باڵای توركیا كە ناوەكەی ئاشكرا نەكراوە بەئاژانسی رۆیتەرزی راگەیاندووە، لەكۆبوونەوەكەدا لایەنی توركیا پێداگیری لەسەر دژایەتیكردنی یەكینەكانی پاراستنی گەل (یەپەگە) كردووەو داوای لەلایەنی بەرامبەر كردووە كەپێكەوە لەدژی یەپەگە هەنگاو بنێن.  لەم مانگەدا  دووەم كۆبوونەوە دەكەن هەرچەندە تاوەكو ئێستا لایەنی سوری بەشێوەیەكی ئاشكرا باسی لەچۆنیەتی بەڕێوەچوونی پرۆسەی ئاساییكردنەوەی پەیوەندیەكانی لەگەڵ توركیا نەكردووە، بەڵام بەرپرسانی توركیا بەئاشكرا باسی بەردەوامبوونی كۆبوونەوەكان دەكەن و لەدوایین لێدوانیدا، مەولود چاوشئۆغلۆ، وەزیری دەرەوەی توركیا رایگەیاند، ئەگەرێكی زۆر هەیە لەنیوەی مانگی كانونی دووەم، واتە لەم مانگەدا كۆبوونەوەیەكی دیكە لەسەر ئاستی باڵا ئەنجامبدرێت.  چاوشئۆغلۆ باسی ئەوەی كرد كەپێدەچێت كۆبوونەوەی دووەمیش هەر لەمۆسكۆ ئەنجامبدرێت و لەبارەی كشانەوەی سەربازانی وڵاتەكەشی وتی:  نابێت بۆشاییەك دروست ببێت، چونكە «گروپە تیرۆریستییەكان»دەتوانن بۆشاییەكە پڕبكەنەوە. هاوكات خولوسی ئاكار وەزیری بەرگری توركیا كەیەكێك بوو لەبەشداربووانی یەكەم كۆبوونەوەی سوریاو توركیا رایگەیاند، سەرەتا بەرپرسە هەواڵگریەكان، دواتر وەزیرەكان كۆبوونەوە و ئەگەر قۆناغەكە بەشێوەیەكی ئەرێنی بەڕێوەبچێت، ئەگەری هەیە سەرۆكەكانیش چاویان بەیەك بكەوێت. دیمەشق گۆمانی لە ئەردۆغان هەیە نەبیل تەعمە پەرلەمانتاری حزبی بەعسی سوریا لەچاوپێكەوتنێكدا لەگەڵ ماڵپەڕی یونایتد وۆرلد ئینتەرناشناڵ ئاماژەی بەهەوڵەكانی توركیا بۆ ئاساییكردنەوەی پەیوەندییەكانی لەگەڵ حكومەتی سوریا كردو ئەوەی خستەڕوو، بەشار ئەسەد سەرۆكی سوریا، كۆبوونەوەی سێقۆڵی نێوان خۆی و ڤلادیمیر پوتین سەرۆكی روسیاو رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆك كۆماری توركیای رەتكردووەتەوە. تەعمە رایگەیاند، توركیا لەساڵی ٢٠٢٣دا، دەكەوێتە دۆخێكی ئاڵۆزەوە، بەتایبەتی لەئێستادا كەهەڵبژاردن نزیكبووەتەوەو وتی، ئێمە وەك لایەنی سوری تاووتوێی ئەوە دەكەین كەئایا ئەردۆغان ئەم هەوڵانە بۆ هەڵبژاردن بەكاردەهێنێت یان نا؟  حەسەن حەسەن كەیەكێكە لەسیاسەتمەدارانی نزیك لەڕژێمی سوریاش لەبەرنامەیەكی كەناڵی ئەلخەبەری سوریا ئاماژەی بەمەرجەكانی سوریا كردو دەڵێت: دیمەشق، توركیا وەك وڵاتێكی داگیركەر دەبینێت و  لەهەمان كاتدا پشتگیری لەو گروپە توندڕەوانە دەكات كەهێرش دەكەنەسەر هێزەكانی سوریا، سوریا پێی وایە كە پێویستە سەرەتا توركیا كۆتایی بەدۆخی داگیركەری بهێنێت و دەست لەپشتگیریكردنی ئەو گروپە تیرۆریستانە هەڵبگرێت. رۆژئاواو رێكەوتنی دیمەشق و ئەنقەرە ریاز دەڕار هاوسەرۆكی ئەنجومەنی سوریای دیموكراتی (مەسەدە) لەبارەی خۆنزیكکردنەوەی توركیا لەسوریا بۆ ئاژانسی هەواڵی هاوار (هاوارنیوز) قسەی كردو  وتی: ئامانجی ئەردۆغان و پارتەكەی (ئاكەپە) ئەوەیە لەهەڵبژاردنەكاندا سەربكەون، سوریا پرسێكی ناكۆكی نێوان لایەنە سیاسییەكانی توركیایەو  خۆنزیكکردنەوەی توركیا لەسوریا، دوای ئەوە دێت كەهەوڵەكانی توركیا بۆ هێرش كردنەسەر رۆژئاوای كوردستان سەری  نەگرت.

هاوڵاتی وەزارەتی دارایی: وەزیری دارایی کۆمەڵێک بڕیاری بۆ خزمەتی خانەنشینان  و شەفافیەت دەرکرد 🔶هاوڵاتی لەڕاگەیەندراوێکدا وەزارەتی دارایی ڕایدەگەیەنێت چەند بڕیارێکی گرنگی لەبارەی بەجێگەیاندنی دۆسییەی شەفافیەت لە داهات و خەرجی سنورەکە و ڕێکخستنەوەی ئیشوکارە بانکیەکانی سلێمانی و بەئەلیکترۆنی کردنی موچەی خانەنشینان و دیجیتاڵکردنی دۆسییەکانیان دەرکرد..  بەپێی ڕاگەیەندراوەکە لە درێژەی سەردانە دوو ڕۆژییەکەی بۆ سلێمانی، ڕۆژی چوارشەممە و پێنجشەممە، (٤و٥ی کانونی دووەمی ٢٠٢٣) ئاوات جەناب نوری، وەزیری دارایی و ئابوری حکومەتی هەرێمی کوردستان، ڕایگەیاند: سەردان و کۆبونەوەکانى دوو ڕۆژى رابردوودیان لە چوارچێوەی ئەو هەوڵانەیە کە دەستیان پێکردوە بۆ بەجێگەیاندنی دۆسییەی شەفافیەت لە داهات و خەرجی سنورەکە و ڕێکخستنەوەی ئیشوکارە بانکیەکانی سلێمانی و بەئەلیکترۆنی کردنی موچەی خانەنشینان و دیجیتاڵکردنی دۆسییەکانیان،  هاوکات دوای سەردانیکردنی بەڕێوەبەرایەتی خانەنشینی سلێمانی چەندین بڕیاری لەوبارەوەیە دەرکرد.  یەکەم: بینای بەڕێوەبەرایەتییەکە بە تەواوی تەرخان بکرێت بۆ خانەنشینی و کاربکرێت بۆ کارئاسانی مامەڵە و سەردانی خانەنشینان بۆ بەڕێوەبەرایەتییەکە دووەم: هەریەک لە بانکی باخان و بانکی کوردسات تێکەڵ بکرێن و لە چوارچێوەی یەک بانکدا ئیشوکارەکانیان ڕێکبخرێتەوە سێیەم: سەرجەم دۆسییەی خانەنشینان بەدیجیتاڵی بکرێت و شێوازی نوێ لە ئەرشیفکردنی دۆسیە و دیکۆمێنتەکان کارا بکرێت. چوارەم: بە ئەلیکترۆنی کردنی موچەی خانەنشینان و دروستکردنی کارتی زیرەکی موچەکانیان کە وەزارەتی دارایی لە کابینەی نۆیەمی حکومەتی هەرێم دەستیپێکردوە، قۆناغەکانی کاراتر و تەواو بکرێت   وەزیری دارایی و ئابوری بەڵێنیشدا بەپێی توانا و لە چوارچێوەی ڕێنماییەکان هاوکاری و پێداوییستییەکانی دیکەی بەڕێوەبەرایەتییەکە فەراهەم بکرێت.

عەبدولرەحمان کزل کە لە پاریس شەهیدکرا لە ناوچەی قاخزمانی قەرس بەخاکسپێردرا. پۆلیسی تورکیا و شارەوانی ناوچەکە هەوڵیاندا کە رێگری لە بەخاکسپارنەکە بکەن. هاوسەرۆکی دەبەپە ساڵیحە ئایدەنیز، پەرلەمانتارانی هەدەپە سەعید دەدە، رەمزیە توسون، بنەماڵەی کزڵ و بە سەدان کەس لە فرۆکەخانەی هاراکانی پێشوازییان لە تەرکەمە کرد و بەرەو قاخزمان بەرێیان کرد. شارەوانی قەرس کە لە ژێر بەڕێوەبەری قەیومدایە، ئۆتۆمبێلی گواستنەوەی تەرمی پێنەدان. بەوهۆیەوە ئەمبوڵانسی شارەوانی پانۆس کە لە ژێر بەڕێوەبەری هەدەپەدایە هێنرایە فڕۆکەخانە. بەڵام پۆلیسەکان بە پاساوی بەڵگەنامەی فەرمی، رێگەیان نەدا کە تەرمەکە بە ئەمبوڵانسەکە بگوازرێتەوە. تەرمی کزڵ بە بارهەڵگرێک لە فڕۆکەخانەوە هێنرایە دەرەوە.تەرمەکە لە رێگەی کاروانێکی ئۆتۆمبێلەوە بەرەو گوندی قەرەگونی قاخزمان کەوتەرێ و تەرمی کزل بە رێورەسمێک بەخاکسپێردرا. ساڵیحە ئایدەنیز هاوسەرۆکی پارتی دیموکراتی هەرێمەکان (دەبەپە) لە رێورەسمەکەدا قسەی کرد و رایگەیاند، عەبدولرەحمان کزل بۆ چەندین ساڵ لە تاراوگە ژیاوە و وتی، "کورد یان زیندانی دەکرێن، یان دەکوژرێن، یانیش دووردەخرێنەوە بۆ تاراوگە. نەیانهێشت تەرمەکەمان بە گوێرەی نەریتی ئیسلام بەخاکبسپێرین. دەبێت هەموو کەسێک بزانێت عەبدولرەحمان کزل شەهیدی گەلی کوردە. ئێمە درێژەپێدەری داوا و تێکۆشانی ئەو دەبین. لە دژی ناوەندی کولتوری کوردی ئەحمەد کایا لە پاریسی پایتەختی فەرەنسا لە ٢٣ی کانونی یەکەمدا هێرشێکی چەکداری ئەنجامدرا. لە هێرشەکەدا ئەندامی دەستەی بەڕێوەبەری کەجەکە ئەمینە کارا (ئەڤین گۆیی)، ئەندامی بزوتنەوەی کولتوری هونەرمەند میر پەروەر (محەمەد شیرین ئایدن) و وڵاتپارێزی کورد عەبدولرەحمان کزل شەهیدکران.