رژێمی سوریا رایگەیاند لە کۆبونەوەى مۆسکۆ کۆتایی بە بابەتی کشانەوەى تەواوەتیی تورکیا لە سوریا هێناوە و شەڕڤانانی رۆژئاوای کوردستان ئۆپەرسیۆنێکی دیکەیان دژی داعش دەست پێکر. رۆژنامەیەکی سەر بە رژێمى سوریا لە دیمەشق ئاشکراى دەکات کە کۆبونەوەى مۆسکۆ لە نێوان وەزیرانى بەرگریى تورکیا و رژێمى سوریا لەژێر چاودێریی روسیا پرسى کشانەوەى تورکیا لە سوریا بە تەواوەتى یەکلایی بوەتەوە. رۆژنامەى ئەلوەتەن، لە زارى سەرچاوەیەکى ئاگادار لە کۆبونەوەکەی مۆسکۆ کە ناوى ئاشکرا نەکردوە، بڵاوی کردوەتەوە؛ لە کۆبونەوەى مۆسکۆ ئەنقەرە رازىی بوە کە بە تەواوەتى هێزەکانى لە سوریا بکشێنێتەوە و گەیشتونەتە ئەو بڕیارەی کە ئەو دو وڵاتە رێگەى (ئێم فۆڕ) بە تەواوەتى بکەنەوە. ئاماژە بۆ ئەوەشکراوە کە هەر لە کۆبونەوەکەدا تورکیا جەختى لە رێزگرتن لە یەکپارچەیی خاکى سوریا کردوەتەوە و وتویەتى کە پارتى کرێکارانى کوردستان (پەکەکە) مەترسین لەسەر ئاسایشى ئەنقەرە و دیمەشق. رۆژى چوارشەممە، 28ى کانونى یەکەمى 2022، هەریەکە لە وەزیرى بەرگریی روسیا و تورکیا و رژێمى سوریا لە مۆسکۆ کۆبونەوە و لە کۆبونەوەکە داباس لە چارەسەریی پرسەکانی نێوان سێ وڵاتەکە و ئاوارەکانى سوریا و روبەڕبونەوەى تیرۆر کرایەوە. لە لایەکی دیکەوە سێ رۆژە هێزەکانی سوریای دیموکرات؛ هەسەدە، بەهاوکاریی هێزەکانی هاوپەیمان ئۆپراسیۆنێکیان بەناوی (بروسکەی جەزیرە) لە دژی داعش دەستی پێکردوە. فەرهاد شامی بەرپرسی ناوەندی راگەیاندنی هێزەکانی سوریای دیموکرات (هەسەدە) ئاماژەی بەوەکرد، داعش پلانی دانەبو لەسەری ساڵی نوێ هێرشێکی خوێناویی لە هەرێمی جەزیرە و قامیشلۆ ئەنجام بدات ویستویانە شاری دێرک لە رۆژئاوای کوردستان هاوشێوەی رەققە بکاتە پایتەختی خۆیان. ئەو وتویەتی هێزەکانی هەسەدە ئەو پلانەی داعشیان تێکشکاندوە و چەندین چەکداری ئەو رێکخراوەیە لە رۆژئاوای کوردستان دەستگیر کراون.
هاوڵاتی پۆلیسی سلێمانی رایگەیاند، ١٦ کەس لەسەر دۆسیەی دەستدرێژیکردنە سەر کچێک لە گەڕەکی هوانەی شاری سلێمانی دەستگیرکراون و دەشڵێت، " سەرجەمیان دانیان بە تاوانەکانیادا ناوە." گوتەبێژی پۆلیسی سلێمانی گوتی، ئەوانەی دەستدرێژییان کرابووەسەر، سێ كچ بوون، بەڵام یەکێک لە کچەکان کە تەمەنی 17 ساڵە، لە ڤیدیۆکاندا دەرکەوتووە و ئەو تۆمەتبارانەی کە دەستگیرکراون، سێ کەس لەوان خۆیان ڤیدیۆکەیان تۆمارکردووە و بڵاویانکردووەتەوە. ئەوەشی خستەڕوو، سەرجەم تۆمەتباران خەڵکی سلێمانین و بەشێک لەوانەی ڤیدیۆی رووداوەکەیان لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان بڵاوکردووتەوە دەستگیرکراون و دەست بەسەر چەند چەکێکی سادەی ناوی گیرفانیش گیراوە. باسی لەوەشکرد، داواکری گشتی بڕیار لەسەر سزای تۆمەتبارەکان دەدات. سەرکەوت ئەحمەد وتەبێژی پۆلیسی سلێمانی ئاماژەی بەوەشدا، دەبوو بەرێوەبەرایەتی هاتووچۆی سلێمانی لەرێگەی نووسراوێکەوە سەبارەت بە جموجۆڵی ئەو شوێنە ئاگاداری بنکەی پۆلیسی سلێمانیان بکردایەتەوە و دەشڵێت، "ئەگەر هاتووچۆ ئاگاداری بناردایە ئێمە رێگریمان لەو جموجۆڵانە دەکرد کە لەو ناوچەیە ئەنجامدراون."
رێکخراوێکی مافەکانی مرۆڤ ئاشکرای دەکات لە ماوەی ساڵێکدا زیاتر لە 50 کەس لە رۆژهەڵاتی کوردستان لەسێدارەدراون و نزیکەی 130 کەسیش لە ناڕەزایەتییەکانی ئەو بەشە لە کوردستان کوژراون. ناوەندی هەنگاو بۆ مافەکانی مرۆڤ بڵاوی کردەوە؛ لە ئەمساڵدا 52 کەس لە رۆژهەڵاتی کوردستان بە تۆمەتی جیاواز لەسێدارەدراون و هاوکات 46 کۆڵبەریش بە گوللـەی هێزە ئەمنییەکان کوژراون. بە پێی ئەو ئامارانەی هەنگاو بڵاوی کردونەتەوە لە ماوەی ساڵی 2022 لانیکەم 128 کەس لە لایەن هێزە ئەمنی و سەربازییەکانی ئێران لە رۆژهەڵاتی کوردستان کوژراون کە زۆرینەیان لە ناڕەزایەتییەکاندا کراونەتە ئامانج. لەو ئامارانەدا ئاماژە بەوە کراوە لە 105 رۆژی ناڕەزایەتییەکان زیاتر لە سێ هەزارکەس لە رۆژهەڵاتی کوردستان برینداربون. هەنگاو ئاشکراشی کردوە 19 زیندانیی کورد لە ساڵێکدا گیانیان لەدەستداوە و 12 بەندکراویش بە ئەشکەنجە کوژراون و پێنج زیندانیش بەهۆی نەبونی چارەسەری پزیشکی لە زیندانەکان گیانیان لەدەستداوە. هەر ئەم ساڵ زیاتر لە شەش کاسبکاری رۆژهەڵاتی کوردستان بەهۆی تەقینەوەی مین لە سنورەکان گیانیان لەدەستداوە و 31 کەسی دیکەش بەهۆی تەقینەوەی مین و پاشماوەکانی جەنگی ئێران و عێراق بونەتە قوربانیی و ژمارەیەکیان کەمئەندام بون. لەماوەی ساڵی 2022دا 237 کچ و ژن لە رۆژهەڵاتی کوردستان لە لایەن هێزە ئەمنییەکانی ئێرانەوە دەستبەسەر کراون کە 201 کەسیان لە ماوەی 105 رۆژی ناڕەزایەتییەکاندا بە تۆمەتی هاندان و بەشداریی لە ناڕەزایەتییەکان دەستگیر کراون. لە ئامارەکانی ناوەندی هەنگاودا هاتوە لە ماوەی 12 مانگی 2022 زیاتر لە 155 چالاکوانی رۆژهەڵات سەرجەمیان سزای 323 ساڵیان زیندانیی بەسەردا سەپێنراوە. بڵاوبونەوەی ئەو ئامارانە لە کاتێکدایە نزیکەی چوار مانگە دوای مەرگی ژینا ئەمنیی ناڕەزایەتیی و خۆپیشاندان لە رۆژهەڵاتی کوردستان بەردەوامە و زیاتر لە حەوت هەزارکەس لەو بەشەی کوردستان لە ناڕەزایەتییەکاندا دەستگیر کراو.
پارێزگاری پارێزگای سێرتی باکوری کوردستان هەموو جۆرە چالاکی و خۆپیشاندانێکی بۆ ماوەی ١٥ رۆژ لەو پارێزگایە قەدەغەکرد. لە کاتێکدا کە ئەمڕۆ ساڵی ٢٠٢٢ کۆتایی دێت و بەبۆنەی سەری ساڵی نوێوە جیهان ئاهەنگ دەگێڕێت، پارێزگاری پارێزگای سێرتی باکوری کوردستان هەموو جۆرە چالاکی و خۆپیشاندانێکی لە کاتژمیر ١٢ی ئەمشەوە تاوەکو ١٥ رۆژی دیکە قەدەغەکرد. پارێزگاری سێرت لەم بارەیەوە راگەیەندراوێکی بڵاوکردەوە و دەڵێت، قەدەغەکردنی خۆپیشاندان و چالاکیەکان بۆ ئەوەیە کە ئاسایشی خەڵکی پارێزگاکە پارێزراو بێت. ئەوەش لە کاتێکدایە کە هەموو ساڵێک دەزگا و رێکخراوە مەدەنیەکان و پارتە کوردیەکان، لە کۆتایی ساڵدا کۆنفڕانسی رۆژنامەوانی ئەنجام دەدەن و تێیدا ئامار و داتای نوێ لەبارەی کاروچالاکی و پێشێلکاریەکانی ساڵی رابردوو دەخەنەڕوو.
هاوڵاتی فەرماندەیی ناوەندی سوپای ئەمەریکا ڕۆژی هەینی ڕایگەیاند، نزیکەی 700 چەتەی داعش لە سوریا و عێراق لە 313 ئۆپەراسیۆندا لە ساڵی 2022 کوژراون. جەین میشێل کوریلا، فەرماندەی ناوەندی سوپای ئەمەریکا ڕایگەیاند، زۆربەی ئۆپەراسیۆنەکان بە هاوکاری هێزە کوردییەکان و بە پشتیوانی ئەمەریکا و هێزەکانی سوریای دیموکرات و هێزە ئەمنییەکانی عێراق ئەنجامدراون هاوکات سوپای ئەمەریکا لە 108 ئۆپراسیۆنی هاوبەش و 14 ئۆپەراسیۆنی یەکلایەنەی سوریادا بەشدار بووە و لەو چوارچێوەیەدا 466 چەتەی داعش کوژراون. وتیشی، لە ١٩١ ئۆپەراسیۆنی هاوبەش لەگەڵ عێراق دا لە عێراق بەلایەنی کەمەوە 220 چەتەی داعش کوژراون. ئەوەشی ڕونکردەوە ،" لەماوەی ساڵی ڕابردوودا هێزە ئەمنییەکانی عێراق توانایان نیشاندا بۆ بەردەوامبوون لە ئۆپەراسیۆنەکان بۆ لەناوبردنی داعش و بە توندی بەدوای گروپی تیرۆردا لە عێراق گەڕاون و لەناویان بردون بۆ و باشترکردنی ئاسایش وسەقامگیری عێراق". ئەو فەرماندەیە ئاماژەی بەوەشدا "لە سوریا هێزەکانی سوریای دیموکرات بەردەوامن لە پیشاندانی ئیرادە و کارامەیی و توانا بۆنە هێشتنی چەتەکانی داعش و لەناوبردنیان " . باسی لەوەشکرد، زیاتر لە 10 هەزار چەتەی داعش لە بنکەکانی دەستبەسەرکردن لە سەرتاسەری سوریا ماونەتەوە و 20 هەزاریش لە عێراق دەستبەسەر کراون. جێگەیباسە ٢٦ی ئەم مانگەش، تیرۆریستانی داعش هێرشیان کردبووە سەر ناوەندی ئاسایشی رەقە و بەوهۆیەوە، سێ ئەندامی ئاسایشی و سێ شەڕڤانی هەسەدە شەهید بوون.
هاوڵاتی لە جەژنی کریسمس دا لە نەخۆشخانەی تیوکسبێری بەریتانیا هەرساڵێک ئاژەڵێکی جیاواز دەبەنە سەردانی نەخۆشەکان. نەخۆشخانەی تیوکسبێری کە نەخۆشخانەیەکی تایبەت بە بەساڵاچوانە،هەموو ساڵێک وەک نەریتێک ئاژەڵەکان دەبرێنە سەردانی نەخۆشەکان. ئەمساڵ دوو پەنگوینی پیرۆ کە ناویان پرینگڵ و ویجتە، هێنرانە نەخۆشخانەکە وبەسەر نەخۆشەکاندا گەڕێندران.
هاوسەرۆکی ئەنجومەنی جێبەجێکاری خۆبەڕێوبەریی باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا لەسەر کۆبوونەوەی سووریا، تورکیا و ڕووسیا هۆشداری دەداتە دیمەشق دەڵێت، بە هاوکاریکردنی دەوڵەتی داگیرکەری تورک دژی ئیدارەی خۆبەڕێوبەریی “هەڵەیەکی مێژوویی دەکات”. لە چوارچێوەی هەوڵەکانی ڕووسیا بۆ ئاساییکردنەوەی پەیوەندییەکانی دەوڵەتی تورک و حکومەتی سووریا، ڕۆژی ٢٨ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٢ وەزیرانی بەرگریی و سەرۆکی دەزگا هەواڵگرییەکانی سووریا و تورکیا و ڕووسیا لە مۆسکۆی پایتەختی ڕووسیا کۆبوونەوە. حەسەن کۆچەر، هاوسەرۆکی ئەنجومەنی جێبەجێکاری ئیدارەی خۆبەڕێوبەریی باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا ڕایگەیاند: ڕێککەوتنەکانی ئەم دواییەی نێوان حکومەتی دیمەشق و ڕژێمی تورکیا، سووریا دەکاتە تۆنێلێکی تاریک. کۆچەر لە لێدوانێکدا بۆ ئاژانسی هاوارنیوز ئەوەشی وتووە:”دەوڵەتی داگیرکەری تورک ئامانجی داگیرکردنی خاکی سووریایە لەسەر حسابی خەڵکی باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا، هەروەک ئەوەی لەگەڵ لیوا سکەندەرۆن و عەنتاب کردی”. هۆشداریشیدا لەوەی، ڕێککەوتنی ئەمدواییەی نێوان سووریا و تورکیا بە سپۆنسەری ڕووسیا، دەبێتە هۆی دابەشبوونی سووریا. جەختیشیکردەوە:”خەڵکی ناوچەکە بەرخۆدان دەکەن و ئەو ڕێککەوتنانە ڕەتدەکەنەوە، ئەگەر دەوڵەتی داگیرکەری تورک هێرش بکاتە سەر باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا و بڕیاری ئەم هێرشە لە کۆبوونەوەی سێ قۆڵیدا بدرێت، ئەوە هەڵەیەکی مێژووییە کە حکومەتی دیمەشق دەیکات”. کۆچەر داوای لە هاوپەیمانی نێودەوڵەتی و ڕووسیا کرد، کە هاوکار نەبن لە کۆمەڵکوژییەکانی دەوڵەتی داگیرکەری تورک دژی باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا. هاوسەرۆکی ئەنجومەنی جێبەجێکاری خۆبەڕێوبەریی باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا ئەوەشی خستەڕوو، کە چارەسەری قەیرانی سوریا لە جێبەجێکردنی سیستەمێکی لامەرکەزیدایە لە سەرتاسەری خاکی سووریا و وتی:”دەبێت بەرهەمە سروشتییەکانی سووریا بە شێوەیەکی دادپەروەرانە بەسەر خەڵکی سووریادا دابەشبکرێت، سەرچاوە ژێر زەوینییەکانی باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا تەنها موڵکی خەڵکی ئەم ناوچەیە نییە، بەڵکو موڵکی هەموو سوورییەکانە”. وتیشی:”ئەم جۆرە چارەسەرانە قەیرانە ئابووری و کۆمەڵایەتییەکانی سووریا چارەسەر دەکرێت، داواش لە حکومەتی دیمەشق دەکەم، لەگەڵ خەڵکی ناوچەکە بگەنە ڕێککەوتن”.
.jpg)
هاوڵاتی وتهبێژی فەرماندەی هێزه چهكدارهكانی عێراق ئهمڕۆ پێنجشهممه رایگهیاند، له ئۆپراسیۆنێكی هاوبهشدا، هێزه ئاسمانییهكانی عێراق توانرا شهش چهكداری داعش كوژران و "له بۆسهیهكی سهربازیشدا لهچهند پارێزگایهكی دیكه 11 چهكداری داعش دهستگیركران". ئەمڕۆ پێنجشەممە، 29ى کانوونى یەکەمى 2022، لیوا یەحیا رەسووڵ، گوتەبێژى فەرماندەى گشتیى هێزە چەکدارەکانى عێراق لە راگەیێندراوێکدا ئاماژەى بەوە دا، " هێزه ئهمنییهكانمان به پشتبهستن به زانیارییهكانی بهڕێوهبهرایهتی دهزگای ههواڵگری و به ههماههنگی لهگهڵ فهرماندهیی ئۆپهراسیۆنه هاوبهشهكانی دیاله ئۆپراسیۆنێكی هاوبهش دژ به چهكدارانی داعش له چهند سنورێكی پارێزگاكه ئهنجامدرا". وتیشی، "ئەو دوو مۆڵگەیەى داعش بۆردوومانکران و هێزەکانى ئۆپەراسیۆنە هاوبەشەکانى دیالە چوونەتە ئەو شوێنانەى بۆردوومانکراون و تەرمى پێنج چەکدارى داعشیان دۆزیوەتەوە و چەکدارێکى دیکەى داعشیان کوشتووە". باسی لەوەشکرد،"بهڕێوهبهرایهتی ههواڵگری سهربازی له ئهنجامی لێكۆڵینهوه و بهدواداچونهكانیانهوه توانیویانه له رێگهی دانانی كهمینی سهربازییهوه له ههریهكه له پارێزگاكانی سهڵاحهدین، نهینهوا، ئهنبار، كهركوك و میسان 11 چهكداری داعش دهستگیربكهن كه لهلایهن دادگاوه بههۆی ئهنجامدانی كردهوهی تیرۆریستیهوه داواكراو بون". ئەمەشلەکاتێکدایە دوێنێ هێزه ئاسمانییهكانی عێراق ئۆپراسۆنێكی تایبهتیان دژ به چهكدارانی داعش ئهنجامداو لە ئەنجامیشدا 10 چهكداری داعش كوژران.
ئەمڕۆ 104 رۆژە ناڕەزاییەتییەکان بەردەوامە و رێوڕەسمی چلەی مەرگی حەوت کوژراوی رۆژهەڵاتی کوردستان و ئەسفەهان و تاران ئەهواز بەڕێوچو، سەرۆک وەزیرانی نوێی ئیسرائیل رایگەیاند؛ کار سەرەکیی حکومەتەکەی گورز وەشاندن دەبێت لە بەرنامە و دامەزراوە ئەتۆمییەکانی ئێران و ئیتاڵیا داوای راگرتنی سێدارە و گۆڕینی هەڵسوکەوتی دەسەڵاتی کۆماری ئیسلامی دەکات. چلەی مەرگی گەنجێکی ناڕەزایەتییەکانی دێولان بەڕێوچو چلەی مەرگی موحسین نیازی یەکێک لە گەنجانی کوژراوی شاری دێولان لە رۆژهەڵاتی کوردستان بەرێوەچو و لە رێوڕەسمەکەشدار وەک ناڕەزایەتییەک بەرامبەر لەسێدراەدان، پەتی سێدارە سوتێنرا. موحسین نیازی تەمەن 32 ساڵ، شاخەوان و وەزشکاری کورد لە رێکەوتی (20/1/2022) بە گوللـەی هێزە ئەمنییەکانی ئێران لە ناڕەزایەتییەکانی شاری دیوڵان کوژا. چلەی کوژراوێکی تاران توندوتیژیی تێکەوت لە تاران چلەی مەرگی حەمیدڕەزا روحی، یەکێک لە کوژراوانی ناڕەزایەتییەکانی ئەو شارە بە بەشداریی جەماوەرێکی بەرچاو لە گۆڕستانی (بەهەشتی زەهرا) بەڕێوچو و لە رێوڕەسمەکەشدا دروشم دژی دەسەڵات وترایەوە و هێزە ئەمنییەکانیش هێرشیان کردە سەر بەشداربوان. حەمیدڕەزا روحی تەمەن 19 ساڵ لە ناوچەی (شەهرێ زیبا)ی تارانی پایتەختی ئێران بە گولـلەی هێزە ئەمنییەکان پێکرا و گیانی لەدەستدا. هاوکات لە شاری ماڵێ میر(ئیزە) لە پارێزگای خوزستان کە دانیشتوانی لە پێکهاتەی لوڕ-ن بە بەشداریی خەڵکێکی زۆر چلەی مەرگی میلادی سەعیدیان و سپێهر مەقسودی تەمەن 14 ساڵ بەڕێوچو و دروشم دژی دەسەڵات و هێزە ئەمنییەکانی ئێران وترایەوە. لە شاری ئەسفەهان بە بەشداریی ژمارەیەکی زۆر لە خەڵکی شارەکە چلەی مەرگی عەلی عەباسی، یەکێک لە کوژراوانی ناڕەزایەتییەکان بەرێوچو. لە شاری مەرودەشت-ی پارێزگای فارس چلەی مەرگی ئارمان عەبادی بەڕێوچو و لە شاری ئەهواز لە باشوری ئێران کە دانیشتوانی لە نەتەوەی عەرەب-ن چلەی عاتیفە نێعمانی یەکێک لە کوژراوانی ناڕەزایەتییەکانی ئەو شارە بەرێوچو ئەو خانمە 37 ساڵ تەمەنە دوای دەستگیرکردنی لە لایەن هێزە ئەمنییەکانەوە لە ژێر ئەشکەنجەدا کوژرا. خانمێکی کورد بە تۆمەتی بێڕێزیی بە خامنەیی سزای 65 مانگ زیندانیی بەسەردا سەپێنرا موژگان کاوسی، نوسەر و چاکوانی سیاسیی کورد کە پێشتر تۆمەتی هەوڵدان دژی کۆماری ئیسلامی و هاندان بۆ جەنگ و تێکدانی ئاسایشی ئێرانی دراوبوە پاڵ سزای 65 مانگ زیندانیی بەسەردا سەپێنرا. ئەو خانمە کوردەی نیشتەجێی پارێزگای مازەندەران لە باکوری ئێران لە دانیشتنی دادگادا ئەستۆ پاکیی سەلمێنرا و مەترسیی لەسێدراەدانی لەسەر نەماوە بەڵام دادگا بە تۆمەتی بێڕێزیی بە عەلی خامنەیی، رێبەری کۆماری ئیسلامی ئێران سزای زیندانیی بەسەردا سەپێنرا. ئیتاڵیا بەهۆیی لەسێدارەدانی خۆپیشاندەران هۆشداریی دەداتە ئێران جیۆرجا میلۆنی، سەرۆک وەزیرانی ئیتاڵیا، رۆژی پێنجشەممە لە دوایین کۆنگرەی رۆژنامەوانیی ساڵی 2022 رایگەیاند؛ ئەوەی ئێستا لە لایەن دەسەڵاتی ئێران بەرامبەر بە خەڵک و خۆپیشاندەران دەکرێت بۆ رۆما قبوڵکراو نییە و چیتر لە بەرامبەر ئەو دۆخەدا دان بەخۆماندا ناگرین. میلۆنی وتی: ئەگەر دەسەڵاتی کۆماری ئیسلامی ئێران، هەڵسوکەوتی خۆی نەگۆڕێت ئەوا ئیتاڵیا و وڵاتانی هاوپەیمانی سزای توند و کاریگەری دژی ئەو دەسەڵاتە دەسەپێنن. لێدوانەکانی میلۆنی لە کاتێکدایە رۆژی چوار شەممە باڵیۆزۆی ئێران لە رۆما بانگهێشتی وەزارەتی دەرەوەی ئیتاڵیا کرا و پێی راگەیەنرا دەبێت بە زوترین کات سزای سێدراە و ئەشکەنجەی دەستگیرکراوانی ناڕەزایەتییەکان لەو وڵاتە راگیرێت. ئێران لە دوای مەرگی ژینا ئەمینی و کاردانەوەکانی دوو دەستگیرکراوی ناڕەزایەتییەکانی لە مەشهەد و تاران لەسێدارە داوە و سزای سێدارەش لانیکەم 100 کەس دەگرێتەوە و 59 کەسیش کە 15 گەنجی کورد لە رۆژهەڵاتی کوردستان و تاران و کەرەج مەترسیی لەسێدراەدانیان لەسەرە. حکومەتی نوێی ئیسرائیل هەڕەشە لە ئێران دەکات بێنیامین نەتانیاهۆ، سەرۆک وەزیرانی نوێی ئیسرائیل ئەمڕۆ لەگەڵ پێشکەشکردنی ناوی ئەندامانی کابینەکەی لە پەرلەمانی وڵاتەکەی (کنێست) رایگەیاند؛ کاری سەرەکیی حکومەتەکەی بەرەنگابونەوەی ئێران و بەرنامە ئەتۆمییەکەی دەبێت. هەناردەی ئێران بۆ چین کەمترین ئاستی 20 ساڵی رابردو تۆمار دەکات گومگرگی وڵاتی چین بڵاوی کردوەتەوە ؛هاوردەی کاڵای ئێران بۆ وڵاتەکەی لە مانگی رابردودا 326 ملیۆن دۆلار بوە لە کاتێکدا پێشتر ئێران مانگانە بە بڕی زیاتر لە 600 ملیۆن دۆلار کاڵای بۆ چین ناردوە. بەهۆی بەرزبونەوەی بەهای دۆلار ژمارەیەک بازاڕ و شوێنی ئاڵوگۆڕی دراو لە تارانی پایتەختی ئێران لە لایەن کاسبکارانەوە وەک ناڕەزایەتییەک داخران. زیاتر لە سێ مانگە دابەزینی بەهای تەمەن بەردەوامە و تەنها لە یەک ساڵدا تمەن 70٪ی بەهاکەی بەرامبەر دراوی دۆلار لەدەستداوە. بەهای مۆبایلی (ئایفۆن 13) لە ئێران گەیشتە 100 ملیۆن تمەن بەهۆی بەرزبونەوەی بەهای هەر دۆلارێک بۆ زیاتر لە 44 هەزار و 400 تمەن، حکومەتی ئێران دەیەوێت فرۆشتنی مۆبایلی گرانبەها لە وڵاتەکەی قەدەغە بکات چونکە نرخی مۆبایلێکی جۆری (ئایفۆن13 )ی پرۆماکس ئەمڕۆ پێنجشەممە لەو وڵاتە گەیشتە 100 ملیۆن تمەن ئەوەش لە کاتێکدایە داهات و حەقدەستی مانگانەی کرێکارێک لەو وڵاتە ناگاتە حەوت ملیۆن تمەن.
هاوڵاتی وەزیری بەرگری فەڕەنسا، سیابستیان لیکۆرنۆ لەگەشتەکەیدا بۆ ئۆکرانیا پشتگیری فەڕەنسای بۆ ئۆکرانیەکان دووپاتکردەوە، لەگەڵ ئەوەشدا هاوکاریەکان کە لەنێویاندا پێدانی ٢٠٠ ملیۆن یۆرۆیە، بەردەوام دەبن بۆ ئۆکرانیا. وەزیری بەرگری فەڕەنسا، دوای گەشتەکەی بۆ پۆڵەندا سەردانی ئۆکرانیای کرد وچاوی بە ئۆلێکسی ڕێزنیکۆڤ، وەزیری بەرگری ئۆکرانیا کەوت و باسیان لە هاوکاری وپشتگیریەکانی فەڕەنسا بۆ ئۆکرانیا کرد؛ سیاستیان لیکۆرنۆ ئاماژەی بەوەدا کە ٢٠٠ ملیۆن یۆرۆ و کەلوپەلی سەربازی دەدەن بە ئۆکرانیا. وەزیری بەرگری ئۆکرانیا، باسی لەوە کردووە کە فەڕەنسا لەزووترین کاتدا دەست ئەکات بە مەشقپێکردنی سەربازەکانی ئۆکرانیا، هەروەها باس لەوە دەکرێت کە لەداهاتوودا فەڕەنسا سیستەمێیکی نوێی ئاسمانی بدات بە ئۆکرانیا، بەڵام لەو بارەیەوە هیچ زانیاریەک و وردەکاریەک نەخراوەتە ڕوو. لەگەڵ ئەوەشدا هەریەک لە وەزیرانی بەرگری ئۆکرانیا وفەڕەنسا باسیان لە سیستەمی مامبای ئاسمانی کردووە کە درووستکراوی فەڕەنسا وئیتاڵیایە، کە هاوشێوەی سیستەمی بەرگری ئاسمانی پاتریۆتی ئەمریکایە. لەبارەی هاوکاریەکانی فەڕەنسا بە ئۆکرانیا، ئۆفیسی وەزیری بەرگری فەڕەنسا بە دەزگای هەواڵی ئاسۆشیەیتد پرسێسی ڕاگەیاندووە کە لەسەرەتا مەشق بەسەربازە ئۆکرانیەکان دەکەن دواتر سیستەمیی بەرگری ئاسمانیان ئبۆ دەنێرن؛ هاوکات باسیشی لەوە کردووە کە ئێستا سیستەمی بەرگری ئاسمانی کرۆتاڵی لە ئۆکرانیا بەکارخراوە وکاری پێئەکرێت. ئەم سەردانەی وەزیری بەرگری فەڕەنسا لەکاتێکدایە کە ئۆکرانیەکان بەهۆی هەوڵەکانی ئیمانوێل ماکرۆنی سەرۆکی فەڕەنسا بۆ کۆتایهێنان بە جەنگی ڕووسیا- ئۆکرانیا گومانیان لە هاوکاری وپاڵپشتی فەڕەنسا هەبوو، لەکاتێکدا فەڕەنسا هەر لەسەرەتای جەنگەکەوە بەردەوام هاوکاری سەربازی ئۆکرانیای کردووە.
هاوڵاتی فەرماندەیی گشتی هێزەکانی ئاسایشی ناوخۆی رۆژئاوای کوردستان رایگەیاند، لە هێرشەکەی ئەمڕۆی داعشدا بۆسەر ئۆتۆمبێڵێکی هێزەکانیاندا ئەندامێکی ئاسایش شەهید بووە و دوو ئەندامی ئاسایشیش بریندار بوون. فەرماندەیی گشتی هێزەکانی ئاسایشی ناوخۆی رۆژئاوای کوردستان دەڵێت، هێزەکانیان لەدژی تیرۆریستانی داعش لە رەقە دەستیان بە ئۆپراسیۆنێکی فراوان کردووە و بۆیەش بەم هێرشانە دەیانەوێت، رێگری لە ئۆراسیۆنەکەیان بکەن. ئاسایشی رۆژئاوای کوردستان ئاماژەی بەوەشکردووە، ئەم جۆرە هێرشانە ناتوانن، هەوڵەکانیان بۆ لەناوبردنی شانە شاراوەکانی داعش شکست پێبهێنن. ٢٦ی ئەم مانگەش، تیرۆریستانی داعش هێرشیان کردبووە سەر ناوەندی ئاسایشی رەقە و بەوهۆیەوە، سێ ئەندامی ئاسایشی و سێ شەڕڤانی هەسەدە شەهید بوون.
هاوڵاتی هەپەگە ڕایگەیاند، لە چالاکییەکانی گەریلاکاندا سێ سەربازی تورک کوژران و سوپای تورکیش ٢٠ جار بە چەکی کیمیایی هێرشی کردەسەر سەنگەرەکانی گەریلا. ئەمڕۆ ناوەندی ڕاگەیاندن و چاپەمەنیی هێزەکانی پاراستنی گەل-هەپەگە ڕاگەیەندراوێکی لەبارەی چالاکیی گەریلاکان بڵاوکردەوە، کە دوێنێ ٢٨ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٢ لە ناوچەی زاپی باشووری کوردستان ئەنجامیانداوە. بەپێی ڕاگەیەندراوەکە، لە ئەنجامی چالاکی گەریلاکاندا لانیکەم سێ سەربازی تورک کوژراون. هاوکات،" سوپای تورکی داگیرکەری تورک دوێنێ ٢٠ جار بە چەکی کیمیایی، چوار جار بە فڕۆکەی جەنگیی و دەیان جاریش بە کاتیوشا و چەکی قورس سەنگەرەکانی بەرخودانی گەریلای بۆردوومان و تۆپباران کردووە".
هاوڵاتی سهركردهیهكی چوارچێوهی ههماههنگی رایگهیاند، بههای دۆلار له بازاڕهكانی عێراق پێش كۆتاییاتنی ساڵی 2022 ئاسایی دهبێتهوه، لهئێستاشدا پێشنیاز ههیه بۆئهوهی بههای 100 دۆلار بۆ 130 ههزار دیناری عێراقی كهمبكرێتهوه. ئەمرۆ پێنجشەممە، توركی عهتبی سهركرده له چوارچێوهی ههماههنگی بە میدیا ناوخۆییەکانی رایگهیاند، بههای دۆلار له بازاڕهكانی عێراق پێش كۆتاییاتنی ساڵی ٢٠٢٢ دهگهڕێتهوه دۆخی ئاسایی خۆی. وتیشی، بههای دۆلار ئهگهر نهگهڕێتهوه دۆخی ئاسایی خۆی، به بهرزی دهمێنێتهوه، بهوهش فشار لهسهر بازاڕهكان دروستدهكات، بهتایبهتی نرخی كهرهستهی سهرهتایی هاوڵاتیان به خۆراكیشهوه. ئەوەشی خستەڕوو، له ئێستادا پێشنیازێک دهخرێتهڕوو سهبارهت به كهمكردنهوهی بههای ١٠٠ دۆلار بۆ ١٣٠ یاخود ١٤٠ ههزار دینار به مهبهستی دروستكردنی هاوسهنگییهك له بازاڕهكاندا كه پاڵ به دابهزاندنی نرخێكی گونجاوهوه بنێت. ئهوهش لهكاتێكدایه لهچهند رۆژی رابردودا بههای دۆلار بهرامبهر به دیناری عێراقی بهرزبونهوهی بهرچاوی بهخۆوه بینی و بههای 100 دۆلار گهیشته 160 ههزار دینار، بهڵام دواتر بهگرتنهبهری چهند رێوشوێنێك لهوانهش زیادكردنی سهرچاوهكانی فرۆشتنی دۆلار لهڕێگهی بانكه ئههلی و حكومیهكانهوه، بههای 100 دۆلار بۆ 152 ههزار دینار دابهزی.
هاوڵاتی یەکێتیی هاوردە و ناردنکارانی هەرێمی کوردستان ئاماری ساڵی 2022ی بڵاوکردەوە و رایگەیاند: "لەمساڵدا بە بەهای زیاتر لە 15 ملیار و 400 ملیۆن دۆلار کاڵا هاوردەی هەرێمی کوردستان کراوە". مستەفا شێخ عەبدولڕەحمان، سەرۆکی یەکێتی هاوردە و ناردنکارانی هەرێمی کوردستان، ئەمڕۆ (پێنجشەممە 29ـی کانوونی یەکەم) لە کۆنفڕانسێکی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند: "ئەمساڵ پێنج هەزار و 204 مۆڵەتی هاوردەکردن لە هەرێمی کوردستان دراوە بە بازرگانان". بەشێک لەو ژمارە و ئامارانەی سەرۆکی یەکێتی هاوردە و ناردنکارانی هەرێمی کوردستان خستییەڕوو: مستەفا شێخ عەبدولڕەحمان رایگەیاند: "لە هەرێمی کوردستان چوار هەزار و 291 کارگە مۆڵەتی کارکردنیان هەیە کە لەو ژمارەیە سێ هەزار و 805 کارگە لە هەولێر و هەزار و 70 کارگە لە سلێمانی و 416 کارگە لە دهۆکن هەروەها لە هەرێمی کوردستان 582 کارگە مۆڵەتی سەرەتاییان وەرگرتووە کە لەو ژمارەیە، 385 کارگە لە هەولێر، 193 کارگە لە سلێمانی و 34 کارگە لە دهۆکن". گوتیشی: "ژمارەی ئەو کارگانەی ئێستا لە هەرێمی کوردستان کاردەکەن، دوو هەزار و 197 کارگەیە و لەو ژمارەیە، هەزار و 346 کارگە لە هەولێر، 552 کارگە لە سلێمانی و 298 کارگە لە دهۆکن". باسی لەوەشکرد،لەکۆی ئەو چوار هەزار و 291 کارگەیەی لە هەرێمی کوردستانن، سێ هەزار و 282 کارگەیان بچووکە، 648 کارگەی مامناوەند و 260 کارگەشیان گەورەن. مستەفا شێخ عەبدولڕەحمان سەبارەت بە بەرهەمی ناوخۆی ڕایگەیاند: هەر بەرهەمێک 25%ـی پێداویستی ناوخۆیی دابینبکات، بەرهەمەکانی پارێزراو دەبێت و هاوردەکردنی هاوشێوەی ئەو بەرهەمە، بەهای گومرگی و باجی زیاتری دەخرێتەسەر، بۆ ئەوەی بەرهەمە ناوخۆییەکە بەردەوام بێت، هەروەها تا ئێستا 150 بەرهەم گەیشتووەتە ئەو ئاستەی 50%ـی پێداویستی ناوخۆی پڕبکاتەوە، نموونە شیرەمەنی، بەروبوومی کشتوکاڵی (بەپێی وەرزەکان)، جوجکی یەکڕۆژە و مریشک و پەلەوەر، پاککەرەوە، کەرەستەی بیناسازی وەک شیش و چیمەنتۆ و خشت. هاوکات لە 65% بۆ 70%ـی بەرهەمی کارگەکان بۆ شارەکانی ناوەڕاست و خوارووی عێراق دەنێردرێن وتیشی، بەرهەمی کارگەکان لەو بوارانەدان: شیش و چیمەنتۆ، کانزا، لە بواری پلاستیک کارگە هەیە کە 260 جۆر پلاستیک بەرهەم دەهێنێت، خۆراک، رستن و چنین، کیمیایی، سلیلۆس، ئامێر، مۆبیلیات، خزمەتگوزاری، پاککەرەوە، دەرمان، زەیتی زەیتون، رۆنی ئۆتۆمبیل. بە گوتەی مستەفا شێخ عەبدولڕەحمان، ئەمساڵ پێنج هەزار و 204 مۆڵەتی هاوردەکردن لە هەرێمی کوردستان دراوە بە بازرگانان و خۆراک لە پلەی یەکەمی ئەو کاڵایانە بووە کە هاوردەی هەرێمی کوردستان کراوە. لەبارەی ئەو کاڵایانەی هاوردەی هەرێمی کوردستان کراون، مستەفا شێخ عەبدولڕەحمان گوتی: "ساڵی 2022 خۆراک بە پلەی یەکەم بووە، بەروبوومی کشتوکاڵی بە پلەی دووەم، ڤێتەرنەری پلەی سێیەم، ئاژەڵی زیندوو پلەی چوارەم، پزیشکی بە پلەی پێنجەم بۆ هەرێمی کوردستان هاوردەکراوە". باسی لە کۆمپانیاکانیش کردوگوتی ، لە هەرێمی کوردستان 31 هەزار و 27 کۆمپانیا تۆمارکراون و بەگوێرەی ئاماری یەکێتیی هاوردە و ناردنکارانی کوردستان، لەو ژمارەیە 27 هەزار و 713 کۆمپانیای خۆماڵین، سێ هەزار و 314 کۆمپانیاش بیانین. لەبارەی رێژەی کۆمپانیا بیانییەکان، سەرۆکی یەکێتیی هاوردە و ناردنکارانی کوردستان رایگەیاند: "تورکیا 44٪ی کۆمپانیا بیانییەکانی هەرێمی کوردستان پێکدەهێنێت و ئێران 10٪، ئەمریکا 6٪، بەریتانیا 5٪، ئوردن 4٪، وڵاتانی ئەوروپی و عەرەبی و چینی و رووسی و وڵاتانی دیکە 31٪ی کۆمپانیا بیانییەکانی هەرێمی کوردستانیان پێکهێناوە".
هاوڵاتی بەدران چیا کورد هاوسەرۆکی فهرمانگهی پەیوەندییەکانی دهرهوهی بهڕێوهبهرایهتی خۆسهری باکور و رۆژهەڵاتی سوریا رایگەیاند، ئامانجی کۆبوونەوەکەی تورکیا و سوریا بە نێوەندگیری روسیا، هێشتنەوەی ئەردۆغان و پارتهكهیهتی لە دەسەڵاتدا پێش هەڵبژاردنەکانی داهاتووی تورکیا و وتی، بەردەوامبوونی ئاکەپە لە دەسەڵاتدا بە واتای بەردەوامی سیاسەتی کوشتن و لەناوبردنی کورد و گەلانی ناوچەکە دێت. بەدران چیا کورد لە لێدوانێکدا بۆ ئاژانسی نورس پرێسی نزیک لە خۆبەڕێوەبەری باکور و رۆژهەڵاتی سوریا ئاماژەی بە ئامانجی کۆبونەوەی دوێنێی تورکیا، سوریا و روسیا لە مۆسکۆ کرد و رایگەیاند، کۆبوونەوەکە زیانێکی گەورە لە هەوڵە نێودەوڵەتییەکان دهدات بۆ بەرەنگاربوونەوەی تیرۆر و گورزێکی گهورهش لە هەر دەستپێشخەرییەکی سیاسی بۆ چارەسەرکردن و سەقامگیری ناوچهكه دهدات. هاوسەرۆکی فهرمانگهی پەیوەندییەکانی دهرهوهی بهڕێوهبهرایهتی خۆسهری باکور و رۆژهەڵاتی سوریا دەشڵێت، ئەو کۆبوونەوانە پەرەدەسەنن بۆ قۆناغێکی نوێی ڕێککەوتن و پلانی دوژمنکارانە لهدژی بەرژەوەندییەکانی گهلی سوریا، هەروەها هەوڵدانه بۆ زیندووکردنەوەی رێککەوتنی ئەدەنە، کە نادادپهروهرییه لهدژی گهلانی ناوچهكه. ئەو کۆبوونەوانە پەرەدەسەنن بۆ قۆناغێکی نوێی ڕێککەوتن و پلانی دوژمنکارانە لهدژی بەرژەوەندییەکانی گهلی سوریا، هەروەها “هەوڵدانه بۆ زیندووکردنەوەی ڕێککەوتنی ئەدەنە، کە نادادپهروهرییه لهدژی گهلانی ناوچهكه”. لەلایەتکی دیکەوە، لە کاتی گەڕانەوەیدا بۆ تورکیا، خولوسی ئاکاری وەزیری بەرگری تورکیا، باسی کۆبونەوە سێقۆڵیەکەی نێوانیان و شاندی سەربازی و هەواڵگری سوریا بە نێوەندگیری روسیا لە مۆسکۆ کرد و وەک ئەوەی چاوەڕواندەکرا، مەرجی سەرەکیان دژایەتیکردنی کوردە. ئاکار وتی، لە گەڵ شاندی سوریا ئاماژەیان بەوەکردووە کە پێویستە سنورەکانی نێوان سوریا و تورکیا بپارێزرێن و بەڕێوەبەری خۆسەری باکور و رۆژهەڵاتی سوریا بێکاریگەر بکرێت کە وەک (یەپەگە\پەکەکە) ناوی هێناوە. باسی ئەوەشی کردووە کە دەیانەوێت ئاوارە سوریەکان بگەڕێنەوە سەر زێدی خۆیان و لە کۆبونەوەکەدا باسی ئەم پرسەش کراوە. دوێنێ وەزارەتی بەرگری روسیاش راگەیەندراوێکی کورتی لەبارەی کۆبونەوە سێقۆڵیەکەی روسیا، سوریا و تورکیا بڵاوکردەوە و وتی، کۆبونەوەکە بە مەبەستی گەڕاندنەوەی پەنابەران و کۆتاییهێنان بە گروپە توندرەوەکان بووە. دوێنی ٢٨ی کانونی یەکەم، دوای ١١ ساڵ تورکیا و سوریا لەسەر ئاستی سەربازی و هەواڵگری لە روسیا کۆبونەوە. کۆبونەوەکە لەنێوان خولوسی ئاکار وەزیری بەرگری تورکیا و هاکان فیداکان سەرۆکی هەواڵگری تورکیا (میت)، عەلی مەحمەد عەباس وەزیری بەرگری سوریا و شاندێکی هەواڵگری وڵاتەکەی و سێرگی شۆیگۆ وەزیری بەرگری روسیا لە مۆسکۆ بەڕێوەچوو. مەولود چاوشئۆغلۆ وەزیری دەرەوەی تورکیا رایگەیاند، کۆبونەوەکانیان لەگەڵ بەرپرسە باڵاکانی سوریا بەردەوام دەبێت.
.jpg)
