بەهۆی هێرشەکانی دەوڵەتی تورکیاوە، نزیکەی ٤٠٠ ماڵ لە شاروچکەی زرگانی حەسەکە رووخاون. هێرشەکانی دەوڵەتی تورکیا بۆسەر رۆژئاوای کوردستان بەردەوامە و بووەتە هۆی وێرانکاریەکی زۆر و ژێرخانی ئابوری و خزمەتگوزاری دەکاتە ئامانج. ساڵح سمۆ هاوسەرۆکی ئەنجومەنی شاروچکەی زرگانی سەر بە حەسەکە بە ئاژانسی هەواڵی هاواری راگەیاند، هێرشی زۆر قورس لەسەر شاروچکەکەیان هەیە و هەوڵ دەدرێت ژێرخان و ناوەندە خزمەتگوزاریەکانی وەک خوێندنگا، شارەوانی، ناوەندی ئەنجومەنی شاروچکەکە و بارەگای هێزەکانی ناوخۆ وێران بکرێت. ساڵح سمۆ ئاماژەی بەوەکرد، دەوڵەتی تورکیا بە مەبەستی چۆڵکردنی ناوچەکە هێرش دەکات و وتی، " دەوڵەتی تورکیا فڕنێکی وێران کردووە کە نانی بۆ ٢٠ گوندی سەر بە شاروچکەکە دابین دەکرد. هەروەها ناوەندی هێزەکانی ناوخۆی کردووتە ئامانج کە ئاسایشی ناوچەکەکە دەپارێزن. هاوسەرۆکی ئەنجومەنی شاروچکەی زرگان دەڵێت، بەهۆی هێرشەکانەوە یەک لەسەر سێی ناوچەکە وێران بووە و نزیکەی ٤٠٠ ماڵ رووخاون. ناوبراو ئەوەی خستەڕوو، هەموو دەزگاکانی شاروچکەکە لە دۆخی نائاساییدان و هەوڵ دەدەن لە وەرزی زستاندا پێداویستی هاوڵاتیان دابین بکەن. بەشێک لە خەڵکی ناوچەکەش لە کاتی تۆپباراندا لە شارەکە دەچنە دەرەوە و کاتێک هێرشەکان دەوەستن، دەگەڕێنەوە.
.jpg)
هاوڵاتی کەشناسی هەرێم رایگەیاند، ئەمڕۆ ئاسمانی ناوچەکانی هەرێم ساماڵ و پەڵە هەور دەبێت و سبەی لە نێوان پەڵە هەور و نیمچە هەور دەبێت و پلەکانی گەرما بە جێگیری دەمێننەوە. بەڕێوەبەرایەتی گشتی کەشناسی و بومەلەرزەزانی هەرێمی کوردستان ئەمڕۆ هەینی لەراگەیەنراوێکدا باسی لەوەشکردوە، ئەمڕۆ ئاسمان بە گشتی ساماڵ و پەڵە هەور دەبێت و خێرایی باش لەسەرخۆ و ( 10 - 15 ) کیلۆمەتر لەکاتژمێرێکدا دەبێت. ئەوەشی خستوەتەڕو، هەروەها سبەی شەممە ئاسمان لە نێوان پەڵە هەور و نیمچە هەور دەبێت و پلەکانی گەرماش نزیک دەبێتەوە لە تۆمارکراوەکانی ڕۆژی پێشو. بەپێی بەشی پێشبینی لە بەڕێوەبەرایەتی کەشناسی هەرێم بەرزترین پلەی گەرمی ناوچەکانی هەرێم بەم شیوەیە دەبێت: هەولێر ١٧ سلێمانی ١٦ دهۆک ١٦ کەرکوک ٢١ هەڵەبجە ١٦ زاخۆ ١٨ سۆران ١٤ گەرمیان ٢١
.jpg)
هاوڵاتی بڕیاره پێش نیوهڕۆی ئهمڕۆ ههینی (9ـی كانوونی یهكهم/ دیسهمبهری 2022)، سهرۆكی ههنگاریا، كاتالین نۆڤاك له چوارچێوهی سهردانهكهی بۆ عێراق، بگاته ههولێری پایتهخت. نووسینگەی سەرۆکایەتیی هەنگاریا لەبارەی بەرنامەی سەردانەکەوە ئاماژەی بەوە کردووە، خانمە سەرۆکەکە تاوەکو شەممە لە عێراق دەمێنێتەوە؛ بڕیارە لەو ماوەیەدا سەردانی هێزەکانی هەنگاریا بکات کە لە چوارچێوەی هاوپەیمانیی نێودەوڵەتیی دژی داعش لە هەرێمی کوردستان و عێراق جێگیرکراون. به گوێرهی زانیارییهكان، له فڕۆكهخانهی نێودهوڵهتی ههولێر، نۆڤاك له لایهن نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان پێشوازی لێ دەکات. کاتالین نۆڤاک کە یەکەمین خانمە پۆستی سەرۆکایەتیی هەنگاریای وەرگرتبێت، دەبێتە یەکەمین سەرۆکی ئەو وڵاتە لە مێژوودا سەردانی عێراق و هەرێمی کوردستان بکات.
نیگار عومەر زبڵ و خۆڵ و خاشاك پارێزگای كەركوكی تەنیوەو گەر بەڕێبواریش بەسەر شەقامەكانی ئەو پارێزگا پڕ لەنەوتەدا تێپەڕیت دیمەنێكی زۆری زبڵ و خۆڵ و خاشاكی ماڵان بەدیدەكرێت، بەڕێوەبەری شارەوانی كەركوك دەڵێت: پێش ساڵی 2020 مانگانە بڕی ملیارێك و دووسەد ملیۆن دینار تەرخاندەكرا بۆ پاكکردنەوەی ناوشار، بەڵام دواتر وەزیری دارایی عێراق بڕەكەی كەمكردەوە بۆ 200 ملیۆن دینارو چارەسەرنەكردنی ئەم گرفتەش زیاتر هۆكارێكی سیاسییە، لەبەرامبەردا پەرلەمانتارێك دەڵێت: ئەو پارەیەی بۆ شارەوانی دانراوە بەشی كۆكردنەوەی زبڵ و خاشاكی ماڵان دەكات، بۆ ئەم كێشەیەش هەموو بەڵگەكانمان داوە بەدەستەی نەزاهە. كۆنەكردنەوەی زبڵ و خۆڵ و خاشاكی كەركوك سیمایەكی ناشرینی بەپارێزگاكە بەخشیوەو ژینگەپارێزان دەڵێن ئەم گرفتە مەترسییەكی زۆر بۆ ژینگەی كەركوك دروستكردووەو بەرپرسانی شارەكە خۆیان بەبەرپرسیار نازانن بەرامبەر ئەم مەترسیەو كەتەرخەمن. عەلی عەبدولڕەحمان، چالاكوانی شاری كەركوك بۆ هاوڵاتی دواو وتی: «شارەوانی رۆژانە نایەت زبڵ و خاشاكی ماڵان كۆبكاتەوە، ئەمەش وادەكات زیاتر كۆببێتەوەو وەكو بەستەڵەكی لێبێت و ئەوكاتە دێن كۆیدەكەنەوە، ماڵانیش ناچار دەبن هەمووی لەسەر شەقامە گشتییەكان فرێبدەن و تاتیمەكانی شارەوانی بێن و بیبەن، تیمەكانی شارەوانیش بەهیچ شێوەیەك نایەن ماڵ بەماڵ كۆی بكەنەوە بەڵكو هەمووی لەیەك شوێن كۆدەبێتەوە، ئەم كێشەیە بەزۆری لەگەڕەكە كوردیەكاندا دەبینرێت». وتیشی:» زۆرجار ئەو كارمەندانەی كەدێن بۆ كۆكردنەوەی زبڵ و خاشاك پارە لەماڵان وەردەگرن و یەك بەیەك لەدەرگاكان دەدەن بۆ پارە، هەموو ئەمانە دەلالەتن لەوەی كە بەرپرسانی ئەم شارە بێ دەربەستن و خەمخۆری ئەم شارە نین بۆیە حاڵی بەم شێوەیە گەیشتووە». ئەدهەم ئەحمەد چالاكی بواری ژینگە باس لەمەترسیەكانی پیسبوونی شارەكەیان بۆ هاوڵاتی كردو وتی:» ئێمە وەك رێكخراوێكی بواری ژینگە بەرپرسانی شار بەبەرپرسیار دەزانین بەرامبەر پیسبوونی ژینگەی شارەكە، چونكە لەكاتی كۆبوونەوەی خۆڵ و خاشاكی ماڵاندا لەكاتی بارانباریندا ئەو ماددە خراپانەی كەتێیدایە تێكەڵ بەخاك و ئاوی شارەكە دەبێت و هۆكارێكە بۆ ژەهراوی بوونی ئاوی شارەكە و بڵاوبوونەوەی بۆنی ناخۆش و میكرۆب بەهۆی هەواوە كەدەگوێزرێتەوەو چەندین زیانی دیكەی هەیە، كەركوك یەكێكە لەو شارانەی كەپاشماوە و خاشاك و زبڵی زۆری تێدا فڕێدەدرێت، لە زۆربەی كۆڵانەكان زبڵ بۆگەنی كردووەو تەنها حكومەتیش بەرپرسیارە لەم گرفتە». «لەگەڵ پیسبوونی ژینگەدا كاریگەری دوولایەن دەردەكەوێت بەچاو دەبیرێت كاتێك بەناو گەڕەكەكانی شاری كەركوكدا دەڕۆی دەبینیت رۆژانە چ كارەساتێكی بەسەردا دێت، ئەمە جگە لەوەی سیمای شار زۆر ناشیرین كردووەو كۆڵانەكان شێوەی پاشماوەكانی گرتوە، پێویستە لەسەر تاكی كەركوك خۆیان بە بەرپرسیار بزانن لەپیسبونی شارەكەیان، هەروەها حكومەت و رێكخراوە ناحكومییەكان دەبێت بەسمینارو رێنمایی و بەرنامەو كاری هاوبەش لەگەڵ خەڵكداو هاندانی خەڵك بۆ ئەنجامدانی كاری ژینگەپارێزی كەپەیوەندی بەڕەوشتی كۆمەڵگاوە هەیە كار بۆ پاكڕاگرتنی شار بكەین»، ئەدهەم ئەحمەت وای وت. هاوكات ئەحمەد رەسول هاووڵاتیەكی شاری كەركوكە بۆ هاوڵاتی وتی:» هەندێ كات شارەوانی مانگێك جارێك دێن بۆ كۆكردنەوەی زبڵ و خاشاكی ماڵان لەدەرگاكەت دەدەن گەر نەیكەیتەوەو پارەیان پێنەدەیت بۆت فڕێنادەن، لەهەموو شەقام و كۆڵانەكانی كەركوكدا تێپەڕیت ئەم دیمەنە دەبینیت و هاوینان بۆنی ناخۆشی پاشماوەی ماڵان ژیانی لێ هەراسان كردووین «. وتیشی: «بۆ نموونە رێگای دەرەوەی كەركوك كەڕێگای خارجی پێدەوترێت بووەتە شوێنی كۆبوونەوەی زبڵ و دەروازەی شارەكەی تەنیوە، زۆربەی ماڵان خۆیان پارە دەدەن بۆ كۆكردنەوەی، ئێمە دەپرسین ئەی شارەوانی ئیشی چیە، ئیتر ئەمە گرفتە تەنها بێباكی لایەنی بەرپرسە بەرامبەر ئەم شارە كەشارێكی بێ ساحێبە«. سەبارەت بە كۆنەكردنەوەی خۆڵوخاشاكی شارەكە، فەرەیدون زەنگەنە سەرۆكی شارەوانی كەركوك بەهاوڵاتی راگەیاند:» لەساڵی 2020ەوە ئاستی پاكکردنەوەو كۆكردنەوەی پاشماوەی ماڵان بەرەو خراپبوون رۆیشتوە، ئەوەش بەهۆی ئەوەی لەپێشوتردا بۆ یەك مانگ ملیارێك و دووسەد ملیۆن تەرخانكراوە بۆ پاكکردنەوەی ناو شاری كەركوك، بەڵام لەدوای ئەو ساڵەوە بڕی ئەو بودجەیە زۆر كەمكرایەوە بۆ دووسەد ملیۆن، كە لەلایەن وەزیری دارای عێراقەوە كەمكرایەوە ئەمەش بووە گرفت بۆ شارەكەمان كە ناتوانین وەك پێویست خۆڵوخاشاكی ماڵان كۆبكەینەوە». ئاماژەی بۆ ئەوەشكرد:» بەهۆی كەمی بودجەو ئالیاتەوە ناتوانین فریای ئەم شارە بكەوین و جیاوازیمان نەكردوە لەگەڵ گەرەكی نەتەوە جیاوازەكاندا كەباس لەوە دەكرێت كوردنشینەكان پشتگوێخراون، بەڵام ئەو گەڕەكانەی كە تەجاوزن كەمتر دەتوانین تیمەكانی پاكکردنەوە ئەو شوێنانە پاكبكەوەو زۆرێك لەگەڕەكە كوردیەكان دەكەونە دەوروبەری كەركوكەوە یان تەجاوزەكانن بۆیە وەك پێویست تیمەكان فریایان ناكەون». وتیشی،» فرێدانی خۆڵوخاشاك لەلایەن هاووڵاتیانەوە رۆژانە بەهەزار بۆ هەزارو 200 تۆن مەزەندە دەكرێت، بەو بودجەیەی بۆمان تەرخانكراوە ناتوانین هەمووی كۆبكەینەوە، بۆیە زبڵ و خاشاك كۆدەبێتەوە هەندێ كات مەمنونین هەفتەیەك جارێك زبڵی ماڵان یان هی گەڕەكێك بكۆبكەینەوە». سەرۆكی شارەوانی كەركوك دەڵێت:»بەهۆی ئەم بابەتەشەوە ماڵان خۆیان ناچاردەبن ئۆتۆمبێلی كۆكردنەوەی خۆڵ و خاشاك بگرن و پارە بدەن بۆ ئەوەی پاشماوەی ماڵان كۆبكاتەوە، گەر ئێمە وەك پێویست هاوكار نەبین خەڵكیش ناچارە ئەمە بكات و جگەلەمەش هەر كارمەندێكی كۆمپانیای پاككەرەوە پارەی دیكە وەربگرێت هاووڵاتیان دەتوانن ئێمە ئاگاداربكەوە و ئیجرائات دەكەین لەگەڵ ئەو كارمەندەو بۆ چارەسەركردنی ئەم گرفتەش دەیان جار سەردانی لایەنی پەیوەندیدارم كردووە بەڵام هەر وەكوخۆی ماوەتەوە هۆكارەكەشی سیاسیە». بەڵام ئومێد محەمەد، پەرلەمانتاری عێراق لەسنوری پارێزگای كەركوك بەهاوڵاتی وت:» ئەو بڕە پارەیەی كەدابینكراوە بۆ كۆكردنەوەی زبڵ و خاشاكی ماڵان بەشی هەموو كەركوك دەكات و بەڵام شارەوانی هەموو ئامێرەكانی ناخاتەكار بۆ ئەم مەبەستە و زیاتر گەڕەكە كوردییەكانی وەك پەنجا عەلی، شۆراو، دەروازە، فەیلەق، كوردستان فەرامۆش كراون». وتیشی،» شارەوانی ئامێرەكانی خستۆتەكار بەجیا زبڵ و خاشاكی ماڵان كۆدەكەنەو لەبەرامبەردا پارە لەهاووڵاتیان وەردەگرن و گەر ماڵان پارە نەدەن بۆیان فرێنادەن، بۆیە خەڵك ناچارە فڕێی بدات لەسەر شەقامەكان، سەرباری ئەوەش كۆمپانیاكان كە لەنزیكی شار زبڵەكە فڕێدەدەن و ئاگری تێبەر دەدەن ئەمەش جارێكی تر كێشەی ژینگەی بۆ شار دروستكردووە «. روونیشیكردەوە: «بۆ ئەم كێشەیە هەموو بەڵگەكانمان داوە بەدەستەی نەزاهەو لەگەڵ لایەنەكانی دیكە قسەمان كردووە و كارمان بۆ كردووەو پێمانوایە لایەنی پەیوەندیدار سستە لەبەدواداچوون بۆ ئەم گرفتانە».
83 رۆژە ناڕەزایەتییەکان بەردەوامە و ئەمڕۆش لە سنە و ئەراک و دزفول و چەند شارێک رێوڕەسمی جەماوەریی بۆ کوژاوانی ناڕەزایەتییەکان بەڕێوەچو و دەسەڵاتیش بە هەموشێوەیەک هەوڵی سەرکوتی ناڕەزایەتییەکان لە رۆژهەڵاتی کوردستان و شارەکانی دیکە دەدات لە شاری سنە کەشێکی ئەمنی و سەربازیی باڵی لەسەر شارەکەدا کێشا و هێزە ئەمنییەکانیش بە گازی فرمێسکڕێژ هێرشیان کردە سەر خەڵک لە بازاڕای بالە (تاناکۆرا) لەو شارە. هاوکات سەرەڕای هەمو رێگرییەکان جەماوەرێکی زۆری خەڵکی شاری سنە بە رێپێوان چونە بەردەم ماڵی هومەن عەبدوڵڵاهی کە شەوی چوارشەممە لە ناڕەزایەتییەکانی ئەو شارە کوژرا و هێزە ئەمنییەکانیش دوای رفاندنی تەرمەکەی رێگەیان نەدا بە بەشداریی جەماوەریی بەخاک بسپێردرێت. لە دەستپێکی ناڕەزایەتییەکانی دوای مەرگی ژینا ئەمینی تەنها لە شاری سنە 17 گەنج و لاوی ئەو شارە کوژراون. هەر لەو شارە بە بەشداریی جەماوەرێکی زۆر رێوڕەسمی چلەی مەرگی سارینا ساعدی، بەڕێوچو کە بەهۆی لێدانی هێزە ئەمنییەکان گیانی لەدەستدا. هاوشێوەی سنە لە شاری پیرانشار بە بەشداریی جەماوەرێکی زۆر رێوڕەسمی چلەی مەرگی کۆمار دەرئۆفتادە ئەو لاوە 16 ساڵەی بەهۆی گوللـەی هێزە ئەمنییەکانی ئێران کوژرابو، بەڕێوەچو. دوای ئەوەی رۆژی رابردو پزیشکێک بە ناوی ئیمان نەوابی لە نەخۆشخانەی کەوسەر لە شاری سنە لە لایەن هێزە ئەمنییەکانەوە رفێنرا تا ئێستا چارەنوسی نادیارە و سەرچاوەکانی هەواڵ ئاماژە بەوەدەکەن ئەو پزیشکی نەشتەرگەرییە کە خەڵکی شاری مەشهەد-ە لە باکوری رۆژهەڵاتی ئێران خزمەتی زۆری بە نەخۆش و بریندارەکانی ماوەی رابردوی ناڕەزایەتییەکانی شاری سنە کردوە و داوای پشتیوانیی جەماوەری بۆ ئەو پزیشکە دەکرێت. لە ئەراک سەر بە پارێزگای (مەرکەزی) لە ئێران رێوڕەسمی چلەی مەرگی مێهرشاد شەهیدی، یەکێک لە کوژراوانی شارەکە بەڕێوچو و هێزێکی زۆری ئەمنیش لە دەوری گۆرستان و ناو ئەو شارە بڵاوەیان پێکرا. لە شاری دێزفول لە پارێزگای خوزستان رێوڕەسمی چلەی محەمەد قایمیفەر بەڕێوچو و بەشداربوانی رێوڕەسمەکەش دروشمیان لە دژی دەسەڵاتی ئێران وتەوە. هاوکات لە شاری رامسەر لە باکوری ئێران رێوڕەسمی جەماوەریی بۆ چلەی مەرگی مائیدە جەوانفەر ئەو کچە پەرستارەی کە بەهۆی هێرشی هێزە ئەمنییەکانەوە کوژرابو بەڕێوچو، جوانفەر تەمەنی 28 ساڵ بو کە لە ناڕەزایەتییەکانی شاری رەشت کوژرا. ئەمشەو هێرش کرایە سەر بینای داواکاری گشتی لە شاری مازەندەران لە باکوری ئێران و بیناکە سوتێنرا. لە شاری جوانڕۆ پێکدادان لە نێوان کاسباران و دوکانداری شارەکە لەگەڵ هێزە ئەمنییەکان رویدا و سەرچاوەکانی هەواڵی رۆژهەڵاتی کوردستان بڵاویان کردوەتەوە دەسەڵات لە سێ رۆژی رابردودا ژمارەیەک زۆر لە دوکان و بازاڕ و کاسبکارانی بە بیانوی بەشداریی لە مانگرتنی سەرتاسەریی سزا داوە و زۆربەی ئەو دوکانانەش بۆ ماوەیەک مانگێک کلۆم و داخراون. شەوی پێنجشەممە گەنجانی شارەکانی سەقز و سنە بە کردنەوەی ئاگر لە چەند شەقام و گەڕەکێک بەردەوامبون لە دەربڕینی ناڕەزایەتیی و دروشم دژی کۆماری ئیسلامی ئێران و بەرپرسانی وترایەوە. هاوکات لەگەڵ سنە و سەقز و چەند شارێکی دیکە بە شەو لە چەند شەقامێکی شاری تاران و یەزد و مەشهەد ناڕەزایەتیی بەڕێوچو و دروشم دژی دەسەڵاتدارانی وڵاتەکە وترایەوە. ئەمڕۆش لە شاری زاهیدان لە پارێزگای سیستان و بەلوچستان بۆ سێیەمین رۆژی مانگرتنی سەرتاسەریی هاوشێوەی زۆربەی شارەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان و هەندێک شاری ئێران بەردەوامبو و زۆربەی دوکان و بازاڕەکان نەکرانەوە. لە سێدارەدانی موحسین شکاری لە بەرەبەیانی رۆژی پێنجشەممە کاردانەوەی نێودەوڵەتی و نێوخۆیی لە رۆژهەڵات و ئێران لێکەوتوەتەوە و رێکخراوەکانی مافی مرۆڤ هۆشدارییان داوە لە جێبەجێکردنی سزای سێدارەی 10 خۆپیشاندەری دیکە و هاوکات هەر ئەمڕۆ دەزگای داد لە وڵاتەکە ئاگادرکردنەوەی سزای سێدارەی بۆ کەسوکاری سامان یاسین، هونەرمەندی کورد لە کرماشان ناردەوە. سامان یاسین لە خۆپیشاندان و ناڕەزایەتییەکانی شاری کەرەج دەستگیرکرا و دادگای ئەو شارە بە تۆمەتی دژایەتی خودا و تێکدانی ئاساێشی کۆماری ئیسلامی ئێران سزای سێدارەی بەسەردا سەپاند. بە پێی زانیارییەکان چوار کورد لە خۆپیشاندان و ناڕەزایەتییەکاندا دەستگیر و دواتر دادگایی کراون مەترسیی لەسێدارەدانیان لەسەرە.
هاوڵاتی وتهبێژی وهزارهتی كارهبای حکومەتی هەرێم رایگهیاند، لهئێستادا تێكڕای پێدانی كاتژمێرهكانی كارهبا ١٤ كاتژمێره لە شەو و رۆژێکدا. ئەمڕۆ پێنجشەممە، ئومێد ئهحمهد وتهبێژی وهزارهتی كارهبای حكومهتی ههرێم رایگەیاند، لهئێستادا بهتێكڕا لهشهو و رۆژێكدا ١٤ کاتژمێر کارەبا دهدرێته هاوڵاتییان. دهشڵێت، "ئەمساڵ لهگهڵ هاتنی وهرزی زستان و سهرماوسۆڵه، ههزار و ٥٠٠ مێگاوات خواست لهسهر كارهبا زیادی کردووە". ئاماژەی بەوەشدا، له گهرمیان ١٧ كاتژمێر كارهبا، له سلێمانی ١٠ كاتژمێر، له دهۆك ١٤ و له ههولێر ١٢ كاتژمێر کارەبا دەدرێتە هاوڵاتییان و بەمەش دهتوانن بڵێن كه به تێكڕایی پێدانی كاتژمێرهكانی كارهبا ١٤ كاتژمێره. هەروەها، باسی له هۆكاری كهمكردنهوهی بڕی پێدانی ئهمپێری كارهبا له ٤٠ ئهمپێرهوه بۆ ٣٠ ئهمپێر كرد و وتی، چارهسهركردنی ئۆڤهرلۆد، پاراستنی گۆڕهڕهكانی كارهبا له سوتان و زیادكردنی كاتژمێرهكانی پێدانی كارهبا به هاوڵاتییان هۆكارهكانی كهمكردنهوهی ئهمپێرهكانی كارهبا بوون. ئومێد ئهحمهد ئەوەشی خستەڕوو، ئهگهر بڕی كارهبای هاوڵاتییان له ٤٠ ئهمپێرهوه نهكرابایه به ٣٠ ئهمپێر، دهتوانرا رۆژانه ١٢ كاتژمێر به تێكرایی كارهبا به هاوڵاتییان بدرێت، بهڵام بههۆی ئهو بڕیارهوه كاتژمێرهكانی پێدانی كارهبا به بهرزبوهتهوه بۆ ١٤ كاتژمێر. دەشڵێت، لهئێستادا رێژهی بهرههمهێنانی كارهبا بووهته سێ ههزار و ٦٠٠ مێگاوات، ٢٠٠ مێگاوات بۆ تۆڕی گشتیی كارهبا زیادبووه، بهڵام به گشتی له وهرزی زستاندا خواست لهسهر كارهبا زیاد دهبێت و ئهمساڵیش لهگهڵ هاتنی وهرزی زستان و سهرماوسۆڵه، ههزار و ٥٠٠ مێگاوات خواست لهسهر كارهبا زیادی کردووە.
هاوڵاتی/دهۆک سەرۆکی لیژنەی وزەو پێشەسازی لە ئەنجومەنی پارێزگای دهۆک ڕایگەیاند دوو رۆژە قایمقامیەی قەزای سێمێل هەڵساوە بە تێکدانی دیواری 26 پاڵاوگەی نایاسای لەو ناوچەیە کە لەگەڵ ئەوەی نایاسای بوون زیانێکی زۆریشیان بە ژینگەی ناوچەکە گەیاندووە. عەبدولسەمەد تێلی، سەرۆکی لیژنەی وزەو پێشەسازی لە ئەنجومەنی پارێزگای دهۆک بە هاوڵاتی ی وت"لە2015وە ئەنجومەنی پارێزگای دهۆک بەکۆی دەنگ بڕیاری داخستنی پاڵاوگە نەیاساییەکانی ناوچەی کواشێی دەرکردوە کەئەوکات 45 پاڵاوگە بوون، دواتر وەزارەتی ناوخۆ، ئیدارەی پارێزگای دهۆکیش بڕیاری داخستنی یان دەرکرد بەڵام بەداخەوە بڕیارەکە جێبەجێ نەکرا ئەوەش بەهۆی ئەوەی خاوەنەکانی پاڵاوگەکان بەهێز بوون و دەستێکی گەورە لە پشت یانەوە بوو، پێویستبوو هەر ئەوکات رێگرییان لێ کرابا چونکە ئیشکردنیان زیانێکی زۆر گەورە بەر ژینگەی پارێزگای دهۆک و خەڵکەکە گەیاندوە". ووتیشی"بەپێی زانیاریەکانم زیاتر لەمانگێکە هیج پاڵاوگەیەک ئیشی نەکردوە و نەوتی خاو بۆیان نەڕویشتووە، بڕیاری لەناوبردنی پاڵاوگەکان هەنگاوێکی دڵخۆشکەرە بەڵام لەمەش گرنگتر چیتر رێگا بەهیچ کەس و لایەنێک نەدرێت لەوشوێنەیە ئیش بکات". ئەوەشی ڕونکردەوە ،"دوو رۆژە قایمقامیەی قەزای سێمێل هەڵساوە بە تێکدانی دیواری 26 لەو پاڵاوگانە و لەناوبردنی کەل و پەلیان کە ئەمەش هەنگاوێکی دڵخۆشکەرە". هاوکات دەستەی ژینگەی هەرێمی کوردستان دەڵێت، پاڵاوگەکان بەهۆی نەبوونی مەرج و رێنماییەکانی تایبەت بە دانانی پاڵاوگە و دروستکردنی مەترسی لەسەر تەندروستی دانیشتوان، داخراون.
هاوڵاتی میدیای هەنگاریا رایگەیاند، کاتالین نۆڤاک، سەرۆکی ئەو وڵاتە ئەمڕۆ پێنجشەممە بەرەو عێراق بەڕێدەکەوێت و رۆژی هەینیش سەردانی هەرێمی کوردستان دەکات. ئەمڕۆپێنجشەممە، میدیاکانی هەنگاریا بڵاویان کردەوە، کاتالین نۆڤاک کە یەکەمین خانمە پۆستی سەرۆکایەتی هەنگاریای وەرگرتبێت، بەرەوعێراق بەڕێدەکەوێت و دەبێتە یەکەمین سەرۆکی ئەو وڵاتە لە مێژوودا سەردانی عێراقی کردبێت. بەگوێرەی نووسینگەی سەرۆکایەتیی هەنگاریا، خانمە سەرۆکەکە تاوەکو شەممە لە عێراق دەمێنێتەوە، بڕیارە لەو ماوەیەدا سەردانی هێزەکانی هەنگاریا بکات کە لە چوارچێوەی هاوپەیمانیی نێودەوڵەتیی دژی داعش لە هەرێمی کوردستان و عێراق جێگیرکراون. سەرۆکی هەنگاریا هەروەها سەردانی ئەو پڕۆژە مرۆییانە دەکات کە بە سەرپەرشتیی بەرنامەی هاریکاری هەنگاری لە عێراق و هەرێـمی کوردستان جێبەجێکراون. ئەمە لەکاتێکدایە، هەنگاریا لە ساڵی ٢٠١٤ەوە ئەندامی هاوپەیمانی ناتۆیە و پێشتریش پیتەر سیارتۆ، وەزیری دەرەوەی ئەو وڵاتە ئاشکرای کرد، ١٧٠ سەربازیان لە هەرێمی کوردستان و عێراق جێگیرکراونو ژمارەیەک سەربازی دیکەیان لە چوارچێوەی ئەرکی ناتۆدا، مەشق و راهێنان بە پێشمەرگە و هێزە ئەمنییەکانی عێراق دەکەن. هاوکات بەگوێرەی ماڵپەڕی هاوپەیمانیی نێودەوڵەتیی دژی داعش، لە ساڵی 2014ـەوە، هەنگاریا دوو ملیۆن و 200 هەزار یۆرۆی وەکو یارمەتی بە عێراقداوە بۆ چارەسەرکردنی ئەو کێشە و قەیرانانەی لە ئەنجامی هێرشەکانی داعش دروستبوون.
هاوڵاتی نزیكەی سێ مانگە خۆپیشاندان و ناڕەزایەتییەكان لەڕۆژهەڵاتی كوردستان و ئێران بەردەوامە، رێكارەكانی دەسەڵات نەیتوانیوە كۆتایی بە خۆپیشاندان و ناڕەزاییەكان بهێنێت، پۆلیسی ئەخلاق هەڵوەشێنرایەوە، سوپای پاسداران دەڵێت: ناڕەزایەتییەكان گورزێكی گەورەیان لەكۆڵەكەكانی كۆماری ئیسلامی ئێران داوە، بەپێی دوایین ئاماری ناوەندی مافەكانی مرۆڤ لەسەرتاسەری ئێران بەڕۆژهەڵاتی كوردستانیشەوە 471 خۆپیشاندەر كوژراون، گروپێك لەهاككەران پێگەكانی سوپای پاسداران هاكدەكەن و دزە بەزانیارییەكان دەكەن و لای سوپای پاسداران دەستگیركردنی نزیكەی 30 هەزار كەس تۆماركراوە. هاوكات كۆماری ئیسلامی ئێران رێگاكانی بۆ فشاركردن لەحزبەكانی رۆژهەڵات لەهەرێمی كوردستان دەگۆڕێت و شیكەرەوانی سیاسی دەڵێن: تاران لەوە تێدەگات ئەگەر بیهەوێت سنوری خاكی هەرێمی كوردستان لەڕێگای وشكانییەوە ببەزێنێت هاوشێوەی سیناریۆی سەدام حسێن بۆ داگیركردنی كوەیت لەلایەن ئەمریكاو هاوپەیمانەكانیەوە هێرش دەكرێتەسەری بۆیە تاران خۆی دەپارێزێت. لەدوای مەرگی ژینا ئەمینییەوە دەیان كوڕو كچی دیكەی رۆژهەڵاتی كوردستان لەناڕەزایەتییەكاندا كوژراون و گڵكۆكانیان بەتارای سور داپۆشراو ئێستا ئەو بەشە لەكوردستان بەراورد بەزۆربەی ناوچەكان لەئێران زۆرترین قوربانی داوەو تاران و ئەسفەهان و تەبرێز چاویان لەڕۆژهەڵاتە بۆ سەركەوتنی شۆڕش. رۆژهەڵاتی كوردستان تائێستا وەك بزوێنەری ناڕەزایەتییەكان و شۆڕشێكی هاوچەرخ لەئێران لەقەڵەم دەدرێت بۆیە رۆژانە لەتارانی پایتەخت تا زاهیدان لەباشورو مازەندەران لەباكور دروشم بۆ پشتیوانیی كوردو خۆپیشاندانەكانی دەوترێتەوەو بە رووناكایی وڵاتەكەو شۆڕش ناودەهێنرێت. ناوهێنانی رۆژانەی كوردستان لەدروشم و ناڕەزایەتییەكانی ئێران وایكردووە كەدەسەڵات لەشێوەی لەشكركێشی هێزێكی زۆری سەربازیی و ئەمنیی رەوانەی رۆژهەڵاتی كوردستان بكات و ژمارەیەكی زۆری گەنج و لاوی ئەو بەشە لەكوردستان بەتەقەی هێزە سەربازییەكان خوێنیان لەشەقامەكان رژاوە. لەلایەكی دیكەوە ئەمریكاو ئیسرائیل بەئاشكرا رایانگەیاندووە ئامادەكاریی دەكەن بۆ بەرەنگاربوونەوەی هەڕەشەكانی ئێران لەناوچەكەداو بۆ ئەو مەبەستەش مانۆڕی سەربازیی هاوبەش ئەنجامدەدەن و لەبەرامبەردا تاران پەنا بۆ عێراق و هێزەكانی دەبات كەسنورەكانی توندوتۆڵتر بكەن. سوپای پاسداران هەڕەشە دەكات سوپای پاسدارانی ئێران رۆژی دووشەممە (5/12/2022) دوای بەڕێوچوونی مانگرتنی سەرتاسەریی لەبەیاننامەیەكدا جارێكی دیكە هەڕەشەی ئەوەی كرد كە هیچ نەرمییەك نانوێنێت لەبەرامبەر خۆپیشاندەران و ناڕەزایەتییەكاندا. سوپا خۆپیشاندەرانی بەتیرۆریست و دەستی دەرەكی ناوهێناوەو لەبەیاننامەكەیدا جەختی لەوە كردووەتەوە كەناڕەزایەتییەكان گورزێكی گەورەیان لەكۆڵەكەكانی كۆماری ئیسلامی ئێران و وڵاتەكەی داوە بۆیە داوای لەخەڵك و دەزگای داد كردووە كە بەرەنگاربوونەوەی ناڕەزایەتییەكان ببێت بۆ خواست و مەبەستی سەرەكییان. ئەو بەیاننامەیەی سوپای پاسداران پێچەوانەی بەیاننامەكانی پێشوو زیاتر ناڕەزایەتییەكانی ناوخۆی كردووەتە ئامانج و ئاماژەیە بۆ رەوایەتیی سەركوتی خۆپیشاندەران و هەندێك ناوچەی وەك رۆژهەڵاتی كوردستان و پارێزگای سیستان و بلوچستان بووە بەتایبەت كەدەستەواژەی جوداییخواز بۆ ئەو دوو ناوچەیە بەكاردەهێنرێت. پۆلیسی ئەخلاقی ئێران داواكاری گشتیی ئێران دوای 79 رۆژ ناڕەزایەتیی هەڵوەشاندنەوەی پۆلیسی ئەخلاقی لەوڵاتەكە راگەیاندو جەختی لەوە كردەوە لەمەودا دەزگای داد چاودێریی باڵاپۆشی و سەرپۆشی ژنان و كچان دەكات و رێگەنادات پێچەوانەی یاساو رێساكانی وڵاتەكە جلوبەرگی نەگونجاو لەشوێنە گشتییەكان بەكاربهێنرێت. رۆژنامەی شەرق بڵاویكردووەتەوە بۆ راستی و دروستی هەواڵەكە پەیوەندییان بەبەشی راگەیاندنی پۆلیسی ئێرانەوە كردووەو زۆر بەتوڕەیی وەڵامی رۆژنامەكەیان داوەتەوەو تەنانەت بێڕێزییان بەپەیامنێری رۆژنامەکە كردووەو پێیان وتووە با راستی و دروستی هەواڵەكە لەسەرۆكی داواكاری گشتی بپرسێت كەئەوەش ئاماژەیە بەهەڵوەشاندنەوەی ئەو دامەزراوەیەو ناكۆكیی ناوخۆیی بەرپرسانی دامەزراوەكانی كۆماری ئیسلامی ئێران. داواكاری گشتی ئێران رایگەیاند: كۆتایی بە ئەركەكانی پۆلیسی ئەخلاق لەوڵاتەكە هاتووەو ئەو دامەزراوەیەش هیچ پەیوەندییەكی بەدەزگای دادی كۆماری ئیسلامی ئێرانەوە نەبووەو ئەوەی دایمەزراندووە، هەر ئەوەش هەڵیوەشاندووەتەوە . پێگەی فەرمیی راگەیاندنی سەر بەكۆماری ئیسلامی ئێران (جامێ جەم) بڵاویكردووەتەوە؛ چیتر هیچ كەسێك لەفڕۆكەخانەكان و میترۆو شوێنە گشتییەكان لەسەر سەرپۆش و جلوبەرگ هۆشداریی پێنادرێت و لەماوەی رابردودا دەیان ژن و كچ لەفڕۆكەخانەكاندا بەبێ سەرپۆش هاتوچۆو گەشتیان كردووە. جامێ جەم ئاماژەی بۆ ئەوەش كردووە: كۆمپانیاكان و كارمەندان بەبێ بڕیاری فەرمی حكومەت بێدەنگییان لەئاست هۆشداریی دان بەكەسانی بێ سەرپۆش هەڵبژاردووەو ئەوەش پێچەوانەی یاساكانی كۆماری ئیسلامی ئێرانە. كۆچی سوری گەنجانی رۆژهەڵاتی كوردستان رۆژهەڵاتی كوردستان زیاتر لە 80 رۆژە خوێنی گەنجان و لاوانی بەگوللـەی هێزە ئەمنییەكان لەشەقامەكان دەڕژێت، رۆژ نییە هەواڵی گیانلەدەستدانی بریندارانی ناڕەزایەتییەكان لەنەخۆشخانەكانی ورمێ و تاران و كرماشان و سنە بڵاونەبێتەوەو تا ئێستا لانیكەم ناوو ناسنامەی زیاتر لە 120 كوژراوی كورد بڵاوكراوەتەوە. ئەوەی مایەی سەرنجە زۆرینەی ئەو كەسانەی كوژراون، كوڕان و كچانی گەنج و لاو بوون كە تەمەنیان لەنێوان 17 بۆ 30 ساڵ بووە و كورد وتەنی بەگوللـەی گەرم جوانەمەرگ بوون و تەنها تاوانیان دەربڕینی ناڕەزایەتی و داواكردنی مافەكانیان بووە لە پێناو ئازادیدا. ژینا ئەمینی كە تەمەنی 22 ساڵ بو و لەلایەن پۆلیسی ئەخلاقەوە بە بیانوی نەگونجاوبوونی جلوبەرگەكەیەوە دەستگیركراو دواتر راگەیەنرا بەهۆی لێدانی پۆلیس تووشی جەڵتەی دڵ و خوێنبەربوونی مێشك بووەو پاش چەند رۆژێك بێهۆشی گیانی لەدەستداو تەرمی ساردو سڕی لەشاری تاران-ەوە گەڕێنرایەوە شاری سەقزی زێدی خۆی و لەوێ بەخاك سپێردرا. ئیستا هەموو ئەو گەنج و لاوانەی لەشارەكانی رۆژهەڵات بەگوللـەی هێزە ئەمنییەكانەوە گیانیان لەدەست دەدەن وەك هێمایەك بۆ شەهیدبوونیان تارای سور دەبێتە بەرگی گڵكۆكانیان و ئەوەش دیمەنێكی ناخ هەژێن و خەمگینی لەگۆڕستانەكانی بۆكان و مهابادو سەقزو سنەو جوانڕۆو پاوە و كامیاران و كرماشان و ئیلام و زۆربەی شارەكان ئەو بەشە لەكوردستان وێنا كردووە. كۆچی سوری بەناچاریی گەنجانی رۆژهەڵاتی كوردستان ئەگەرچی بووەتە مایەی شانازیی و سەربەرزیی بۆ كەسوكاریان و تەنانەت خەڵكی كۆمەڵگاكەش، بەڵام بەردەوامبوونی توندوتیژییەكانی هێزە ئەمنییەكان لەو شارانەو بەكارهێنانی چەك لەدژی خۆپیشاندەران ئەگەری بەرزبوونەوەی ژمارەی كوژراون زیاتر دەكات. رێكخراوەكانی مافی مرۆڤ هۆشدارییانداوە كەنزیكەی 50 برینداری ناڕەزاییەتییەكانی ماوەی رابردووی شارەكانی رۆژهەڵاتی كوردستان لەنەخۆشخانەكان دۆخی تەندروستییان جێگیرنییە، كەسوكاریشیان لەژێر فشاری دەزگا ئەمنی و هەواڵگرییەكاندان بۆ ئەوەی هیچ زانیارییەك لەسەر ئەو بریندارانە بڵاونەكرێتەوە. چالاكوانانی كوردو رێكخراوەكانی مافەكانی مرۆڤ ئاماژەیان بەوەكردووە كۆماری ئیسلامی ئێران بەكردەوە جەنگێكی سەربازیی لەدژی كوردو بەلوچ راگەیاندووە بۆیە لەڕۆژهەڵات و پارێزگای سیستان و بەلوچستان بەژمارە هێندەی هەموو شارەكانی دیكەی ئێران كوژراوو بریندار تۆمار كراوە. بەپێی دوایین ئاماری ناوەندی مافەكانی مرۆڤ هەرانا لە 80 رۆژی ناڕەزایەتییەكانی سەرتاسەری ئێران بە رۆژهەڵاتی كوردستانیشەوە 471 كەس كوژراوە كە 128 كەسیان لە سیستان و بەلوچستان بووە و 120 كەسیشیان لە رۆژهەڵات. بێسەروشوێنكردن لەدوایین ئاماردا تەنها لە رۆژهەڵاتی كوردستان شەش هەزار كەس دەستگیر كراون و رێكخراوەكانی مافی مرۆڤیش ناوو ناسنامەی نزیكەی دوو هەزار دەستگیركراویان بڵاوكردووەتەوەو بەپێی بەڵگەیەكی نهێنیش كە بەهۆی هاككردنی پێگە ئەلیكترۆنییەكانی سوپای پاسداران بڵاوكراوەتەوە، ئاشكرابووە لەسەرتاسەری ئێران 29 هەزارو 400 كەس لەناڕەزایەتییەكاندا دەستگیركراون كە 115 كەسیان سەر بەهێزە ئەمنییەكان بوون. رێكخراوەكانی مافی مرۆڤ رایانگەیاندووە لەئێستادا 18 هەزار و 210 كەس بەبێ دەستگیرکراوەكانی رۆژهەڵات لەزیندانەكان و ناوەندە ئەمنییەكان بەبیانوی بەشداریی لەناڕەزایەتییەكان دەستبەسەرن و چاوەڕێی سزای دەزگای دادی ئێران دەكەن . ناوەندی هەنگاو بۆ مافەكانی مرۆڤ لە رۆژهەڵاتی كوردستان بڵاوی كردووەتەوە 300 كچ و كوڕ لە شارەكانی رۆژهەڵاتی كوردستان دەستگیركراون كە تەمەنیان لە 18 ساڵ كەمترەو چارەنووسیشیان نادیارە. مێرمنداڵان و سزای سێدارە دوو مێرمنداڵی بەلوچ لەلایەن دادگایەكی ئێران تۆمەتبار دەكرێن بە «دژایەتی خودا» و رێكخراوەكانیش هۆشداریی دەدەن لەسەپاندنی سزای سێدارە دژی ئەو دوو برایە. محەمەدو عەلی رەخشانی كە دوو بران لە ناڕەزایەتییەكانی شاری زاهیدان لەپارێزگای سیستان و بەلوچستان لەبەردەم ماڵی خۆیان دەستگیركراون و دادگا تۆمەتباری كردون بەیاسای (دژایەتی خودا) كە بەپێی یاساكە سزای سێدارە دەیانگرێتەوە. ئەو دوو مێرمنداڵە تەمەنیان 16 و 17 ساڵەو رۆژی هەینی خوێناوی كە نزیكەی 98 بەلوچ لەشاری زاهیدان كوژران لەبەردەم ماڵەكەیان دەستگیركراون و نزیكەی 70 رۆژە لەزینداندان. هاككردنی سوپای پاسداران گروپی هاككەری (بلاك ریوارد) دوای هاككردنی ژمارەیەك پێگەی تایبەت بەسوپای پاسدارانی ئێران، ژمارەیەك بەڵگەنامەی نهێنیی بڵاوكردووەتەوە كە هۆشدارایی دراوە لەبەرفراوانبوونی ناڕەزایەتییەكان دژی دەسەڵاتی ئەو وڵاتە. لە راپۆرتێكی نهێنیدا كە رادەستی حسێن سەلامی، فەرماندەی گشتی سوپای پاسداران كراوە، ئاماژە بەترسی هێزە ئەمنییەكان و بەرەنگاربوونیان لەلایەن خەڵكەوە كراوەو هۆشداریی داوە كە ئەو هێزانە لەسەركوتی خەڵك ترساون بەتایبەت كەژمارەیەكیان لەلایەن خۆپیشاندەرانەوە رووت كراونەتەوە و لێیان دراوە. لەبەشێكی دیكەشدا جەخت لەوە كراوەتەوە 84٪ی خەڵك پشتیوانیی لەناڕەزایەتییەكانی رۆژهەڵاتی كوردستان و ئێران دەكەن و ئەو ناڕەزایەتییانە بەهۆكارێكی دەربازبوون لەقەیرانە ئابوریی و سیاسییەكان دەزانن. هەر لەبەڵگەنامەیەكی دیكەدا ئاشكرابووە لەسەرەتای ناڕەزایەتییەكاندا دادگاكانی ئێران بڕیاری لەسێدارەدانی بەسەر 80 كەسدا سەپاندووەو دواتر بەهۆی بەرفراوانبوونی ناڕەزایەتییەكان بڕیارەكە راگیراوەو لەئێستادا 28 كەس لەژێر هەڕەشەی پەتی سێدارەدان لەشۆڕشی رۆژهەڵاتەوە بۆ ململانێی ئێران و ئەمریكاو ئیسرائیل ئێران لەدوای سەرهەڵدانی ناڕەزایەتییەكان زۆرترین هێرشی موشەكی كردووەتە سەر بارەگای حزبەكانی رۆژهەڵاتی كوردستان لەهەرێمی كوردستان و چەند جاریكیش رایەگەیاندووە؛ هاوكات سوپای پاسداران بە راگەیەنراوی فەرمی هەڕەشەی ئەوەی كردووە ئەگەر بەغداو هەولێر رێگریی لەپارتەكانی رۆژهەڵاتی كوردستان نەكەن ئەوا بەهێرشی موشەكی و فڕۆكەی بێفڕۆكەوانەوە ناوەستێتەوەو لەڕێگەی وشكانییەوە هێرش دەكاتەسەر هەرێمی كوردستان. شیكەرەوانی سیاسی رایانگەیاندووە؛ ئێران لەوە تێدەگات ئەگەر بیهەوێت سنوری خاكی هەرێمی كوردستان لەڕێگای وشكانییەوە ببەزێنێت هاوشێوەی سیناریۆی سەدام حسێن بۆ داگیركردنی كوەیت لەلایەن ئەمریكاو هاوپەیمانەكانیەوە هێرش دەكرێتەسەری، بۆیە تاران بۆ خۆپاراستن لەو سیناریۆیە محەمەد شیاع سودانی، سەرۆك وەزیرانی عێراقی بانگهێشت كردە وڵاتەكەی و ئامانجی سەرەكیی گفتوگۆكانی سودانی و بەرپرسانی كۆماری ئیسلامی ئێرانیش ئەوەیە هێزەكانی عێراق بەشێوەیەكی چڕ بچنە سەر سنورەكان. ئەوە لەكاتێكدایە ناسر كەنعانی، وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران لەدوایین لێدوانی رۆژنامەوانیدا دانی بەو راستییەدا نا كە لەتاران داوا لەسودانی كراوە كەعێراق بەڵێنەكەی بۆ دانانی هێزەكانی لەسەر سنور جێبەجێ بكات، كەئەوەش ئاماژەیە بۆ نەبوونی متمانە لەنێوان هەرێمی كوردستان و بەرپرسانی كۆماری ئیسلامی ئێران. لەلایەكی دیكەشەوە هەفتەی رابردوو ئەمریكاو ئیسرائیل مانۆرێكی هاوبەشی سەربازییان لەدەریای ناوەڕاست ئەنجامدا كە بەئاشكرا رایانگەیاند یەكێك لەئامانجەكانی ئەو مانۆڕە رووبەڕووبوونەوەی هەڕەشەكانی ئێران و چەكدارە هاوپەیمانەكانیەتی لەڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و ناوچەكە بەگشتی. یائیر لاپید، سەرۆك وەزیرانی ئێستای ئیسرائیل ئاشكرایكرد كە لەگەڵ فەرماندەكانی سوپای وڵاتەكەی و سوپای ئەمریكا لەمانۆڕە هاوبەشەكەدا كۆبووەتەوەو ئامانجی سەرەكیی مانۆڕەكە ئامادەكارییە بۆ جەنگێكی هاوشێوەی رووبەڕووبوونەوەی ئێران. ناوەندی فەرماندەیی هێزە سەربازییەكانی ئەمریكا هەر سەربارەت بەو مانۆڕە رایگەیاند یەكێك لەئامانجە سەرەكییەكانی ئەو مانۆڕە هاوبەشە بەرەنگاربوونەوەی هێرشی موشەكییە لەناوچەكەدا كەمەبەستی لەهەڕەشە موشەكییەكانی ئێران بوو بەتایبەت كەسوپای پاسداران دەیان جار هەڕەشەی ئەنجامدانی هێرشی موشەكیی لەدژی ئیسرائیل كردووە.
ویلیام بێرنزی بەڕێوەبەری سی ئای ئەی پەیوەندی بە هاکان فیدان بەڕێوبەری میتەوە کردووە و ئاگاداری کردووەتەوە لە هێرشەکان و ئەگەری ئۆپەراسیۆنە زەمینییەکان بۆسەر رۆژئاوای کوردستان. ماڵپەری هەواڵی ئەکسیۆسی ئەمریکا لە زاری دوو سەرچاوەی هەواڵگری ئەمریکیەوە رایگەیاند، ویلیام بێرنزی بەڕێوەبەری سی ئای ئەی پەیوەندی بە هاکان فیدان سەرۆکی دەزگای هەواڵگری تورکیا (میت) کردووە و بەهۆی ئەوەی لە هێرشەکانیاندا بۆسەر رۆژئاوای کوردستان، گیانی سەربازە ئەمریکیەکان دەخەنە مەترسیەوە، بە توندی هوشداری بە هاکان فیدان داوە. لە هەواڵێکدا کە رۆژنامەنووس باراک رەڤید لە ماڵپەری ئەکسیۆس بڵاویکردۆتەوە، هاتووە، " هۆکاری سەرەکی زیادبوونی فشارەکانی ئەمریکا بۆ سەر تورکیا بۆ راگرتنی هێرشەکانی بۆسەر باکوری سوریا بۆئەوە دەگەڕێتەوە کە حەفتەی رابردوو، فڕۆکەکانی تورکیا بارەگایەکیان بە دووری ٤٠٠ مەتر لە نزیکی سەربازانی ئەمریکا کردووتە ئامانج." بەگوێرەی هەواڵەکە، دوای هێرشەکەی تورکیا بێرنز تەلەفۆنی بۆ فیدان کردووە و هۆشداریداوە کە گیانی سەربازانی ئەمریکی لە مەترسیدایە. هەروەها ئاماژە بەوە کراوە کە بێرنزی داوای لە فیدان کردووە، دەست لە ئۆپراسیۆنی بەرامبەر باکوری سوریا هەڵگرن. فەرماندەیی ناوەندیی ئەمریکا هەفتەی رابردوو لە راگەیەندراوێکدا ئاماژەی بەوەکردبوو، سەربازانی ئەمریکا راستەوخۆ لە هێرشە ئاسمانیەکانی تورکیا بۆ سەر رۆژئاوا رووبەرووی مەترسی دەبنەوە و هۆشداری بە ئەنقەرە دابوو. راگەیەندراوەکەی فەرماندەیی ناوەندی ئەمریکا دوای ئەوە هات کە هەندێک بارەگا لە نزیک کەمپی هۆڵ کە لەژێر کۆنترۆڵی هێزەکانی سوریای دیموکراتدایە لە حەسەکە، کراونەتە ئامانج و ئەندامانی داعش لە کەمپەکەدا هەوڵی هەڵهاتنیان داوە.
لهڕۆژنامهی هاوڵاتییهوه...توركیا لەهێرشەكانی بۆ سەر رۆژئاوا بەردەوامەو فەڕەنساش هەوڵی رێگری دەدات
.jpg)
هاوڵاتی بۆردومان و تۆپبارانی رۆژئاوای كوردستان لەلایەن سوپای توركیاوە بەردەوامە، ئەردۆغان دەڵێت: بۆ دروستكردنی پشتێنەیەكی ئەمنی تاقوڵایی 30 كیلۆمەتر دەچنە ناو خاكی عێراق و سوریاوە، هەڕەشەكانی توركیا فەرەنسای هێناوەتە سەر خەت و ئیمانیۆل ماكرۆن لەهەوڵی سازكردنی كۆبوونەوەیەكی نێودەوڵەتییە سەبارەت بەهێرشەكانی توركیا، مەزڵۆم كۆبانێ فەرماندەی گشتی هێزەكانی هەسەدەش رایدەگەیەنێت توركیا شارەكانمان بۆردومان دەكات و خەڵكی مەدەنی دەكوژێت و ژێرخانی وڵاتەكەمان لەناودەبات و هێزەكانی سوریای دیموكرات دەكاتە ئامانج لەكاتێكدا ئێمە هەوڵدەدین جارێكی دیكە داعش سەرهەڵنەداتەوە. بەپێی ئەو ئامارانەی كەئیدارەی خۆبەڕێوەبەری رۆژئاوای كوردستان بڵاویكردووەتەوە تەنیا لەماوەی كەمتر لە 15 رۆژدا سوپای توركیا زیاتر لە 150 ناوچەو شوێنی نیشتەجێبوون و چەندین خوێندنگاو نەخۆشخانەو بنكەی تەندروستی بۆردومان و تۆپباران كردووە، كە بەو هۆیەوە ٢٣٥ قوتابخانە داخراون و لە ٢٥١ قوتابخانەش پشوو راگەیاندراوە كە بەهۆیەوە ٢١ هەزارو ٨٤٣ خوێندكارو قوتابی لەخوێندن بێبەش بوون، بەپێی ئەو ئامارانەی بڵاوكراونەتەوە لەئەنجامی بۆردومانەكاندا زیاتر لە 16 هاووڵاتیی مەدەنی و ٢٠ شەڕڤان شەهیدبوون و دەیان كەسی دیكەش برینداربوون كەمنداڵیشیان لەنێواندایە، بەپێی هەواڵی میدیاكانی رۆژئاوای كوردستانیش بۆردومان و تۆپبارانكردنەكان بەجۆرێكە تەنانەت لەماوەی 10 رۆژدا توركیا بەتەنیا 200 گولەتۆپی ئاراستەی شارۆچكەی عەین عیسا كردووە. هەر دەربارەی هێرش و پەلامارەكانی توركیا بۆ سەر رۆژئاوا و باشووری كوردستان لەلایەن توركیاوە، فەرەنسا بەنیازە لەوڵاتی ئوردن كۆنگرەیەكی نێودەوڵەتی رێكبخات، كۆشكی ئەلیزێ لە راگەیەنراوێكدا دەڵێت: ئیمانوێل ماكرۆن، سەرۆكی فەرەنسا، لەگەڵ محەمەد شیاع سودانی، سەرۆك وەزیرانی عێراق گفتوگۆیەكی تەلەفۆنی ئەنجامداو لەبارەی بۆردومانەكانی دەوڵەتی توركیاوە گفتوگۆیان كردووەو بڕیارە لەعەممانی پایتەختی ئوردن بەسەرۆكایەتی ماكرۆن و سودانی كۆبوونەوەیەك ئەنجامبدرێت و سەركردەكانی وڵاتانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاستیش (بەبێ ئەوەی ناوی وڵاتەكان ئاشكرابكرێن) بەشداری تێدا بكەن. ناوەندی دیپلۆماسی كۆمەڵایەتی و ١٦ رێكخراوی كۆمەڵگەی مەدەنی باكورو رۆژهەڵاتی سوریاش داوا لەسكرتێری گشتی نەتەوەیەكگرتووەكان دەكەن هەوڵ بۆ راگرتنی هێرشەكانی دەوڵەتی توركیا بۆ سەر باكورو رۆژهەڵاتی سوریا بدات، ئاماژە بەوەش دەكەن شەوی ٢٠ی تشرینی دووەم دەوڵەتی توركیا ئۆپەراسیۆنێكی ئاسمانی دەستپێكردووەو زۆر شوێنی سەربازیی و مەدەنی، ژێرخان و رۆژنامەوانی لەهەرێمەكانی باكورو رۆژهەڵاتی سوریا كردووەتە ئامانج. لەئەنجامی هێرشەكاندا بۆ سەر كۆبانێ، دێرك، شەهبا، عەین عیسا و زرگان جگە لەشەهیدبوونی ژمارەیەك شەڕڤان، ١٦ هاووڵاتی مەدەنی شەهیدبوون و بەدەیان كەس برینداربوون و زیاتر لە ٤٥ شوێنی خزمەتگوزاری وەك وێستگەی وزەی سوتەمەنی، نەوت، غاز، كۆگا، نەخۆشخانەو خوێندنگا كرانە ئامانج كەتوركیا بەم هێرشانە یاسا نێودەوڵەتیەكانی مافی مرۆڤ پێشێل دەكات و تاوانی شەڕ دەكات. مەزڵۆم كۆبانێ فەرماندەی گشتی هێزەكانی سوریای دیموكرات (هەسەدە) لەوتارێكدا بۆ رۆژنامەی واشنتۆن پۆست مەترسی هێرشەكانی توركیا دەخاتەڕوو ئاماژە بۆ ئەوەدەكات: كە حكومەتی رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆك كۆماری توركیا شارەكانمان بۆردومان دەكات و خەڵكی مەدەنی دەكوژێت و ژێرخانی گرنگ لەناودەبات و هێزەكانی سوریای دیموكراتی دەكاتە ئامانج، لەكاتێكدا ئێمە هەوڵدەدین جارێكی دیكە داعش سەرهەڵنەداتەوە. مەزڵۆم كۆبانێ دەڵێت: لەشكركێشیەكانی توركیا بۆ سەر عەفرین لەساڵی ٢٠١٨ و سەرێكانی و گرێ سپی لەساڵی ٢٠١٩ بووە هۆی ئاوارەبوونی سەدان هەزار كەس و شەڕی جیهانی دژی داعش پەكخست و دوای ساڵانێك بوونی دەسەڵاتی توركیا لەو ناوچانە دەبینرێت كە ئاژاوەو شەڕو نائارامی لەچ ئاستێكدایە. بەڵام كاتێك خۆبەڕێوەبەری ئێمە لەو شوێنانە بوو، پێكەوەژیانی نەتەوەیی و ئازادی ئایینی و مافەكانی ژنان پارێزراو بوون. حكومەتی توركیاش جگە لەو گرووپانەی كەهاوكاری دەكەن بۆ هێرشكردنە سەر رۆژئاوای كوردستان لەئێستادا بەپێی ئەو زانیارییە میدیایانەی بڵاوكراونەتەوە بەنیازە چەكدارانی گروپی تیرۆریستی (هەیئەی تەحریری شام) كە هەمان رێكخراوی (بەرەی نوسرە)ی پێشووترن و لەلیستی تیرۆری نێودەوڵەتیدان، لەدژی رۆژئاوای كوردستان بەكاریانبهێنێت و شەڕیان پێبكات. ئەو رێكخراوە تیرۆریستییە سەرقاڵی گرنگی پێدانی زیاترە بەو چەكدارە سەلەفییە كوردانەی كە لەڕیزەكانیدا چەكیان هەڵگرتووە بۆ ئەوەی هاوشانی سوپای توركیا بۆ هێرشكردنە سەر رۆژئاوا بەكاریانبهێنێت. هاوكات سەرۆكی رێكخراوی تیرۆریستی (تەحریری شام) دەیەوێت سەلەفییە كوردەكانی گرووپی ئەنسارولئیسلام بخاتە ژێر چەتری خۆیەوە، هەر بۆ ئەو مەبەستە لەچەندڕۆژی رابووردوودا تەحریری شام (ئەبو دەردای كوردی) جێگری ئەمیری ئەنسارولئیسلامیان ئازادكرد، بەڵام هێشتا (ئەبو عەبدولڕەحمان كوردی)ی ئەمیری ئەنساریان ئازاد نەكردووەو لەلایان زیندانییە. بەپێی ئەو زانیارییانەشی كە بڵاوكراونەتەوە تەحریری شام بەنیازی ئازادكردنی ژمارەیەكی زۆری سەلەفییە دەستگیركراوەكانن كە لەپێشووتردا لەناو رێكخراوەكانی دیكەوە دەستگیریكردوون یاخود لەوانەن كە جیابوونەتەوە. بەپێی ئەو گرتە ڤیدیۆیانەش كەبڵاوكراونەتەوە چەكدارە سەلەفیە كوردەكان بەشداری مەشق و راهێنانێكی قورس دەكەن لەناوچەكانی باشوری رۆژئاوای ئەدلب و لەجەبەل توركمان و جەبەل ئەكراد لەڕیفی لازقیە كە بەشوێنی بڵاوبوونەوەی گرووپە سەلەفییە كوردییەكانی تەحریر شام و هاوشێوەكانی دادەنرێ، پێشووتریش لەمانگی ١٠ی ئەمساڵدا بەرەی تەحریر شام چەكدارە سەلەفییە كوردەكانی بەشداری شەڕی لەعەفرین پێكرد. فەرحان حاجی عیسا، چاودێری سیاسی لەڕۆژئاوای كوردستان رایگەیاندووە توركیا دەیەوێت واز لەگرووپە هاوپەیمانەكانی دیكەی بهێنێت و تەنیا پشت بەبەرەی نوسرە ببەستێت بۆ ئەوەی شەڕی بەوەكالەتی لەڕۆژئاوای كوردستاندا بۆ بەڕێوەببات، ئەمەش وەك سەرەتایەكە تاناوچەكانی ئیدلب كەگرووپەكانی هاوپەیمانی ئێستای توركیا تیایدا باڵادەستن رادەستی رژێمی سوریا بكاتەوە. ئەو چاودێرە بڕواشی وەهایە لەقۆناغی داهاتوو ئیدلب دەكەوێتە بازاڕی رادەستكردن و خۆبەدەستەوەدانەوەی نێوان توركیاو سوریاوە، هانی تەحریری شامیش دەدات لەسنوری هێزەكانی سوریای دیموكرات نیشتەجێبن بۆ ئەوەی بەردەوام شەڕ بەهەسەدە بفرۆشن چونكە هەسەدە توانیویەتی تەواوی پێكهاتە جیاوازەكانی سوریا كۆبكاتەوە، ئەمەش دژی بەرژەوەندییەكانی توركیایە.
هیومان رایتس وۆچ رایگەیاند، هێرشە ئاسمانیەکانی تورکیا کە لە ٢٠ی ئەم مانگەوە دەستیپێکردووە، زیانی بە دانیشتوان و ژێرخانی خزمەتگوزاری لە باکور و رۆژهەڵاتی سوریا گەیاندووە و قەیرانی مرۆیی زیاتر کردووە. رێکخراوی هیومان رایتس وۆچ راگەیەندراوێکی لەبارەی دۆخی رۆژئاوای کوردستان و هێرشەکانی دەوڵەتی تورکیا بڵاوکردەوە و دەڵێت، هێرشەکان بووەتە هۆی ئاوارەبوونی هاوڵاتیان، پچڕانی هێڵی کارە، کەمیی سووتەمەنی و رێکخراوەکانی فریاگوزاری ناچارکردووە هەندێک لە چالاکیەکانیان بۆ ماوەیەکی کاتی رابگرن و قوتابخانە و دەوامیان پەکخستووە. راپۆرتەکە لە زاری ئادەم کوگل جێگری بەرێوەبەری دۆسیەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست لە هیومان رایتس وۆچ بڵاوکراوەتەوە و تێیدا هاتووە، "هێرشەکانی تورکیا بۆ سەر دانیشتوان و ژێرخانی گرنگ لە باکور و رۆژهەڵاتی سوریا، مافە سەرەتایەکانی هاوڵاتیانی مەدەنی خستووتە مەترسیەوە." ئاماژەی بەوەشکرد، خەڵکی هەرێمەکە لە ئێستادا بەدەست کارەساتێکی مرۆیی و پەرەسەندنی قەیرانی ئاوارەبوون و ئابوریی دەناڵێنن و هێرشە سەربازیەکانی تورکیا مەترسی لەسەر ژیانی عەرەب و کورد و پێکهاتەکانی دیکەی ناوچەکە دروست کردووە. لە راپۆرتەکەدا باس لە ئاماری رێکخراوە ناحکومیەکانی باکور و رۆژهەڵاتی سوریا کراوە، کە لانیکەم ١٠ هاوڵاتی مەدەنی لە هێرشە ئاسمانیەکاندا کوژراون، لەنێویاندا رۆژنامەنووس "عیسام عەبدوڵلا" کە لەکاتێکدا چاوپێکەوتنی لەگەڵ دانیشتوانی شاری دێریک دەکرد بەهۆی بۆردومانی درۆنەکانی تورکیا کوژرا. دەشڵێت، بەئامانجکردنی دامەزراوەکانی نەوت و غاز، قەیرانی کەمیی سووتەمەنی زیاتر کردووە، ئەمەش وایکردووە، دانیشتووانی هەرێمەکە لە زستاندا کێشەی چێشت لێنان و گەرمکردنەوەیان هەبێت. هیومان رایتس وۆچ وتی: تورکیا پێویستە هێرشە سەربازیەکانی کە قەیرانی مرۆیی و ئاوارەبوون لە باکور و رۆژهەڵاتی سوریا زیاتر دەکەن بوەستێنێت. رێکخراوەکە داوای لە هاوپەیمانە نێودەوڵەتیەکانی تورکیا کردووە کە فشار بخەنە سەر ئەنقەرە بۆ ئەوەی دڵنیابن لەوەی کە هێرشەکانی هەڕەشە لە مافە سەرەتایەکانی خەڵکی سوریا دەکات.
ناڕەزیەتییەکان لە رۆژهەڵاتی کوردستان و ئێران بەردەوامە شەوی رابردوش گەنجێک لە شاری سنە بە گوللـەی هێزە ئەمنییەکانی گیانی لەدەستدا. لە خۆپیشاندانەکانی شەوی رابردوی شاری سنە لە رۆژهەڵاتی کوردستان گەنجێک بە ناوی هومەن عەبدوڵڵاهی 21 ساڵ بە چەکی ساچمەیی بە سەختی بریندار دەبێت و دوای یەک کاتژمێر مانەوە لە نەخۆشخانە بەهۆی سەختی برینەکانیەوە گیانی لەدەستدا. سەرچاوەکانی هەواڵی رۆژهەڵاتی کوردستان بڵاویان کردوەتەوە تەرمی هومەن لە لایەن هێزە ئەمنییەوەکانەوە و رفێنراوە و رێگە بە کەسوکاری نەدراوە تەرمەکەی بە بەشداریی جەماوەریی بەخاک بسپێردرێت رۆژی رابردو لە زۆربەی شارەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان و لە تاران و مەشهەد و ئەسفەهان هێزی زۆری ئەمنیی بڵاوەی پێکرا و سەرەرای ئەوەش خۆپیشاندان و ناڕەزایەتییەکان بەردەوامبون. بە پێی دوایین ئامار لە 82 رۆژی ناڕەزایەتییەکاندا 123 کەس لە رۆژهەڵاتی کوردستان کوژراون و بە گشتی ژمارەی کوژراوانی سەرتاسەری ئێران 476 کەسی تێپەڕاندوە.
لەگەڵ ئەوەی هەڕەشەکانی تورکیا بۆسەر رۆژئاوای کوردستان بەردەوامە، ئەمریکا جارێ دیکە، دژایەتی خۆی بۆ ئۆپراسیۆنی زەمینی تورکیا پیشاندا. جۆن کێربی ریکخەری پەیوەندیە ستراتیژیەکانی ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوەیی کۆشکی سپی لە کۆنفڕانسێکی رۆژنامەنووسیدا رایگەیاند، ئەمریکا پشتیوانی لە تورکیا دەکات کە بەرگری لە خۆی بکات، بەڵام ئۆپراسیۆنی تورکیا بۆسەر باکور و رۆژهەڵاتی سوریا بە مەترسی دەزانێت. کێربی وتی، " ئێمە نامانەوێت ئۆپراسیۆنی سەربازی لە باکور و رۆژهەڵاتی سوریا ببینین. ئۆپراسیۆنەکە گیانی هاوڵاتیانی مەدەنی و سەرباز و کارمەندانی ئەمریکا لە سوریا دەخاتە مەترسیەوە. رێگری لە ئەرکەکانمان بۆ بەرەنگاربوونەوەی داعش دەکات." رێکخەری پەیوەندییە ستراتیژیەکانی ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوەیی کۆشکی سپی دەشڵێت، " ئێمە ئاگاداری ئەو مەترسییەین کە رووبەرووی گەلی تورکیا دەبێتەوە، بەڵام باوەڕمان بەوە نییە کە بیرۆکەی ئۆپراسیۆنی سەربازی بۆسەر باکور و رۆژهەڵاتی سوریا باشترین ڕێگا بێت بۆ نەهێشتنی مەترسیەکە." دوێنێ ئەلجەزیرە لە زاری بەرپرسێکی حکومەتی تورکیاوە کە ناوەکەی ئاشکرا نەکردووە رایگەیاند، تورکیا دوو حەفتە مۆڵەتی داوەتە ئەمریکا و روسیا کە هێزەکانی سوریای دیموکراتی (هەسەدە) لە کۆبانێ، منبج و تەل رەفعەت بکێشنەوە، بە پێچەونەوە دەست بە ئۆپراسیۆنی زەمینی دەکەن.
سەركۆ جەمال كەسوكاری نەقیب محەمەد: هیچ هەواڵێكی دڵخۆشكەرمان لا نییە نەقیب محەمەد لەبەڕێوەبەرایەتی بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژ بەژنان و خێزان، ساڵی رابردوو لەكاتی هەوڵی دەستگیركردنی تۆمەتبارێكدا لەگەڵ چەند پۆلیسێك تەقەیان لێكرا، نەقیب محەمەد گیانی لەدەستداو سێ پۆلیسیش برینداربوون، كەسوكارەكەی دەڵێن دۆسیەكەی هیچ بەرەوپێش نەچووە، ئاسایشی سلێمانیش دەڵێت كارەكانیان لای ئەوان تەواو بووەو رەوانەی دادگا كراوە. ئاڵا لەتیف خوشكی نەقیب محەمەد بەهاوڵاتی راگەیاند:» ساڵێك بەسەر شەهیدكردنی كوڕەكەمان تێدەپەڕێت، نەقیب محەمەد ئەوكاتەی شەهیدكرا لەئەركی فەرمیدا بوو، پاڵپشت بەفەرمانی دادوەر، لەگەڵ چوار ئەفسەری دیكەی بەڕێوەبەرایەتیی بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژیی خێزانیدا راسپێردرابوون داواكراوێك دەستگیربكەن، بەڵام هێرشیانكرایەسەر». وتیشی:»ئێمە هیچ هەواڵێكی دڵخۆشكەرو تازەمان لا نییە لەبارەی بەرەوپێشچوونی رەوشی دادگاییكردنی تاوانبارانی كەیسەكە، كە جگە لەشەهیدبوونی نەقیب محەمەد، برینداربوونی چوار پۆلیسی دیكەو سووتاندنی ئۆتۆمبێلی پۆلیس و زیاتر لەوەش تاوانی «هەڵاتن لەدەستی یاسا»ی تێدایە». ئەو خوشكەی نەقیب محەمەد دەڵێت: «وا هەشت مانگ بەسەر دەستگیركردنی تاوانباراندا تێپەڕدەبێت، بەڵام هێشتا هیچ دانیشتنێكی دادگا بەڕێوەنەچووە، رەنگە زۆریی كەیسەكان لەدادگا وایلێكردبین ئەم دواكەوتنەمان قبوڵ بێت، بەڵام هیچ دەستوەردانێكی كۆمەڵایەتی و سیاسی لەدۆسیەكەدا قبوڵناكەین، بەلاشمانەوە گرنگە بۆ هەموان روون بێت، كە لایەنی داواكار لەسەر ئەم كەیسە تەنها ئێمە نین، بەڵكو حكومەت، وەزارەتی ناوخۆو بەڕێوەبەرایەتیی بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی خێزانیی پێكەوە هەموومان وەكویەك خاوەنی كەیسەكەین و تەنها رێگەش بەیاساو دادگا دەدەین كاری خۆی بكات». ئاڵا لەتیف ئەوەشی خستەڕوو:» هەرگیز نە سوڵحمان كردووەو نە سوڵحیش دەكەین، نە هیچ دانیشتنێكی كۆمەڵایەتیی قبوڵدەكەین بەڵكو تەنها چاومان لەدادگایە و هیوامانوایە «یاسا» كاری خۆی بكات و هەر خۆی سەروەر بێت». هاوكات بەوتەی سەرچاوەیەك لەبەڕێوەبەرایەتی بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژ بەژنان و خێزان لەسلێمانی، كەیسەكە لەئاسایشی سلێمانییە، ئەوان لێكۆڵینەوەی تێدا دەكەن، دەڵێت: « ئەفسەری ئێمە بووە و یەكێكین لەلایەنە زەرەرمەندەكان». سەرچاوەكە وتیشی: «ئەو چوار پۆلیسەی برینداربوون سكاڵایان تۆماركردووەو هێشتا دۆسیەكە كۆتایی نەهاتووە». راز فریا وتەبێژی بەڕێوەبەرایەتی بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژ بەژنان و خێزان لەسلێمانی بەهاوڵاتی وت:» ئێمەش وەكو كەسوكاری شەهیدەكە كوڕێكمان لەدەستداوەو چاوەڕێی دەستی ئاسایشن». هاوكات سەرچاوەیەك لەئاسایشی سلێمانی ئەوەی بۆ هاوڵاتی ئاشكراكرد:» دۆسیەكەی لەلایەن ئاسایشی سلێمانییەوە كۆتایی پێهێندراوەو لێكۆڵینەوەكان تەواو كراون، تۆمەتبارەكان سێ كەسن و هێشتا دادگا بڕیاری لەبارەی سزاكەیان نەداوە». وتیشی:» تا ئەوكاتەی دادگا كەیسەكەیان یەكلایی دەكاتەوە ئەو سێ تۆمەتبارە لەئاسایشی سلێمانی دەستبەسەرن». بەڵام سەرچاوەكە ئامادەنەبوو هیچ زانیاریەكی دیكە لەبارەی دەستگیركراوەكان و چۆنیەتی لێكۆڵینەوە لەگەڵیان ئاشكرابكات، هاوكات رەتیكردەوە هیچ كەسێك دەستی خستبێتە دۆسیەكەوە. دەوروبەری كاتژمێر 7:00ی ئێوارەی رۆژی یەكشەممە 4ی كانونی یەكەمی 2021، نەقیب محەمەد لەتیف سەرپەرشتی تیمێكی بەڕێوەبەرایەتیەكەی دەكرد بۆ دەستگیركردنی تۆمەتبارێك بەناوی (ی، پ) كە لەلایەن دادوەرەوە ماوەی 10 رۆژ بوو بڕیاری دەستگیركردنی بۆ دەرچووبوو، بەتۆمەتی ئازاردانی هاوسەرەكەی، هەر كەتیمەكە دەگەنە تانجەرۆ نزیك ماڵی تۆمەتبارەكە دەدرێنە بەر دەستدڕێژی گولـلە. ئاسایشی سلێمانی دوای سێ رۆژ لەڕووداوەكە وێنەی دوو كەسی وەكو تۆمەتباری سەرەكی و بكوژی نەقیب محەمەدو برینداركردنی چوار پۆلیسەكە بڵاوكردەوەو داوای هاوكاری كرد بۆ دۆزینەوەیان، ئەوەش گومانی لای كەسوكارەكەی دروستكرد كەتۆمەتبارانی رووداوەكە هەڵاتبن بۆ دەرەوەی وڵات، یاخود لەلایەن بەرپرسێكەوە داڵدەدرابن. رۆژی 12-4-2022 و دوای پێنج مانگ لەكوژرانی نەقیب محەمەد، قوباد تاڵەبانی، جێگری سەرۆكی حكومەتی هەرێم، سەردانی خانەوادەی نەقیب محەمەد لەتیفیان كردو هەواڵی دەستگیركردنی هەرسێ تاوانبارەكەی پێ راگەیاندن. نەقیب محەمەد لەتیف ئەفسەری مافپەروەر، دەرچوی كۆلێژی یاسا بوو، لەبنكەی خۆرهەڵاتی بەڕێوەبەرێتی توندوتیژی دژی ژنان لەسلێمانی دەوامی دەكرد. (ی، پ) تۆمەتباری سەرەكی كوشتنی نەقیب محەمەد، ماڵی لەتانجەرۆ بووە، چەند جارێك ئازاری بەژنەكەی گەیاندووەو فەرمانی دەستگیركردنی لەلایەن دادوەرەوە بۆ دەرچووەو خۆی رادەستنەكردووە، ئێوارەی روداوەكە جارێكی دیكە دەمەقاڵێیان بووە. هاوسەرەكەی تۆمەتبارەكە پەیوەندی بەپۆلیسەوە دەكات و ناونیشانەكەیان پێدەدات، تۆمەتبارەكەو باوكی بەپەیوەندییە تەلەفۆنییەکە دەزانن، خۆیان بۆ رووبەڕوبوونەوەی مەفرەزەكەی پۆلیس ئامادە دەكەن. سەركەوت عومەر، بەڕێوەبەری بەڕێوەبەرایەتی بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژ بەژنان و خێزان لەسلێمانی بەهاوڵاتی وت: «ئەم پیاوە ماوەی 10 رۆژ بووە فەرمانی دەستگیركردنی هەبووەو مەفرەزەكەی ئێمە، بەرلەوەی لەئۆتۆمبێلەكە دابەزن، تەقەیان لێكراوە، مەفرەزەكەمان پێنج كەس بوون». لەبارەی گومانەكان و ناردنی ئەو مەفرەزە پێنج كەسییە بۆ گرتنی تۆمەتبارێك، سەركەوت عومەر وتی: «كەیسەكان لای ئێمە كێشەی توندوتیژی خێزانییە، كەیسی گرتنی بكوژێك یان بازرگانێكی ماددە هۆشبەرەكان نییە، تاوەكو پێویست بكات هێزی گەورە بنێرین بۆ دەستگیركردنی، چەندین ساڵە هەر بەو شێوەیە كار دەكەین». بەڕێوەبەری بەڕێوەبەرایەتی بەرەنگاربونەوەی توندوتیژی دژ بەژنان و خێزان لەسلێمانی ئەوەشی خستەڕوو: «ئەوانەی بەپێی ماددەی ژمارە حەوتی یاسای خێزانی، فەرمانی گرتنیان هەیە هەمیشە بەشێوەیەكی ئاسایی مامەڵە لەگەڵ كەیسەكانیاندا دەكەین، بۆ ئەوەی حەساسیەت دروست نەبێت و نەبینەهۆی گەورەكردنی كێشەكان».
