کونسوڵی بەریتانیا سەردانی لاهوور شێخ جەنگی دەکات لە زیندان

هاوڵاتی بەرپرسی دۆسیەی عێراق لە بارەگای بارزانی رایگەیاند، هەركەسێك بیەوێت ببێتە باشترین سەرۆكوەزیران پێویستە چوار مەرج جێبەجێ بكات. عەرەفات كەرەم بەرپرسی دۆسیەی عێراق لە بارەگای بارزانی لە تویتێكدا لە پەڕەی خۆی لە تویتەر نوسیویەتی:" لە دوای ساڵی ٢٠٠٣ـەوە هەر كەسێك بیەوێت ببێتە باشترین سەرۆكوەزیران پێویستە چوار مەرجی تێدابێت". لەبارەی چوارمەرجەكەوە، عەرەفات ئاماژەی بەوەكردووە كە چارەسەری كێشەكانی نێوان عێراق و هەرێم بكات، رێگا لە دەستتێوەردانی دەرەكی بگرێت، رووبەڕووی گەندەڵی ببێتەوە و لێپێچینەوە لە گەندەڵكاران بكات، پێویستە چەك تەنها لە دەستی لایەنە ئەمنی دەستورییەكاندا بێت". ئەمە لەكاتێكدایە ئەمڕۆ نوری مالكی سەرۆكی كوتلەی دەوڵەتی یاسا رایگەیاندووە كە چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەكان نزیكن لەدیاری كردنی كاندیدی سەرۆك وەزیران. هاوكات، هەر ئەمڕۆ محەمەد شیاع سودانی، كشانەوەی خۆی لە كوتلەی دەوڵەتی یاسا راگەیاند و ئەوەی دووپاتكردەوە كە "ئێستا كەسێكی سەربەخۆیە"، میدیاكانی عێراقیش ئەوەیان ئاشكرا كردووە كە شیاع سودانی ئەو كەسەیە دەبێتە كاندیدی فەرمی چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەكان بۆ سەرۆك وەزیران.  

هاوڵاتی بۆ یەكەمجار نرخی یۆرۆ هاوتای دۆلاری ئەمریكی بووەوە و لە بازاڕەكانی جیهاندا نرخی یەك یۆرۆ یەكسانە بە یەك دۆلاری ئەمریكی. رۆژ بە رۆژ نرخی یۆرۆ لە دابەزیندایە و ئەمڕۆ سێشەممە نرخەكەی كەمترین ئاستی لە ماوەی ٢٠ ساڵی رابردوودا تۆماركرد، كە ١٠٠ یۆرۆ هاوتای ١٠٠ دۆلاری ئەمریكی بووەتەوە. بەهۆی بەردەوامی شەڕی ئۆكرانیا و روسیاوە، كاریگەریی لەسەر نرخی یۆرۆ و هەبووە و پێشبینیش دەكرێت، زیاتر داببەزێت و بەهای دۆلار بەرزتر بێت لە یۆرۆی ئەوروپی  

هاوڵاتی چەند بڕیارێكی ڕێبەری ڕەوتی سەدر بۆ نوێژخوێنانی نوێژی یەكگرتووی رۆژی هەینی داهاتوو بڵاودەكرێتەوە كە ئەو پۆستەرانەی بڵاودەكرێنەوە یەكگرتوو بێت و تەنها ئاڵای عێراق بەرزبكرێتەوە، چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەكانیش ترسی گەورەیان لێ نیشتووە. ئەمڕۆ میدیاكانی عێراق بڵاویانكردەوە كە بەپێی بڕیارێكی موقتەدا سەدر، هەڵگرتنی چەك لەلایەن لایەنگرانیەوە قەدەغەیەو چەك تەنها لەدەستی هێزە ئەمنیەكاندا دەبێت بۆ پاراستنیان. بڕیارە رۆژی 15 ئەم مانگە لە مەدینە سەدری بەغدا نوێژی یەكگرتوو لەیادی شەهیدانی ئال سەدر بەڕێوەبچێت و نوێژەكە لەگەڵ ئەوەی مەراسیمێكی ئاینیە یەكەم جوڵەی جەماوەری سەدرە لەدوای بڕیاری كشانەوەی پەرلەمانتارەكانی لە حكومەت و پێشبینی دەكرێت زیاتر لە یەك ملیۆن كەس بەشداری تێدا بكەن. چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەكان بەتەواوی ترسیان لە جوڵەكانی سەدر هەیەو بەشێكیان پێیانوایە پێكهێنانی حكومەت بەبێ سەدر دۆخەكە ئەوەندەی دیكە ئاڵۆز دەبێت، یەكەم كاردانەوەی ئەو ترسەش لەلایەن هادی عامری سەرۆكی كوتلەی فەتح راگەیەندرا كە بەشداری حكومەتی داهاتوو ناكات. چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەكان تورەو نیگەرانن لەهەڵوێستەكانی پارتی و یەكێتی كە تا ئێستا كاندیدی یەكگرتووی سەرۆك كۆماریان یەكلاینەكردووەتەوەو یەكێتی سورە لەسەر كاندید كردنەوەی بەرهەم ساڵح و پارتیش كاندیدەكەی رێبەر ئەحمەدە. سەرەرای ئەوەی بڕیارە بافڵ تاڵەبانی پاش جەژنی قوربان سەردانی هەموو لایەنەكان بكات بەتایبەت كۆمەڵ و یەكگرتوو بە نهێنی گفتوگۆ لەگەڵ نەوەی نوێ كراوە تا دەنگ بەكاندیدەكەی یەكێتی بدەن لە پەرلەمانی عێراق، بەڵام جارێ روون نییە كۆبونەوەی مەكتەبی سیاسی پارتی و یەكێتی ئەنجام دەدرێت لەسەر پرسی كاندیدی سەرۆك كۆمار. چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەكان دەیانەوێت پێش جوڵەكانی سەدر بكەون بۆ پێكهێنانی حكومەت و بۆ ئەو مەبەستە باس لە سێ كاندیدی سەرۆك وەزیران دەكرێت كە پێكهاتوون لە(نوری مالكی، محەمەد شیاع سودانی، حەیدەر عەبادی) و گلۆپی سەوزی ئێرانیان بۆ هەڵكراوەو تاران رەزامەندی نیشانداوە لەسەر محەمەد شیاع سودانی تا سەدر ئەوەندەی دیكە تورە نەبێت بەكاندیدی نوری مالكی، بەڵام دەوڵەتی یاسا هەوڵەكانیان چڕ كردووەتەوە تا مالكی ببێتەوە سەرۆك وەزیران.

هاوڵاتی لیژنەی سەرچاوە ئاوییەكانی پەرلەمانی عێراق هۆشداری دەدات توركیا بەنداوێكی گەورە لە باكووری كوردستان بەناوی بەنداوی "جیزرە" دروست دەكات و ساڵێكی دیكە رووباری دیجلە وشك دەكات. رەفیق ساڵحی، ئەندامی لیژنەی سەرچاوە ئاوییەكانی پەرلەمانی عێراق لەلێدوانێكدا بۆ سایتی (بەغدا الیوم) رایگەیاند:" توركیا مەترسیدارترین بەنداو لەسەر رووباری دیجلە درووست دەكات و ساڵێكی دیكە تەواو دەبێت هیچ برە ئاوێك ناگاتە عێراق و دیجلە وشك دەكات، چونكە چەندین لق لەسەر بەناوەكە دروست دەكات بۆ ئاودێری و هیچ ئاوێك ناگاتە عێراق". هەروەها راشیگەیاند:" ئەو بابەتە پەیوەندییدارە بە یاسا نێودەوڵەتییەكانەوە بۆیە پێویستە عێراق لەڕووی دیبلۆماسییەوە هەوڵی خۆی بدات نەك بێدەنگ بێت، بەڵكو ڕێگە نەدات  بەنداوەكە دروست بكرێت". هاوكات مەهدی حەمدانی، وەزیری سەرچاوە ئاوویەكانی عێراق ئەوەشی روونكردووەتەوە لە ئێستادا دانیشتوانی عێراق 40 ملیۆن كەسەو ساڵانە 71 ملیار مەتر موكەعەب ئاو بەكاردەهێنن، وتیشی:" ساڵی 2035 ژمارەی دانیشتوانی عێراق دەگاتە 50 ملیۆن كەس و ئەوكات تەنها 51 ملیار مەتر موكەعەب ئاو بوونی دەبێت". بەپێی راپۆرتەكانی وەزارەتی سەرچاوە ئاوییەكانی عێراق، ئێران لەرێگەی گۆڕینی رێرەوی ئاو دروستكردنی بەنداو كەمترین ئاو بەردەداتەوە كە دەچێتە بەنداوی دوكان و دەربەندیخان لەهەرێمی كوردستان.    

هاوڵاتی سوپای توركیا لە بەردەم بەرخودانەكاندا بێدەرەتان و بێچارە بووە و هەشت سەربازی دیكە لێ كوژراو دۆخی سەبازانی لە زاپ و ئافاشین و مەدیا لەوپەری خراپیدایەو بۆ تۆڵەكردنەوە پەنا دەباتە بەر بەكارهێنانی بۆمبی فۆسفۆری  دەقی راگەیەندراوی ناوەندی راگەیاندن و چاپەمەنی هەپەگە: "گەریلاكان كە پشتیان بە میراتی بەرخودانی گەورەی رۆژووی مەرگی ١٤ی تەمموز بەستووە و خاكی پیرۆزی كوردستان بە شێوەیەكی گیانبازانە دەپارێزن، درێژە بە بەرخودانی مێژوویی خۆیان دەدەن. سوپای تورك كە تاوانباری شەڕە و ناتوانێت ئیرادەی هێزەكانمان كە بە رۆحی جەنگاوەری ئاپۆیی شەڕ دەكەن تێكبشكێنێت، بە بۆمبی فۆسفۆر سەنگەرەكانی شەڕی هێزەكانمان بۆردومان دەكات و جارێكی تر تاوانی شەڕی ئەنجامدا. سەرباری ئەو هێرشانەش لە چالاكی گەریلاكانی ئازادی كوردستان ٨ داگیركەر سزادران، سەنگەرێك روخێنرا. سوپای توركی داگیركەر ٢٠ جار لە دژی هێزەكانمان چەكی كیمیایی و تەقەمەنی بەكارهێنا، بە دەیان جاریش بە كاتیوشا و چەكی قورس، ٩ جار بە فڕۆكەی شەڕ هەرێمەكانی پاراستنی مێدیای بۆردومان كرد. زانیاری لە بارەی چالاكی و هێرشەكانەوە بەم جۆرەیە: لە چوارچێوەی هەڵمەتی شۆڕشگێڕی هەڵۆكانی زاگرۆس لە زاپ: لە ١٠ی تەمموز كاتژمێر ١٢:٠٠ داگیركەران ویستیان گۆڕەپانی بەرخودانی ئەشكەوتی برینداران بۆردومان بكەن. بە شێوەی نیشانشكێن لە داگیركەران درا و داگیركەرێك سزادرا. لە چوارچێوەی هەڵمەتی شۆڕشگێڕی هەڵۆكانی زاگرۆس لە خواكورك: لە ١٠ی تەمموز كاتژمێر ٠٩:٣٠ لە دژی داگیركەران لە شاخی شەهید ئاخین، هێزەكانی یەژەئاستارمان بە چەكی قورس چالاكیان كرد. لە ئەنجامی چالاكیەكەدا سەنگەرێك روخێنرا و دوو داگیركەر سزادران. لە ١٠ی تەمموز كاتژمێر ١٦:٢٠ بە چەكی قورس لە داگیركەران لە شاخی شەهید شاهان درا و داگیركەرێك سزادرا. لە چوارچێوەی هەڵمەتی شۆڕشگێڕی شەهید ساڤاش مەرعەشی جەنگی خابور: ١٠ی تەمموز كاتژمێر ٢٠:٤٠ لە دژی داگیركەران لە قەرەقۆڵی كانی ماسی سوپای تورك كە لە ناو خاكی باشوری كوردستاندایە بە نیشانشكێن چالاكی كرا و داگیركەرێك سزادرا. لە ١٠ی تەمووز كاتژمێر ٠٨:٠٠ لە گۆڕەپانی بەرخودانی شاخی جودی لە داگیركەران درا كە لە جموجۆڵدابوون و داگیركەرێك سزادرا. لە ١١ی تەمموز كاتژمێر ٠٤:٠٠ لە گۆڕەپانی بەرخودانی شاخی ئامێدی لە دژی داگیركەران كە هەوڵیان دەدا لە دەوروبەری سەنگەرەكانی شەڕ جێگیر بن بە نیشانشكێن چالاكی ئەنجامدرا و داگیركەرێك سزادرا. لە ١١ی تەمووز كاتژمێر ٠٥:٣٠ لە گۆڕەپانی بەرخودانی شاخی ئێف ئێم بە نیشانشكێن لە داگیركەراندرا و داگیركەرێك سزادرا. هێرشەكانی سوپای توركی داگیركەر بە چەكی كیمیایی و تەقەمەنی: لە ١٠ی تەمموز كاتژمێر ١٢:٥٠ سوپای توركی داگیركەر لە بەرامبەر سەنگەرەكانی شەڕی گۆڕەپانی بەرخودانی ئەشكەوتی برینداران بۆمبی فۆسفۆر و تەقەمەنی بەكارهێنا. لە ١٠ی تەمموز سەنگەرەكانی شەڕی گۆڕەپانەكانی بەرخودانی ئەشكەوتی برینداران، شاخی جودی، شاخی شەهید پیردۆغان، شاخی ئێف ئێف و شاخی هەكاری ٢٠ جار بە چەكی كیمیایی و تەقەمەنی بۆردومان كران. لەلایەن هێزەكانمانەوە دەستنیشان كرا كە هەندێك چەكی كیمیایی بەكارهێنراون كە رەنگی خۆڵەمێشیان هەبووە و بۆنی دەرمانی خاوێنكردنەوەی جلوبەرگیان لێهاتووە. هێرشەكانی سوپای توركی داگیركەر بە كاتیوشا، چەكی قورس و فڕۆكەی شەڕ: لە ١٠ی  تەمموز گۆڕەپانەكانی شاخی هەكاری، شاخی ئامێدی، شاخی جودی و شاخی شەهید پڵنگ لەلایەن قەرەقۆڵەكانی سەر سنوورەوە بە كاتیوشا و چەكی قورس بەدەیان جار بۆردومان كران. ١٠ی تەمموز گۆڕەپانی گوندی گوزە و دۆڵی شێرانەی گارە و گۆڕەپانەكانی شەهید تێكۆشەر قارەمان، سیدا، شەهید فەداكاری زاپ ٩ جار بە فڕۆكەی شەڕ بۆردومان كران".  

هاوڵاتی شادمان مەلا حەسەن، كە لە دوای ڕووداوەكانی هەشتی تەمموز لەئەندامێتی سەركردایەتیی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان دورخرایەوە ڕایگەیاند: " ئاگاداری هیچ بڕیارێكی دادگای بەغدا نین". شادمان مەلا حەسەن لەمیانی لێدوانێكی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند:"ئاگاداری هیچ بڕیارێكی دادگای بەغدا نین و پارێزەری دۆسیەكەی لاهور شێخ جەنگیش لە هیچ بڕیارێك ئاگادار نەكراوەتەوە".  لاهور شێخ جەنگی، لە ماوەی ڕابردوودا بە تۆمەتی پێشێلكردنی پەیڕەوی نێوخۆی حیزبی، لە دادگاكانی سلێمانی و بەغدا، سكاڵای یاسایی لەسەر بافڵ تاڵەبانی، سەرۆكی یەكێتی تۆماركرد.  

هاوڵاتی میدیا عێراقییەكان ئاشكرای دەكەن كە داعش خەلیفەیەكی نوێی هەڵبژاردوە كە برای ئەبو بەكر بەغدادییە و یەكە هەواڵگرییەكان خراونەتە حاڵەتی ئامادەباشییەوە. ئەمڕۆ 11ی تەموزی 2022، ماڵپەری سۆمەرییە نیوز لە سەرچاوەیەكی ئەمنییەوە راگەیاند:"عەواد ئیبراهیم بەدری كە نازناوەكەی حەسەن ئەلهاشمی قورەیشییە و برای ئەبو بەكر بەغدادییەو سەرۆكی پێشوتری ئەو رێكخراوەیە بە خەلیفەی نوێ هەڵبژێردراوە".  هەروەها ئەوە خراوەتەروو كە قورەیشی لە ئێستادا پۆستێكی باڵای لەو رێكخراوەدا هەیە و سەرۆكی ئەنجومەنی شورای داعشە. دوای بڵاوبونەوەی ئەو هەواڵە سەرجەمی یەكە هەواڵگرییەكان لە عێراقدا خراونەتە ئامادەباشییەوە و دەستیان كردوە بە كۆكردنەوەی زانیاری پێویست لەسەر ئەو كەسە و شوێنی نیشتەجێبونی. ئەبوبەكر بەغدادی یەكەم خەلیفەی داعش بوە و لە تشرینی یەكەمی 2019 لەلایەن هێزەكانی ئەمریكاوە كوژرا.  

هاوڵاتی هادی عامری، سەرۆكی هاوپەیمانی فەتح رایگەیاند كە بەشداری حكومەتی داهاتووی عێراق ناكەن. هادی عامری، سەرۆكی هاوپەیمانی فەتح رایگەیاند:" بەشداری حكومەتی داهاتووی عێراق ناكەین، بەڵام پشتیوانی لەو كاندیدە دەكات كە لایەنەكانی چوارچێوەی هەماهەنگی لەسەری دەگەنە رێككەوتن. هەروەها رەتیدەكاتەوە ئەو یەكێك لە كاندیدانی پۆستی سەرۆك وەزیرانی داهاتوی عێراق بێت راشیگەیاند:" ئێمە بڕیاری خۆمان داوە و بەشداری حكومەتی داهاتوو ناكەین". میدیا عێراقییەكان باس لەوە دەكەن كێشە كەوتووە نێوان مالكی و عامرییەوە لەسەر كاندیدانی سەرۆك وەزیران و چۆنێتی بەرێوەبردنی حكومەتی داهاتوو.  

هاوڵاتی كۆمیتەی بەڕێوەبەری پەكەكە ڕایگەیاند كە رۆژی 14ی تەمموزیان بە “ڕۆژی شكۆی نەتەوەیی” ڕاگەیاندووە و داوایان لە هەمووان كرد لە هەموو ناوچەیەكدا تێكۆشان بۆ ڕووخاندنی ئاكەپە و مەهەپە زیاتر بكەن و دەشڵێن:" 14ی تەموز بووەتە ڕۆژی دژ بە هەموو جۆرە كۆیلەیەتی و خیانەت و خۆبەدەستەوەدان". كۆمیتەی بەڕێوەبەری پەكەكە لە بارەی ٤٠هەمین سالیادی بەرخودانی گەورەی رۆژی مردن ١٤ی تەمموزی ١٩٨٢ پەیامێكی بڵاوكردەوە. پەیامەكە لەسەر ماڵپەڕی پەكەكە بڵاوكراوەتەوە لە پەیامەكەدا هاتووە:"لە ساڵی ٢٠٢٢دا هێندەی مەترسییەكانیش دەرفەتی زۆریش هەیە لە ٤١هەمین ساڵ دا لەسەر هێڵی ١٤ی تەمموز بە بەهێزی بەرخودان و بەرەنگاری دەكەین و بە دڵنیاییەوە سەردەكەوین". دەقی پەیامی كۆمیتەی بەرێوەبەری پەكەكە: ئێمە تەڤگەری ئازادیی كوردستان و گەلی كورد لە ٤٠هەمین ساڵیادی بەرخۆدانی ڕۆژووی مردنی گەورەی ١٤ی تەمموزی ١٩٨٢ی سەركەوتوداین. ئێمە لە ١٤ی تەمموز، كە بووە بە ڕۆژی وەستانەوە لە دژی هەموو جۆرە كۆیلەیەتی و خیانەت و خۆبەدەستەوەدانێك، بڕیاری ژیانی ئازادی تیادا دراوە، بە “ڕۆژی شكۆی نەتەوەیی” ڕادەگەیەنین. لەسەر ئەم بنەمایە لە ڕێبەر ئاپۆ لە پێش هەمووانەوە یادی ‘ڕۆژی شكۆی نەتەوەیی‌ لە هەموو هەڤاڵان، گەلەكەمان و دۆستانمان پیرۆز دەكەین. لە ساڵی ٤١هەمینی بەرخودانی ١٤ی تەمموز هیوای سەركەوتن دەخوازین. ئێمە ئەو بزووتنەوە و گەل محەمەد خەیری دورمووش، كەمال پیر، عەلی چیچەك و عاكیف یڵمازمان لەبیرە، كە ئەم شكۆ و شەرەفەیان پێشكەش كردین و دایانە ژیانكرد، بە ڕێز و خۆشەویستییەوە یادیان دەكەینەوە. ئێمە بەڵێنی خۆمان دووپات دەكەینەوە، كە ئامانجەكانیان سەردەخەین و لەگەڵ یاد و بیریاندا دەژین و یاد و بیریان بە زیندویی ڕادەگرین. وەك دەزانرێت هەموو بەهاكان لە كوردستان، كە بە ناوی ئازادییەوە لەم  چل ساڵەدا بەدەستهاتوون و ئافرێنراون، لەسەر بنەما و بە پشتبەستن بە بەرخۆدانی گەورەی زیندان لە ساڵی ١٩٨٢دا بەدەستهاتوون. لە نەورۆزی ١٩٨٢دا بەرخۆدانی زیندان لەلایەن مەزڵوم دۆغانەوە دەستی پێكرد و لە ١٧ی ئایاردا لەلایەن چوار شۆڕشگێڕەوە پەرەی سەند و لە ١٤ی تەمموزدا بەرخودانی گەورەی ڕۆژووی مردن سەركەوتنێكی ئایدیۆلۆژییان بەم بەرخۆدانە بەخشی. لە دژی ڕژێمی فاشیست و سەربازی ١٢ی ئەیلولی ١٩٨٠ لە زیندانی ئامەد بڕیاری بەرەنگاربوونەوەی بەرخۆدانی گەورە بۆ ئازادی و دیموكراسی دەدرێت. پاشان ئەم بڕیارە مێژووییە لە چیا و شارەكان و دەرەوەی وڵات وەك بەرخۆدانی گەریلا و گەل كاری پێكرا و بەڕێوەبرا. ئەم بەرخودانە بووەتە بناغەی هەموو كار و تێكۆشانەكان ڕێبەر ئاپۆ لەوبارەیەوە وتی: “ئێمە لەسەر بەڵێنەكەی خۆمان بۆ ماهیر، دەنیز و ئیبراهیم كۆبووینەوە، لەسەر بەڵێنی خۆمان بۆ حەقی پەكەكەمان پێكهێنا، بە بەڵێنمان بە مەزڵوم گەڕاینەوە وڵات و لەسەر بەڵێنی خۆمان بۆ بەرخۆدانی ١٤ی تەمموز هەڵمەتی گەریلامان لە ١٥ی تەباخی ١٩٨٤دا دەستپێكرد. هەر خۆی بنەمای هەموو ئەو شتانە، كە لە چوارچێوەی هەڵمەتی گەریلایی ١٥ی ئابدا ئەنجامدراون بۆ بەرخودانی ڕۆژووی مردنی گەورەی ١٤ی تەمموز دەگەڕێتەوە. لە كوردستان هەموو شتێك بە ناوی ئازادییەوە بە تێكۆشانێك لەسەر بنەمای ئەم بڕیارە مێژووییە بە دەستهاتووە. بە گشتی بەرخۆدانی گەورەی زیندان لە ساڵی ١٩٨٢ بە تایبەتی چالاكیی ڕۆژووی مردنی ١٤ی تەمموز هێڵ و شێوازی تێكۆشانی ئازادیی كوردستانی دیاریكرد. ئەم پەیوەندی و پەیوەستبوونە بە ئازادیی وڵات و گەلەوە، باوەڕی مەزن بە واقیع و ڕاستیی ڕێبەر ئاپۆ،  بوێری و ئازایەتی، فیداكاریی گەورە، بەرپرسیارێتیی قووڵ و ئەركی مێژوو بووە بە تایبەتمەندیی سەرەكی ئەم هێڵە. محەمەد خەیری دورموش، وتبوی: ‘با لەسەر كێلی گۆڕەكەم بنووسن، ئەوە قەرزدارە‌، كەمال پیریش وتبوی “من لەم بزووتنەوەیەدا سەركەوتن دەبینم‌. ئەو ڕاستییەی دیاری كرد. ئەم هێڵە شۆڕشگێڕە ڕاست و نیشتمانپەروەرە ماوەی ٤٠ ساڵە گەلی كوردی پەروەردە دەكات و گەلی كوردی هێناوەتەوە سەر خۆی و رێكیخستووە، خستوویەتییە ناو تێكۆشان و چالاكییەوە. ئەو شتانە بوونەتە هۆی ئەوە، كە مرۆڤ چۆن  لە بەرامبەر سیاسەت و تێڕوانینی فاشیستی و داگیركاری و پاكتاوكارانە خۆڕاگری بكەن و سەربكەون. گەریلاكانی ئازادی هێڵی ١٤ی تەمموز بۆ خۆیان بە بنەما دەزانن بزووتنەوەكەمان و گەل ئەمڕۆ لەسەر هێڵی ١٤ی تەمموزدا بەرخۆدان دەكەن و سەردەكەون. گەریلاكانی ئازادیی كوردستان، كە ماوەی سێ مانگە گەورەترین و مانادارترین بەرخۆدانی مێژوویی لە زاپ و ئاڤاشین و مەتینا ئەنجام دەدەن، ئەو بەرخودانە لەسەر هێڵی ڕۆژووی مردنی گەورەی ١٤ی تەمموز پێكدێت، كە بۆ خۆی كردووەتە بنەما. ئەگەر مرۆڤ سەرنج بدات، لەبەر ئەوە لەسەر هێڵی ١٤ی تەمموز لە هەموو شوێنێك و لە هەموو هەلومەرجێكدا گورزی مەرگ و كەمەر شكێن لە فاشیزمی ئاكەپە و مەهەپە دەدرێت و بەم شێوەیە سەركەوتن بەدەست دێت. لەسەر ئەم بنەمایە زاپ و ئاڤاشین و مەتینا و كوردستان بە گشتی بۆ فاشیزمی ئاكەپە و مەهەپە، بۆ سیاسەت و تێگەیشتنی فاشیستیانە بووەتە گۆڕستان، ئەو هێزەیە كە تێكناشكێت و گەلی كورد و گەریلاكانی ئازادی بۆ هەموانیان سەلماندووە، گەورەترین و مانادارترین داستانی قارەمانانەی گەلی كورد و مرۆڤایەتی دەنووسن و تۆمار دەكەن. لەسەر ئەو بنەمایە جاریكی تر سڵاو دەنێرین بۆ گەریلاكانی هەپەگە و یەژەئاستار كە بەتایبەتی لە زاپ، ئاڤاشین و مەتینا و بە گشتی لە هەموو كوردستان شەڕی ئازادی هەرە بەواتای مێژوویی بەڕێوەدەبەن و بە هۆی سەركەوتنی ئەوان لەسەر هێڵی 14ی تەمموز لە دڵ و گیانەوە پیرۆزباییان پێدەڵێین. ئێمە هەموو شەهیدانی قارەمانی ئەو بەرخودانە پیرۆزە بە رێز، پێزانین و خۆشەویستییەوە بە بیردەهێنینەوە. بە تایبەتی هێزی فەرماندە و شەڕڤانانی یەژەئاستار كە وەك شمشێری تیژی ئازادی پێشەنگایەتی لە بەرخودان لە هەموو گۆڕەپانێك دەكەن، لە دژوارترین دۆخدا سەركەوتنی گەورە بەدەستدەهێنن و مزگێنی سەرفرازی شۆڕشی ئازادی ژنان دەبەخشن، سڵاویان لێدەكەین و سەركەوتنیان بۆ دەخوازین. گەلی وڵاتپارێز و دۆستانی شۆڕشگێڕ و دیموكراتمان لە هەر چوار پارچەی كوردستان و لە دەرەوەی كوردستان بەرخودانی مەزن بەڕێوەدەبەن، لەسەر هێڵی بەرخودانی ١٤ی تەمموز تێدەكۆشن و سەردەكەون. بەرخودانی مێژوویی كە مەزڵوم، كەمال، خەیری و سەكینەكان چل ساڵ بەر لە ئێستا لە زیندانی ئامەد كردیان، ئەمڕۆ بۆ ژنان، گەنجان و گەلانی رەنجدەر كە لە هەموو گۆڕەپانێكدا تێدەكۆشن دەبێتە سەرچاوەی ئیلهام و كاریگەری. لەسەر ئەو بنەمایە هەڵمەتی كات كاتی ئازادی ئێمە لە پێناو ئازادی جەستەیی رێبەر عەبدوڵا ئۆجالان دەستیپێكراوە، رۆژ لە دوای رۆژ گەشتر دەبێت. لەبەر ئەو هەڵوێستە روون و تێكۆشەرانەی ئەوان، ژنان و گەنجان بە تایبەتی و هەموو گەلەكە وڵاتپارێزەكەمان و دۆستانی شۆڕشگێڕ دیموكراتمان سڵاو دەكەین و هەموو كات سەركەوتنی گەورەیان بۆ دەخوازین. لە ساڵی ٤١ هەمینیشدا ئێمە لەسەر هێڵی ١٤ی تەمموز بە بەهێزی خۆڕاگری دەكەین و سەردەكەوین بزوتنەوەكەمان و گەلەكەمان ساڵی ٤١ هەمینی بەرخودانی رۆژووی گەورەی مەرگی ١٤ی تەمموز بەم جۆرە پێشوازی دەكەن. ئێمە رایدەگەیەنین كە لە ٤١ هەمین ساڵیشدا ئێمە لەسەر هێڵی ١٤ی تەمموز بە بەهێزی خۆڕاگری دەكەین و سەردەكەوین. زۆر روونە كە ئێمە كەوتووینەتە ساڵێكی بەو جۆرە كە دیكتاتۆری فاشیستی ئاكەپە و مەهەپە هەڵدەوەشێت و لە مێژوودا دەكەوێت ژێر زەوی. ئێمە باش دەیبینین كە لەم ساڵەدا هێندەی مەترسی هەیە دەرفەتیش هەیە. ئێمە رادەگەیەنین كە دەرفەتەكان باش بەكاردەهێنین، بەر بە مەترسییەكان دەگرین، هەموو هێزەكانی ناتۆ و وڵاتانی تر وشیار دەكەینەوە كە پشتگیری فاشیزمی ئاكەپە و مەهەپە نەكەن كە لە بەردەم رووخاندایە و نەبنە هاوبەشی قڕكردنی كوردان. ئێمە رایدەگەیەنین كە بە تایبەتی پەدەكە پێویستە كوردانی هاوكاری داگیركەران نەبنە كەرستەی هێرشە قڕكاری و فاشیستیەكانی ئاكەپە و مەهەپە. لەبەر ئەوەی ئەو هێزانە هەر چییەكیش بكەن فاشیزمی ئاكەپە و مەهەپە دەڕوخێت و ئەوان لە ژێر داروپەردووی ئەو وێرانەدا دەمێننەوە. لەماوەی رابردوودا هەندێك لایەنی باڵادەست لە توركیا، لە بارەی دۆخ لە ئیمراڵی و رێبەر عەبدوڵا ئۆجالان گریمانەی جیاجیا باس دەكەن. ئێمە بە وریایی و توڕەیەكی زۆرەوە هەموو ئەوانە چاودێری دەكەین. لایەنێكی ئەو دۆخە ئەوەیە كە خاوەنی ئەو قسەوباس و گریمانانە چەندە پێویستیان بە راستی رێبەر ئاپۆ هەیە. ئەو لایەنانە ئەوەندە لاواز بوون كە هیوای خۆیان بەوە بەستووەتەوە كە گوایە بزوتنەوەی ئازادی كوردستان پارچەپارچە دەبێت. ئەوانە چەندە راستیش بن ئێمە ئەو قسە و قسەڵۆكانە وەك قوڵبوونەوەی گوشار و شانتاژ لەسەر رێبەر ئاپۆ تێدەگەین. لەسەر ئەو بنەمایە ئێمە داوا لە هەموو گەلی خۆمان و دۆستانمان دەكەین كە با تێكۆشان لە بەرامبەر سیستمی ئەشكەنجە و گۆشەگیری ئیمراڵی گەشتر بكەن. دیارە ئەگەر قۆناغی رووخانی ئەوان بە خێرایی رووبدات، فاشیزمی ئاكەپە و مەهەپە بە هۆی ترس لە گیانی خۆی گوشار، تیرۆر، كۆمەڵكوژی و هێرشی داگیركاری زیاتر دەكات. هەرێمەكانی پاراستنی مێدیا لە پێشەوە هێرشەكانی بۆ سەر مەخمور، شەنگال و رۆژئاوا زیاتر دەكات. بە تایبەتی ئەگەری هەیە لەسەر باكور و رۆژهەڵاتی سوریاش هەندێك هێرشی داگیركاری بكات. لەبەرامبەر ئەو شتانەدا ئێمە رایدەگەیەنین كە دەبێت گەلەكەمان و هێزەكانی ئازادی لە هەموو گۆڕەپانێك رێوشوێنی زیاتر وەربگرن و لە بەرامبەر دوژمنی فاشیستی پاكتاوكەر تێكۆشان بەهێزتر بكەن. ئێمە لەو بڕوایەداین كە گەل و هێزەكانی ئازادی لە باكور و رۆژهەڵاتی سوریا لە بەرامبەر هێرشی نوێی داگیركەر بەرخودانی سەركەوتووانە بەڕێوەببەن و بەر بە دوژمن بگرن و ئێمە دەمانەوێت ئەوە رابگەیەنین كە گەلەكەمان و دۆستانی دیموكراتمان لە هەر چوار پارچەی كوردستان و دەرەوەی وڵاتیش پشتگیری لەو بەرخودانە دەدەن. لەسەر ئەو بنەمایە ئێمە ‘رۆژی شكۆی نەتەوەیی‘ پیرۆز دەكەین، ئافرینەرانی ئەو رۆژە مێژووییە بە رێز و شكۆوە بە بیردەهێنەوە، ژنان و گەنجان بە تایبەتی ئێمە داوا لە گەلی وڵاتپارێز و دۆستانی دیموكراتمان دەكەین با هێڵی بەرخودانی ١٤ی تەمموز باش و راست درك پێبكەن و لەسەر ئەو هێڵە تێكۆشانی روخاندنی فاشیزمی ئاكەپە و مەهەپە لە هەموو گۆڕەپانێك گەشتر بكەن”.  

هاوڵاتی چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەكان ئەوە دووپاتدەكەنەوە كە" بە هیچ شێوەیەك گفتوگۆ و دانوستان لەسەر بڕیارەكەی دادگای فیدراڵی لەبەرامبەر نەوتی هەرێم ناكەن و پاڵپشتی جێبەجێكردنی بڕیارەكە دەكەن". عەلی فەتلاوی سەركردە لە چوارچێوەی هەماهەنگی بە میدیاكانی عێراقی رایگەیاند:"لایەنەكانی ناو چوارچێوەی هەماهەنگی كۆدەنگن لەسەر جێبەجێكردنی بڕیارەكەی دادگا سەبارەت بە نەوتی هەرێم و هیچ سازشێك لەسەر ئەوە ناكەن". هەروەها راشیگەیاند:"ئەو بڕیارەی دادگا  بابەتێكی یاساییە و سیاسی نییە و لە دانوستانەكانی پێكهێنانی حكومەتدا هیچ گفتوگۆیەكی لەبارەوە ناكرێت". بەپێی زانیارییەكان، پارتی دیموكراتی كوردستان دەیەوێت لە سەر بنەمای هەڵوەشانەوەی بڕیارەكەی دادگا دەنگ بۆ پێكهێنانی حكومەتی نوێی عێراق بدات و ئەوەشی وەك پێش مەرج داوەتە لایەنەكانی چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەكان.  

هاوڵاتی میدیای گەلی كوردستان، كە میدیای فەرمی یەكێتییە بڵاویكردووەتەوە كە دادگای كەرخ لە بەغدا لە ١٢ی حوزەیران سكاڵای  پارێزەر و موكیلی  لاهور  جەنگی بورهانی رەتكردۆتەوە. هەروەها ئەوە خراوەتەروو كە "دادگای كەرخ سكاڵای دژی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستانیی رەتكردۆتەوە و ئەو دەنگۆ و ژاوەژاوانەی  لەم رۆژانی پشووی جەژنەدا بڵاوكراونەتەوە هیچ ئەسڵ و ئەساسێكی نییە". هاوكات سەرچاوەیەكی فەرمی بە راگەیاندنە رەسمییەكانی یەكێتیی راگەیاند:" دادگای كەرخ لە بەرواری ١٢ی حوزەیرانەوە سكاڵای پارێزەر و موكیلی  لاهور  جەنگی بورهان رەتكردۆتەوە". "ئێمە لەبەر رێزگرتن لە رێكارە ئیداری و یاساییەكان پێمان باش نەبوو هیچی لەبارەوە بڵاوبكەینەوە بەڵام بۆ بنبڕكردنی چەواشەكاری و ژاوەژاوی ناڕەوا وا بڵاویدەكەینەوە"، میدیای یەكێتی وا دەڵێن.

هاوڵاتی ئەحمەد حاجی رەشید، ئەندامی خولی پێشووی پەرلەمانی عێراق ئاماژە بەوە دەدات لە ساڵی داهاتوودا گەشەی ئابووری پاشەكشە دەكات. ئەحمەد حاجی رەشید لە نوسینێكیدا لەبارەی دۆخی ئابووری دەشڵێت:" لەكۆتایی ئەم مانگی تەموزی ٢٠٢٢ دا سندوقی دراوی نێودەوڵەتی پێشبینیەكانی خۆی سەبارەت بەگەشەی ئابوری جیهان بۆ (6) مانگی داهاتوو وهەروەها ساڵی ئایندە بڵاو دەكاتەوە .ئەمە لەكاتێكدایە كە پێشبینەكان بۆ ساڵی ٢٠٢١ گەشەی ئابوری وڵاتان گەشتبوە ٦.١٪ ،بەڵام پێشبینیەكانی گەشەی ئابوری بۆ ساڵی ٢٠٢٣ كە چاوەروان دەكرێت گەشەی ئابوری پاشەكشە بكات بۆ ڕێژەی ٣.٦٪ كە دەكاتە نیوەی گەشەی ساڵی ٢٠٢١ ". دەقی وتاری ئەحمەد حاجی رەشید هەرێم و عێراق لەكوێی هاوكێشە ئابوریەكانی جیهاندان لەڕاستیدا زۆر لە مێژە دەمەوێت لەسەردۆخی ئابوری بنوسم تابتوانم بەشداریەك بكەم لە دروست كردنی لانی كەمی ڕۆشنبیریەكی ئابوری یان بەشداربم لە چارەسەری بەشێك لەگرفتەكان كە لەم ساڵانەی كەدێت ڕوبەڕومان دەبێتەوە، بەڵام نەمدەتوانم ئەویش هۆكاری سەرەكی ئەوە بوو كاربەدەستانی ئەم وڵاتە ئەوەی زۆر دژایەتی دەكەن زانست و رەخنەی زانستیەو خاڵی دووەمیش هاوڵاتی لەبەردەم هەزارو یەك كێشەدایە بۆیە حەوسەڵەی ئەوەی نییە كە گوێ لە بابەتی ئابوری بگرێت ، بەڵام دواجار بڕیاڕی نوسینم دا چونكە وادەزانم كەمتەرخەم دەبم ئەگەر نەنوسم با هیچ بەرپرسێك گوێ نەگرێت یان هیچ هاوڵاتیەك نەیخوێنێتەوە . لەكۆتایی ئەم مانگی تەموزی ٢٠٢٢ دا سندوقی دراوی نێودەوڵەتی پێشبینیەكانی خۆی سەبارەت بەگەشەی ئابوری جیهان بۆ (6) مانگی داهاتوو وهەروەها ساڵی ئایندە بڵاو دەكاتەوە .ئەمە لەكاتێكدایە كە پێشبینەكان بۆ ساڵی ٢٠٢١ گەشەی ئابوری وڵاتان گەشتبوە ٦.١٪ ،بەڵام لەئێستادا شیكەرەوە ئابوریەكان سەرقاڵن بە خوێندنەوەو شیكردنەوەی داتاو زانیاریەكان سەبارەت بە گەشەی (6)مانگی ئایندەو وهەروەها پێشبینیەكانی گەشەی ئابوری بۆ ساڵی ٢٠٢٣ كە چاوەروان دەكرێت گەشەی ئابوری پاشەكشە بكات بۆ ڕێژەی ٣.٦٪ كە دەكاتە نیوەی گەشەی ساڵی ٢٠٢١ ، ئەوەش لەئەنجامی ئەو ڕوداوانەی ئەم ساڵ ڕویانداوەو ڕوودەدەن . بۆیە (كرستالینا جورجیفیا) بەڕێوەبەری سندوقی دراو لەدوا لیدوانیدا ئاماژەی بەخراپبوونی دۆخی ئابوری كرد لەئێستاو ساڵی ئایندەدا . ئەو بەڕێوەبەرە بەدوری نازانێت كە كەساڵی ٢٠٢٣  ئابوری جیهان دوچاری ڕاوەستان (الركود) بێت ،كە ئەم زاراوەیە قۆناغی دووەمی گەشەی نێگەتیڤی ئابوریە كە خۆی لە سێ(٣) قۆناغدا دەبینێت كە ئەوانیش  بێ بازاڕی - ڕاوەستان -پاشەكشە (الكساد -الركود- الانكماش) . تێبینی : هەوڵدەدەم بەزنجیرەیەك وتار باس لەقۆناغەكان ئەگەرەكان پێشبینیەكان پێشنیارەكان باس بكەم بەڵكو مڵۆیەك بخینە سەر خەرمانی ڕۆشنبیری ئابوری .  

هاوڵاتی دادگای كەرخ لە بەغدا بڕیاریدا هەموو گۆڕانكراریەكانی پەیرەوی ناوخۆی یەكێتی ڕابگرێت لەگەڵ راگرتنی بڕیاری دوورخستنەوەی لاهور شێخ جەنگی. دادگای كەرخی بەغداد (امر ولائی) دەركردوو هەموو گۆڕانكارییەكی لە پەیڕەوی ناوخۆی یەكێتی نیشتمانی كوردستان ڕاگرت، بڕیاری دوورخستنەوەی لاهور شێخ جەنگی لە (هاوسەرۆكی یەكێتی ) ڕاگیرا. هەروەها بڕیارەكەی دادگا كە ئاراستەی فەرمانگەی كاروباری حزب و رێكخراوە سیاسیەكان كراوە لە كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكانی عێراق ، حجزی خستووەتە سەر دۆسیەی یەكێتی لە  كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكانی عێراق و ئاگاداركردنەوەی (امر ولائی) بۆ بافڵ جەلال حسامەدین ) دەركردووە بۆ ئەو بڕیارو گۆڕانكاریانەی كە لەناو یەكێتی كراوە. پێشتر لاهور شێخ جەنگی ڕایگەیاند دوای بڕیاری دادگا هەڵوێستی نوێی دەبێت. تا ئێستا نازانرێت پاش بڕیارەكەی بەغدا هەڵوێستی بافڵ تاڵەبانی و مەكتەبی سیاسی لەوبارەیەوە چی دەبێت.  

هاوڵاتی یاریدەدەری سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان بۆ كاروباری دارایی و ئابووری، رایگەیاند:" كابینەی نۆیەمی حكومەتی هەرێم قەرزی نەكردووەو بڕێكی زۆر قەرزمان داوەتەوە"، راشیگەیاند:" داهاتی ناوخۆ مانگانە بەتێكڕا 200 ملیۆن دۆلارە". بەبۆنەی تێپەربوونی سێ ساڵ بەسەر كابینەی نۆیەمی حكومەتی هەرێمدا، رێباز حەملان رایگەیاند:" لەو سێ ساڵەی كابینە درووست بووە، ساڵێكیان بە هۆی قەیرانی كۆرۆناوە، ئاستەنگی زۆری بۆ درووست بوو، جمووجووڵ پەكی كەوت و داهات ئاستی دابەزی. بەو هۆیەوە، حكومەت دوو ساڵ بە كردەوە توانیویەتی كارەكانی راپەڕێنێت بە باشی". هەروەها راشیگەیاند:" مانگانە تەنیا بۆ مووچە پێویستمان بە 620 ملیۆن دۆلارە و 20 ملیۆن دۆلاریش لە لایەن وڵاتانی هاوپەیمانێتی نێودەوڵەتی دژی داعش بۆ وەزارەتی پێشمەرگە دابین دەكرێت، واتە 640 ملیۆن دۆلار هەموو مانگێك دەدرێتە مووچەخۆران. لە شەش مانگی رابردوو پشتمان بە خۆمان بەست. چونكە حكومەتی عێراق لە 2022دا، سێ جار سلفەی ناردووە، ئەوەی لە مانگی یەك ناردوویەتی هی مانگی 12ی 2021 بوو، واتە ئەمساڵ تەنیا دووجار و 400 ملیار دیناری ناردووە. رێباز حەملان ئاماژەی بەوەشكرد كە  ساڵانە بە بڕی 3 ملیار دۆلار گازوایلیان دەكڕی بۆ وێستگەكانی كارەبا، بەڵام لەم كابینەیە لە كێڵگەی كۆرمۆر گازی سرووشتی بەرهەم دێت و كارەبای پێ دابین دەكرێت و ئەگەر لە بازاڕی جیهانی ئەو گازە بكڕن، ساڵانە بەهاكەی ملیارێك دۆلارە. وتیشی:"واتە داهاتمان زیاد كرد و خەرجییەكی گەورەمان كەمكردەوە". لەبارەی داهاتی ناخۆییەوە ئاشكرای كرد كە مانگانە بە تێكڕا 200 ملیۆن دۆلاریان دەست دەكەوێت، كە داهاتی باج و گومرگ و رسوومات و فڕۆكەخانەكانە. " ئێمە نەچووینە ژێر باری قەرزەوە، سەرەڕای ئەوەی قەرزمان نەكرد، توانیمان لە داهاتی نەوت یەك ملیار و 666 ملیۆن دۆلار قەرز بدەینەوە. واتە ئەو قەرزەی لە رابردوو باس دەكرا، بەشێكی زۆری كەمكراوەتەوە"، رێباز حەملان وای وت.  

هاوڵاتی ژنان و كچانی گەریلا(یەژاستار) لەناوچەكانی زاپ و مەتینا چۆك بە سوپاكەی ئەردۆغان دادەن و هەشت سەربازیان لێ دەكوژن، هاوكات داوا لە كەسوكاری سەربازێكی تورك دەكەن كە بچن تەرمەكەیان لێ وەربگرنەوە. هەروەها ئەمڕۆ یەكشەممە هێزەكانی پاراستنی گەل(هەپەگە) ناوی سەربازێكی تورك دەهێنن كە تەرمەكەی لای گەریلایەو داوا لە كەسوكاری دەكەن بچن لێیان وەربگرنەوە لەرێگەی خەڵكی مەدەنییەوەو ئەوە دووپات دەكەنەوە كە ئەردۆغان و خلوسی ئاكار وەزیری بەرگری توركیا كوژرانی سەربازەكانیان دەشارنەوە.     دەقی راگەیەندراوی هەپەگە: گەریلاكانی ئازادی كوردستان، لەدژی داگیركاریی دەوڵەتی تورك بە ڕۆحی بەرخۆدانی ١٤ی تەمموز، بەرخۆدانییەكی مێژوویی بەڕێوەدەبەن، لە چالاكییەكدا كە بە پێشەنگایەتی تیمی گەڕۆكی گەریلاكانی یەژستار ئەنجامدرا، هەشت سەربازی سوپای توركی داگیركەر سزادراون، لە ناوچەكانی زاپ و مەتینا و سیستمێكی كامێرای چاودێریش تێكشكێنراوە. داگیركەران كە ناتوانن لەبەردەم بەرخۆدانی گەریلا خۆیان ڕابگرن، پەنا دەبەنە بەر چەكی قەدەغەكراو و پێنج جار چەكی كیمیاویان بەكارهێناوە و ١٥جاریش بە فڕۆكەی جەنگی ناوچەكانی بەرخۆدانی گەریلایان بۆردوومان كردووە.