هاوڵاتی لە ڕاگەیەندراوێکدا ڕێکخراوی هەنگاو بۆ مافی مرۆڤ ڕایگەیاند تا ئێستا لە خۆپیشاندانەکانی ئێران ١٥ خۆپیشاندەر کوژراون و ٧٣٣ کەسی دیکەش برینداربوون. ئەمڕۆ پێنجشەممە، رێکخراوی هەنگاو بۆ مافەکانی مرۆڤ نوێترین ئاماری خۆی لەبارەی خۆپیشاندانەکانی ئێران بڵاوکردەوە و تیایدا هاتووە: لە خۆپیشاندانەکانی دوێنێ چوارشەممە لانی کەم هەشت هاوڵاتی ناڕازیی کورد بە تەقەی ڕاستەوخۆی هێزە ئەمنییەکانی ئێران کوژراون. زیاتر لە ٢٨١ هاوڵاتی دیکەش بریندار بوون و دەیان کەسیش دەستبەسەر کراون ولەناو ئەوکەسانەی کوژراون و دوومێرد منداڵی تەمەن ١٥ ساڵ و ١٦ ساڵ بوونیان هەیە. ئەوەشیان ڕاگەیاند کوژراوەکان بەسەر شارەکانی ئورمیە، شنۆ، شائاباد، و ئەیوان دابەشبوون. لەبەشێکی دیکەی ئامارەکەی رێکخراوی هەنگاودا ، پۆلێنبەندیی ١٥ هاوڵاتی کوژراو بەگوێرەی شارەکان کراوە : ئورمیە: ١-فەرجاد دەروێشی ٢- عەبدوڵڵا محەممەدپوور ٣- مەتین عەبدوڵلاپوور ٤- دانش ڕاهنەما شنۆ: ١-ئەمین مەعرفەت ١٦ساڵە ٢-میلان حەقیقی ٣- سەدرەدین لێتانی دیواندەرە: ١-فواد قەدیمی ٢- موحسین محەممەدی سەقز: ١-فەرەیدوون مەحموودی کرماشان: ١- مینوو مەجیدی شائاباد: ١- سەعید محەممەدی ئیلام: ١- موحسین قەیسەری دێولان ١- رەزا لوتفی پیرانشار: ١_ زەکەریا خەیاڵ
.jpg)
هاوڵاتی مەرگی ژینا ئەمینی ئەو كچە كوردەی كە بەسەردان چووە تاران و دوای چوار رۆژ تەرمەكەی رادەستی بنەماڵەكەی كرایەوە زۆرترین كاردانەوەی لەڕۆژهەڵاتی كوردستان و ئێرانی لێكەوتەوە. ژینا ئەمینی كە لەناسنامەی ئێرانیدا بە مەهسا ناوی تۆماركراوە لەشاری سەقز لەڕۆژهەڵاتی كوردستان لەدایكببوو تەمەنی 22 ساڵ بوو، ئەو رۆژی سێشەممەی رابردوو (13/9/2022) سەردانی تارانی كردو پۆلیسی ئەو شارەش بەتۆمەتی نەگونجاوبوونی جلوبەرگەكەی دەستگیریان كرد. برای ژینا بەمیدیاكانی ئێرانی راگەیاندووە كەپۆلیس پەلاماری ئەویشیان داوەو هێرشیان كردووەتەسەر، دوایی بەزۆر ژینایان بۆ بنكەی پۆلیسی ئەخلاق لەتاران گواستووەتەوە. دایكی ژینا دەڵێت: كچەكەی باڵاپۆش بووەو میكیاجیشی نەكردبوو، بەڵام پۆلیس دەستگیریان كرد، ژینا ئەمینی تەنها چەند خولەكێك دوای دەستگیركردنی و گواستنەوەی بۆ بنكەی پۆلیس، داوا دەكات ئازاد بكرێت چونكە جلەكانی هیچ كێشەیەكی نییە. وەك لەتۆماری كامێراكانی پۆلیسی تاران بڵاوكراوەتە، ژینا ئەمینی دوای گفتوگۆیەكی كورت دەكەوێتە سەر زەوی و دەبوورێتەوە، بەڵام بەپێی ئەو پشكنینی تیشكەی كەبۆی كراوە ژینا لەسەری دراوەو زەبر بەر سەری كەوتووە. باوكی ژینا بەڕۆژنامەی (شەرق)ی ئێرانی راگەیاندووە كەپۆلیس رێگەی نەداوە لەنەخۆشخانە چاوی بەكچەكەی بكەوێت و ئەوەش گومانەكانی لەسەر مەرگی ئەو كچە زیاد كردووە. بەوتەی پۆلیس، ژینا ئەمینی جەڵتەی دڵ لێی داوەو دوای رەوانەكردنی بۆ بنكەی پۆلیس زیاتر لەدوو جار بوژانەوەی دڵی بۆ كراوە، دواجار ئەو دوای چوار رۆژ مانەوەی بە بێهۆشی لەنەخۆشخانەی كەسرا لەشاری تاران گیانی لەدەستدا. مەرگی ئەو بەئاستێك كاریگەریی دەروونیی لەسەر خەڵكی رۆژهەڵاتی كوردستان و ئێران دانابوو كە لەماوەی ئەو چوار رۆژە بێهۆشبوونە وێنەكانی بەشێوەیەكی بەرچاو لەمیدیاكان و تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان بڵاودەكرایەوە. پێش مەرگی ژینا، ئیبراهیم رەئیسی، سەرۆك كۆمارو باقر قاڵیباف، سەرۆكی پەرلەمان و سەرۆكی دەزگای داد داوای لێكۆڵینەوەی وردیان لەڕووداوەكە كرد، وەزیری ناوخۆی وڵاتەكەش بەڵێنیدا بۆ دۆزینەوەی تاوانبارو هۆكارەكانی مەرگی ژینا ئەمینی. مەرگی ژینا كاریگەریی زۆری لەسەر رای گشتی هەبووەو پۆلیسی بەشی ئەخلاقی ئێرانیش تۆمەتبار دەكرێت بەبەكارهێنانی توندوتیژیی، رێكخراوی چاودێریی مافی مرۆڤ، سەبارەت بەمەرگی ژینا رایگەیاند؛ بەكارهێنانی ئەو ئاستە لەتوندوتیژییە ناپێویستەی پۆلیسی ئێران مایەی نیگەرانییەو هەر ئەوەش هۆكاری مەرگی ژینا بووە. جەیك سولیڤان، راوێژكاری ئاسایشی نیشتیمانیی ئەمریكاش رایگەیاند نابێت چاوپۆشیی لەمەرگی ژینا بكرێت. ژینا دەبێتە هێما رۆژی شەممە (19/9/2022) تەرمی ژینا رەوانەی سەقز لەڕۆژهەڵاتی كوردستان كرایەوە بەئامادەبوونی جەماوەرێكی زۆر لەشارەكانی دیكەی رۆژهەڵاتەوە بەخاكسپێردراو بنەماڵەكەشی رایانگەیاند لەخوێنی رۆڵەكەیان خۆش نابن. سەرەڕای رێگرییەكانی پۆلیس و هێزە ئەمنییەكانی ئێران ژمارەیەكی بەرچاو لەخەڵكی شاری سەقزو شارەكانی دیكە بەكاروانی هەزاران ئۆتۆمبێل پێشوازیان لەتەرمی ژینا ئەمینی لەسەقز كرد. مەرگی ژینا ئەمینی لەتاران و چەند شارێكی رۆژهەڵاتی كوردستان ناڕەزایەتیی لێكەوتەوە باوكیشی بەمیدیاكانی ئێرانی راگەیاند: كچەكەیان قوربانیی توندتیژی پۆلیسەو لەهۆكارەكانی مەرگی كچەكەیان خۆش نابن و تەنها رۆژێك دوای بەخاكسپاردنی ژینا، ئیبراهیم رەئیسی سەرۆك كۆماری ئێران پەیوەندیی كرد بەبنەماڵەی ئەمینیی و رایگەیاند مەرگی ژینا كاریگەریی زۆری لەسەر داناوەو بەڵێنیشی داوە هۆكارەكانی مەرگی ئاشكرا بكات. بەگشتی تا رۆژی سێشەممە 20ی ئەیلول بەهۆی بەكارهێنانی توندوتیژیی پۆلیسی ئێران دژی خۆپیشاندان و ناڕەزایەتیی بۆ مەرگی ژینا چوار كەس گیانیان لەدەستداو 80 كەسیش برینداربوون و نزیكەی 250 كەسیش دەستگیركراون. یاسای باڵاپۆشی بۆ یەكەمجار لە (9/8/1983) یاسای باڵاپۆشی بەناوی یاسای سزای ئیسلامی بەمەبەستی جێبەجێكردنی باڵاپۆشی و بەكارهێنانی سەرپۆش لەشوێنە گشتییەكانی ئێراندا پەسندكراوە. دوای ئەوەی ساڵی 2019 سعودیە یاسای سەرپۆشی زۆرەملێی لەوڵاتەكەی هەڵوەشاندەوە ئێران و داعش و بۆكۆحرام و تاڵیبان یاسای باڵاپۆشییان سەپاندووە لە جیهاندا. روحەڵڵا خومەینی، دامەزرێنەری كۆماری ئیسلامی لەساڵی 1979 و دوای رووخانی سیستمی پاشایەتیی لەئێران وتارێكی سەبارەت بەباڵاپۆشیی پێشكەشكردو جەختی لەبەكارهێنانی سەرپۆش و چارشێو لەوڵاتەكەی كردەوە. ئەگەرچی تاساڵی 1983 هیچ یاسایەكی تایبەت تەنها بۆ باڵاپۆشبوونی ژنان و جلوبەرگ بەگشتی لەئێران بوونی نەبووە، بەڵام تائەو سەردەمە تەنها كار بەیاسای سزادانی ئیسلامی كراوە. پێشتر بەپێی ماددەی (102) یاسای پشتوانیی ئیسلامی مامەڵە لەگەڵ خراپیی هەڵسوكەوت و باڵاپۆشیی لەئێران كراوەو دواتر ژمارەی یاساكە بۆ (141)ی یاسای سزادانی ئیسلامی گۆڕا. بەپێی ئەو یاسایە هەر كەسێك لەئێران بەئەنقەست لەشوێنە گشتییەكاندا هەڵسوكەوتێكی پێچەوانەی ئاینی ئیسلام بنوێنێت بۆ ماوەی 10 رۆژ تا دوو مانگ سزای زیندانیی بەسەردا دەسەپێنرێت. هەر لەو چوارچێوەیەدا و بەپێی ئەو یاسایە ئەگەر ژن یان كچێك بەبێ سەرپۆش باڵاپۆش لەشوێنە گشتییەكانی ناو ئێران دەركەوێت، دەستگیردەكرێت و 72 قامچیی لێدەدرێت و بۆی هەیە 10 رۆژ تا دوو مانگ سزای زیندانیی بەسەردا بسەپێنرێت، هەرچەندە لەهەندێك حاڵەتیشدا تەنها بە رێنمایی و هۆشداریی و ئاگاداركردنەوە ئەو ژن و كچانەی كەكێشەی باڵاپۆشییان هەبێت لەسزادان دەربازیان دەبێت. بەپشتبەستن بەهەمان یاسای سزادانی ئیسلامی هیچ كارمەندێكی ژن یان كچ بۆی نییە لەدامەزراوەكانی ئێران بەبێ باڵاپۆش و تەنانەت لە هەندێك حاڵەتیشدا بەبێ چارشێو دەركەوێت و هیچ ژنێكیش بۆی نییە بەبێ سەرپۆش و باڵاپۆش سەردانی دامەزراوەكانی حكومەت لەو وڵاتەدا بكات. ناڕەزایی دژی سەرپۆش لەڕاپرسییەكی ساڵی 2020 كە لەلایەن ناوەندی گەمان بۆ تووێژینەوە لە رایگشتی ئێران ئەنجامدراوە (72٪)ی دانیشتوانی ئێران بەژن و پیاوەوە دژی یاسای باڵاپۆشیی زۆرەملێ بوون. لەساڵی 1979 دوای ئەوەی بەرپرسان و دامەزرێنەرانی ئەوكاتی كۆماری ئیسلامی ئێران لەلێدوان و وتارەكانیاندا جەختیان لەباڵاپۆشیی و بەكارهێنانی سەرپۆش بۆ ژنان و كچانی وڵاتەكە كردەوە بۆ یەكەمجار لەو ساڵەدا خۆپیشاندانێكی سەرتاسەریی لەدژی بالاپۆشیی بەزۆرەملێ ئەنجام درا. تائێستا دەیان گردبوونەوەو ناڕەزایەتیی لەدژی یاسای باڵاپۆشیی بەزۆر لەئێران بەڕێوەچووەو تێیدا ژمارەیەكی بەرچاو لەژنان و كچان دەستگیركراون و تەنانەت لەساڵی 2016 سێ ژنە چالاكوان كەدژی سەرپۆش چالاكییان ئەنجام دابوو بە 55 ساڵ زیندانیی سزا دران. پۆلیسی ئەخلاق ئەركی جێبەجێكردنی ماددەی 141 یاسای سزادانی ئیسلامی بۆ باڵاپۆشی لەلایەن پۆلیسێكی تایبەت لەئێران جێبەجێ دەكرێت كە بەپۆلیسی ئەخلاق ناو دەهێنرێت و ئەو هێزەش كەپێكهاتوون لەپۆلیسی ژن و پیاو لە رێگەی گەڕان لەشوێنە گشتییەكان ئەو كچ و كوڕانە دەستگیردەكەن كە بەپێی یاساكە جلوبەرگ و هەڵسوكەوتەكانیان پێچەوانەی یاساو رێساكانی كۆماری ئیسلامی ئێران بێت. سەرپۆش فڕێدان بۆ ژینا سەرچاوەكان لەڕۆژهەڵاتی كوردستان بڵاویانكردووەتەوە تائێوارەی رۆژی دووشەممە (19/9/2022) بەهۆی تەقەی هێزە ئەمنییەكان لەناڕەزایەتی و خۆپیشاندانەكانی چەند رۆژی رابردووی شارەكانی سەقزو سنە زیاتر لە 50 كەس برینداربوون و ژمارەیەكیش بەهۆی سەختی برینەكانیانەوە رەوانەی نەخۆشخانەی شارەكانی ئێران كراون. كاردانەوەكان بۆ مەرگی ژینا ئەمینی بەرفراوانتر بوو جگە لەخەڵكی رۆژهەڵاتی كوردستان هونەرمەندانی كوردو فارس و تورك لەئێران و توركیا چالاكیی تایبەت بۆ مەرگی ئەو كچە كوردە ئەنجامدەدەن، لەو چوارچێوەیەدا كەتایون ریاحی؛ ئەكتەری فیلمی یوزارسیف كە رۆڵی زوڵەیخای دەگێڕا بە بەشداریی لەبەرنامەیەكی راستەوخۆی تەلەفیزیۆنی لەشاری تارانەوە رایگەیاند وەك ناڕەزایەتییەك بۆ مەرگی ژیناو ئەو باڵاپۆشییە زۆرەملێیەی كەهەیە چیتر سەرپۆش ناكات و ئەو باڵاپۆشیی بەناچارییە، هاوشێوەی درۆیە، بۆیە چیتر سەرپۆش بەكارناهێنێت. لەلایەكی دیكەوە هونەرمەندو گورانیبێژی بەناوبانگی فارس، گوگوش پێش دەستپێكردنی كۆنسێرتەكەی لەشاری فرانكفۆرد لەئەڵمانیا، رایگەیاند؛ مەرگی ژینا كاریگەریی زۆری لەسەر ئەو هەبووە بەڵام ناچارە كۆنسێرتەكەی پێشكەش بكات، بۆیە ئەو كۆنسێرتە پێشكەش بەژیناو بنەماڵەكەی دەكات. جگە لەمانە بەشێك لەچالاكوانانی ژنان لەناوخۆی رۆژهەڵاتی كوردستان و ئێران و زۆربەی وڵاتانی جیهان بەبڕینی پرچیان هاوخەمی و ناڕەزایەتیی خۆیان دەردەبڕن.
هاوڵاتی چه‌كی دوا بڕه پاره‌ی گه‌نمی جووتیاران بۆ ساڵی 2022 گه‌یشته هه‌رێمی كوردستان و هه‌فته‌ی داهاتوو به‌سه‌ر جووتیاراندا دابه‌شده‌كرێت. نەوزاد شێخ کامیل، بەڕێوەبەری گشتی بازرگانی له وه‌زاره‌تی بازرگانی و پیشه‌سازی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان رایگەیاند: چەکی بڕە پارەی گەنمی چوتیاران بۆ ساڵی ٢٠٢٢ بە بڕی 34 ملیار و 613 ملیۆن و 77 هه‌زار دینارگەشتۆتە دەستیان. ڕاشیگەیاند ئه‌و بڕه پاره‌یه سه‌رجه‌م جووتیارانی هه‌رێمی كوردستان ده‌گرێته‌وه، به‌شێوه‌یه‌ك 8 ملیار و 798 ملیۆن دینار بۆ جووتیارانی پارێزگای سلێمانی و 22 ملیار 687 ملیۆن دینار بۆ جووتیارانی هه‌ولێر و 3 ملیار و 28 ملیۆن 77 هه‌زار دینار بۆ جووتیارانی پارێزگای دهۆك، دابه‌شكراوه. نەوزاد شێخ کامیل ئەوەشی ڕونکردەوە ئەمە کۆتا بڕە پارەی جوتیارانە بۆ ساڵی ٢٠٢٢. وتیشی دوای گرتنه‌به‌ری رێكاره كارگێری و داراییه‌كان، له‌سه‌ره‌تای هه‌فته‌ی داهاتوو به‌سه‌ر جووتیاران دابه‌شده‌كرێت.
هاوڵاتی هونەرمەندێكی شاری دهۆك بەهۆی وتنی گۆرانیەك بۆ دەستگیركراوانی بادینان دوو مانگە بێ دادگاییكردن دەستگیركراوە، هاوكات دەستگیركراوانی بادینانیش كە بڕیاری ئازادكردنی بە مەرجیان بۆ دەركراوە تا ئێستا لە ئازادنەكراون و رەوشی زیندانیكردنشیان لە ئاستێكی خراپدایە. بەشدار حەسەن، ئەندامی تیمی پارێزەرانی گیراوانی بادینان لەلێدوانێكدا بە هاوڵاتی راگەیاند:»داوای تەمیزی حوكمی پێنج گیراوی بادینانمان كردووە، كە پێشتر ئازادبوونی بەمەرج دەیگرتنەوە بەڵام ئازادنەكران، سەرەڕای ئەوەش هەریەكە و لەگەڵ دوو ئەندامی داعش زیندانیكراون». وتیشی:»12 گیراوەكەی بادینان كە دوویان لەبادینان زیندانیكراون تائێستا ئازاد نەكراون، خەڵكێكی دیكەش هەیە بەدەر لەوانەی بێ دادگاییكردن سزادراون، یەكێك لەوانە هونەرمەندێكە بەناوی بڵند ئامێدی دوو مانگە بەبێ دادگاییكردن و بەهۆی وتنی گۆرانییەك بۆ دەستگیركراوانی بادینان لەناو ماڵەكەی خۆیدا لە دهۆك دەستگیركراوە». بەوتەی بەشدار حەسەن «دۆخی زیندانیانی چاكسازی گەوران بەگشتی خراپە و بەتایبەتیش زیندانیانی بادینان شەڕی دەروونییان لەگەڵ دەكرێت، گوهدار زێباری 15 رۆژە تەلەفۆنی وەكو سزایەك لێی بڕدراوە، كەسوكارەكەی رۆژی 16-9-2022 بینیویانە و بەوتەی ئەوان لەژوورێكدا دایانناوە كە دوو ئەندامی داعشی لەگەڵدایە». رۆژی چوارشەممە 31 ی ئابی 2022 بەشدار حەسەن ئەندامی تیمی پارێزەرانی سزادراوانی هەولێر لە كۆنگرەیەكی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند: دادوەری دادگای كەتنی هەولێر بڕیاری كۆتایی سەبارەت ئازادكردنی بە مەرجی هەریەك لە (كۆڤان تارق، ئەمجەد یوسف، نێچیرڤان بەدیع، یوسف شەریف، محمد ناجی)دا كە بەگوێرەی بڕیارەكە ئەو سزادراوانە ئازادكردنی مەرجدار نایانگرێتەوە. بەشدار حەسەن دەڵێت: «هەریەك لە (شیروان شیروانی، مەلا شڤان، هاریوان عیسا، گوهدار زێباری و ئەیاز كەرەم) داواكاریەكیان لە ڕێگەی چاكسازی گەورانی هەولێرەوە ئاڕاستەی وەزیری كار و كاروباری كۆمەڵایەتی كردوە بۆ گواستنەوەیان لە چاكسازی گەورانی هەولێرەوە بۆ چاكسازی گەورانی سلێمانی». بەشدار حەسەن ڕاشیگەیاند: لەگەڵ پارێزارن لە هەوڵداین بۆ ئەوەی بریاری دادگا لە بارەی ئازاد نەكردنی ئەو دەستگیركراوانە بەشێوەی مەرجدار تەمیز بكەینەوە، چونكە ئەم بریارەی دادگا و داوكاری گشتی پشتیان پێی بەستووە، دوور و نزیك پەیوەندی بە ئازادكردنی مەرجداوە نیە. بەوتەی ئەو پارێزەرە بەپێی یاسای ژمارە یەكی ساڵی 2013ی پەرلەمانی هەرێمی كوردستان، ئەم بریارەی دادگا پشتی پێ بەستووە یاسای تیرۆرە، كە ئەمەش سەرپێچیكردنی یاسایە. ئازادكردنی بەمەرج یەكێكە لەو رێوشوێنانەی لەیاسا بەركارەكانی هەرێمی كوردستاندا كاری پێدەكرێت و بریتییە لەوەی بۆ هەر ساڵێك دەتوانرێت سێ مانگ لەماوەی سزادانی تاوانبار كەمبكرێتەوە، ئەگەر لەزینداندا بەباشی مامەڵەی كردبێت. دوای حوكمدانی پێنج كەسی شارۆچكەی شیلادزێ لەمانگی ئایاری ئەمساڵدا بەدوو ساڵ زیندانیكردن، ئەو كەسانە ساڵێك و شەش مانگیان لەزیندانی ئاسایش بەسەربردبوو، دەتوانرێت ئەو شەش مانگەی دیكەیان بەئازادكردنی بەمەرج بۆ هەژماربكرێت و ئازادبكرێن، بەهۆی جێبەجێنەكردنی بڕیارەكەش زیندانیكراوان كە ژمارەیان 53 كەسە مانیان لەخواردن گرت. نزیكەی دوو مانگ لەمەوبەر 53 زیندانی لەچاكسازی گەورانی هەولێر كە 10یان سزادراوانی بادینان و شیلادزێن، دەستیان بەمانگرتن لەخواردن كرد، پاش ئەوەی دادگای هەولێر بڕیاری ئازادكردنی بەشێك لە دەستگیركراوانی بادینانی دەركردو بەپێی بریارەكە دەبوایە یەكەم رۆژی جەژنی قوربانی رابردوو ئازاد بكرێن، بەڵام بڕیارەكە راگیراوە و تائێستاش جێبەجێنەكراوە هەرچەندە چەندین جار ئەو زیندانیانە بۆ جێبەجێكردنی بڕیارەكە مانیان لەخواردن گرت.
هاوڵاتی شه‌وی رابردوو له‌خۆپیشاندانه‌كانی شاری شنۆدا له رۆژهه‌ڵاتی كوردستان سێ گه‌نج به‌گوللـه‌ی هێزه ئه‌منییه‌كانی ئێران شه‌هید كرا، كه یه‌كێك له‌و شه‌هیدانه كوڕی نوسه‌ری دیاری رۆژهه‌ڵاتی كوردستان بوو به‌ناوی میلان حه‌قیقی. بۆ ئه‌و خه‌مه‌ش شاعیر هه‌ڵۆ بێكه‌س كوڕی شاعیری گه‌وره‌ی كورد شێركۆ بێكه‌س هۆنراوه‌یه‌ك بۆ نوسه‌ری كورد سه‌لیم حه‌قیقی ده‌نوسێت و ده‌ڵێت... مامۆستا سه‌لیم حه‌قیقی! ناتوانم لێت جیاببمه‌وه، ئه‌مه عه‌شقه و سه‌ر به گیانی سووتاوی شیعرم هه‌ڵئه‌گری له‌ناو ئه‌ودا ئه‌توێمه‌وه له توانه‌وه‌مدا پێت ئه‌گه‌م! ئه‌بارێم و په‌ڵه له‌ناو رِۆحتا ئه‌ده‌م ئه‌مه عه‌شقه و من ماچی خوا به لێوی مه‌رگی خۆم ئه‌كه‌م ناتوانم لێت جیاببمه‌وه... و پرِ به گه‌رووم شیعره‌كه‌ی باپیرم ده‌ڵێمه‌وه بۆت: بێ قسووره، چه‌ند جه‌سووره سه‌د شكوور ئه‌ولاده‌كه‌ت وا له‌رِێی تۆدا له‌خوێنا سه‌یری چۆن ئه‌تلێته‌وه به‌سیه ته‌عنه‌م لێ مه‌ده هه‌ر رِۆڵه‌كه‌ی جارانتم هێنده حیلمت بێ هه‌تا ده‌ست و پێم ئه‌كرێته‌وه شه‌رته شه‌رتی پیاوه‌تی بێ گه‌ر خودا ده‌ستم بدا دوژمنت په‌ت كه‌م و وه‌كو سه‌گ بیخه‌مه ژێر پێته‌وه
شەنای فاتح كۆمەڵێك چالاكوان و هاووڵاتیانی گەرمیان لەبەردەم نوسینگەی پەرلەمانی كوردستان لەشاری سلێمانی كەمپینێكیان راگەیاندووە بەناوی كەمپەینی فشار بۆ تەواوكردنی رێگەی (كەلار- سلێمانی)، ئەوان لەگەرمیانەوە بەپێ هاتوون بۆ سلێمانی و داوا دەكەن ئەو رێگایەی كە بەرێگای مەرگ ناسراوە بەزوویی تەواوبكرێت و چیتر حكومەتی هەرێم بێباك نەبێت بەرامبەر روحی گەرمیانیەكان، بەپێی ئامارێك تەنها لەماوەی ئەو نۆ ساڵەدا لەو رێگەیە ٧٥٠ كەس گیانیان لەدەستداوەو چوار هەزارو ٥٠٠ كەسیش بریندارو كەمئەندام بوون. رۆژی ١٣ی ئەیلولی ٢٠٢٢ كۆمەڵێك چالاكوان و هاووڵاتی ناوچەی گەرمیان بەپیادە بەڕێكەوتوون بۆ سلێمانی، وەك خۆیان دەڵێن رێگەكەیان بەدوو رۆژو شەوێك بڕیوە، بەمەبەستی فشارخستنەسەر لایەنی پەیوەندیدار بۆ دابینكردنی بودجەی پێویست بۆ تەواوكردنی جووت سایدی (كەلار-سلێمانی) و چالاكوانێكیش دەڵێت: ئەگەر بەدەم داواكارییەكانمانەوە نەیەن هەڵوێستی دیكەمان دەبێت. رەئوف قادر تەمەن ٢٨ ساڵ، یەكێكە لەو چەند چالاكوانەی گەرمیان كە كەمپەینی فشاریان بۆ تەواوكردنی رێگەی كەلار- سلێمانی راگەیاندووە لەلێدوانێكدا بۆ هاوڵاتی باسی لەوەكرد:» لە ١٣ی ئەیلولەوە لەبەردەم نووسینگەی پەرلەمان لەشاری سلێمانین و سەرەتا ژمارەمان ١٤ كەس دەبوو و ئامانجمان تەواوكردنی رێگەی كەلار-سلێمانییە كە بەڕێگەی مەرگ ناسراوەو «بگرە لەڕێگەی مەرگیش خراپترە». وتیشی: «داواكارییەكانمان بڵاوكردووەتەوەو گەیاندوومانەتە هەموو لایەك و بەرداوام دەبین تا ئەوكاتەی وەڵامێكمان دەدرێتەوەو بڕیارێكی یەكلایكەرەوە دەدرێت و وەزیری ئاوەدانكردنەوەش هاتە ئێرەو بەڵێنی پێداین لەئەنجومەنی وەزیران كاربكات لەسەر داواكارییەكانمان و تارۆژی چوارشەممە 21ی ئەیلول مۆڵەتمان داوەو لەئەگەری بەدەمەوەنەهاتنی داواكارییەكانمان چالاكییەكان زیاتر دەكەین». رێگەی كەلار- سلێمانی رێگەیەكی سەرەكی هاتوچۆی نێوان شاری سلێمانی و ئیدارەی گەرمیانەو پڕۆژەی جووت سایدو چاككردنی رێگاكە نزیكەی 10 ساڵە خراوەتە بواری جیبەجێكردنەوەو بودجەی ئەو پڕۆژەیەش ١٣٧ ملیار دینارە، بەڵام تائێستا سێجار راگیراوەو دوو جاری بەهۆی دابیننەكردنی بودجەوەو جارێكیش بەهۆی كۆرۆناوە، لەماوەی نۆ ساڵدا لەو رێگەیەدا ٧٥٠ كەس گیانیان لەدەستداوە و چوار هەزار و ٥٠٠ كەسیش بریندارو كەمئەندام بوون. هاوكات، مژدە مەحموود پەرلەمانتاری كوردستان لەفراكسیۆنی نەوەی نوێ لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی راگەیاند: «ئێمە وەك فراكسیۆنی نەوەی نوێ پشتیوانی ئەو گەنجە بەڕێزانە دەكەین كە ئەركیان كێشاوە لەگەرمیانەوە هاتوونەتە بەردەم نوسینگەی پەرلەمانی كوردستان لەسلێمانی و مانگرتنیان راگەیاندووە، ئێمە داوادەكەین سەرۆكایەتی پەرلەمانی كوردستان ئەو بابەتە بخاتە بەرنامەی كارەوەو ئەنجومەنی وەزیرانیش ناچاربكرێت كەهەرچی زووە ئەو رێگایە چاكبكرێت». ئیدارەی گەرمیان یەكێكە لەئیدارە سەربەخۆكانی هەرێمی كوردستان و دەكەوێتە بەشی باشووری هەرێمی كوردستان و یەكێك لەدەروازە سنوورییە نێودەوڵەتیەكانی هەرێم لەخۆدەگرێت كەدەروازەی (پەروێزخانە)و لەسێ قەزاو 11 ناحیە پێكهاتووە، شاری كەلار ناوەندی كارگێڕییەتی و ئێستا ژمارەی دانیشتوانی ئیدارەی گەرمیان نزیكەی ٥00 هەزار كەس دەبێت.
.jpg)
بەپێی راپۆرتێک کە ماڵپەڕی ئێندێپێندێنتی فارسی بڵاوی کردۆتەوە، لە درێژەی داخستن و هاک کردنی ماڵپەڕەکانی سەر بە کۆماری ئیسلامی، بەرەبەیانی ئەمڕۆ پێنج شەممە ٢٢ی سێپتەمبەر، ماڵپەڕی دامەزراوەی سەرۆک کۆماری ئێران و ماڵپەڕی هەواڵنیری خوێندکارانی ئێران داخران. پێشتریش ژمارەیەک لە ماڵپەڕەکان لەوانە ماڵپەڕی دەنگ و رەنگی کۆماری ئیسلامی، ماڵپەڕی پزیشکی داد، هاک کراوبوون. گرووپی هاککەری "ئانانیمۆس" رایگەیاندوە، بۆ پشتیوانیکردن لە خەڵکی ئێران و بە ناڕەزایەتی بە سەرکوتی خەڵک ئەم ماڵپەڕانەی داخستووەو رایانگەیاندووە هەموو ئەوانە لە ئەنتێرنێت دەسڕنەوە کە دژی خەڵکی ئێرانن.
.jpg)
سه‌ركۆ جه‌مال ململانێكی یه‌كێتی و گۆڕان له‌سه‌ر دانانی به‌ڕێوه‌به‌ری خوێندنگایه‌ك له سنوری بازیان له پارێزگای سلێمانی، كردنه‌وه‌ی خوێندنگاكه به رووی خوێندنكاران و قوتابیاندا دواده‌خات، خوێندكارانیش له خوێندنگایه‌كی تردا ده‌وام ده‌كه‌ن و ئه‌مه‌ش فشارێكی زۆری له‌سه‌ر ئه‌و خوێندنگایه دروستكردووه‌و وایكردووه نزیكه‌ی 70 خوێندكار له پۆلێكدا ده‌وام بكه‌ن، ئه‌وه له كاتێكدایه ئه‌و دوو حزبه رێككه‌وتنیان هه‌یه بۆ به‌ڕێوه‌بردنی حكومه‌تی خۆجێیه‌تی له سنوری پارێزگای سلێمانی و ئیداره‌كانی گه‌رمیان و راپه‌ڕین. له سنوری بازیانی سه‌ر به پارێزگای سلێمانی بینای خوێندنگایه‌ك دروستكراوه بۆ ئه‌وه‌ی چاره‌سه‌ری كه‌می بینای خوێندنگا بكرێت و فشار له‌سه‌ر خوێندنگای ره‌وا كه‌مبكرێته‌وه، به‌ڵام ململانێی یه‌كێتی نیشتمانی كوردستان و بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان له‌سه‌ر دانانی به‌ڕێوه‌به‌ری خوێندنگاكه رێگربوه له‌وه‌ی خوێندنگاكه بكرێته‌وه، هه‌رچه‌نده به‌ڕێوه‌به‌ری په‌روه‌رده‌ی رۆژئاوای سلێمانی ره‌تیده‌كاته‌وه ململانێی حزبی هۆكاری دواكه‌وتنی كردنه‌وه‌ی خوێندنگاكه بێت، به‌ڵام هێشتا خوێندنگاكه به‌رووی قوتابیان و خوێندكاراندا نه‌كراوه‌ته‌وه، كه بڕیاره دوو ده‌وامی تێبكرێت یه‌كێكیان بنه‌ڕه‌تی و ئه‌وی ترییان ئاماده‌ییه. به‌ناز ڕه‌مه‌زان، به‌ڕێوه‌به‌ری په‌روه‌رده‌ی رۆژئاوای سلێمانی به‌هاوڵاتی راگه‌یاند:»ئه‌و قسه‌یه راست نییه كه به‌هۆی ململانێی حزبی كردنه‌وه‌ی خوێندنگاكه دواكه‌وتنبێت، به‌ڕێوه‌به‌ره‌كان فه‌رمانی ده‌ستبه‌كاربوونیان بۆ ده‌رچووه، به‌ڵام به‌هۆی ئه‌وه‌ی خوێندنگه‌كه تازه‌یه كاتی ده‌وێت تا خوێندن تێیدا ده‌ستپێبكاته‌وه، دوو كێشه‌مان هه‌یه كه یه‌كێكیان هه‌ندێك ورده‌كاری ناو خوێندنگاكه‌یه، به‌ڵام ئێمه چاوه‌ڕێی قرتاسیه و وایت بۆرد و هه‌ندێك شت بووین تا خوێندن تێیدا ده‌ستپێبكاته‌وه». وتیشی:»به‌ڕێوه‌به‌ری ئاماده‌ییه‌كه ده‌مێكه ده‌ستبه‌كاربووه، به‌ڵام بنه‌ڕه‌تییه‌كه ماوه‌ی هه‌فته‌یه‌كه فه‌رمانی بۆ ده‌رچووه». به‌ڵام مامۆستا سۆران ره‌سوڵ به‌رێوه‌به‌ری قوتابخانه‌ی ڕه‌وا له‌قه‌زای بازیانی سه‌ر به پارێزگای سلێمانی له‌لێدوانێكدا به‌هاوڵاتی وت:»قایمقامی بازیان گۆڕانه، وای به شایسته زانیوه مامۆستایه‌ك كه گۆڕان بێت بكرێته به‌ڕێوه‌به‌ری خوێندنگاكه، دواتر یه‌كێتی ناڕه‌زایی پیشاندا گوایه خه‌ڵك ناڕازین، دۆخه‌كه ململانێیه‌كی سیاسی بۆ دروستبوو، دواتر مامۆستایه‌ك كه‌وته نێوه‌ندگیری و به حوكمی ئه‌وه‌ی دوو قۆناغی تێدایه و یه‌كێكیان ئاماده‌یی و یه‌كێكیان بنه‌ڕه‌تییه ، به‌ڕێوه‌به‌ری ئاماده‌ییه‌كه بدرێت به یه‌كێتی و به‌ڕێوه‌به‌ری بنه‌ڕه‌تییه‌كه‌ش بدرێت به گۆڕان، ئێستا هه‌ردوو به‌ڕێوه‌به‌ر فه‌رمانیان بۆ ده‌رچووه به‌ڵام تا ئه‌م كاته‌ی قسه ده‌كه‌م هیچ خوێندكارێك ده‌وامی تێدا نه‌كردووه». وتیشی: بڕیاره نزیكه‌ی %48ی خوێندكاره‌كانمان بچنه خوێندنگا نوێیه‌كه،و به‌پێی لیستی ناوه‌كان هه‌تا 70 خوێندكار له‌پۆلێكدان، و به‌و په‌ڕی به‌رپرسیارێتییه‌وه ئه‌و قسه‌یه ده‌كه‌م سه‌ره‌تای كێشه‌كه ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ ئه‌وه‌ی بینایخوێندنگاكه كه له‌لایه‌ن كارگه‌كانی بازیانه‌وه دروستكراوه». «دواجار خوێندنگاكه پێویستی به به‌ڕێوه‌بردنه و ده‌بێت خودی په‌روه‌رده ئه‌وكاره بكات، به‌داخه‌وه نه‌ك ته‌نیا له‌سنووری بازیان له‌هه‌موو هه‌رێمی كوردستان حزب به‌رپرسی یه‌كه‌می ده‌زگاكان داده‌نێت، وه‌ك ده‌زانین له‌زۆنی سه‌وز یه‌كێتیی به‌رپرسی هه‌موو شتێك داده‌نێن و له زۆنی زه‌ردیش پارتی، بینای ئه‌و خوێندنگایه پێش ئه‌وه‌ی بازیان بكرێت به قه‌زا دروستكراوه، واته له‌سه‌رده‌می به‌ڕێوه‌به‌ری ناحیه ئه‌و كارگه‌كانی هێنایه ژێر بار تا ئه‌و خوێندنگه‌یه دروستبكه‌ن»، مامۆستا سۆران ره‌سوڵ وای وت. هاوكات سه‌رچاوه‌یه‌ك له‌قایمقامیه‌تی قه‌زای بازیان بۆ هاوڵاتی دواو ده‌ڵێت: «زیاتر له 15 رۆژه به‌رپرسانی كۆمیته‌ی بازیانی یه‌كێتی و مه‌كۆی گۆڕان له بازیان له‌سه‌ر ئه‌و پرسه گفتوگۆ ده‌كه‌ن و سه‌رئه‌نجام له رۆژی 18-9-2022 هه‌ردوولا له‌سه‌ر ئه‌وه رێككه‌وتوون كه به‌ڕێوه‌به‌رێكیان گۆڕان بێت و به‌ڕێوه‌به‌رێكیشیان له‌یه‌كێتی بێت». هاوڵاتی په‌یوه‌ندیكرد به یه‌كێك له‌و به‌ڕێوه‌به‌رانه‌ی كه بڕیاری ده‌ستبه‌كاربوونی بۆ ده‌رچووه، ئاماده‌نه‌بوو له‌وباره‌یه‌وه لێدوان بدات، به‌ڵام پشتڕاستیكرده‌وه كه‌به‌هۆی كێشه‌ی حزبییه‌وه كردنه‌وه‌ی خوێندنگه‌كه دواكه‌وتووه. له یه‌كی ئه‌م مانگه‌وه به‌پێی بڕیاری وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده‌ی حكومه‌تی هه‌رێم، ده‌وامی فه‌رمی مامۆستایان بۆ «موباشه‌ره‌كردن» ده‌ستیپێكردووه، ده‌وامی خوێندكارانیش له 13-9-2022 ه‌وه ده‌ستیپێكردووه.
.jpg)
هاوڵاتی نوسه‌رێكی دیاری رۆژهه‌ڵاتی كوردستان، كاتێك هه‌واڵی شه‌هیدبوونی كوڕه‌كه‌ی له‌خۆپیشاندانه‌كانی شنۆ پێ ده‌ڵێت، ئاماژه بۆ ئه‌وه‌ده‌كات، سه‌ربه‌رزم به شه‌هیدبوونی كوڕه‌كه‌م. سه‌لیم حه‌قیقی نوسه‌ری كوردی دیاری رۆژهه‌ڵاتی كوردستان له‌تۆڕی كۆمه‌ڵایه‌تی خۆی له‌فه‌یسبوك نوسیویه‌تی، ئاگادار كرامه‌وه ئه‌مشه‌و رِێكه‌وتی ٣٠ی خه‌رمانانی ١٤٠١ی هه‌تاوی له كاتی خۆپێشاندان و نارِه‌زایه‌تی ده‌ربرِین به مه‌رگی هۆڤییانه‌ی ژینا ئه‌مینی، شاری شنۆش وه‌ك هه‌موو شاره‌كانی كوردستان هه‌ستایه‌وه، له‌م نارِه‌زایه‌تییه‌دا هێزه ئه‌منییه‌كان رِاسته‌وخۆ ته‌قه‌یان له‌خۆپێشانده‌ران كردووه كه به‌شێوه‌یه‌كی ئاشتیخوازانه داواكاری خۆیان ده‌رده‌برِی. له‌نوسینه‌كه‌یدا ئاماژه‌ی بۆ ئه‌وه‌شكردوه، له‌و شه‌وه پرِ له حیماسه‌یه‌دا زۆر به‌داخه‌وه سێ هاونیشتمانی به‌ناوه‌كانی سه‌دره‌دین لێتان، ئه‌مین مه‌عره‌فه‌ت و میلان حه‌قیقی گیانی پاكی خۆیان فیدای ئامانجه به‌رز و مه‌زنه‌كانی گه‌لی كورد كرد. سه‌لیم حه‌قیقی ده‌شڵێت، ئه‌گه‌رچی برینی ساته‌وه‌ختی رِاگه‌یاندنی ئه‌و هه‌واڵه ته‌زاندمی و ئێستاش پێم رِاست نییه، به‌ڵام له‌ناو هه‌موو ئه‌و خه‌م و حه‌سره‌ت و بێكه‌سییه‌ی خۆم دا له‌ناو بارانی هه‌نیسكاوی ئه‌سرینی دانه‌برِاوم دا له‌ناو غه‌مێكی قووڵ و حه‌سره‌تێكی نه‌پساوه‌دا له‌ناو به‌حری ئازار و ژان و قاڵبوونه‌وه‌یه‌دا له‌ناو ئه‌وپه‌رِی زوڵم و نه‌هامه‌تی و بێ ده‌سته‌ڵاتیم دا، سه‌ربه‌رزم به میلان و هه‌موو رِۆڵه‌كانی نیشتمان كه گیانی پاكی خۆیان فیدای خاك و نیشتمان و باوه‌رِه به‌رزه‌كانییان كرد.
.jpg)
هاوڵاتی سلێمان محەمەد سەعید قایمقامی قەزای دەربەندیخان كە لەپشكی بزوتنەوەی گۆڕان ئەو پۆستەی وەرگرتووە، لەچاوپێكەوتنێكیدا لەگەڵ هاوڵاتی باس لەكێشەو گرفتەكانی شارەكە دەكات و دەڵێت: ئەو كێشەو گرفتانەی لەشارەكەدا هەیە بەشێكی زۆری لەدەسەڵاتی مندا نیە چارەسەری بكەم، گەورەترین گەڕەك لەدەربەندیخان ئاوی خواردنەوەی نییەو بەتانكەر ئاوی بۆ دەڕوات»، وتیشی: «دوای نۆ ساڵ پرۆژەی ئاوی دەربەندیخان تەواو نەبووە، لەدوای ساڵی ٢٠١٧ەوە بەهۆی روودانی بومەلەرزەكەوە كەرتی تەندروستی لەدەربەندیخان تووشی داڕمان بوو». هاوڵاتی: ساڵانێكە رێگای دەربەندیخان-زەڕایەن خراپە، سەدان كەس لەو رێگایەدا بوونەتە قوربانی، چەندین جار سكاڵا كراوە لەدەست ئەو رێگایە، لەئێستادا كۆمپانیاكە بەنیوە ناچڵی كارەكانی جێهێشتووە، وەك ئاگاداربیت كارەكانی بەدووسایدكردنی ئەو رێگایە بەكوێ گەیشت؟ ئایا دروستكردنی دوو توونێلەكە چیلێهات؟ قایمقامی دەربەندیخان: «سەبارەت بەڕێگای دەربەندیخان - زەڕایەن و سەبارەت بەو كۆمپانیایەی كە تیایدا كاری كردووەو ئێستا بەجێیهێشتووە، دیارە كۆمپانیاكە ئێرانی بوو، ئەوكاتەی كەدەستی كردووە بەكاركردن پارەیەكی زۆر هەبووە، پێش ئەوەی دەستبەكاربێت پارەیەكی زۆری وەرگرتووە كەدواتر هێندەی ئەوە نەبووە كەكاری كردووە، بۆ نموونە ئەگەر دوو ملیاری وەرگرتبێت بایی یەک ملیار كاریكردووە، دواتر بەهۆی قەیرانی داراییەوە كارەكان وەستاو كۆمپانیاكە داوای پارەیەكی زۆرتری دەكرد، كاتێك خەمڵاندن بۆ ئیشەكانی كرا تەماشادەكرێت كاری كەمتر كردووە، بەڵام پارەی زیاتر وەرگرتووە، هۆكاری كەمتەرخەمی لەتەواونەكردنی ئەو رێگایە كۆمپانیاكەو خراپی ئەو گرێبەستە بووە كە بۆ ئەو كارە كراوە، ئێستاش وەك ئەوەی من بزانم ئەوەیە كۆمپانیاكە داوای قەرەبووی ئەو ساڵانە دەكات كەكاری نەكردووەو كارەكانی راگرتووە، حكومەتیش قەرەبوی ناكاتەوەو دەڵێت تۆ كەمتەرخەمیت نواندووەو هێندەی ئەو پارەیەی وەرتگرتووە كارت نەكردووە وەرە كاركەت تەواوبكە، بۆ مەسەلەی تەواوكردنی دوو سایدەكەش ئەوەندەی من لەجەنابی وەزیری ئاوەدانكردنەوەوە بیستوومە ئەوەیە هەوڵێك هەیە بۆ ئەوەی رێگاكە لەو كۆمپانیایە وەربگرێتەوەو بدرێتە كۆمپانیایەكی تر. سەبارەت بەمەسەلەی دوو تونێلەكەش كە بۆ دەربەندیخان درووستبكرێت، ئەوەندەی جەنابی وەزیر بەمنی وتبێت ئەوەیە حكومەت دەیەوێت لەگەڵ كۆمپانیایەكی توركیدا گرێبەست بكات بەقەرزی درێژخایەن پرۆژەكە دەستپێبكات و بڕواتە بواری جێبەجێكردنەوە. دانیشتنێك لەگەڵ كۆمپانیاكەدا كراوە بەئامادەبوونی وەزارەتی پلاندانان و نوێنەرایەتی ئەنجومەنی وەزیران لەدیوانی ئەنجومەنی وەزیران، كاتێك دەستنیشانكراوە بۆ كۆمپانیاكە تاكۆمپانیاكە بتوانێت وەڵامبداتەوە لەڕووی ئەوەی كە كەشف و دیزاینی شوێنەكە بكەن، لەچەندڕۆژی رابردووشدا ئێمە ئاسانكاریمان بۆ كۆمپانیاكە كرد تا بێن و (درۆن) هەڵبدەن و بەدواداچوون بكەن بۆ دیزاینی تونێلەكە، چاوەڕەواندەكرێت لەئایندەیەكی نزیكدا كۆمپانیاكە وەڵامی وەزارەتی ئاوەدانكردنەوە بداتەوە. من خۆم باوەڕم بەوە هەیە حكومەت بتوانێت ئەو دوو تونێلە درووستبكات، بەڵام باوەڕم بەوە نییە لەم قۆناغەو بۆ ئەم قۆناغە درووستبكرێت، چونكە ئەوەتا پرۆژەی ئاوی دەربەندیخان لە ٢٠١٣ەوە دەستبەكاربوون تیایدا كراوە تائێستا كە كۆتاییەكانی ٢٠٢٢ تەواو نەبووە. هەر دەستبەكاربوون گرنگ نییە، گرنگ ئەوەیە كارەكە نەوەستێت». هاوڵاتی: كێشەی ئاوی دەربەندیخان كێشەیەكی كۆنەو تائێستا نەتوانراوە چارەسەربكرێت، سەرەڕای ئەو هەموو ناڕەزایی و درووستكردنی كەمپینە كەچی هێشتا كۆمپانیا توركییەكە كارەكانی ناكات و حكومەت لێی ناپرسێتەوە، دوایین زانیاری لەو بارەیەوە چیە؟ ئایا بڕوات وایە ئەو پرۆژەیە لەئایندەیەكی نزیكدا تەواوبكرێت؟ هەوڵەكانی ئێوە چیبووە لەو بارەیەوە؟ قایمقامی دەربەندیخان: «ئێمە هەر لەگەڵ دەستبەكاربوونمان یەكەم ئەولەویەتی خۆمان كەڕامانگەیاندووە كاركردن بووە لەسەر مەسەلەی ئاوی خواردنەوە، چی لەڕووی بەرزكردنەوەی داواكارییەوە بۆ لایەنە پەیوەندییدارەكان، چی فشاركردن لەڕێگای راگەیاندنەكانەوە بۆ ئەوەی پرۆژەكە تەواوبكرێت، ئێمە هەموو كات هەوڵی خۆمان داوە، من دووجار میوانداری ئەو كۆمپانیایەم كردووە هەم لەدەربەندیخان، هەم لەهەولێریش، كۆمپانیاكە كەناوی (ئۆهیتان)ی توركییە، لەساڵی ٢٠١٣ەوە دەستبەكاربووە، كۆی پارەی پرۆژەكە ١٩ ملیۆن دۆلارە، بەیەك گوژمە چوار ملیۆن و ٥٠٠ هەزار دۆلاری وەرگرتووە، بەڵام گوژمەی دووەمی كە سێ ملیۆن و ٥٠٠ هەزار دۆلارە بڕیاری خەرجكردنی دراوە، بەڵام بەهۆی نەبوونی پارەوە پێی نەدراوە، نوێترین زانیاری ئەو پرۆژەیەش ئەوەیە كۆمپانیاكە وتوویەتی ئایا قایمقامی دەربەندیخان گرەنتی خەرجكردنی پارەكەمان دەكات تا دەستبكەینەوە بەكار، منیش پێموتوون نەخێر من ناتوانم گرەنتی بكەم، چونكە هەموومان دەزانین دۆخی دارایی چۆنەو تەنیا بۆ موچە پارە هەیە». هاوڵاتی: پێشووتر دەوترا دەربەندیخان سزای سیاسی دەدرێت ئەویش بەهۆی ئەوەی لەهەڵبژاردنەكانی رابردوودا دەنگی بەلایەنێكی سیاسی داوە، ئایا تۆ باوەڕت بەو قسەیە هەیە؟ قایمقامی دەربەندیخان: من لەماوەی دەستبەكاربوونی خۆمدا تێبینی ئەوەم كردووە ئەوە ئێمەی دەربەندیخانین كە سزای خۆمان دەدەین نەك شوێنی تر، ئەوە لایەنی سیاسی دیاریكراو نییە، ئەوە عەقڵیەتییەكە كە ئێستاش لەدەربەندیخاندا هەیە، دەكرێت بڵێین عەقڵیەتییەكی لایەنی بەرژەوەندیخوازانە كەڕێگرن لەپێشكەوتنەكانی ئەم شارە بەوەی ئەگەر لەسەر دەستی ئەوان نەبێت یاخود ئیمتیازو قازانجی ئەوانی تیانەبێت، بەمانایەكی تر چەند كەسێكی دیاریكراوە لەناو لایەنێكی دیاریكراو هەموو هەوڵێك دەدەن بۆ پەكخستنی گەشەسەندنی ئەم شارە، دەكرێت بڵێین بەڵێ سزای سیاسی هەیە، بەڵام بەو مانایەی كەئێمە خۆمانین، بەداخەوە ئەو كەسانە كە هەموو ژیانیان بەتەكەتولات و ململانێ بردۆتەسەر دەیانەوێ وا پیشانبدەن بۆ لایەنەكانی خۆیان كەدژایەتی ئەم بەرپرس یان ئەو بەرپرس دەكەن لەلایەنێكی سیاسی بۆ ئەوەی ئیمتیاز وەرگرن و تیكەیەكی چەورتر وەربگرن، ئەگینا هیچ شتێكی تر نییە، وەك ئاستێكی باڵا شتێكی لەو شێوەیە نیە كەگوایە سزای دەربەندیخان دەدرێت. هاوڵاتی: كەرتی شارەوانی و كەرتی تەندروستی لەم شارەدا لەقەیرانی قوڵدا دەژین، تائێستاش نزیكەی نیوەی دەربەندیخان قیرتاو نەكراوە، هەندێ گەڕەك هیچ خزمەتگوزارییەكی نیە، زۆربەی شەقام و كۆڵانەكانی خراپن، ئەمە بۆچی وایە؟ لەڕووی تەندروستیشەوە لەساڵی 2017ەوە كە بومەلەرزەكە روویدا لەدەربەندیخان نەشتەرگەری نەكراوەو تائێستا هۆڵی نەشتەرگەری شارەكە نۆژەن نەكراوەتەوە، هۆكاری ئەمە چییە؟ قایمقامی دەربەندیخان: »راستە لەدوای ساڵی ٢٠١٧ەوە بەهۆی روودانی بومەلەرزەكەوە كەرتی تەندروستی لەدەربەندیخان تووشی داڕمان بوو، بەڵام بەداخەوە لەماوەی پێنج ساڵی رابردوودا هیچ بەرەوپێشەوەچوونێك لەكەرتی تەندروستیدا نەبووە جگە لەنۆژەنكردنەوەی نەخۆشخانەی شەهید تۆفیق نەبێت كەئەویش نۆژەنكردنەوەكە بەبێ هۆڵی نەشتەرگەرییەكە بووە، گرنگی نەخۆشخانەكەش بەهۆڵی نەشتەرگەرییەكەوەیە. لەسەرەتای ساڵی ٢٠٢١ وەزیری دارایی پێی راگەیاندم كەزیاتر لە ٥٠٠ ملیۆن دینار بۆ نۆژەنكردنەوەی هۆڵی نەشتەرگەرییەكە تەرخانكراوە، بەڵام بەداخەوە سودی لێ نەبینرا. ئێمە هەر لەگەڵ دەستبەكاربوونمان جەختمان لەوە كردەوەو لەڕێگای جێگری هونەری پارێزگای سلێمانییەوە كە ئەو هۆڵی نەشتەرگەرییە بەزووترین كات نۆژەن بكرێتەوە، لەماوەی دوو مانگدا خستمانە تەندەرینەوە بەڵام بەداخەوە ئەو دەرخستەیەی كە ئامادەكرابوو كۆمەڵێك كێشەی هەبوو بەتایبەتی بەهۆی دابەزینی نرخی دینارو بەرزبوونەوەی نرخی دۆلارو چەند گرفتێكی دیكەش، بۆیە دووبارە جەختمانكردەوە كە دەرخستەیەكی تر بۆ هۆڵی نەشتەرگەری بكرێت كە پارەكەی لەخوار ٥٠٠ ملیۆن دینارەوە بێت تا سەرفكردنی لەدەسەڵاتی وەزیردا بێت، هاوكات هۆڵی نەشتەرگەرییەكە لەپێداویستییەكانی تری تەندروستی جیابكرێتەوە، بەڵام بەداخەوە وا دەرنەچوو، بەڵكو دەرخستەیەكی تری بۆ كرا كەكۆی پارەكەی زیاتر لە ٨٠٠ ملیۆن دینارە، ئەمە بۆ چییە؟ ئەمە بۆ ئەوەیە جارێكی تر دەربەندیخان دوابكەوێت و هۆڵی نەشتەرگەرییەكە نۆژەن نەكرێـتەوە، ئەو بڕە پارەیە رەزامەندی ئەنجومەنی وەزیرانی پێویستە، خۆشتان دەزانن رەزامەندی ئەنجومەنی وەزیران چەندە قورسەو ئاسان نییە، بۆیە ئێمە ئێستا هەوڵێكی ترمان دەستپێكردووە كەجارێكی تر هۆڵی نەشتەرگەرییەكە جیابكەینەوە لەكۆی پێداویستییە تەندروستییەكانی تر بۆ ئەوەی بەئاسانی رەزامەندی لەسەر پارەكەی بدرێت. بەنیسبەت دۆخی خزمەتگوزاری شارەوانیشەوە، بەداخەوە دەیگەڕێنمەوە بۆ ئەوەی ئەو بەرپرسانەی لەڕابردوودا لەدەربەندیخان پۆستی شارەوانییان بەدەستەوەبووە یاخود كاتی بوون یاخود خەڵكی شارەكە نەبوون، هەربۆیە ئەو خەمخۆری و دڵسۆزییەیان نەبووەو وەك خەمخۆرێكی ئەم شارە خەم بخۆن، بەداخەوە هەموو كارێكی شارەوانی لەئێستادا هەموو شتێكی خراوەتە سەر داهاتی خۆی، دەربەندیخانیش ئەو داهاتەی نییە، گەورەترین گەڕەك لەدەربەندیخان ئاوی خواردنەوەی نییەو بەتانكەر ئاوی بۆ دەڕوات، ناكرێت تۆ زەویت دابەشكردبێت كرابێت بەخانووش كەچی ئاوی خواردنەوەو ئاوەڕۆو قیرتاو نەكرابێت، من خۆم بۆ خۆم لەڕووی خزمەتگوزاری شارەوانییەوە بەم دۆخە هیچ ئومێدێك نابینم. هاوڵاتی: وەك قایمقامێك كە لەپشكی بزوتنەوەی گۆڕان ئەم پۆستەت وەرگرتووە دەسەڵاتەكانت چەندە، خۆت لێیان رازیت، كێشەو گرفتەكانت چین؟ قایمقامی دەربەندیخان: «وەك خۆم قەناعەتم بەوەیە زیاد لەئەركی خۆمم راپەڕاندووە، خۆت دەزانی ئێستا كەدوای یانزەی شەوە من لەدیوانی قایمقامیەتم، چەندەها شەوی تریش هاتوومەتەوەو لەدوای دەوام لێرە كاردەكەم، وەك قەناعەتی خۆم بەقەدەر ماندووبونەكانی خۆم لێی رازیم، بەڵام هێشتا ئەم شارە زیاد لەوەی پێویستە كە كردوومانەو حەقی ئەوەی هەیە بەسەرمانەوە كە زیاد لەمەش خۆمان ماندووبكەین و هێندەی ئومێدی خەڵك هەوڵبدەین». هاوڵاتی: تا چەندێك نزیكی لەخەڵكەوە؟ بەبڕوای خۆت خەڵك چیان هەیە بۆت؟ قایمقامی دەربەندیخان:»من سوپاسی خەڵكی دەربەندیخان دەكەم كە بۆ بچووكترین شت پەیوەندیم پێوەدەكەن، یەك شت هەیە حەزدەكەم بیڵێم ئەویش ئەوەیە كۆی ئەو كێشەو گرفتانەی لەشارەكەدا هەیە بەشێكی زۆری پەیوەندی بەدەسەڵاتی من و لەدەسەڵاتی مندا نیە چارەسەری بكەم، خەڵك بۆ ئاو، بۆ ئاوەڕۆ، بۆ قیرتاوكردن، لەبچووكترین داواكارییەوە بۆ گەورەترین داواكاری بۆ لای من دێت، پەیوەندی بەمنەوە دەكەن، هەر ئەمەشە وایكردووە ئاگام لەبچووكترین گرفتی ئەم شارە بێت. ئێمە درێغی ناكەین و هەوڵی ئەوە دەدەین بۆ چارەسەركردنی گرفتی سەرجەم سێكتەرەكان، هیوادارین پشتیوان و پشتگیری خەڵك بەردەوام بێت بۆمان، ئێمە بەپشتیوانی خەڵك هەوڵی خۆمان دەدەین بۆ ئەوەی خواست و پێداویستی خەڵك بەدیبهێنین».
هاوڵاتی هەدەپە پشتگیری خۆپیشاندانەکانی ئێران دەکات لە بەرامبەرکوشتنی ژینا ئەمینی. عایشە ئاجار باشاران وتەبێژی ئەنجومەنی ژنانی هەدەپە لە لێدوانێكدا بۆ ئاژانسی مەزۆپۆتامیا ڕایگەیاند: "ئەوەی ئێستا لە ئێران هاتووەتە ئاراوە، دەرئەنجامی سەپاندنی سیستمی باڵادەستیی پیاوانە”. ڕاشیگەیاند سبەینێ هەدەپە لە هەموو ئەو شوێنانەی تێیاندا ڕێكخستنی هەیە، بە مەبەستی پشتیوانیی دەربڕین بۆ ئەو ناڕەزایەتییانەی لەدوای كوژرانی ژینا ئەمینیی دەستیانپێكردووە، دەڕژێتە شەقامەكان و خۆپیشاندان و چالاكیی ئەنجام دەدات. وتەبێژی ئەنجومەنی ژنانی هەدەپە دەشڵێت:”پێكەوە هاوار دەكەین كە ئازادیی ژنان، ئازادیی كۆمەڵگا بەدیدەهێنێت”. هەربۆیە هەدەپە لە ٥١ شار و شارۆچکە بەهاوبەشیی لەگەڵ ٤٠٠ ڕێكخستنی ناوەندیی و ناوچەیی، سبەینێ ناڕەزایەتیی بەرامبەر كوژرانی ژینا ئەمینیی دەردەبڕن و چالاكی هاوبەش لە دژی دەسەڵاتی ئێران ئەنجام دەدەن و پشتگیریی لەو هاوڵاتییانە دەكەن، كە دژی كوژرانی ئەو كچە كوردە خۆپیشاندان دەكەن. عایشە ئاجار باشاران وتیشی: پشتیوانی لە ژنانی ئێران لە شارەكانی توركیا و كوردستان تا دێت زیاتر دەبێت و ئێمەش وەك هەدەپە بە هەموو ڕێكخستنەكانمانەوە سەرنج دەخەینە سەر فشارەكان بۆ سەر ئێران و پشتگیریی خۆپیشاندەران دەكەین و دەڵێین ‘خەباتی هاوبەشی ژنان و پێكهاتەكان بەم شێوەیە، سەپاندنی دەسەڵاتەكان لەناو دەبات.
.jpg)
هاوڵاتی دوای ئەوەی لەڕۆژی 15ی شوباتی رابردوو دادگای فیدراڵی بڕیاریدا كەیاسای نەوت و گازی هەرێمی كوردستان نادەستوورییەو دەبێت حكومەتی هەرێمی كوردستان تێكڕای نەوتی بەرهەمهێندراوی خۆی رادەستی وەزارەتی نەوتی عێراق بكات، لەوكاتەوە تاوەكو ئێستا هەوڵەكانی هەردوو حكومەتی عێراق و هەرێم یەكێكیان بۆ جێبەجێكردنی بڕیارەكەو ئەوەكەی دیكەشیان بۆ رەتكردنەوەی بڕیارەكە دەستیپێكردووەو هەردوولایان دەیانەوێت بەئەنجامێك بگەن كەهیچ یەكێكیان نەدۆڕێن، هەربۆیە هەوڵ و تەقەلاكانیان بەردەوامەو خەریكی مانۆڕی سیاسی و ئابوورین. لەو چوارچێوەیەدا لەتازەترین لێدواندا عەلا یاسری بەڕێوەبەری كۆمپانیای بەبازاڕكردنی نەوتی عێراق «سۆمۆ» رایگەیاند: «داوایان لەكۆمپانیا جیهانییەكان كردووە نەوتی خاو لەهەرێمی كوردستان نەكڕن، حكومەتی هەرێمیش ناچارە بڕیارەكەی دادگای فیدراڵی جێبەجێ بكات». یاسری كەقسەی بۆ ئاژانسی هەواڵی نیمچە فەرمیی عێراق كردووە دەڵێت: بەپێی بڕیارەكەی دادگای فیدراڵی هەموو ئەو گرێبەستانەی كەحكومەتی هەرێمی كوردستان واژۆی كردوون بۆ دەرهێنان و هەناردەكردنی نەوت پووچەڵن». ئاماژەی بەوەش كردووە:»وەزارەتی نەوت رێكاری گرتووەتەبەر بۆ گواستنەوەی ئەم دۆسیەیە بەتەواوەتی، دۆسیەی نەوتی هەرێمی كوردستان بۆ ژێر دەسەڵاتی حكومەتی فیدراڵی، بەڵام حكومەتی هەرێمی كوردستان ئەم هەنگاوەی لاپەسەند نەبوو، بۆیە وەزارەتی نەوت رێكاری یاسایی گرتەبەرو كۆمپانیای سۆمۆ داوای لەهەموو كۆمپانیا جیهانییەكان كردووە نەوتی خاو لەهەرێمی كوردستان نەكڕن». ئەم لێدوانەی بەڕێوەبەری كۆمپانیای سۆمۆ دوابەدوای سەردانەكەی باربارا لیف، یاریدەدەری وەزیری دەرەوەی ئەمریكا بۆ كاروباری رۆژهەڵاتی ناوەڕاست دێت كەسەردانی بەغداو هەولێری كردو رایگەیاند: بڕیاری دادگای باڵای فیدڕاڵیی عێراق لەبارەی یاسای نەوت و گازی هەرێمی كوردستان دەبێتە هۆی مەترسیی چوونە دەرەوەی كۆمپانیا ئەمریكی و بیانییەكانی دیكەو نەمانی متمانە بەژینگەی بازرگانیی عێراقی». وتیشی:»ئەمریكا پێشنیاز دەكات هەولێرو بەغدا ناكۆكییەكان لەبارەی نەوت و گازەوە لەڕێگەی ناوبژیوانیی لایەنی سێیەم چارەسەر بكەن». سەرەتای مانگی تەممووزی ئەمساڵیش ئیحسان عەبدولجەبار، وەزیری نەوتی عێراق رایگەیاند:» 17 كۆمپانیای بیانیی بواری نەوت كە لەهەرێمی كوردستان كاردەكەن، ئامانجی ئەوانن، تاوەكو ئێستاش زیاتر لەحەوت كۆمپانیا بانگهێشتی دادگای كەرخی بەغدا كراون و دادگاكە داوای راگرتنی كاری چوار كۆمپانیای كردووە». رۆژی 1ی ئەیلولی ئەمساڵیش، ئاژانسی رۆیتەرز بڵاوی كردەوە، ئەو كۆمپانیا نەوتییانەی لەهەرێمی كوردستان كاردەكەن لەڕێگای چەند نامەیەكەوە تێیدا داوا لەحكومەتی ئەمریكا دەكەن بۆ ئەوەی هەناردەكردنی نەوت لەهەرێمی كوردستانەوە بۆ توركیا بەردەوام بێت و ئەنقەرە ناچار نەبێت نەوتی زیاتر لەئێران و روسیا وەربگرێت. هاوكات داوایان لەویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا كردووە هاوكاریان بێت لەچارەسەركردنی ئەو ناكۆكییانەی لەنێوان حكومەتی عێراق و هەرێمی كوردستاندایە سەبارەت بەپرسی نەوت و گازی هەرێم. هەروەها لەنامەكاندا، ئەو كۆمپانیایانە ئەوەشیان بۆ ئەمریكییەكان خستووەتەڕوو ئەگەر هەرێمی كوردستان داهاتی نەوتی لەدەستبدات ئەوا ترسی داڕمانی ئابوورییەكەی هەیە». لەكۆتاییەكانی مانگی ئابی رابردووشدا وەزارەتی سامانە سرووشتییەكانی حكومەتی هەرێم سەبارەت بەهەڕەشەكانی پێشووتری كۆمپانیای سۆمۆ بۆ راگرتنی فرۆشتنی نەوتی هەرێم، رایگەیاند: مافی هەرێمی كوردستان بۆ پەرەپێدان و بەرهەمهێنانی سەرچاوەكانی هایدرۆكاربۆن لەسنووری هەرێم بەردەوامە وەك لەدەستووری فیدراڵی و یاسای كوردستاندا هاتووەو حكومەتی هەرێمی كوردستان بەردەوامە لەبەرهەمهێنان و ناردن و فرۆشتن و پاڵاوتنی و بەكارهێنانی نەوتی هەرێمی كوردستان و پێشبینیش دەكرێت بەرهەمهێنان زیاد بكات.
هاوڵاتی نوێنەری شاری مەهاباد لە ئەنجومەنی نوێنەرانی ئێران ڕه‌خنه‌ی گرت له‌و لێژنەیه‌ی که بۆ دۆزینەوەی ڕاستییەکان کە لە لایەن پەرلەمانی ئێرانه سەبارەت بە مه‌رگی ژینا ئەمینی پێکهێنراوە. ئاژانسی کورد پرێسی ئێرانی له‌زاری جەلال مەحموودزادە نوێنه‌ری شاری مه‌هاباد له‌ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی ئێران بڵاویکردۆته‌وه: من لەو بارەیەوە ناڕەزایەتیم بەرامبەر بە سەرۆکی ئەنجوومەنی نوێنەران دەربڕی، چوونکە ئەو لێژنەیە بۆ دۆزینەوەی ڕاستیان لەلایەن پەرلەمانەوە سەبارەت بە کۆچی دوایی مێهسا ئەمینی پێکهێنراوە، توانای ساڕێژ کردنی ئەم زامەی نییە. ناوبراو لە درێژەی قسەکانیدا وتی: ناڕەزایی منیش لەبەر ئەوەیە کە زۆربەی ئەندامانی لیژنەکە هەمان ئەوانەن کە هەر لە سەرەتاوە دەیانگوت هیچ شتێک ڕووی نەداوە. مەحموودزادە جەختی کردەوە: تا ئەو کاتەی رێوشوێنی جددی بەرامبەر بە ئەنجامدەرانی ئەم پرسە نەگیرێتەبەر، دڵی ئەم بنەماڵە خەمبارە ئارام ناگرێتەوە.
هاوڵاتی سەعدی ئەحمەد پیرە ئەندامی مەكتەبی سیاسی یەكێتی نیشتمانی كوردستان لەچاوپێكەوتنێكیدا لەگەڵ هاوڵاتی رایگەیاند: «كێشەكان لەنێوانی یەكێتی و پارتی چارەسەر نەبوون و نەگەیشتووینەتە ئەنجامێك كەبتوانرێت ئێمە لەبەغداد بەیەك پلاتفۆڕم و یەك بەرنامەی هاوبەش بەشداری بكەین». هاوڵاتی: ئایا پارتی دیموكراتی كوردستان و یەكێتی نیشتمانی كوردستان رێككەوتوون بەیەك وەفد بچن بۆ بەغداد؟ سەعدی ئەحمەد پیرە: «نەخێر، چونكە دوو بەرنامەی جیایان پێشكەشكردووەو هەریەكەو بەرنامەی خۆی پێشكەشكردووەو تائێستا پڕۆژەی هاوبەشیان نییە». هاوڵاتی: باس لەڕێككەوتنی یەكێتی و پارتی دەكرێت لەسەر پۆستی سەرۆك كۆمار، ئایا ئەمە راستە؟ سەعدی ئەحمەد پیرە: «تائێستا ناتوانین پشتڕاستی بكەینەوە كە رێككەوتن كراوە، یەكێتی و پارتی هێشتا لەو بارەیەوە نەگەیشتوونەتە ریككەوتن». هاوڵاتی: ئەندامێكی سەركردایەتی یەكێتی نیشتمانی كوردستان لەچاوپێكەوتنێكیدا لەژمارەی رابردووی رۆژنامەی هاوڵاتی-دا وتی یەكێتی و پارتی تیمی هاوبەشیان پێكهێناوەو نزیكن لەڕێككەوتن، تۆ دەڵێی چی؟ سەعدی ئەحمەد پیرە: «من ناتوانم پشتڕاستی بكەمەوەو نازانم چی بڵێم، تائێستا لەنێوان ئێمە و پارتی بەرەوپێشچوون هەیەو لێكتێگەیشتن هەیە، بەڵام پێویستە ئێمە بەیەك كارت داخڵی هەڵبژاردن ببین و بەیەك وەرەقە هەموو كورد بچێتە بەغدا بۆ دیالۆگی نیشتیمانی، بەڵام تائێستا هیچ نەبووە». هاوڵاتی: لەسەر پرسە ناوخۆییەكانی هەرێمی كوردستانیش، وەكو پرسی داهات و خاڵە سنورییەكان و هەڵبژاردن، لەگەڵا پارتی نەگەیشتوونەتە رێككەوتن؟ سەعدی ئەحمەد پرە:»لەسەر هەڵبژاردنیش هێستا گفتوگۆكان كۆتایی نەهاتووە، بۆ پرسی داهات و خاڵە سنوورییەكانیش، نەگەیشتووینەتە گفتوگۆی ئەو بابەتانە». هاوڵاتی: باس لەوەدەكرێت پارتی لەگەڵا چوارچێوەی هەماهەنگی لەبەغداد گفتوگۆیان كردووە، ئێوە لەمبارەیەوە چی دەڵێن؟ سەعدی ئەحمەد پیرە: «كۆبوونەوەیەكی تایبەت نییەو هەموو لایەنەكان دەرگای گفتوگۆیان دانەخستووەو گفتوگۆ هەر هەیە لەنێوان لایەنەكان، لەنێوان پارتی و لایەنەكان، لەنێوان یەكێتی و لایەنەكان، بەڵام باسەكەمان لەسەر مەوزوعی كوردستان و لایەنە سیاسییە كوردستانییەكان شتێكی هاوبەشە». هاوڵاتی: بەڕای تۆ یەكێی و پارتی رێكدەكەون؟ سەعدی ئەحمەد پیرە: «بەدڵنیاییەوە رێكدەكەون چونكە ئەو ناكۆكیانەی كەهەیە ئەوەندە نییە، دواتریش ئێمە لەقیمەی ناڕێكیدا لەنێوان هەمووماندا شتی هاوبەشمان هەبووە، لەیەك سەنگەر شەڕی داعشمان كردووەو حكومەتی هەرێمی هاوبەشمان هەبووەو لەپەرلەمان لەژێر یەك سەقف كۆبوونەوەمان كردووە». هاوڵاتی: جارێكی تر ئەوە رووناداتەوە پارتی و یەكێتی بەدوو وەفدی جیا بچن بۆ بەغدادو بەسەر دوو بەرەدا دابەش ببن؟ سەعدی ئەحمەد پیرە: «یەكێتی هیچ شتێكی لەگەڵ چوارچێوەی هەماهەنگی ئیمزا نەكرد، پارتی لەگەڵ سەدرو لەگەڵ سوننەكان رێككەوتنی ئیمزا كردبوو ئەوە زۆر فەرقی هەیە، بەڵام یەكێتی بەدەست خۆی نەبوو، ئەو مەوقیعەی كەهەوڵدرا پەرلەمان كۆببێتەوە بەبی یەكێتی و لایەنە سیاسییەكانی دیكە، لەكورددا بەس پارتی و لەسوننە بەس حەلبوسی و خەمیس خەنجەرو لەشیعەكانیش بەس رەوتی سەدری، باقییەكەی دیكە بۆ ئۆپۆزسیۆن، ئەوە ناچاری كردین كە بەیەكەوە دانیشین ئەگینا شتێكی بەرنامە بۆداڕێژراو نەبوو». «حاڵی حازر یەكێتی و پارتی دوو وەرەقەیان هەیە، بەڵام هەردوولا زۆریان حەز لێیە كەوەرەقەی هاوبەش هەبێت و هەوڵی ئەوە دەدرێت كە لەڕێگای ئەو گفتوگۆیانەی كەبەردەوام دەكرێن وەكو ئەو گفتوگۆیەی لەپیرمام کرا لەنێوان كاك مەسعود و كاك بافڵ ئەو جۆرە گفتوگۆیانە بەردەوام دەبن، گەیشتنە ئەنجام ئەوكاتە وەرەقەی هاوبەشیش دەبێت و یەكڕیزی لایەنەكانی دیكەش دەبێت، نەگەیشتنە ئەنجام دەبێت بەردەوام بن تادەگەنە ئەنجام، بەڵام هەرگیزی تێدا نییە». هاوڵاتی: تۆ گەشبینی بەوەی پارتی و یەكێتی رێكبكەون؟ سەعدی ئەحمەد پیرە: «بەڵێ یەكێتی و پارتی رێكدەكەون». هاوڵاتی: ئایا پارتی و یەكێتی سەبارەت بەپۆستی پارێزگاری كەركوك گفتوگۆیان كردووە؟ سەعدی ئەحمەد پیرە: «دەبێت كورد بەیەكەوە هەوڵبدەن پۆستی پارێزگاری كەركوك بەدەستبهێنن و ئەو بۆچوونانەی كە لەوەوپێش باسكراوە بۆچوونی خراپ و نەزۆكن».
سەعدی پیرە: یەکێتی و پارتی لەسەر پۆستی سەرۆککۆمار نەگەیشتوونەتە ڕێککەوتن هاوڵاتی سەعدی ئەحمەد پیرە ئەندامی مەكتەبی سیاسی یەكێتی نیشتمانی كوردستان لەچاوپێكەوتنێكیدا لەگەڵ هاوڵاتی رایگەیاند: «كێشەكان لەنێوانی یەكێتی و پارتی چارەسەر نەبوون و نەگەیشتووینەتە ئەنجامێك كەبتوانرێت ئێمە لەبەغداد بەیەك پلاتفۆڕم و یەك بەرنامەی هاوبەش بەشداری بكەین». دەربارەی ئەوەی ئایا پارتی دیموكراتی كوردستان و یەكێتی نیشتمانی كوردستان رێككەوتوون بەیەك وەفد بچن بۆ بەغداد؟ سەعدی ئەحمەد پیرە دەڵێت: نەخێر، چونكە دوو بەرنامەی جیایان پێشكەشكردووەو هەریەكەو بەرنامەی خۆی پێشكەشكردووەو تائێستا پڕۆژەی هاوبەشیان نییە. دەربارەی ئەو دەنگۆیانەی باس لەڕێككەوتنی یەكێتی و پارتی دەكرێت لەسەر پۆستی سەرۆك كۆمار، تا چەندێک ئەمە راستە، سەعدی ئەحمەد پیرە دەڵێت: «تائێستا ناتوانین پشتڕاستی بكەینەوە كە رێككەوتن كراوە، یەكێتی و پارتی هێشتا لەو بارەیەوە نەگەیشتوونەتە ریككەوتن». لەکاتەکانی داهاتوودا دەقی تەواوی چاوپێکەوتنەکە لەماڵپەڕو پەیجی هاوڵاتی دادەنرێت.
.jpg)
.jpg)
