پهيامێك له سهرۆكى ههرێمى كوردستانهوه ئهمڕۆ 25ى نۆڤهمبهر له ڕۆژى جيهانيى بهرهنگاربوونهوهى توندوتيژى دژى ئافرهتاندا، ههموو پشتگيرييهك بۆ خهبات و ئازادى و مافهكانى ژن و يهكسانی دووپات دهكهينهوه. وهك ههميشه له ههوڵ و كار و كۆشش بهردهوام دهبين بۆ بهدهستهێنانى زياتر و پاراستنى مافهكانى ئافرهت و هێنانهكايهى كۆمهڵگهيهك كه ژن تيايدا ئازاد و يهكسان بێت و به هيچ پاساوێك ههڕهشهى توندوتيژى و كوشتنى لهسهر نهبێت. تا ئافرهت ئازاد نهبێت، كۆمهڵگهيهكى ئازاد و يهكسان و ئارام و مهدهنيى پێشكهوتوو نايهته ئاراوه. لهم يادهدا دووپاتى دهكهينهوه كه به ههموو شێوهيهك ڕووبهڕووى ههموو جۆره توندوتيژى و دهستدرێژى و پێشێلكارييهك بهرامبهر به ماف و ئازاديى ژنان دهبينهوه و له كاركردن بهردهوام دهبين بۆ نههێشتنى بيرى توندڕهوى و ڕهخساندنى زهمينهيهكى باشترى بهشدارى و هاوبهشيى ئافرهت له كايهى سياسى و كارگێڕيى ههرێمى كوردستاندا. لهگهڵ لايهنه پهيوهنديدارهكانى ناوخۆ و لهسهر ئاستى نێودهوڵهتيش هاريكار و ههماههنگ دهبين بۆ ئهوهى ئافرهت له ههموو ڕوويهكهوه لەناو خێزان و له شوێنی کار و له سەرجەم بوارە گشتییەکاندا پارێزراو بێت و دوور بێت لە هەراسان و توندوتیژی. سڵاو و پێزانین بۆ هەموو ئەو ئافرەتانە و ئهو لايهن و ڕێكخراوانهی ڕۆژانە لە خەباتدان بۆ بەدیهێنانی ئازادی و ئاشتی و مافەکانیان. سڵاو بۆ گيانى پاكى قوربانييانى توندوتيژى دژى ئافرهتان و ههموو ئهو خانمانه دهنێرين کە لهپێناو ئازادى و يهكسانى و ئاشتيدا خهبات و تێكۆشانيان كردووه. لە ههر شوێنێكى جيهان بن، به ڕێز و شكۆوه ياديان دهكهينهوه. نێچيرڤان بارزانى سهرۆكى ههرێمى كوردستان 25ى نۆڤهمبهرى 2022
هاوڵاتی مەزلۆم کۆبانێ فەرماندەی گشتی هەسەدە رایگەیاند، دەرەنجامەکانی هێرشەکانی تورکیا بۆ هەموو جیهان مەترسیدار دەبێت و سەرهەڵدانەوەی داعشی لیدەکەوێتەوە. ژەنەڕاڵ مەزلۆم کۆبانێ فەرماندەی گشتی هێزەکانی سوریای دیموکرات بە "بی بی سی"ی ئینگلیزیی ڕاگەیاند، ئۆپەراسیۆنی زەمینی تورکیا، سەرهەڵدانەوەی دەوڵەتی ئیسلامی (داعش)ی لێدەکەوێتەوە. کۆبانێ ئاماژەی بەوەشکرد، هێرشەکانی تورکیا دەبێتە هۆی هەڵگیرسانی شەڕی ناوخۆیی دووەم لە سوریا و وەستاندنی ئۆپەراسیۆنەکانی هەسەدە لە دژی داعش. هەروەها وتی، "وەک هاوبەشانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی، شەڕمان کرد و شکستمان بە داعش هێنا، بەڵام هێرشەکانی دەوڵەتی تورکیا، هەوڵە هاوبەشەکانی هەسەدە و هاوپەیمانی نێودەوڵەتی بۆ ئارامی ناوچەکە شکست پێدەهێنێت." فەرماندەی هەسەدە هوشداریدا کە دووبارەبوونەوەی هێرشەکانی تورکیا راستەوخۆ کاریگەری لەسەر توانای هێزەکانیان دەبێت بۆ پاراستنی ئەو کەمپانەی کە خێزانەکانی داعشی تێدا نیشتەجێیە و دەڵێت، "هێزەکانمان سەرقاڵی پاراستنی گەل و خێزانەکانمان دەبن، بۆیە شەڕڤانان ناتوانن پاسەوانی کەمپەکان بکەین". ئاماژەی بەوەشکرد، “سوپای تورکیا دامەزراوە مەدەنی و خزمەتگوزارییەکانی کردە ئامانج، وەک وێستگەکانی کارەبا و وێستگەکانی بەرهەمهێنانی نەوت. ئەمەش دەتوانێت کۆچی بەکۆمەڵ و ئاوارەبوونی ناوخۆیی لێدەکەوێتەوە. ماوەی هەشت ساڵە شانبەشانی کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی شەڕی تیرۆر دەکەین، پێکەوە شەڕمان کردووە بۆ شکستپێهێنانی داعش، بەڵام هێرشەکانی دەوڵەتی تورکیا هەموو دەستکەوتەکان لەناو دەبەن و دەرئەنجامەکانی ئەمە بەڕاستی نەک تەنها بۆ ئێمە، بەڵکو بۆ هەموو جیهان مەترسیدار دەبێت." قسەکانی مەزلۆم عەبدی فەرماندەی گشتی هەسەدە لەکاتێکدایە کە دوێنێ، هەسەدە بە فەرمی هەموو چالاکیەکانی لە چوارچێوەی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی دژی داعشدا راگرت.
هاوڵاتی كۆمیتەی پاراستنی رۆژنامەنووسان لەنیویۆرك (CPJ) خەڵاتی ئازادیی رۆژنامەوانیی نێودەوڵەتی بەخشییە رۆژنامەنووس نیاز عەبدوڵا كۆمیتەی پاراستنی رۆژنامەنووسان CPJ لەساڵی 1991ەوە كەبنكەی سەرەكی لەنیویۆرك-ە، بەشێوەی ساڵانە خەڵاتی ئازادی رۆژنامەوانی نێودەوڵەتی لەسەر ئاستی جیهان دەبەخشێتە ئەو رۆژنامەنووسە ئازایانەی سەرەڕای سەختی و رێگرییە زۆرەكان، بەردەوامن لەبەرگریكردن لەبەهاكانی دیموكراسی و مافەكانی مرۆڤ و ئاشكراكردنی راستییەكان لەڕێگای كارەكانیانەوە. ئەمساڵیش لە خولی 32مینی دابەشكردنی خەڵاتەكەدا، بۆ یەكەمجارە رۆژنامەنووسێكی كورد خەڵات دەكات. بەو بۆنەیەوە هاوڵاتی چاوپێكەوتنێكی لەگەڵ رۆژنامەنووس نیاز عەبدوڵا ئەنجامداوەو تیایدا دەڵێت: لەخەڵاتكردنی ئێمەدا چەندین پەیامی گرنگ هەیە بۆ حكومەتی هەرێم و كابینەی نۆ، تا رێز لەئازادییەكان بگرن و دەست لەسەركوتكارییەكان هەڵبگرن. 🔻دەقی چاوپێكەوتنەكە لەگەڵ نیاز عەبدوڵا: هاوڵاتی: لەلایەن كۆمیتەی پاراستنی رۆژنامەنووسان لەنیویۆرك (CPJ) خەڵاتی ئازادی رۆژنامەوانی نێودەوڵەتی-ت پێبەخشرا، چۆن بوو ئەم رێكخراوە لەپاڵ چەند رۆژنامەنووسێكی تری جیهانیدا رۆژنامەنووسێكی هەرێمی كوردستانی هەڵبژارد بۆ ئەو خەڵاتە؟ نیاز عەبدوڵڵا: كۆمیتەی پاراستنی رۆژنامەنووسان لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی چاودێری دۆخی رۆژنامەنووسان و رەوشی ئازادی رادەربڕین دەكەن، دەبینن رۆژنامەنووسان لەچ دۆخێكی سەختدا سەرەڕای ئاڵنگاری زۆر، بەردەوامن لەكارەكانیان. پەیام و ناوەڕۆك و شێوازی كاری رۆژنامەنووسان پێوەرن بۆ كۆمیتەی پاراستنی رۆژنامەنووسان، بۆیە بەبایەخ و گرنگییەوە دەڕواننە ئەو رۆژنامەنووسە سەربەخۆیانەی كارەكانیان ئازایانە تەرخانكردووە بۆ ئاشكراكردنی گەندەڵییەكان و پێشێلكارییە سیاسی و مەدەنییەكان، بەتایبەت لەو پانتاییەی رۆژنامەنووس تیایدا رووماڵی رووداوە گرنگەكانی كردووە. هاوكات CPJ، بەردەوام بایەخی گەورەی بۆ دۆخی رۆژنامەوانی لەهەرێمی كوردستان هەبووە، وەك یەكێك لەو ناوچانەی بۆتە شوێنێكی مەترسیدارو بێ ئاسایش بۆ رۆژنامەنووسانی سەربەخۆ. CPJ جگە لەپێزانینی بۆ كاری ئەو رۆژنامەنووسانەی خەڵاتەكەیان پێدەبەخشێت، دەیەوێت ئەو رۆژنامەنووسانە بكات بەنموونە و ئیلهام بۆ رۆژنامەنووسانی دیكە كە لەبارودۆخی سەخت و هاوشێوەدا كاردەكەن، لەگەڵ ئەوەشدا پەیام و دۆزی ئەم رۆژنامەنووسانە لەسەر ئاستێكی فراوان كاری لەسەر دەكرێت، بۆیە لەخەڵاتكردنی ئێمەدا چەندین پەیامی گرنگ هەیە بۆ حكومەتی هەرێم و كابینەی نۆ، تا رێز لەئازادییەكان بگرن و دەست لەسەركوتكارییەكان هەڵبگرن؛ ئەو رۆژنامەنووسانەی لەلایەن حكومەتی هەرێم دژایەتی دەكرێن، لەناوەندە نێودەوڵەتییەكان كارەكانیان رێزلێگیراوو پڕ بایەخە. هاوڵاتی: لەكاتێكدا لەلایەن رێكخراوەكان و وڵاتانی جیهانەوە چاودێری رەوشی ئازادی و مافی مرۆڤی هەرێمی كوردستان دەكرێت، بەڵام ماوەی چەند ساڵێكە دەبینن دەسەڵات رەوشی ئازادی و مافی مرۆڤی زیاتر بەرتەسك كردووەتەوە، هۆكاری ئەمە بۆچی دەگەڕێنیتەوە؟ نیاز عەبدولڵا: رۆژنامەوانی سەربەخۆو ئازاد لەهەرێمی كوردستان لەگەڵ ئەوەی لەدوای رووخانی رژێمی بەعس لەعێراق لەساڵی 2003 گەشانەوەی بەخۆیەوە بینی، یاسای كاری رۆژنامەگەری دەركرا و چەندین هەوڵدرا بۆ مسۆگەركردنی ئازادییەكان و مافەكانی رۆژنامەنووسان، بەڵام كاتێك دەسەڵات زانی ئەم بوژانەوەیە لەخزمەتی ئەو نییەو رۆژانە گەندەڵییەكان و تاوان و خراپەكارییەكانی حوكمڕانییەكەی ئاشكرا دەكرێت، دەستی بە تیرۆركردن و ترساندنی رۆژنامەنووسان كردو كاری بۆ پەرەپێدانی رۆژنامەوانی حزبی و سێبەركرد، بەشێكی دەزگا رۆژنامەوانییە ئەهلییە سەربەخۆكانی پوكاندەوە، ئەو رۆژنامانەی ماشنەوە رووبەڕووی جۆرەها ئابڵوقە كرانەوە. بەڵام كابینەی نۆ-ی حكومەتی هەرێمی كوردستان بە رابەرایەتی مەسرور بارزانی بوێرانەترو ئاشكراتر تاوانی لەبەرامبەر رۆژنامەنووسان ئەنجامدا، هەرچەندە ناوبراو پێشتریش بەوە ناسرابوو كە تێوەگلاوە لەچەندین تاوان بەرامبەر بە رۆژنامەنووسان و رۆڵی گەورەی هەبوو لەسەركوتكاری ئازادییە رۆژنامەوانییەكان. رۆژنامەنووسان ویژدانی زیندووی كۆمەڵگان لەكوردستان، رۆڵی گەورەیان هەبووە لەئاشكراكردنی گەندەڵییەكان و بەرزكردنەوەی ئاستی هوشیاری سیاسی و ئابووری و خستنەڕووی ئەو تاوانانەی پارتەكانی دەسەڵات ئەنجامیان داوە، بۆیە دوای دەركەوتنی ئەم گرنگییەی میدیا بۆ دەسەڵات، هەموو رێگایەكی ستەمكارانەیان خستەكار بۆ كوشتنی ئەو ویژدانە زیندووەو شوێنگرتنەوەی بەمیدیایەكی پڕوپاگەندەكاری دەسەڵاتخواز. هاوڵاتی: رێكخراوە نێودەوڵەتیەكان بەردەوام بەخراپی باس لە رەوشی رۆژنامەنووسی لەهەرێمی كوردستان دەكەن، بە بڕوای تۆ ئەمە چی كاریگەریەكی لەسەر هەرێمی كوردستان دەبێت؟ نیاز عەبدوڵڵا: یەكێك لەپێوەرەكانی دیموكراسیبوونی هەر وڵاتێك، دەستەبەری ئازادی كاری رۆژنامەوانی و دەستخستنی زانیاری و ئازادی رادەربڕینە، توانای چاودێریكردنی دەسەڵاتەكانی دادوەری و جێبەجێكردن و یاسادانانە لەلایەن دەزگا رۆژنامەوانییەكانەوە. حكومەتی هەرێم و پارتەكانی دەسەڵات راستەوخۆ تێوەگلاون لەشاردنەوەی زانیارییەكان و ئەشكەنجەدان و زیندانیكردنی رۆژنامەنووسان، لەنموونەی زیندانیانی بادینان. ئازادی رۆژنامەوانی رەنگدانەوەی هەموو جۆرەكانی دیكەی ئازادییە لەوڵات و كۆمەڵگادا، بۆیە بەرپرسەكانی هەرێم رێزلێگیراونین و لە راپۆرتە نێودەوڵەتییەكان و پێوەرەكانی دیموكراسیدا لەئاستی خوارەوەن. هاوڵاتی: پێتوایە میكانیزم و رێگاكانی فراوانكردنی ئازادی رۆژنامەنووسی لەهەرێمی كوردستاندا چیە؟ نیاز عەبدوڵڵا: دەبێت خواست هەبێت بۆ رێزگرتن و پابەندبوون بەبنەماكانی دیموكراسی و بڕوابوون بەگرنگی ئازادی رۆژنامەوانی. هەرێمی كوردستان بەهۆی بوونی یاسا گرنگەكانی وەك یاسای رۆژنامەگەری و یاسای دەستخستنی زانیاری، خاوەن ژێرخانی یاسایی رۆژنامەوانییە. بۆیە جێبەجێكردنی یاساكانی رۆژنامەوانی لەگەڵ بنەماكانی نێو یاسا نێودەوڵەتییەكانی تایبەت بە رۆژنامەوانی، هەنگاوێكی جددی و گرنگە بۆ فراوانكردنی ئازادی رۆژنامەوانی؛ هاوشانی دەستەبەركردنی شەفافییەت و بەخشینی زانیاری لەدامودەزگا فەرمی و گشتییەكان. هاوكات مافەكانی رۆژنامەنووس رێزلێگیراوبێت لەلایەن دەزگا رۆژنامەوانییەكان و دەسەڵاتەكانەوە. لەبەرامبەریشدا رۆژنامەنووسان و دەزگا رۆژنامەوانییەكان ئەرك و بەرپرسیارێتییان لەئەستۆدایە، وەك ئەوەی ئەوانیش پابەندبن بەبنەما یاسیاییەكان و ئەخلاقی كاری رۆژنامەوانی و كاركردن لەچوارچێوەی بنەماكانی دیموكراسی. هەڵبەت ئەمە بابەتێكە قسەی زۆرو وردەكاری پێویستە. هاوڵاتی: بەخوێندنەوەی تۆ لەململانێی نێوان ئازادیخوازان لەگەڵ دەسەڵات و ئەو كەسانەی دەیانەوێت ئازادی سنوردار بكەن، كام بەرەیان سەركەوتوو دەبێت؟ نیاز عەبدولڵا: لە رواڵەتدا هەموو حكومەتێكی ستەمكار هەست بەسەركەوتن دەكات، بەڵام لەناوەڕۆكدا ئەو حكومەتە هەمیشە لەبەردەم كەوتن و ناڕەزایەتی نێوخۆیی و نێودەوڵەتیدایە. بۆ نموونە ئێستا كابینەی نۆ-ی حكومەتی هەرێم هەست بەسەركەوتن دەكات، چونكە زۆرترین رۆژنامەنووسی زیندانیكردووەو سەركوتكاری زۆری ئەنجامداوە وەك ئەوەی نەخشەی بۆ داڕشتبوو، لەواقعیشدا حكومەتەكە هەرەسی هێناوە و ناڕەزایەتییەكی گەورە هەیە؛ ئازادیخوازان لەسەر ئاستی دونیا پشتیوانی دەكرێن و حكومەتیش لەسەر ئاستی دونیا دژایەتی ستەمكارییەكانی دەكرێت. حكومەتێك سەركوتكردنی ئازادییەكان و درێژەدان بەگەندەڵی ستراتیژی بێت، بەدڵنیایی لەشوێنێكدا هەرەس دەهێنێت و دەكەوێت. رۆژنامەنووسانی سەربەخۆو ئازادیخوازان پێویستیان بەیەكانگیری و نزیكی و هەماهەنگییە.
هاوڵاتی یاریدەدەری سەرۆکی زانکۆی سلێمانی رایگەیاند، ئەمڕۆ دوایین دوو خوێندکار لە زیندان ئازادکران و ئێستا هیچ خوێندکارێک لە سنووری پارێزگای سلێمانی لە زیندان نییە. ئەمڕۆ پێنجشەممە 24-11-2022، د. پێشڕەو حەمەجان ڕایگەیاند هێچ خوێندکارێکی زانکۆی سلێمانی لە زینداندا نەماون و ئەگەر هەر کەسێکیش لە زیندان مابێتەوە ئەوە خوێندکار نەبووە. ئەمەشلەکاتێکدایە رۆژی سێشەممە تیمێکی سەرۆکایەتیی زانکۆی سلێمانی لەگەڵ تیمێکی بەڕێوەبەرایەتی ئاسایشی سلێمانی کۆبوونەوە، دواتر د. پێشڕەو حەمەجان ڕایگەیاند، "بە بڕیاری قوباد تاڵەبانی سەرجەم خوێندکاران ئازاد دەکرێن." جێگەی باسە دەستگیرکردنی ئەو خوێندکارانە دوای ئەوە هات، هەفتەی رابردوو لە زانکۆکانی سلێمانی، راپەڕین، گەرمیان و هەڵەبجە خوێندکاران گردبوونەوە و داوای خەرجکردنی دەرماڵەیان دەکرد؛ رۆژی دووشەممەی رابردوو نزیکەی 100 خوێندکار دەستگیرکران.
هاوڵاتی بۆ جاری دووەم لە ماوەی دوو ڕۆژدا وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا داوای ڕاگرتنی توندوتیژی لە باکوری سوریا کرد وتورکیاش بەردەوامە لە هێرشەکانی بۆسەر رۆژئاوای کوردستان، جگە لەوە هەڕەشی دەستپێکردنی ئۆپەراسیۆنی زەمینی بۆسەر منبەج و تەل رەفعەت و کۆبانێ دەکات. ئەمڕۆ پێنجشەممە وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا بۆ جاری دووەم، داوای ڕاگرتنی هێرشەکانی تورکیای بۆسەر رۆژئاوای کوردستان کرد. وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا لە راگەیەندراوێکدا ئاماژەی بەوەکرد کە نیگەرانن لەو ئۆپەراسیۆنە سەربازییانەی ئەم دواییە کە ناوچەکەیان ناسەقامگیر کردووە و پرۆسەی بەرەنگاربوونەوەی داعش، هاوڵاتیانی مەدەنی و سەربازانی ئەمریکی دەخەنە مەترسییەوە. ئاماژەی بەوەشکرد، "ئەوان لە نیگەرانییە ئەمنییەکانی تورکیا تێدەگەین کە پەیوەندییان بە 'تیرۆرەوە' هەیە، بەڵام لەهەمان کاتدا بەردەوام نیگەرانی جددی خۆمان دەربڕیوە، سەبارەت بە کاریگەری ئاڵۆزیەکان لەسەر شەڕی داعش و هاوڵاتیانی مەدەنی لە هەردوو دیوی سنورەکە". دوێنێ چوارشەممەش وەزارەتی بەرگری ئەمریکا، نیگەرانی قوڵی خۆی لە ئاڵۆزیەکان لە سوریا، عێراق و تورکیا دەربڕی و سەرەخۆشی لە کەسوکاری ئەو کەسانە کرد کە لەو سێ وڵاتەدا گیانیان لەدەستداوە. هەر ئەمڕۆ ئەلێکساندەر لاڤرێنتیڤ، نێردەی تایبەتی روسیا بۆ سوریا ڕایگەیاند، ئۆپەراسیۆنی زەمینی سوپای تورکیا، دەبێتە هۆی هەڵکشانی ئاڵۆزیەکان لە سوریا و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست. لاڤرێنتیڤ وتی، ئەگەری ئەوە هەیە تورکیا خۆی لە ئەنجامدانی ئۆپەراسیۆنی زەمینی لە سوریا بپارێزێت. هاوکات دوێنێ، وەزارەتی دەرەوەی فەرەنساش لە راگەیەندراوێکدا، نیگەرانی قوڵی خۆی سەبارەت بە هێرشەکانی تورکیا بۆسەر رۆژئاوای کوردستان دەربڕی. وتی، " فه ڕەنسا بەنیگەرانییەوە چاودێری ئەو ئاڵۆزیە دەکات کە له دوای ئۆپراسیۆنی ئاسمانی تورکیا بۆسەر باکوری سوریا و باکوری عێراق دروست بووە." وەزارەتی دەرەوەی فەرەنساش داوای دانبەخۆداگرتنی لە تورکیا کرد کە مەترسی لەسەر سەقامگیری و ئاسایشی دانیشتووان دروست نەکات، لە کاتێکدا کە هێشتا هەڕەشەی ڕێکخراوی “داعش” بوونی هەیە. ، ئەحمەد ئەبوزەید وتەبێژی فەرمی وەزارەتی دەرەوەی میسریش دوێنێ چوارشەممە، لە راگەیەندراوێکدا، هێرشەکانی تورکیا وەک پێشێلکردنی سەروەری خاکی سوریا و عێراق لەقەڵەمدا و داوای کرد تورکیا خۆی لە توندوتیژی بەدوور بگرێت. هەروەها ئەنجومەنی سوریای دیموکرات، روسیا و ئەمریکا و هاوپەیمانی نێودەوڵەتیی بە بەرپرسیار دەزانێت، لە بەردەوامیی ئۆپەراسیۆنە ئاسمانییە سەربازییەکانی تورکیا و لە راگەیەندراوێکدا، داوای لە هەموو هێزە نیشتمانییەکانی سوریا کرد کە بەرگری لەم بەشەی سوریا بکەن، هەروەها داوای لە خەڵکی باکووری ڕۆژهەڵاتی سوریا کرد لە دەوری هێزەکانی سوریای دیموکرات و ئیدارەی خۆسەر کۆببنەوە. هێرشەکانی دەوڵەتی تورکیا بە تایبەتی بۆسەر رۆژئاوای کوردستان دوای ئەوە هات کە تورکیا هێزەکانی ئەو بەشەی کوردستانی بە ئەنجامدانی تەقینەوەکەی ١٣ی تشرینی دووەمی ئەستەنبوڵ تۆمەتبار کرد. سەبارەت بەمەش مەزلۆم کۆبانێ فەرماندەی گشتی هێزەکانی سوریای دیموکراتی لە چاوپێکەوتنێکدا لەگەڵ ماڵپەڕی ئەلمونیتەری ئەمریکی رایگەیاندبوو، ئەو ژنەی کە تەقینەوەکەی ئەستەنبوڵی ئەنجامداوە و هەر ئەو رۆژە دەستگیرکرا، پەیوەندی بە داعشەوە هەیە و سێ برای لە ریزەکانی داعشدا کوژراون. هەرچەندە لایەنە کوردیەکانی رۆژئاوای کوردستان، رەتیان کردەوە دەستیان لە هێرشەکەدا هەبێت، بەڵام تورکیا دەستی بە هێرش کرد و چوار رۆژە بە بەردەوامی گوند و شاروچکەکان و ژێرخانی رۆژئاوای کوردستان دەکاتە ئامانج.
هاوڵاتی هەسەدە، ئاماری دوێنێی هێرشەکانی تورکیای بۆسەر رۆژئاوای کوردستان راگەیاند و ئاماژەی بەوەکرد کە دوو شەڕڤانیان و ئەندامێکی هێزەکانی ئاسایش شەهید بوون و دوو سەربازی حکومەتی سوریاش گیانیان لەدەستداوە. هێزەکانی سوریای دیموکراتی (هەسەدە)، ئاماری رۆژی ٢٣ی تشرینی یەکەمی هێرشە ئاسمانی و تۆپخانەکانی تورکیای بۆسەر خاکی رۆژئاوای کوردستان بڵاوکردەوە. بەگوێرەی ئامارەکە، ١١٦ گود و شاروچکە تۆپباران و بۆردومانکراون. هەسەدە دەڵێت، "هێرش کراوەتە سەر هەرێمی عەفرین، هەرێمی جزیر، هەرێمی فوراتی رۆژئاوای کوردستان و وتی، بەگشتی لە هێرشەکاندا، دوو شەڕڤان و ئەندامێکی هێزەکانی ئاسایش شەهید بوون و دوو سەربازی حکومەتی سوریاش گیانیان لەدەستداوە، هەروەها بە دەیان هاوڵاتی مەدەنیش بریندار بوون." بەپێی میدیاکانی رۆژئاوای کوردستان، ئەمڕۆش، سێ گوندی ناوچەی زرگانی سەر بە حەسەکە، دوو گوندی تەل تەمر، ناوەندی تەل تەمر و سێ گوندی سەر بە کۆبانێ تۆپباران کرد. لەلایەکی دیکەوە، هێزەکانی رزگای عەفرین کە یەکەیەکی سەر بە هێزەکانی سوریای دیموکراتیە و دوای هێرشی تورکیا بۆسەر عەفرین پێکهێنراوە، ناسنامەی پێنج شەڕڤانی خۆی ئاشکرا کرد کە لە هێرشە ئاسمانیەکانی شەوی 19ی تشرینی یەکەمی تورکیادا شەهید بوون.
هاوڵاتی عومەر ئیلخانیزادە دەڵێت: رووداوەكانی ناوخۆی ئێران كاریگەری لەسەر یەكگرتنەوەی هەردوو حزبی كۆمەڵەی شۆڕشگێڕو كۆمەڵەی زەحمەتكێشان هەبووە، بەڵام ئێمە پێشتر یەكمان گرتبووەوە. عومەر ئیلخانیزادە جێگری سكرتێری كۆمەڵەی شۆڕشگێڕی زەحمەتكێشانی كوردستانی ئێران لەچاوپێكەوتنێكیدا لەگەڵا رۆژنامەی هاوڵاتی، رایگەیاند: ئێران لەهێرشەكانیدا بۆ سەر ئێمەی هیچ دەستكەوتێكی نەبووە، بەو هێرشانە دەیەوێت بمانكێشێتە مەیدانی شەڕو بەربەرەكانێیەكی نیزامی و جۆری خەباتی كوردستان لەگەڵ باقی شوێنەكانی ئێران جیابكاتەوەو بەو شێوە بتوانێت سەركوتێكی خوێناوی لەكوردستان بكات. ئاشكراشیكرد: رۆژهەڵاتی كوردستان دەورێكی سەرەكی لەو بزوتنەوەیەی كە ئەمڕۆ لەئێراندا هەیە پەیداكردووەو كورد بۆ یەكەمجار لەمێژووی هەموو كوردستاندا لەلایەن خەڵك و نەتەوەكانی دیكەی وڵاتێك كەكوردی تێدایە پشتیوانی لێدەكرێت. وتیشی: ئێمە ئاڵای سەردەمی كۆمارمان قبوڵ نیەو ئاڵای سەردەمی كۆماریش دەكرێ گۆڕانی تێدا بكرێت. هاوڵاتی: هەردوو حزبی كۆمەڵەی شۆڕشگێڕو كۆمەڵەی زەحمەتكێشان بەڕەسمی یەكگرتنەوەتان راگەیاند، پاڵنەری سەرەكی ئەم یەكگرتنەوەیە چی بوو؟ عومەر ئیلخانیزادە: ئێمە ساڵ و نیوێكە دیالۆگی یەكگرتنەوەمان هەیە لەباری سیاسی و گوتاری سیاسی و لەباری روانین بۆ كاری حزبی و كاری رێكخستن، روانین بۆ كۆمەڵگای كوردستان و ئەركەكانی كۆمەڵە لەو بوارانەدا هەمووی یەكبووین و زۆر چووبووینە پێشەوە، بەڵام یەك دوو كاری بچووك مابوون بەهۆی ئەو گیروگرفتانەی كە لەكوردستانی باشوور هاتەپێشێ بۆ ئێمە و هەم بەهۆی ئەم بزووتنەوە جەماوەرییەوە كات نەبوو تا لەكۆتاییدا لیژنەكەمان هەموو كارەكانی خۆی بردبووە پێشێ ئەو یەك دوو گیروگرفتە بچووكەش سپێردرا بەمن و بەڕێز كاك عەبدوڵای موهتەدی لەدانیشتەكانیدا ئەوانەش چارەسەركراو پێمانوابوو كەئێستا كاتێكی زۆرباشە ئەگەر ئەو هەلومەرجەش نەهاتبایەتە پێشەوە زووتریش ئێمە دەمانتوانی ئەوە رابگەیەنین، ئێمە دوای جیابوونەوەی ساڵی ٢٠٠٧یش لەباری گوتاری سیاسییەوە هەر لەیەك دانەبڕاین. هاوڵاتی: هۆكاری چیبوو لەدەرەوەی وڵات یەكگرتنەوەكەتان راگەیاندو لەناوخۆی كوردستان نەبوو؟ عومەر ئیلخانیزادە: چونكە من هاتبوومە دەرەوە بۆ هەندێك كار تەمدیدكردنەوەی پاسپۆرتەكەم و كاك عەبدوڵاش لەدەرەوە بوو، نەماندەتوانی بڵێن با بووەستین و با بچینەوە كوردستان و پێمانوابوو دوای ئەوەی هەموو شتێك جێبەجێبووەو لیژنەكەش كاری خۆی رادەستی لیژنەی هاوبەشەكە كردبوو، باشترین كات ئەوەیە ئێستا مزگێنییەكی باشیشە بەخەڵكی كوردستان و بەهەموو ئەڵقەی كۆمەڵەش. یەكگرتنەوەكە لەستۆكهۆڵم بوو لەسیمینارێك كەبەشێكی زۆری كادرەكانی هەردوولامانی لێبوو و بەشێكیش لەوانەی كە لەگەڵ حزب نەماون بەڵام كۆمەڵە لەوێبوون و خەڵك و میوانی دیكەو نوێنەری حزبە سیاسییەكانیش بوون . هاوڵاتی: یەكگرتنەوەكەتان تاچەند پەیوەندی بەم ناڕەزایەتییانەی ئێستای رۆژهەڵاتی كوردستان و ئێرانەوە هەیە؟ عومەر ئیلخانیزادە: عەرزم كردیت ئێمە یەك دوو جاری تریش دیالۆگمان هەبووە پتر لەساڵ و نیوێكە لیژنەیەكی هاوبەشمان بۆ داناوە، حەوت كەس لەهەردوو لاوە بەسەرپەرشتی هاوڕێ عەبدوڵای موهتەدی و ساڵ و نیوێكە گفتووگۆ دەكەین، ئەسڵەن ئەو بزوتنەوەیەی ئێستا سەریهەڵنەدابوو زۆربەی شتەكانیشمان پێش ئەو رووداوانە بردبووە پێشێ، ئەركی یەكخستنەوەی كۆمەڵە ئەركی پێكهێنانەوەی كۆمەڵەیەكی گەورە لەكوردستانی ئێران، دەورێكی مێژوویی كەكۆمەڵە بوویەتی هەردوولامان بەئەركی خۆمانمان زانیوەو بەهەموو وجودیشەوە كاری بۆ دەكەین و دڵنیاشم لەو ماوەیەداو چ لەناوەندی هاوكاری حزبەكانی كوردستانی ئێران یەك گوتار بووین چ لەمەسەلەی ئەو رووداوە شۆڕشگێڕانەیەی كە لەهەموو كوردستان و ئێراندا هاتووەتە ئاراوە یەكدەنگ بووین و ئەوەش پاڵنەر بووە. هاوڵاتی: واتە رووداوەكانی ئێران پاڵنەر بوو بۆ یەكگرتنەوەتان؟ عومەر ئیلخانیزادە: دڵنیام لەم بابەتەوە تەئسیری دەبێت ئێمە پێش ئەوە یەكمان گرتبوو، بەڕاستی باپێت بڵێم ئێمە یەكمانگرتبوو لەخوارەوەو لەنێو هەموو ریزەكانمان لەسەرەوە لەكۆمیتەی ناوەندییەوەو لەكادیرەكانەوەو لەئەندامانمان و لەكەسانمان و لەشارەكانی كوردستان و لەناوخۆو لەدەرەوەی وڵات ئێمە بەهەموو شێوەیەك یەكمانگرتووبوو و نزیك یەكبووین و كاری هاوبەشمان كردووەو رۆژی كۆمەڵەمان نۆ مانگ لەوەوپێش پێكەوە كردو پێكەوە كارمانكردو لەئەنجامدا بەشی زۆری كاری ئێمە تەواوبوو و عەرزمكردیت یەك دوو گرێكوێرە مابوو رایی بكرێت. هاوڵاتی: دەسەڵاتی كۆماری ئیسلامی ئێران فشاری زۆری بۆ خۆپیشاندەران هێناوەو شارەكانی رۆژهەڵاتی كوردستان ئێستا رووبەڕووی هەڵمەتی سوپای پاسداران بوونەتەوەو ژمارەی شەهیدەكان زۆر زیاتربوون، ئێوە وەك حزبەكانی رۆژهەڵاتی كوردستان رۆڵتان لەم بارودۆخەدا چییە؟ عومەر ئیلخانیزادە: با عەرزت بكەم رۆژهەڵاتی كوردستان دەورێكی سەرەكی لەو بزوتنەوەیەی كەئەمڕۆ لەئێراندا هەیە پەیداكردووەو كورد بۆ یەكەمجار لەمێژووی هەموو كوردستاندا لەلایەن خەڵك و نەتەوەكانی دیكەی وڵاتێك كەكوردی تێدایە پشتیوانی لێدەكرێت وەك ئولگو (نمونە) چاوی لێدەكرێت ئەو شۆڕشە لەكوردستانەوە بەدروشمی (ژن، ژیان، ئازادی) و لەمەرگی ناجوامێرانەو كوشتنی ناجوامێرانەی كچێكی كوردەوە بەناوی ژینا ئەمینی سەقزی دەستیپێكرد، دەتوانم بڵێم كچێكی كورد گیانیلەدەستدا، بەڵام گیانی كرد بەبەر هەموو خەڵكی ئێرانداو كوردستان ٤٣ ساڵ بوو بەدژی ئەو رژێمە راوەستاوە نای گوتووە بەكۆماری ئیسلامی و خوازیاری سكۆلاریزم بووە، فرەچەشنی قبوڵكردووە لەكوردستاندا، تاك كەوتبووینەوە، ئێمە تەنها لایەن بووین، بەڵام ئێستا شۆڕشەكە پەڕیوەتەوە بۆ هەموو ئێران و تەنانەت لەجیهانیش پشتیوانی نێونەتەوەیی پەیداكردووە. هاوڵاتی: پێتانوایە دەسەڵاتی كۆماری ئیسلامی ئێران بەڕێگای سەركوتكردن دەتوانێت كۆتایی بەخۆپیشاندان و ناڕەزایەتییەكان بهێنێت، ئایا بەبڕوای ئێوە خۆپیشاندانەكان بەرەو كوێ دەڕوات؟ عومەر ئیلخانیزادە: من لام وایە كۆماری ئیسلامی ئێران هەر بەهۆی سەركوت و كوشتارو میلیتالیزم و دژە ژنی هەر هاتووەو ئیعتیرازات بەرەو رووی زۆرتر بووەتەوە ئینجا لەگەڵ خەباتێكی بێوێنە و بوێرانەی سەرانسەری لەگشت ئێراندا رووبەڕوو بووە، ئینجا پێشی وایە هەوڵی ئەوەدەدات كەكوردستان داببڕێت لەشوێنەكانی دیكە كوردستان بە مەكۆو سەنگەرێكی گەورەی ئەم ئیعتیرازو بزوتنەوانە دەزانێت هەر دەیەوێت وا بنوێنێت كە ئەوە حزبە كوردییەكانن خەباتی چەكداری ئەوەیان دەستپێكردووە و بەو شێوەیە كاردەكەن ئەو پیلانەی پوچەڵبووەوە ئەم لەنەزەر خەڵكی ئێران هەم لەوەی ئێمە بڕیارماندا خەباتی مەدەنی وەك خەباتی مەدەنی بۆ خۆی بكرێت هیچ هێزێكی چەكداری تێكەڵ نەكەین ئەو پیلانەی شكستی خواردووە، هەربۆیە بەهەموو شێوەیەك چەندجار بۆمبارانی كردووین بەموشەك و درۆن، بەڵام جوابەكەی وەرگرتووەتەوە دوای هەر هێرشێكی كۆماری ئیسلامی خەباتەكە گەرموگوڕتر بووە، ئەم بەشەی كوردستان مەكۆیەكی شۆڕش و سەنگەرێكی قایمی شۆڕشی كوردستانە كە هەموو خەڵكەكەی لەگەڵ حزبە سیاسییەكان هاوتەریب و یەكدەنگ و هاوپەیوەندین، لەلایەكی ترەوە من پێموایە لەسەرەتای مانگی سێی ئەو خەباتەداین هیچ كات لەئێران وانەبووە كە هەموو رۆژێك ئیعتیرازو موبارەزە و هاتنە خیابان بەردەوام بێت و دیتمان لەباقی شوێنەكانی دیكەی ئێرانیش لەچەند رۆژی رابردوودا مانگرتنە گشتییەكان دەستیپێكردو ئەوە نیشاندەدات كەئیتر ئەو ئولگوەی لەكوردستان بوو ئەو یەكپارچەییەی لەكوردستان بوو چووەتە تاران، چووەتە تەورێز، ئازەربایجان بەگشتی بەلوجستان و هەموو جێگەیەك، بۆیە ئەو مانگرتنە گشتییانە ئەوە نیشاندەدات كە یەكگرتووییەكی گشتی خەڵك و بەشدارییەكی گشتی خەڵك لەبزوتنەوەكەدا هەیەو من ناڵێم كۆماری ئیسلامی توانای سەركوتی نەماوە، بەڵام بەدڵناییەوە ئەو شۆڕشە نانیشێتەوەو بەدڵنیاییەوە ئێران تازە ناچێتەوە پێش دۆخی مەرگی ژیناو شۆڕشی ژینا بەردەوام دەبێت. هاوڵاتی: بەبڕوای ئێوە ئێران ئامانجی چییە لەهێرشەكانیدا، یاخود دەیەوێت چ پەیامێك بگەیەنێت لەماوەی كەمتر لەدوو مانگدا ئەوە سێیەمین جارە هێرش بكاتەسەر بارەگای حزبەكانی رۆژهەڵات لەهەرێمی كوردستان؟ عومەر ئیلخانیزادە: یەكەم دەیەوێت ئێمە دنە بدات و تەحریكمان بكات كە بۆ بەربەرەكانێ و بمانكێشێتە مەیدانی شەڕو بەربەرەكانێیەكی نیزامی و بەو شێوەیە جیامان بكاتەوە، جۆری خەباتی كوردستان لەگەڵ باقی شوێنەكانی ئێران و بەو شێوەیە بتوانێت سەركوتێكی خوێناوی لەكوردستان بكات، من بەنموونە پێت دەڵێم لەبزوتنەوەی سەوزدا ئەوكات كوردستان زۆركەم بەشداربوو، بەڵام وەختێك بزوتنەوەكەی خەواندەوە زۆرترین كوشتاری لەكوردستان كرد زۆرترین ئیعدامەكان لەكوردستان بوون، بۆیە ئەو دەزانێت كوردستان ئەڵتەرناتیف بووە بەرامبەر كۆماری ئیسلامی ئێران، كوردستانە لەئەوەڵەوە نای وتووە كوردستانە مەكۆی دیموكراسیخوازی و فرەچەشنی و ئێستا لەلایەن گەلانی ئێرانیشەوە ئەوە قبوڵكراوە ئەوەش دووەمین دەلیلە، سێیەمین دەلیل ئەوەیە كە ئەو ئیحتیاجی بەوەیە كە بڵێ ئەوە لەدەرەوەی سنوورەكان شەڕێك و كێشەیەك سازبكات و ئاژاوەیەك بنێتەوە، كەمن پێموایە لەوەشدا سەركەوتوو نابێت هەموو ئەمانە من بەپەلەقاژێی كۆماری ئیسلامی دەبینم دەزانم دەتوانێت خەسارمان بگەیەنێ و گەیاندوشیەتی، دەزانم دەتوانێت گوشاری زیاتر بخاتەسەر هەرێمی كوردستان، بەڵام بەهەموو مەنتیقێك و بەهەموو روانینێك كە لەعێراق و هەرێمی كوردستانیش دەیبینن ئێمە هیچ جوڵەیەكی چەكداریمان نەكردووە، ئێمە لەخاكی ئەو هەرێمەوە هیچ شتێكمان لەدژی كۆماری ئیسلامی ئێران نەبووەو نەكردووەو هیچ بیانوویەكمان نەداوەتە دەست و وەزعی ئەو هەرێمەو خەڵكەكەی و ئاسایشی هەمیشە بۆ حزبەكانی كوردستانی ئێران بەتایبەتی بۆ كۆمەڵە لەهەموو دەورەكاندا مەسەلەیەكی گرنگ بووە. هاوڵاتی: ئێران دەڵیت ئەگەر حزبەكانی رۆژهەڵات چەك نەكرێن هێرشی زەمینی دەكەینەسەر هەرێمی كوردستان، حكومەتی هەرێم داوای لەئێوە كردووە چەك دانێن؟ عومەر ئیلخانیزادە: نەخێر داواكاری لەئێمە نەكراوە، پێشم وانییە قەد هەرێمی كوردستان تەسلیمی ئەوەبێت، ئێمە پێش رووخانی سەدام حسێنیش لێرە بووین و لەنێو ئەو گەلەدا بووین، ئێمە پشتیوان بووین لەڕاپەڕیندا پشتیوان بووین لەدروستكردنی هەرێمی كوردستاندا و گەلی ئێمە لەڕۆژهەڵات بەهەموو قودرەتی خۆیەوە پشتیوانی كردووە لەهەموو پێشكەوتنێك لەو هەرێمە، بۆیە ئەو داوایە لەلایەن هەرێمیشەوە دڵنیام ناتوانرێت قبوڵبكرێت لەلایەن رووناكبیران و خەڵكی ئەو هەرێمە، پەیوەندییەكی مێژوویی نێوانی كوردستانی رۆژهەڵات و باشوور هەیە، پێموایە ئەو داواكارییە ناتوانرێت قبوڵبكرێت و تائەو جێیەی ئێمە مەعلوماتمان هەیە دەوڵەتی عێراقیش بۆی ئاسان نییە هەر لەو رۆژانەشدا قەرارە پەرلەمانی عێراق كۆبێتەوە، جیا لەوە من بەفڕوفیشاڵی دەزانم ئێرانێك كە دەیەوێت لەكوردستانی عێراق هێرشبكاتە سەر ئێمە، لەنێو خاكی ئێرانداو لەنێو كوردستانی ئێراندا لەژێر پالامارو زەبری شۆڕش و ئاخێزێكی جەماوەری گەورەدایەو لەباری نێونەتەوەییەوە تڕۆو ریسوا بووەو تەریك كەوتووەتەوە، من پێموانییە ئەوە كارێكی ئاسان بێت و ئەگەر ئەو كارەبكات كارێكی شێتانەیە كەمەرگی خۆی بەدواوە دێت، ئەو كوردستانی ئێرانی بۆ رانەگیراوە قابیلە بتوانێت ئەو كارە لێرە بكات و ئەوە كارێكی شێتانەو ئەحمەقانەیەو بەزیانی خۆی سەد لەسەد هەڵدەگەڕێتەوە، هەروەك چۆن هێرشەكانی بۆ ئێمەی كردووە هیچ شتێكی دەستكەوت بۆ ئەو نەبووە ئەگەر زەربەیەكی لەئێمە دابێت شۆڕشی ئێمەی پتەوتر كردووەو یەكگرتوویی زۆرتر كردووە. هاوڵاتی: پژاك بڕیاریداوە ئاڵای كۆماری كوردستان لەمهاباد وەكو ئاڵایەكی هاوبەش لەگەڵ حزبە كوردییەكان بۆ رۆژهەڵاتی كوردستان قبووڵ بكات، ئێوە چ ئاڵایەكتان پێباشە بۆ ئەم قۆناغە؟ هاودەنگن لەگەڵ ئەمە یاخود رای جیاوازتان هەیە؟ عومەر ئیلخانیزادە: نەخێر ئێمە هاودەنگ نین و خەڵكی كوردستانیش لەگەڵ ئەمە هاودەنگ نییە، ئێمە دەبینین لەهەموو دەرەوەی وڵات لەهەموو جێیەك لەئەوروپا خەڵك ئەو ئاڵایە هەڵدەدات، ئەوە بەمانای ئەوە نییە دواجار رۆژهەڵاتی كوردستان ئاڵای خۆی نابێت، چاو لەوڵاتانی ئەسكەندەنافی بكە هەموو ئاڵاكەیان سەلیبە ئەو سور و سپییە یەك زەردو شینە، یەك جۆرێكی دیكەیە، بەڵێ هەر ئەو شێوازە لەئاڵا هەر ئەو سێ رەنگە بۆ ئێمە دەمێنێتەوە و ئەوە ئاڵایەكە كەدەسەڵاتێكی كوردی پەرلەمانێكی كوردی دەنگی بۆ داوەو ناسراویشە، بەڵام بەدڵنیاییەوە رۆژهەڵاتی كوردستان دەبێت ئاڵای خۆی هەبێت و ئێمە دەست لەوەهەڵناگرین، پێمانوایە ئەوە جۆرێك دووبەرەكی سازكردنەو ئێمە چ وەك كۆمەڵە چ وەك ناوەندی هاوكاری نەكەوتووینەتە ئەو داوەوەو ناكەوین. هاوڵاتی: بەڵام ئەوە ئاڵای سەردەمی كۆمارە ئێوە بۆچی پێتان باش نییە؟ عومەر ئیلخانیزادە: قەیناكا ئەی ئاڵای سەردەمی كۆماریش دەكرێ گۆڕانی تێدا بكرێت، ئاڵای عێراقیش گۆڕانی تێدا كراوە، ئێرانیش تیایدا كراوەو وڵاتانی جۆراوجۆر ئاڵاكەیان گۆڕانی تێدا كراوەو دەبێت بچینەوە دەسەڵاتێكی یاسایی، ئەوە بگۆڕێت ئەمە كاری حزب نییە. هاوڵاتی: ئێوە تەنها لەگەڵ هێزە سیاسییەكانی ناوەندی هاوكاری حزبەكانی رۆژهەڵات پەیوەندیتان هەیە، یاخود لەگەڵ حزبە ئۆپۆزسیۆنەكانی تری ئێران بەگشتی پەیوەندی و هەماهەنگیتان هەیە؟ عومەر ئیلخانیزادە: ئێمە لەناوەندی هاوكاریداین و لەوێدا هاوپەیمانێتییەكمان هەیە كەپێشی وەفادارین و پێمانوایە دەبێت گەشەشی پێبدەین، لەهەمانكاتدا چ وەك ناوەندی هاوكاری چ وەك كۆمەڵە ئێمە خوازیاری هاوئاهەنگی لەگەڵ حزبەكانی دیكەش هەین و هەر لەو ماوەیەشدا هاوئاهەنگیمان هەبووە بۆ راییكردنی ئەركەكانی ئەو بزوتنەوەیەو سیاسەتێك كەدەیگرینەبەرو ئەوەش پەرە پێدەدەین و دیالۆگ و دانیشتنیشمان بڕیارداوە لەگەڵ هەموو ئەوانەی لەكوردستاندا هەن دانیشتن و دیالۆگ دەكەین كە كاردەكەین رێگەچارەیەك ببینینەوە بۆ هاوئاهەنگی زۆرتر ئەگەر نەمانتوانی بەتەواوی هاوپەیمان بین و بەرەیەكی كوردستانی پێكبهێنین، كەهیوادارم بتوانین، بەڵام دەتوانین جۆرێك چەتری نزیكی و هاوكاری و هاوئاهەنگیمان هەبێت و ئێمە چ وەك ناوەندی هاوكاری حزبەكانی رۆژهەڵاتی كوردستانی ئێران، چ وەك كۆمەڵە لەو بوارەدا گرفتێكمان نییە. لەكۆتاییدا هیوادارم كەخەڵكی كوردستانی عێراق ئەو وتووێژە دەخوێنێتەوە بەهەموو وجودیەوە وەك هەموو جاران پشتیوانی رۆژهەڵات بن لەو قۆناغە سەختەدا، كەدەزانم سەختە، بەڵام دڵنیام سەركەوتوویی هەر بۆ گەلی كوردە
.jpg)
هاوڵاتی شارەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان بەهۆی کوشتنی دەیان خۆپیشاندەری کورد لە چەند رۆژی رابردوودا، مانگرتنی سەرتاسەری راگەیاندووە و دوکان و بازارەکان داخراون. بەگوێرەی ئەو ڤیدیۆیانەی کە لە تۆڕە کۆمەڵایەتیەکداندا بڵاوکراونەتەوە، لە شارەکانی ورمێ، مەریوان، مەهاباد، نەغەدە، سەرپەلی زەهاو، سنە، پیرانشار، کامیاران، بوکان، قروە، بانە، کامیاران، جوانڕۆ، کرمانشان، سەقز، رەوانسەر، دیواندەرە و بەشێک لە ناوچەکانی تارانی پایتەختی ئێران و شاری مەشهەد، مانگرتنی سەرتاسەری راگەیەندراوە و زۆربەی هاوڵاتیان نەچوونەتە سەر کارەکانیان و دوکان و بازارەکانیان داخستووە. لە چەند رۆژی رابردوودا، هێزە ئەمنیەکانی دەوڵەتی ئێران، بە شێوەیەکی زۆر توند، وەڵامی خۆپیشاندانەکانی خەڵکی رۆژهەڵاتی کوردستانیان دایەوە و بەگوێرەی ئاژانسی هەواڵی چالاکوانانی ئێران (هەرانا)، لە ماوەی حەفتەیەکدا زیاتر لە ٧٠ کەس کوژراون کە زۆربەیان لە شارەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان بوون، بە تایبەتی لە شاری جوانڕۆ و مەهاباد. لەلایەکی دیکەوە، هێزە ئەمنیەکانی ئێران، بە شێوەیەکی توند مامەڵە لەگەڵ بەلوچەکانی ئێران دەکەن کە لە پارێزگای سیستان و بەلوچستان هاوشانی ناوچەکانی دیکەی ئێران، دەستیان بە خۆپیشاندان و نارەزایەتی فراوان کردووە. ئەمڕۆ، عەلی دهقانی سەرۆکی گشتی دادگای خوزستانیش بە ئاژانسی هەواڵی تەسنیمی سەر بە سوپای پاسدارانی ئێران رایگەیاندووە، لە شاری خوزستان، ٦١ بە تۆمەتی هێرشی چەکداری سەر بارەگایەکی هێزە ئەمنیەکان لە شاروچەکی ئیزە دەستگیرکراون کە حەفتەی رابردوودا ئەنجامدرا و شەش کەس لە هێزە ئەمنیەکانی ئێران کوژرابوون. خۆپیشاندانەکانی ئێران و رۆژهەڵاتی کوردستان لە ١٦ی ئەیلولەوە، دوای کوشتنی ژینا ئەمینی کچە کوردی شاری سەقزی رۆژهەڵاتی کوردستان لە تارانی پایتەختی ئێران لەلایەن پۆلیسی ئەرشەد (ئەخلاق)ی ئێران دەستیپێکرد و نزیکی ٧٠ رۆژە بەردەوامە. بەگوێرەی، رێکخراوەکانی مافەکانی مرۆڤ، تاوەکو ئێستا، نزیکەی ٤٢٠ کەس لە سەرتاسەری ئێران و رۆژهەڵاتی کوردستان لەلایەن هێزە ئەمنیەکانەوە کوژراون. بەرپرسانی ئێرانیش باسی کوشتنی نزیکەی ٦٠ کەس لە هێزە ئەمنیەکان و بەسیج دەکەن. هەروەها، نزیکەی ١٨ هەزار کەس بە تۆمەتی خۆپیشاندان دژی دەوڵەتی ئێران و تێکدانی ئاسایش و ئارامی ئێران دەستگیرکراون و چالاکوانان، باسی مەترسی لەسێدارەدانی بەشێک لە خۆپیشاندەران دەکەن. ڤیدیۆی بەشێک لە شارەکانی ئێران ئەمڕۆ :
هاوڵاتی بڕیارە ئەمڕۆ لە ھاوینەھەواری دوکان، بافڵ جەلال تاڵەبانی لەگەڵ کەسی یەکەمی لایەنە سیاسییەکانی ھەرێم کۆببێتەوە سالار سەرحەد لێپرسراوی بۆردی پەیوەندییە کوردستانییەکانی یەکێتی رایگەیاندووە، "مەکتەبی پەیوەندییەکانی یەکێتی کەسی یەکەمی سەرجەم حزب و پارتە سیاسییەکانی ھەرێمی کوردستانی بۆ کۆبوونەوە و گفتوگۆکردن لەسەر بارودۆخی ھەرێمی کوردستان بانگھێشتکردووە و بڕیاروایە سەعات ١١ی پێشنیوەڕۆی ئەمڕۆ لە ھاوینەھەواری دوکان و بە ئامادەبوونی بافڵ جەلال تاڵەبانی سەرۆکی یەکێتی نیشتمانی کوردستان ئەو کۆبوونەوەیە بەڕێوەبچێت." باسی لەوەشکردووە تەوەرێکی کۆبوونەوەکە لەبارەی رەوشی ھەرێم و کێشە ھەڵپەسێردراوەکانی نێوان ھەرێم و بەغداد دەبێت. تا ئێستا ژمارەیەک کەسایەتی سیاسی گەشتونەتە شوێنی کۆبونەوەکە.
.jpg)
هاوڵاتی سوپای تورکیا لە بارەگاکانی سەر سنورەوە، سێ گوندی ناوچەی زرگانی سەر بە کانتۆنی حەسەکەی تۆپباران کرد. ئاژانسی هاوارنیوز، رایگەیاند، سەرلەبەیانی ئەمڕۆ ، سوپای تورکیا جارێکی دیکە لە بارەگاکانی سەر سنورەوە، دەستی بە تۆپبارانی خاکی رۆژئاوای کوردستان کردووە. ئاماژەی بەوەشدا، سوپای تورکیا گوندەکانی تەل وەرد، دادا عەبدال و رەبیعەی ناوچەی زرگانی سەر بە کانتۆنی حەسەکەی بۆردومان کردووە. شەوی رابردووش، چەندین گوند و ناوچەی رۆژئاوای کوردستان لەلایەن فڕۆکە و درۆنەکانی تورکیاوە بۆردومان کران. هەروەها درۆنەکانی تورکیا لە چواڕیانی عوسمان سەبری ناوەڕاستی شاری قامشلۆ، بارهەڵگرێکیان بەئامانج گرت. بەپێی زانیاریەکان، شۆفێری بارهەڵگرەکە کە هاوڵاتیەکی مەدەنیە بە سەختی بریندار بووە. لە 19ی تشرینی یەکەمەوە، دەوڵەتی تورکیا هێرشێکی فراوانی بۆسەر رۆژئاوای کوردستان دەست پێکردووە. هێرشەکانی ئەم جارەی تورکیا، زۆربەی خاکی رۆژئاوای کوردستانی گرتووەتەوە. لەم بارەیەوە دوێنێ ئیلهام ئەحمەد هاوسەرۆکی جێبەجێکاری ئەنجومەنی سوریای دیموکراتی (مەسەدە)، رایگەیاند، تورکیا ئەمجارە ژێرخانی رۆژئاوای کوردستانی کردووتە ئامانج و هەوڵ دەدات، رۆژئاوای کوردستان چۆڵ بکات. هاوکات بەرپرسانی رۆژئاوای کوردستان دەڵێن، تورکیا چاوی بڕیوەتە شاری کۆبانێ و دەیەوێت لە رووی زەمینیەوە ئۆپراسیۆن ئەنجام بدات. هەر دوێنێ رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆککۆماری تورکیا و سەرۆکی ئاکەپە، لە کۆبونەویەکدا لەگەڵ بەرپرسان و پەرلەمانتارانی پارتەکەی رایگەیاند کە دەکرێت لەناکاودا ئۆپراسیۆنی زەمینی رابگەیەندریت.
سەركۆ جەمال شەوی 17ی تشرینی دووەمی ئەمساڵ، دەنگی تەقینەوەیەكی بەهێز لەشاری سلێمانی بیسترا، دواتر دەركەوت تەقینەوەكە بەهۆی غازی سیستمی شۆڤاژ روویداوە، ئەم رووداوە بەكارەساتێكی گەورە وەسف كرا، رووداوەكە لەماڵی حاجی مەزهەر لە گەڕەكی كازیوەی دوو بوو، بەهۆیەوە 15 كەس گیانیان لەدەستداو 11 كەسی تر برینداربوون. دوای ئەم رووداوە قسەوباسێكی زۆر لەسەر غازو سیستمی شۆڤاژ كرا، حكومەتی هەرێم دەستی بە رێوشوێن كرد، هێشتا خەڵكی كوردستان تاسەی ئەم رووداوەی بەرنەدابوو رووداوێكی هاوشێوە لەشاری دهۆك روویدا، دوای ئەم رووداوەی دهۆك ئەنجومەنی وەزیران كۆبوەوەو بڕیاریدا كاركردن بە سیستمەكە رابگیرێت تا لێكۆڵینەوەكان تەواو دەكرێت. بەپێی بەدواداچوونەكانی هاوڵاتی، زیاتر لە 18 ساڵە سیستمی شۆفاژی ماڵان و غازی ئێڵ پی جی لەهەرێمی كوردستان پەرەی پێدراوە، بەپێی زانیاریەكانیش كە هاوڵاتی لەوەزارەتی سامانە سروشتیەكان دەستیكەوتووە، لە هەولێر 15 كۆمپانیا و لە سلێمانی 33 كۆمپانیا مۆڵەتی دانانی سیستەمی شۆفاژیان هەیە. بەوتەی سەرچاوەیەك لەبەرگری شارستانی سلێمانی بۆ هاوڵاتی كە ئامادەنەبوو ناوی بهێنرێت:»سەرەتا بەڕێوەبەرایەتی نەوت و كانزاكان مۆڵەت دەداتە كۆمپانیاكانی سیستەمی شۆڤاژو دواتر دێتەوە لای ئێمە رێنماییان پێدەدەین، چاودێریكردنیشی دەبێت لەلایەن نەوت و كانزاكانەوە بێت». وتیشی:»ئەوەی پەیوەندی بەئێمەوە هەیە تا مەرجەكانمان جێبەجێ نەكەن مۆڵەتەكەیان تەواو نابێت، ئەوەی لەسلێمانیش روویدا هۆكار رێنماییەكان نیە چونكە ئەوەی لێرە جێبەجێ دەكرێت لەهیچ پارێزگایەك جێبەجێ ناكرێت». سەبارەت بەڕووداوەكەی گەڕەكی كازیوەی سلێمانی ئەو سەرچاوەیە وتی:»هۆكارەكەی كۆبوونەوەی رێژەیەكی زۆر غاز بووە بۆیە خانوویەكی سێ قاتی تەختی زەوی كردووە، بۆیە هۆكارەكە وەستاكە نییە، بەڵام ئەو سیستەمەی بۆ ماڵەكە دانراوە كۆمپانیا داینەناوە بۆیە ئەوە ئەنجامەكەی بووە». هاوكات رێكان كەمال سەرۆكی لیژنە هاوبەشەكانی قایمقامیەتی سلێمانی لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی راگەیاند:»هەموو غازێك لەسەرچاوەیەكەوە دێتە دەرەوە بۆنی نییە بەڵام بۆنێكی دەستكردی بۆ بۆنكردن تێدەكرێت، هەموو سیستەمێكی غازو غازی بتڵیش بۆنی تێدەكرێت، بۆنی سیرەو دەستكردە تا لەكاتی لێچوونیدا هەستی پێدەكرێت، رووداوەكەی كازیوەش تەنانەت دراوسێكان هەستیان پێكردووە بەبۆنەكەی، جگە لەوەی تانكیەكەش دوای تەقینەوەكە هەر غازی لێچووە و بۆنی هەبووە». سەرۆكی لیژنەكانی قایمقامیەتی سلێمانی دەڵێت:»هەموو سیتی و شوێنەكانی دیكە لەژێر چاودێری ئێمەدان، بەڵام ماڵەكان هیچ یاسایەك نییە بیانگرێتەوە و چاودێری بكرێن، كارەساتەكە لەوەدایە تانكیەكی غاز دادەنێن لەسەربان كە وەك بۆمبێكی تەوقیتكراو وایە». دانیار كامیل خاوەن كۆمپانیایەكە كە كاری دانانی شۆڤاژ دەكات بەهاوڵاتی وت:»سەرەتا ئەگەر بتەوێت ببیتە خاوەنی مۆڵەتی كاركردنی فەرمی لەڕێگەی بەرێوبەرایەتی كۆمپانیاكانەوە دەست دەكەی بەوەرگرتنی مۆڵەت وەك مۆڵەتێكی فەرمی تۆماركراو ، ئێمە مۆڵەتمان لە بەرێوەبەرایەتی نەوت و كانزاكان وەرگرتوەو دوای مۆڵەتیش بڕوانامەی بەرگری شارستانی و سامانە سروشتیەكان و قایمقامیەت و چەندەها مەرج و رێكاری تری یاسایی پێویست بووە». وتیشی:»ئەو مەوادانەی دەهێنرێتە هەرێم و لێرە كاری پێدەكرێت (ئێرانی، توركی ، ئیتاڵی، ئەڵمانی ، ئەمریكی) تەنكی غازی ناوخۆشمان هەیە». دانیار كامیل دەڵێت:»شۆفاژ خۆی هیچ رێوشوێنێكی لەسەر نیە و چونكە سیستەمێكی جیهانیە و بێ زیانە، وەكو رێوشوێن بەتەواوی لەسەر سیستمی غازە و دەبێت لەسەر سیستەمی غاز بكرێت چونكە بچوكترین كێشە لەسیستەمێكی مەركەزی غازدا كارەساتی گەورە دەخوڵقێنێت و ئەگەر لە لایەن كۆمپانیایەكی بەئەزموون و ستانداردەوە بكرێت مەترسیەكانی بەقەدەر سیستەمێكی ئاوە، تائێستا كارم بۆ دەیان ماڵ كردووەو تووشی هیچ حاڵەتێكی وا نەبووم لێچونێكی غاز هەبێت و بۆنی نەیەت». ئەندازیار هاوكار ئەحمەد كە خاوەنی كۆمپانیایەكی دیكەی دروستكردنی خانوبەرەیەو لەوچوارچێوەیەشدا كاری سیستەمی شۆڤاژ دەكات بەهاوڵاتی وت:»ئێمە كاری بیناسازی دەكەین، تائێستا هیچ كۆمپانیایەك نییە بەتایبەت مۆڵەتی دانانی شۆڤاژی بۆ هەرێمی كوردستان هەبێت، زۆربەی ئەوانەی ئەو كارە دەكەن وەستا ئێرانیەكانن، زۆربەی مەوادەكانیش ئێرانی و توركین، لەهەولێریش خەریكە دروستی دەكەن، بۆریەكانیش ئاسنن و وەك بۆری ئاوی ماڵانن، بەڵام ئەوەی ئێستا كوالێتی زۆر خراپە و فرت و فێڵی تێدا دەكرێت». وتیشی:»هیچ كوالێتی كۆنترۆڵێك نییە كە چێكی بۆری و تانكیەكان بكات كە دێتە هەرێمەوە، زۆربەی كەرەستەكان ئێرانی و توركین و چەند كۆمپانیایەكیش دەڵێن كەرەستەی ئەڵمانی و ئیتاڵی بەكاردەهێنن، بەڵام ئەوەی ئێمە بزانین هەر لەتوركیا دروستدەكرێت و زۆربەی كەرەستەكانیان توركییە، شۆڤاژ چەند جۆرێكی هەیە كە زۆربەی لێرە ئێرانیەكە بەكاردەهێنرێت». «تائێستا ئەوەی من ئاگاداربم هیچ لێپرسینەوەیەك نییەو زۆربەی وەستاكان كە كاردەكەن هیچ مۆڵەتێكیان نییە لەلایەن حكومەتەوە بۆیە حكومەت ناتوانێت لێپرسینەوەیان لەگەڵ بكات، سەبارەت بەوەش كەدەوترێت سیستەمەكە لێچوونی هەبێت بۆن دەرناكات وانییە بۆن دەردەكات و ئاسایی بۆنی غازی هەیە، ئەو ئاوەش كە لەژێر خانووەكەدا هەیە هیچ مەترسییەكی نییە چونكە دەسوڕێتەوە و بەسیستەمێك رێكخراوەو غازی تێكەڵ نابێت هەر كێشەیەك دروستبێت لەغازەكەدایە». هاوكار ئەحمەد وای وت. بەوتەی ئەو ئەندازیارە «سیستەمەكە ئامێرێكی لەسەرەو بەویستی كەسەكە خۆی دەتوانرێت پلەی گەرمی لەسەر دابنرێت بەڵام لەسیستەمی ئێرانیدا هەمووی یەك پلەی گەرمییە». خدر سەعید، یەكێكە لەو كەسانەی سیستەمی شۆڤاژی بۆ ماڵەكەی داناوە، بەهاوڵاتی وت:»دوای تەقینەوەكەی گەڕەكی كازیوە ترسم لێنیشتوەو تەلەفۆنم بۆ كۆمپانیاكە كردووە سیستەمەكەم بۆ لاببەن بەڵام دواتر دڵنیایان كردمەوە كە هیچ كێشەیەكی تێدا نییە، سیستەمەكە نزیكەی ساڵێكە دامناوەو پێشتر هیچ ترسێكم نەبووە لەوەی بتەقێتەوە». وەستا عەتا ئەحمەد یەكێكە لەو وەستایانەی بەسەربەخۆ كاری سیستەمی شۆڤاژ بۆ ماڵان دەكات لەسلێمانی و چەند شارێكی دیكە، بەهاوڵاتی وت:»تائێستا نزیكەی 200 ماڵم داناوە هیچ كێشەیەكی نەبووەو هیچ سیستەمێك نەتەقیوەتەوە، كێشەكە لەشۆڤاژەكەدا نییە بەڵكو لەسیستەمی غازەكەدایە، كاتێك سیستەمێكیش بۆ ماڵێك دادەنێم رێنماییان دەكەم». «نەبوونی كارەباش یەكێكە لەگرفتەكان كەوادەكات ئەلەرمەكان لەوكاتەی كارەبا نییە كارنەكات، زۆركەسیش سیستمی غازەكە لەناو ماڵ دادەنێت كە دەبێت لەسەربانی ماڵەكان بێت». عەتا ئەحمەد وای وت. وەك ئەو وەستایە دەڵێت:»گرنگترین شت ئەوەیە ئەلەرمی غازەكە تەواو بێت كە بۆنێك دەردەكات و خاوەن ماڵەكە ئاگاداردەكاتەوە، ئەگەر سیستەمەكە بەپیل كاربكات باشترە، لەدوای ئەم تەقینەوەیەش خەڵكێكی زۆر تەلەفۆنی بۆكردووم كەمەترسییان لەسیستەمەكە هەیە بەهۆی ئەوەی بەشێك لەكەناڵەكان بەهەڵە لەسیستەمی غازەكە تێگەیشتوون و باسی دەكەن». بەوتەی عەتا ئەحمەد «ئێستا كە ستییەكان دروست دەكرێت سیستەمی شۆڤاژ نییەو تەنیا سیستەمی غازەو لەناو ماڵەكانیشدایە، ئەوەی كێشەكە دروستدەكات سیستەمی غازەكەیە نەك شۆڤاژەكە، ئەگەر حكومەت خۆشی سەرپەرشتی بكردایەو مەركەزیش بوایە بەمشێوازەی ئێستا هەر كێشەی تێدا دروست دەبوو، هەندێك ماڵیش دەڵێن خەتێكی فولم دەوێت و ئێمە بەمیلی باڕ بۆ ئیشكردنی تەباخێك 37 میلی باڕ رادەكێشین بەڵام ئەوان زۆر لەوە زیاتر داوا دەكەن، جگە لەوەی تەنكی غازەكە نابێت زۆری تێبكرێت و بەشێكی بهێڵرێتەوە». «پێویستە مانگانە یان چەند رۆژ جارێك ئەو سیستەمە چێك بكرێتەوە، بەڵام لێرە نە حكومەت گوێی پێدەدات و نە سیستەمێكی حكومیش هەیە بۆ غاز». سیستمی شۆفاژ بەشێوەیەكە كە شۆفاژەكە لەنێو ژوورەكانی ماڵەكەدا دادەنرێت و لەڕێگەی ئاوەوە گەرم دەبێت، ئاوەكەش لەڕێگەی دوو ئامێر كە بەسیستمی غازی ئێڵ پی جییەوە بەستراونەتەوە گەرم دەبێت؛ واتە غاز راستەوخۆ لەنێو شۆفاژدا نییە. تانكەری غازەكەش دەبێت لەسەربانی ماڵەكە دابنرێت.
هاوڵاتی لەماوەی كەمتر لەدوو مانگدا، سوپای پاسدارانی كۆماری ئیسلامی ئێران بۆ جاری سێیەم هێرشیكردەسەر بنكەو بارەگاكانی حزبە كوردییەكانی رۆژهەڵاتی كوردستان لەهەرێمی كوردستان، هەرێم و بەغداد لیژنەیەكی هاوبەش لەبارەی هێرشەكانی ئێران و توركیا پێكدەهێنن، هاوكات ئێران 10 رۆژ وەك دوایین مۆڵەت بۆ پارتەكانی رۆژهەڵات دیاریی دەكات تا چەك دابنێن. ئەم هێرشانەی سوپای پاسداران لەكاتێكدایە، بەپێی راپۆرتە رۆژنامەوانییەكان، ئیسماعیل قائانی فەرماندەی فەیلەقی قودسی سوپای پاسداران لەماوەی چەندڕۆژی رابووردوودا سەردانی بەغدادی كردووەو هەڕەشەی كردووە كەوڵاتەكەی هێرشی زەمینی بۆ سەر بنكەو بارەگاكانی حزبەكانی رۆژهەڵاتی کوردستان ئەنجامدەدات ئەگەر بێتو حكومەتی عێراق ئاسایشی سنور نەپارێزێت و رێوشوێنی پێویست دژی حزبە كوردییەكان نەگرێتەبەر. قائانی ئەوەشی وتووە ئەگەر بێتو بەغدا بەدەم داواكارییەكانیەوە نەچێت، ئەوا ئێران هێرشی سەربازیی زەمینی دەكات و بۆردومانی بنكەو بارەگاكانی نەیارانیشی دەكات. لەسەردانەكەیدا بۆ بەغداد نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی هەرێم لەگەڵ محەمەد شیاع سودانی سەرۆك وەزیران رێككەوتن لیژنەیەكی هاوبەش پێكبهێنن و سەردانی هەردوو وڵاتی ئێران و توركیا بكەن بۆ وەستاندنی هێرشەكانیان، هاوكات سودانی لەكۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند: حكومەتی عێراق ئاگاداری هێرشەكانی ئێران نەبووەو رەزامەندی ئێمەشیان لەسەر نەبووە، ئێمە رێوشوێنی پێویست دەگرینەبەر بۆ ئەوەی هێرشەكان دووبارە نەبنەوە. ناسر كەنعانی وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێرانیش لەبارەی هێرشەكانی سوپای پاسداران بۆ سەر هەرێمی كوردستان رایگەیاندووە: ئێران هەوڵدەدات ئاسایشی خۆی دابینبكاتو هەڕەشەكان دووربخاتەوە، هەوڵ بۆ ئەوەش دەدات عێراق دەسەڵاتی خۆی لەتەواوی سنورەكانیدا بسەپێنێتو چیتر تاران ناچار نەبێت بۆ بەرگری لەخۆی، پەنا بۆ رێكاری دیكە ببات، ئاماژەی بۆ ئەوەشكردووە: چاوەڕوانیمان لەعێراقو هەرێمیش ئەوەیە كەچالاكییەكانی حزبەكانی دژبەری ئێران سنوردار بكەن، ئێران چاوەڕوانیی ئەوەشی لەهەرێم هەیە كە نابێت هەرێمی كوردستان ببێتە شوێنی هەناردەكردنی چەكو كەرەستەی سەربازیی دژی ئێران. محەمەد كازم ئال سادق، باڵیۆزی ئێران لە عێراق رایگەیاندوە؛ شاندێكی تاران بە سەرۆكایەتیی ئیسماعیل قائانی، فەرماندەی فەریلەقی قودس لەگەڵ بەرپرسانی عێراق كۆبونەتەوە و داوایانكردوە بەپێی خشتەیەكی كاتی پارتەكانی رۆژهەڵاتی كوردستان لەهەرێم چەك بكرێن. ئەو بە تەلەفیزیۆنی (ئەڵعالەم)ی راگەیاندوە؛ بەرپرسانی عێراق رازیبون بەدوو داواكاریی ئێران بۆ چەككردن و رەوانەكردنی ئەندامانی ئەو پارتانە بۆ كامپی پەنابەرانیان بەڵام هاوكات داوای كاتی زیاتریان كردووە بۆ چەككردنی سەرجەم ئەندامان و هێزەكانی ئەو پارتانە. بەپێی لێدوانی باڵیۆزی ئێران لە بەغدا، شاندی وڵاتەكەی 10 رۆژیان وەك دوایین مۆڵەتی بەرپرسانی عێراق و هەرێم دیاریی كردووە بەمەبەستی جێبەجێ كردنی دوو دواكارییە سەرەكییەكەیان. لەبەرامبەر هێرش و پەلامارەكانی ئێرانیش، حكومەتی هەرێمی كوردستان لەڕاگەیەندراوێكدا سەركۆنەی هێرشەكانی ئێرانی كردو رایگەیاند پێشێلكاری بەردەوامی سەروەری عێراق و هەرێمی كوردستان لەلایەن ئێرانەوە، هیچ پاساوێك هەڵناگرێت و پێشێلكردنێكی ئاشكراو زەقی یاساو رێسا نێودەوڵەتییەكان و پەیوەندی دراوسێیانەیە، داواشی لەكۆماری ئیسلامی ئێران كردووە، ئەم شاڵاوە لەدژی هەرێمی كوردستان رابگرێت، چونكە سەقامگیریی، هەرگیز لەڕێگەی توندوتیژییەوە دەستەبەر نابێت. حكومەتی هەرێم داوا لەدۆست و هاوبەشانی لەحكومەتی فیدراڵی و نەتەوەیەكگرتووەكان و كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی بەگشتی دەكات، كە هەڵوێستی روون و ئاشكرایان بەرامبەر ئەو هێرشە بەردەوامانە هەبێت. وەزارەتی دەرەوەی عێراقیش راگەیاند، ئەو هێرشانەی توركیاو ئێران لە رێگەی مووشەك و درۆنەوە دەیكەنە سەر هەرێمی كوردستان، پێشێلكاریی سەروەریی عێراقە. راشیگەیاند: عێراق رەتیدەكاتەوە وڵاتەكەی ببێتە گۆڕەپانێك بۆ یەكلاكردنەوەی ململانێی لایەنی دەرەكی. لەبارەی كاردانەوە نێودەوڵەتییەكانیەوە، ئەلینا رۆمانۆسكی باڵیۆزی ئەمریكا لەعێراق رایگەیاند: عێراق پێشێلكاریەكی تری بەخۆوە بینی، هێرشی درۆن و مووشەكی ئێرانی ژیانی هاووڵاتیانی مەدەنی دەخەنە مەترسییەوەو دەبنەهۆی وێرانكردنی ژێرخانی عێراق، دەشڵێت، دەبێت ئەم هێرشە بێباكانەی سەر هەرێمی كوردستان بوەستن. دایڤید هەنت، كونسوڵی گشتی بەریتانیاش لەهەولێر سەبارەت بەهێرشەكانی ئێران بۆ سەر هەرێمی كوردستان رایگەیاند، جارێكی دیكە هەرێمی كوردستان رووبەڕووی هێرشی مووشەكی و فڕۆكەی بێفڕۆكەوان لەلایەن سوپای پاسدارانی ئێران دەبێتەوە، بەریتانیا بەرامبەر ئەم دەستدرێژییە بێ پاساوە لەگەڵ هەرێمی كوردستانی عێراق دەوەستێت، پەیامەكەمان روونە، بوەستن. نێردەی نەتەوەیەكگرتووەكانیش لەعێراق (یۆنامی) لەڕاگەیەندراوێكدا داوایكرد هەموو هێرشە دووبارەبووەكانی ئێرانی لەعێراق بوەستێنرێت كە دەبێتەهۆی پێشێلكردنی سەروەریی عێراق، داواشیكرد بیانووەكان هەرچییەك بن نابێـت پەناببرێتە بەر ئەو هێرشانە كە دەبێتەهۆی خوڵقاندنی كارەسات و پێویستە پەناببرێتە بەر رێگە دیپلۆماسییە باوەكان. باڵیۆزخانەی كەنەدا لەعێراق لە راگەیەنراوێكدا ئیدانەی هێرشەكانی ئێرانی بۆ سەر بارەگای حزبەكانی رۆژهەڵات لەهەرێمی كوردستان كردو دووپاتیكردەوە، ئەو جۆرە هێرشانە سەروەریی خاكی عێراق پێشێل دەكەن و گیانی كەسانی مەدەنی دەخەنە مەترسییەوە و پێویستە ئەو هێرشانە رابگیرێن. سوپای پاسدارانی ئێران لە رێكەوتی (28/9/2022) واتە 12 رۆژ دوای سەرهەڵدانی ناڕەزایەتییەكانی مەرگی ژینا ئەمینی بەموشەك و فڕۆكەی خۆكوژ هێرشی كردەسەر بنكەو بارەگاكانی حدكاو كۆمەڵەو پاك لەهەولێرو كۆیەو سلێمانی كە بووەهۆی شەهیدبوونی 18 كەس كە ژمارەیەكیان ژن و منداڵ بوون و هاوكات بریندابوونی 62 كەسی لێكەوتەوە، لەهێرشەكانی رۆژی دووشەممە (14/10/2022)ش بۆ سەر بارەگاكانی حدكا لەكۆیە دوو پێشمەرگە شەهیدبوون و هەشت كەسی دیكەش برینداربوون. درەنگانی شەوی یەكشەممەو بەرەبەیانی دووشەممە بەدرۆن و مووشەك هێرشیكردە سەر بارەگای حزبی دیموكراتی كوردستانی ئێران لەكۆیەو كامپی جێژنیكان لە بەحركەی هەولێر كەخێزانی پەنابەرەكانی رۆژهەڵاتی كوردستان تێیدا نیشتەجێن؛ هەروەها بارەگای حزبی كۆمەڵەی شۆڕشگێڕ لەزڕگوێز، لەئاكامدا پێشمەرگەیەكی حزبی دیموكرات لەكۆیە شەهید بوو، هەروەها رۆژی سێشەممە ئێران بە چوار موشەك هێرشی كردەسەر بارەگای پارتی ژیانی ئازادی كوردستان لە پردێ، سەرۆكی حزبەكە دەڵێت ژمارەیەك پێشمەرگەمان برینداربوون.
هاوڵاتی لە چاوپێکەوتنێکدا لەگەڵ ماڵپەڕی ئەلمۆنیتۆری ئەمریکی، مەزلۆم کۆبانێ فەرماندەی گشتی هێزەکانی سوریای دیموکرات (هەسەدە)، ئاماژەی بەوەدا کە تورکیا دەیەوێت دەست بەسەر کۆباێیدا بگرێت و بە شاری عەزازی باکوری حەلەب و ئەو ناوچانەوە بیبەستێتەوە کە لەساڵی ٢٠١٩، داگیرکراون و ووتیشی ئەو ژنەى، كە لەلایەن دەسەڵاتدارانی توركیاوە دەستگیركرابوو بەهۆی ئەنجامدانی تەقینەوەكەی ئەستەنبوڵ خەڵكیشاری حەلەبی سوریایە ، هەروەها، سەر بە گروپی تیرۆرستی داعشە. مەزلۆم کۆبانێ فەرماندەی گشتی هێزەکانی سوریای دیموکرات (هەسەدە) لەبارەی ئەنجامدەرانی تەقینەوەکەی ئەستەنبوڵ کە تورکیا هێزەکانی رۆژئاوای کوردستان بە ئەنجامدانی تۆمەتبار دەکات وتی، " من پێم وایە ئەو تەقینەوەیە هەوڵێکی تێکدەرانەی حکومەتی تورکیابوو، بۆ ئەوەی زەمینەی هێرشکردنە سەر رۆژئاوای کوردستان ئامادە بکەن". وتیشی "ئێمە لێکۆڵینەوەیەکی زۆرمان کردووە و گەیشتوینەتە ئەو ئەنجامەی کە هێرشەکە لەلایەن گروپە ئۆپۆزسیۆنەکانی سوریاوە ئەنجامدراوە کە لە ژێر کۆنترۆڵی تورکیادا کاردەکەن " ئەوەشی ڕونکردەوە کە بۆ یەکەمجارە ئەم زانیاریانە بۆ میدیاکان ئاشکرا دەکات و وتی " ئەو ژنەی دەستگیرکراوە لە خێزانێکەوە هاتووە کە پەیوەندییان بە داعشەوە هەیە. سێ برای لە ریزەکانی داعشدا کوژراون. یەکێکیان لە ڕەقە کوژراوە، یەکێکی دیکە لە منبج و یەکێکیشیان لە عێراق کوژراوە. برایەکی دیکە فەرماندەی ئۆپۆزسیۆنی سوریایە کە تورکیا لە عەفرین پشتیوانی دەکات ، بۆیە ئێمە بە هیچ شێوەیەک پەیوەندیمان بە تەقینەوەکەوە نەبوو و سیاسەتێکی لەو جۆرەمان نییە".
.jpg)
هاوڵاتی مەزلۆم عەبدی، ڕایگەیاند، ئامانجی ڕاستەقینەی لەشکرکێشی زەمینی سوپای تورکیا، دەستبەسەرداگرتنی شاری کۆبانێیە. لە چاوپێکەوتنێکدا لەگەڵ ماڵپەڕی ئەلمۆنیتۆری ئەمریکی، مەزلۆم کۆبانێ فەرماندەی گشتی هێزەکانی سوریای دیموکرات (هەسەدە)، ئاماژەی بەوەدا کە تورکیا دەیەوێت دەست بەسەر کۆباێیدا بگرێت و بە شاری عەزازی باکوری حەلەب و ئەو ناوچانەوە بیبەستێتەوە کە لەساڵی ٢٠١٩، داگیرکراون. لە وەڵامی پرسیارێکدا سەبارەت بە هەڵوێست و لێدوانی بەرپرسانی روسیا و ئەمریکا سەبارەت بە ئەگەری هێرشی زەمینی تورکیا، مەزلۆم عەبدی دەڵێت، " زۆربەی ئەو ناوچانەی کە هێرشیان دەکرێتە سەر، هێزی روسیا و ئەمریکاشی لێیە و دەبێت هەڵوێستیان هەبێت و رێگری بکەن." فەرماندەی هێزەکانی سوریای دیموکرات، جەختی لەوە کردەوە کە هێرشی زەمینی تورکیا بۆسەر خاکی رۆژئاوا دەبێتە هۆی ناسەقامگیری ناوچەکە و گورزێکی کاریگەر دەبێت لە هەوڵەکانی شەڕی دژی داعش. مەزلۆم کۆبانێ لەبارەی هەڵوێستی حکومەتی سوریا لەم کاتەدا، ئاماژەی بەوەدا کە نەبوونی سیاسەتێکی روون، لەلایەن ئەمریکاوە سەبارەت بە ئایندەی باکور و رۆژهەڵاتی سوریا، دەبێتە هۆی ئەوەی کە گفتوگۆکردن لەگەڵ دیمەشق، بەشێوەیەکی سەرکەوتوانە بۆ رۆژئاوای کوردستان قورس بێت." مەزلۆم کۆبانێ فەرماندەی گشتی هێزەکانی سوریای دیموکرات (هەسەدە) راشیگەیاندووە، چەکدارەکانی جەبهەت النوسرە، بە هاوکاری تورکیا، خۆیان بۆ هێرشکردنە سەر رۆژئاوای کوردستان ئامادە دەکەن و وتی، لە هەموو حاڵەتێکدا، هەسەدە بەرگری دەکات و وڵامی هێرشەکان دەداتەوە. مەزلۆم کۆبانێ لەبارەی ئەنجامدەرانی تەقینەوەکەی ئەستەنبوڵ کە تورکیا هێزەکانی رۆژئاوای کوردستان بە ئەنجامدانی تۆمەتبار دەکات وتی، " من پێم وایە ئەو تەقینەوەیە هەوڵێکی تێکدەرانەی حکومەتی تورکیابوو، بۆ ئەوەی زەمینەی هێرشکردنە سەر رۆژئاوای کوردستان ئامادە بکەن. ئێمە لێکۆڵینەوەیەکی زۆرمان کردووە و گەیشتوینەتە ئەو ئەنجامەی کە هێرشەکە لەلایەن گروپە ئۆپۆزسیۆنەکانی سوریاوە ئەنجامدراوە کە لە ژێر کۆنترۆڵی تورکیادا کاردەکەن. بۆ یەکەمجار ئەم زانیاریانە بۆ میدیاکان ئاشکرا دەکەم کە ئەو ژنەی دەستگیرکراوە لە خێزانێکەوە هاتووە کە پەیوەندییان بە داعشەوە هەیە. سێ برای لە ریزەکانی داعشدا کوژراون. یەکێکیان لە ڕەقە کوژراوە، یەکێکی دیکە لە منبج و یەکێکیشیان لە عێراق کوژراوە. برایەکی دیکە فەرماندەی ئۆپۆزسیۆنی سوریایە کە تورکیا لە عەفرین پشتیوانی دەکات. بۆیە ئێمە بە هیچ شێوەیەک پەیوەندیمان بە تەقینەوەکەوە نەبوو و سیاسەتێکی لەو جۆرەمان نییە. ئەمەشلە کاتێکدایە ئەمڕۆ رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆککۆماری تورکیا لە کۆبونەوەی فراکسیۆنی پارتەکەیدا لە پەرلەمانی تورکیا، جارێکی دیکە هەڕەشەی لە رۆژئاوای کوردستان کرد و وتی، " هێرشە ئاسمانیەکان بۆسەر 'باکوری سوریا' بەردەوام دەبێت و لە گونجاوترین کاتدا، بە زەمینیش سوپا دەست بە جووڵە دەکات."
هاوڵاتی هەدەپە لەسەر بەکارهێنانی چەکی کیمیایی هۆشداریی دەداتە وەزیری بەرگریی تورکیا ،هەدەپە هۆشداریی دەداتە وەزیرى بەرگرى تورکیا کە چارەنوسی وەک عەلى کیمیایی دەبێت ئەگەر لێکۆڵینەوەی راستەقینە لەسەر بەکارهێنانى چەکى کیمیایی لە دژى گەریلاکانى پەکەکە نەکات. محەمەد روشتی تریاکى، پەرلەمانتارى پارتی دیموکراتی گەلان (هەدەپە) لە چوارچێوەى گفتوگۆکردن لەسەر بودجەى وەزارەتى بەرگریى تورکیا بۆ ساڵى 2023، رایگەیاند؛ ساڵى 1988 بە فەرمانى عەلى حسێن مەجید کە وەزیرى بەرگرى ئەوکات بوو، چەکى کیمیایی دژى کورد لە عێراق بەکارهێنرا، هەربۆیە ناویان کرد بە عەلى کیمیایی. ئەو پەرلەمانتارەى هەدەپە وتوشەیەتی: بەڵگە هەیە لەسەر بەکارهێنانى چەکى کیمیایی لە سنورەکانى هەرێمى کوردستان و پێویستە لێکۆڵێنەوە لەسەر ئەو بەڵگانە بکرێت. محەمەد روشتی جەختی کردوەتەوە بە رەتکردنەوەى بەکارهێنانى چەکى کیمیایی راستییەکان پەردەپۆش ناکرێن و عەلى کیمیاییش کاتی خۆی رەتى دەکردەوە چەکى کیمیایی لە هەڵەبجە بەکارهێنابێت، بەڵام دواتر بە هەمان تاوان لەسێدارە درا.
