بە ئۆنلاین شاندی هەرێم و عێراق پرسی هەناردەی نەوتیان تاوتوێ کرد

هاوڵاتی عەلی حەمە ساڵح پەرلەمانتاری كوردستان دەڵێت:"وەزیرەكانی حكومەت لە باسكردنی سێ ساڵی تەمەنی كابینەی نۆیەمی حكومەت تەنها باسیان لە دەستكەوتەكان كرد، بێ ئەوەی باس لەو كێشەو گرفتانە بكەن كە لەم وڵاتەدا دروستبون". " كە لەم  كابینەیەدا پرۆسەی قاچاخچێتی رێكخراو بەشێوەیەكی مەترسیدار دەستیپێكردوە ...... شتێك نیە بەناوی خەزێنەی وەزارەتی دارایی، ئەوەی كە هەیە داهاتی سلێمانی و هەولێرە، هەموو پرۆژەكانی سلێمانی وەستاون و لە هەولێر بەردەوامن، كە ئەمە گرفتێكی گەورەیە"، عەلی حەمە ساڵح وای وت. عەلی حەمەساڵح،پەرلەمانتاری كوردستان، لەلاپەڕەی تایبەتی خۆی لە فەیسبوك بڵاویكردوەتەوە،" لەماوەی چەند رۆژی رابردودا وەزیرەكانی حكومەت لە باسكردنی سێ ساڵی تەمەنی كابینەی نۆیەمی حكومەت تەنها باسیان لە دەستكەوتەكان كرد، بێ ئەوەی باس لەو كێشەو گرفتانە بكەن كە لەم وڵاتەدا دروستبون". هەروەها ئاماژەی بەوەشكرد،" بۆ یەكەمجار لەم كابینەیەدا پرۆسەی قاچاخچێتی رێكخراو بەشێوەیەكی مەترسیدار دەستیپێكرد، یاسای بودجەمان نەبوە، ئەو پارانەی خەرجكراوە، نازانرێت چۆن خەرجكراوە، دو كابینەیی بە شێوەیەكی زۆر زەق دەردەكەوت، لەبەشێكی موچە هەیە لە بەشێكی نییە، لەبەشێكی پرۆژەی خزمەتگوزاری جێبەجێكراوە، لە بەشێكی جێبەجێنەكراوە، لەهەندێك شار دەرمان دابینكراوە لەبەشەكەی دیكەی دەرمان و پێداویستی پزیشكی نییە". عەلی حەمە ساڵح باسی لەوەشكرد،" وەك چۆن لە كابینەكانی دیكەدا زەوی بەهای هەبو، لەم كابینەیەشدا 550 ملیۆن دۆلار خەرجكراوە، تەنها نرخی پارچە زەویەكەی بەرامبەر فڕۆكەخانە ملیارێك و 616 ملیۆن دۆلاربو، كە ئێستا ڤێلای تێدادروستكراوە، دەدرێت بە دو بۆ چوار ملیۆن دۆلار، نرخی ئەو زەویانەی فرۆشراوە و دراوە بە چەند كەسێكی دیاریكراو، چەندین قات زیاترە لەو پارانەی بۆ پرۆژەی خزمەتگوزاری خەرجكراوە". بە وتەی عەلی حەمەساڵح،"نزیكەی 44%ی پارەی نەوت گەڕاوەتەوە، بەڵام ناتوانین بڵێین ئەمە شتێكی گەورەیە، دەستنەخراوەتە سەر گرفتە گەورە ستراتیژییەكان، جگە لەوەی تائێستا هێزی سەربازی حیزبی هەیە، دادگاكانیش لە هەردو زۆنەكەدا لە ژێر هەژمونی هەردوو حیزبدان". ئەو پەرلەمانتارە ئاشكراشیكرد،" شتێك نیە بەناوی خەزێنەی وەزارەتی دارایی، ئەوەی كە هەیە داهاتی سلێمانی و هەولێرە، هەموو پرۆژەكانی سلێمانی وەستاون و لە هەولێر بەردەوامن، كە ئەمە گرفتێكی گەورەیە".  

هاوڵاتی سەرۆكایەتی پەرلەمانی عێراق رایگەیاند، رۆژی دووشەممە كۆبوونەوەی سەرۆكایەتی پەرلەمان لەگەڵ سەرجەم سەرۆكی فراكسیۆنەكان بەڕێوەدەچێت. ئەمڕۆ شەممە، سەرۆكایەتی پەرلەمانی عێراق راگەیەنراوێكی بڵاوكردەوە و تیایدا داوا لە سەرۆكی سەرجەم فراكسیۆنەكانی پەرلەمان دەكات رۆژی دووشەممەی ئەم هەفتەیە رێكەوتی 18ی تەموزی 2022 كاتژمێر 11ی پێشنیوەڕۆ كۆبوونەوەی نێوان سەرۆكایەتی پەرلەمان و سەرۆك فراكسیۆنەكان بەڕێوەدەچێت. دوێنێ نوسینگەی محەمەد حەلبوسی سەرۆكی پەرلەمانی عێراق راگەیەنراوێكی بڵاوكردەوە و تیایدا هاتووە:"لەگەڵ كۆتاییهاتنی پشوویی وەرزی یەكەمی پەرلەمان و جەژنی قوربان و دەستپێكی نوێی وەرزی یاسادانان داوا دەكات دۆسییەی هەڵبژاردنی سەرۆك كۆمار یەكلایی بكرێتەوە". لەبەشێكی راگەیەنراوەكەدا هاتووە، داوا لەسەرۆكی هێزە سیاسییەكان و فراكسیۆنەكانی ناو پەرلەمان دەكات بەرپرسیارێتی هەڵگرن و گفتوگۆكانیان یەكلایی بكەنەوە و هەنگاو بۆ هەڵبژاردنی سەرۆك كۆمار بنێن. بە دەست لەكاركێشانەوەی فراكسیۆنی سەدر، كە خاوەنی 73 كورسی پەرلەمانی بوو، دەرگا لەبەردەم "چوارچێوەی هەماهەنگی" واڵابوو بۆ دەستپێكردنی جموجوڵە سیاسییەكانی و گفتوگۆكانی بەمەبەستی پێكهێنانی حكومەتی بنكە فراوان و لەماوەی رابردوودا چەندین سەركردەی چوارچێوەی هەماهەنگی ئەوەیان راگریاندبوو كە دوای كۆتاییهاتنی پشووەكانی جەژنی قوربان پێكهێنانی حكومەتی نوێ نزیك دەبێتەوە و رایدەگەیەنن.  

هاوڵاتی وەزیری ئاوەدانكردنەوەو نیشتەجێكردن ئاشكرای دەكات بڕی دوو تریلۆن دیناریان بۆ 121 پرۆژە خەرج كردووەو دەشڵێت:" لەو گوژمەیە 854 ملیار دینارمان بۆ پڕۆژەی ڕێگاوبان خەرج كردووە كە بەرهەمەكەی هەزار و 212 كیلۆمەتر ڕێگاوبان بووە". بەبۆنەی تێپەڕبوونی سێ ساڵ بەسەر كابینەی نۆیەمی حكومەتی هەرێمی كوردستان دانا عەبدولكەریم، وەزیری ئاوەدانكردنەوە و نیشتەجێكردن گرنگترین كار و چالاكییەكانی وەزارەتەكەی لەو سێ ساڵەدا دەخاتەڕو. دانا عەبدولكەریم، وەزیری ئاوەدانكردنەوە و نیشتەجێكردن رایگەیاند: ئەركە سەرەكییەكانی وەزارەت پێكهاتون لە دروستكردنی ڕێگەوبان و پردەكان و دروستكردنی یەكەی نیشتەجێبون. هەروەها دەشڵێت: سەرەڕای ئەو ئەركانە ئێستا وەزارەت لە سەرقاڵی دامەزراندنی هێڵی شەمەندەفەر، هێڵی خێرای هاتووچۆ، فڕۆكەخانەیە. " لە ماوەی سێ ساڵی كابینەی نۆیەمدا وەكو وەزارەتی ئاوەدانكردنەوە (60) پڕۆژەی ڕێگاوبان لەسەر بودجەی وەبەرهێنان بە (854) ملیار دینار جێبەجێ بكەن، كە بەرهەمەكەی هەزار و (212) كیلۆمەتر ڕێگاوبان بوە و لە ناویدا (92) كیلۆمەتر رێگای یەك ساید و دو ساید و رێگای لاوەكی و گوند و پڕۆژەی دروستكردنی تونێل و پردی گەورەی لەخۆ گرتوە"، وەزیری ئاوەدانكردنەوە وا دەڵێت. لە بارەی یەكەی نیشتەجێبونەوە وەزیری ئاوەدانكردەوە رایگەیاند: توانیومانە (9) پڕۆژەی بیناسازی و نیشتەجێكردن لەسەر بودجەی وەبەرهێنان بە گوژمەی گشتی (98) ملیار و (500) ملیۆن دینار تەواو بكەین. دانا عەبدولكەریم باسی لەوەشكردوە، (82) پڕۆژەی بچوك و مامناوەند لەسەر بودجەی ئاسایی بە گوژمەی گشتی دو ملیار (794) ملیۆن دینار بۆ رێگای گوندەكان تەواوكراوە. هاوكات راشیگەیاند، هەنگاوی یەكەممان ناوە بۆ دامەزراندنی هێڵی ئاسنین لە هەرێی كوردستان، كە لە ئێستادا لە قۆناغی لێكۆڵینەوەدایە بە هاوكاری چەند كۆمپانیایەكی پسپۆڕی نێودەوڵەتی. وەزیری ئاوەدانكردنەوە لە بارەی كۆی گشتی كارەكانی وەزارەتەكەیەوە لە سێ ساڵی رابردودا وتی: بە گشتی (121) پڕۆژەی جۆراوجۆری ڕێگاوبان و نیشتەجێكردن بە گوژمەی زیاتر لە دو ترلیۆن دینار ئەنجامدراوە.  

هاوڵاتی كۆمپانیایەك بواری یاسای نێودەوڵەتی ئاماژە بەوە دەدات ئەو كۆمپانیایانەی لە بواری نەوتی هەرێمی كوردستان كار دەكەن، ئەگەر بەغدا پێداگربێت لەسەر هەڵوەشاندنەوەی گرێبەستی نێوان كۆمپانیاكان و حكومەتی هەرێم، دەتوانن لە دادگای نێودەوڵەتی سكاڵا تۆمار بكەن.  ئەمرۆ 16ی تەمموزی 2022و كۆمپانیای گیبسۆن دان لە راگەیەنراوێكدا باسی لەوەكردووە، بە لەبەرچاوگرتنی دەستووری عێراق و یاسای نەوت و غازی هەرێم، دۆسیەی كاركردنی كۆمپانیاكانی نەوت لە هەرێمی كوردستان پشت ئەستوورە بە بنەمای یاسایی، بۆیە ئەو كۆمپانیایانە دەتوانن سكاڵا لەسەر حكومەتی عێراق تۆمار بكەن، بەڵام ئەگەر كۆمپانیاكانیش سكاڵا تۆمار بكەن بەغدا رووبەڕووی كێشەی یاسایی گەورە دەبێتەوە و دەبێت ملیاران دۆلار قەرەبوو بداتەوە بە كۆمپانیاكان". " هەرێمی كوردستان لە هەموو دۆخێكدا بەشێكە لە عێراق، لەسەر عێراقیش پێویستە پابەندبێت بە یاسا نێودەوڵەتییەكانەوە، لەئێستاشدا وەزارەتی نەوتی عێراق بوەتە مایەی هەڕەشە بۆ ژینگەی كاركردنی كۆمپانیا نەوتییەكان لە هەرێمی كوردستان". ئیحسان عەبدولجەبار، وەزیری نەوتی عێراق، دوێنێ هەینی 15 ی تەمموزی 2022  ڕایگەیاند: "عێراق نزیكبووەتەوە لەوەی مافە مێژووییە یاساییەكانی خۆی بەدەستبهێنێت بۆ بەڕێوەبردنی تەواوی چالاكییەكانی نەوت. دواجار دانیشتنی دوایی دەستەی دادوەریی سەر بە ژووری بازرگانیی نێودەوڵەتی سەبارەت بە كێشەی نێوان عێراق و توركیا بەڕێوەچوو، تایبەت بە رێككەوتنی بۆری نێوان هەردوولا. دەستەكە خستنەڕووی سكاڵاكەی لە لایەن لایەنەكانەوە داخست، دوای ئەوەی گوێی لە گوتە و بەرگرییان گرت، بۆیە چیدیكە هیچ ئەگەرێك نەماوە بۆ درێژكردنەوە یان دواخستن".   هاوكات، وەزیری نەوتی عێراق وتیشی:"پێشبینی دەكەم دەستەی دادوەری سەر بە ژووری بازرگانیی نێودەوڵەتی لە پاریس لە ماوەی چەند مانگێكی كەمی داهاتوودا بڕیاری دوایی و یەكلاكەرەوەی خۆی بدات. ستایشی هەوڵە ناوازەكانی نووسینگەی نێودەوڵەتی راوێژكاریی یاسایی و لیژنەی یاسایی وەزارەت دەكەم بۆ بەرگریكردنیان لە مافەكانی عێراق بۆ بەڕێوەبردنی سامانی نەوتی خۆی، لەگەڵ بەرگریكردنیان بۆ ئەوەی وەزارەتی نەوت دەسەڵاتە دەستوورییەكانی بەدەستبهێنێتەوە. عێراق سوورە لەسەر بەدەستهێنانەوەی مافە رەواكانی لە سامانی نیشتمانییدا، بەپێی یاسا و پەیماننامە نێودەوڵەتییەكان".     

هاوڵاتی لە ناوچەی وەرخەلێ سوپای توركیای داگیركەر ئامادەكاری دەكات بۆ بەكارهێنانی چەكی كیمیایی، كە سەربازانی ئەردۆغان چەكەكەكانیان لەنزیك خاڵی تونێلەكانی جەنگ جێگیریدەكەن بە ئامانجی بڵاوكردنەوەی گازی كیمیایی. میدیای ئاژانسی فورات نزیك لە پارتی كرێكارانی كوردستان(پەكەكە)، گرتە ڤیدیۆیەكی بڵاوكردەوە كە"جارێكی دیكە هێزەكانی گەریلا بەڵگەی ئەوەیان تۆماركردووە كە سوپای تورك یاسا نێودەوڵەتییەكانی جەنگ پشتگوێ دەخات و پەنادەبات بۆ ئەو ڕێگایانەی مرۆڤایەتی قەدەغەی كردوون، لەو دیمەنە نوێیەدا، كە لە بارودۆخێكی سەختدا تۆماركراون دەردەكەوێت سەربازانی سوپای داگیركەر ئامادەكاری دەكەن بۆ بەكارهێنانی چەكی كیمیایی لە تونێلەكانی شەڕی وەرخەلێ. بە وتەی گەریلاكان، جگە لە گازی بیبەر، گازی كیمیایی دیكەی ڕەنگی زەردیش بەكارهاتووە". هەروەها ئاماژە بەوەكراوە كە"لەو هێرشە داگیركارییەی سوپای تورك لە ناوەڕاستی مانگی نیسانەوە بۆ سەر ناوچەكانی زاپ و مەتینا و ئاڤاشین دەستیپێكردووە، هەموو جۆرە چەكێكی كیمیایی بەكارهێناوە، لەكاتێكدا بەهۆی بەرخۆدانی بێوێنەی گەریلاكانی ئازادیی كوردستانەوە داگیركەران ناتوانن بچنە ناو تونێلەكان، بۆیە سوپای تورك پەنادەبات بۆ بەكارهێنانی گازی كیمیایی". بە پێی ئەو دیمەنە و زانیارییەكان سوپای داگیركەر چەكێكی تری كیمیایی بەكاردەهێنێت، كە دوای تەقینەوە لە تونێلەكاندا دەمێنێتەوە و كاتێك جووڵە لەو جێگایەدا بكرێت دووبارە چالاك دەبێتەوە. "ئەو گازانەی كە ئەم چەكە كیمیاییە دەردەچێت، بۆنێكی قورس لەسەر هەموو كەرەستەكانی ئەو جێگەیە بەجێدەهێڵێت و مەترسیی لەسەر هەناسە و تەواوی جەستە درووستدەكات". دوێنێ هەینی 15ی تەموزی 2022،  ناوەندی ڕاگەیاندن و چاپەمەنیی هێزەكانی پاراستنی گەل( هەپەگە)، ئاماری شەڕ و ڕووبەڕووبوونەوەكانی سێ مانگی ڕابردووی دژی سوپای تورك لە ناوچەكانی زاپ، ئاڤاشین و مەتینا بڵاوكردەوە، كە لە 14ی نیسان تا 14ی تەمموز تۆماركراون، لە ئامارەكەدا هاتووە لە ماوەی ئەو سێ مانگەدا سوپای داگیركەری تورك هەزار و 198 جار تونێل و ناوچەكانی شەڕ بە چەكی كیمیایی و بۆمب بۆردوومان كراون.  

هاوڵاتی سەرۆكی ویلایەتە یەكگرتوەكانی ئەمریكا لەگەڵ سەرۆكی حكومەتی عێراق كۆبوییەوەو جۆبایدن رایگەیاند:" واشنتن پابەندە بە پشتیوانیكردن لە عێراقێكی ئارام، یەكگرتو، گەشەسەندو و خاوەن سەروەری، هەمان پابەندیش بۆ هەرێمی كوردستان". لە پەراوێز كۆنگرەی جەددە كە ئەمڕۆ لە سعودیە بەبەشداری سەرۆكی ویلایەتە یەكگرتوەكانی ئەمریكا و سەركردەكانی وڵاتانی كەنداو، میسر، ئوردن و عێراق بەڕێوەدەچێت، جۆ بایدن، سەرۆكی ویلایەتە یەكگرتوەكانی ئەمریكا لەگەڵ مستەفا كازمی، سەرۆكی حكومەتی عێراق كۆبوەوە، لە راگەیەنراوی كۆبونەوەكەدا هاتووە، هەردولا جەختیان لە پابەندبونی خۆیان بە هاوبەشی بەهێزی دولایەنە لەنێوان واشنتن و بەغدا كردەوە بەپێی رێككەوتنی ستراتیژی، هەروەها دوپاتیانكردەوە كە پابەندن بە هەماهەنگی هاوبەش لەبواری ئەمنییدا بەجۆرێك گەرەنتی سەرهەڵنەدانەوەی رێكخراوی داعش بكرێت. هەروەها سەرۆكی ئەمریكا و سەرۆك حكومەتی عێراق جەختیان لە پێكهێنانی حكومەتی نوێی عێراق كردوەتەوە بەجۆرێك رەنگدانەوەی خواستی گەل بێت، رێز لە دیموكراسی و سەربەخۆیی عێراق بگیرێت، لەم بارەیەوە جۆ بایدن رایگەیاند:" واشنتن جەخت لەسەر گرنگی ئەو رۆڵە دەكاتەوە كە ئەمریكا لەئەستۆی گرتوە بۆ بەدیهێنانی عێراقێكی ئارام، یەكگرتو، گەشەسەند و خاوەن سەروەری، بە هەرێمی كوردستانیشەوە". هاوكات لەبارەی برەودان بە سیستمی دیموكراسی لە راگەیەنراوی كۆبونەوەكەدا هاتوە، هەردو سەرۆك جەختیان لە گرنگی برەودان بە سیستمی دیموكراسی لە عێراق و بەهێزكردنی توانای سەربازی هێزە ئەمنییەكانی عێراق كردەوە، جۆ بایدن پێزانینی خۆی نیشاندا بۆ هەوڵەكانی عێراق لەبوارەكانی گەڕانەوەی ئاوارەكان، دادگاییكردنی چەكدارانی داعش و ئامادەییشی نیشاندا بۆ هاوكاری زیاتر لەم دۆسییەدا. " بایدن پێزانینی بۆ هەوڵە دیپۆماسییەكانی مستەفا كازمی دەربری بۆ هەوڵەكانی لە زیادكردنی ئارامی و باشتركردنی پەیوەندی نێوان وڵاتانی ناوچەكە، هەروەها باوەڕیانوایە رێككەوتنی بەستنەوەی كارەبای عێراق بە وڵاتانی كەنداو هاوكاری بەغدا دەبێت بۆ ئەوەی كارەبا بە نرخێكی كەمتر بۆ هاوڵاتیانی دابین بكات"، لەراگەیەندراوەكەدا وا هاتووە. جۆ بایدن جەختی لە پابەندی رۆڵی وڵاتەكەی كردوەتەوە بۆ بونیادنانی ئابوری عێراق و فرەجۆركردنی سەرچاوەكانی داهاتی، بەجۆرێك ئابوری عێراق بە سیستمی ئابوری جیهان ببەسترێتەوە و بتوانێت پێداویستییەكانی هاوڵاتیانی دابین بكات، هەروەها هەردو سەرۆك جەختیان لە گرنگی روبەڕوبونەوەی گەندەڵی و دوبارە بونیادنانەوەی متمانە لەناو دەزگاكانی عێراق كردەوە، لەگەڵ پشتیوانی لە گەشەسەندنی ئابوری، چارەسەری كێشەی گۆڕانی كەشوهەوا، ئاسایشی ئاو و هاوكاری دولایەنە لەبواری چاكسازی ئابوری. سەرۆكی ئەمریكا پێشوازی لە دەستپێشخەرییەكەی كازمی كردوە بۆ نزیكردنەوەی ئێران و سعودیە لەیەكتری و ئەنجامدانی گفتوگۆی وەفدی هەردوو وڵات لە بەغدا.

هاوڵاتی لیرەی توركی نزمترین ئاستی حەوت مانگی رابردووی تۆماركرد و جوڵەكانی ئەردۆغان لەبارەی بەرزكردنەوەی بەهای دراوی وڵاتەكەیەوە شكستی هێنا.  نرخی لیرەی توركی نزمترین ئاستی حەوت مانگی رابردووی تۆماركرد، لە ئێستادا 1750 لیرەی توركی بەرانبەر بە 100 دۆلاری ئەمریكییە. رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەركۆك كۆماری توركیا سوودی قەرزی بانكەكانی كەمكردەوە لەپێناو بەرزكردنەوەی بەهای دراوی وڵاتەكەی، بەڵام لەوەشدا شكستی هێناوەو شارەزایانی ئابووری توركیا ئەوە دووپاتدەكەنەوە ئەوە كەمترین نرخە لە مانگی كانوونی دووەمی ساڵی رابردووەوە تۆمار كراوە. هاوكات جەختلەوە دەكەنەوە دابەزینی زیاتری بەهای لیرەی توركی رێژەی هەڵاوسان لەتوركیادا زیاتر دەكات و داوا دەكەن بانكی ناوەندی توركیا رێوشوێنی پێویستی دارایی بگرێتەبەر.   

هاوڵاتی حكومەتی هەرێمی كوردستان ماوەی خزمەتی گرێبەستی ئەو مامۆستایانەی بە گرێبەست بوون و دواتر دامەزراون بۆیان هەژمار دەكرێت بەڕێوەبەری گشتیی دیوانی وەزارەتی پەروەردە ناوەڕۆكی نوسراوێكی ئەنجومەنی وەزیران ئاشكرادەكات لەبارەی ئەژماركردنی ماوەی خزمەتی گرێبەستی ئەو مامۆستایانەی پێشتر گرێبەستبوون‌و دواتر دامەزراون. مەریوان بەگۆ بەڕێوەبەری گشتیی دیوانی وەزارەتی پەروەردەی حكومەتی هەرێم راگەیاند:، "نوسراوێكی ئەنجومەنی وەزیرانمان بۆ هاتووە، بۆ ئەژماركردنی ماوەی خزمەتی گرێبەستی ئەو مامۆستایانەی، كە پێشتر گرێبەست بوون‌و دواتر دامەزراون". " سەرجەم پەروەردەكانیان ئاگاداركردۆتەوە كە كار بەناوەڕۆكی نوسراوەكەی حكومەت بكەن، هەموو پەروەردەكانیش دەبێت ماوەی خزمەتی گرێبەستی مامۆستایانی گرێبەست ڕەوانە بكەن‌و پاشان ئەوانیش لەوەزارەت ڕێكارەكان تەواو دەكەن"، مەریوان بەگۆ وای وت. حكومەتی هەرێمی كوردستان ساڵی 2020 زیاتر لەپێنج هەزار مامۆستای لەگرێبەستەوە كردە میلاك (هەمیشەیی). هاوكات، حازم گۆران بەڕێوەبەری گشتیی خانەنشینی هەرێم وتویەتی:"بەپێی ڕێنماییەكان ئێمە لێبڕینی خانەشینی بۆ ئەژماری خزمەتی فەرمانبەرو مامۆستای گرێبەست وەردەگرین، هەركات پەروەردە نووسراو بنێرێت، ئێمەش مامەڵەكانیان بۆ ڕایی دەكەین". ئەوەشی ئاشكراكرد كە"ئەو مامۆستا گرێبەستانەی فەرمانی دامەزراندنیان دەرچووە، خزمەتەكانیان بۆ خانەنشینی‌و سەرمووچەو پلەبەرزكردنەوە ئەژماردەكرێت، هەر تەنها بۆ خانەنشینی نییە، كاتێك خزمەتەكە ئەژماردەكرێت، ناونیشانیان بەرزتر دەبێتەوەو موچەشیان زیاد دەبێت وەكو خزمەتی فیعلی، واتە ئەو ماوەیەی گرێبەستبوونە بەخزمەت بۆیان ئەژماردەكرێت".

هاوڵاتی بەرێوەبەرایەتی نەوت و كانزاكانی سلێمانی بڵاویكردەوە كە بەنزینی عێراقی (690- 800) دیناری لە 31بەنزینخانەی دەرەوەو ناو شار دابەش دەكرێت.

هاوڵاتی لە ناوچەكانی زاپ، مەتینا و خواكورك 15 سەربازی دیكەی ئەردۆغان كوژراون و فڕۆكەیەكی بێ فڕۆكەوانیش تێكشكێندراوە، لەبەرانبەردا بیست جار چەكی كیمیایی بەكارهێناوە. ئەردۆغان، سەرۆك كۆماری توركیاو خلوسی ئاكار وەزیری بەرگری حكومەتی توركیا كوژرانی سەربازانیان دەشارنەوە لە میدیاكانی وڵاتەكەیان، بەڵام لەبەرانبەر كوشتنی هەر سەربازێكیاندا زیاتر چەكی كیمیاوی دژی (گە.ر.ی.لا)كانی ئازادی كوردستان بەكاردەهێنن. دەقی راگەیەندراوی هەپەگە:  چالاكی بەهێزی گەریلاكانی ئازادی كوردستان كە بە گیانی ئاپۆیی ئەنجامیان دەدەن بەردەوامن. تیمە گەڕۆكەكانمان بە تاكتیكی ئافرێنەرانەی گەریلا گورزی قورس لە داگیركەران دەدەن. لەو چالاكیانەدا ١٥ سەربازی توركی داگیركەر سزادران، ٣ سەربازیش برینداربوون. هەر لەو چالاكیانەی گەریلادا، درۆنێك و سیستمێكی مین لەناوبران. لە كاردانەوەدا: سوپای توركی داگیركەر گۆڕەپانەكانی بەرخودانی ٢٠ جار بە چەك و تەقەمەنی كیمیایی، ٧جار بە فڕۆكەی شەڕ، ٣٦ جار بە هەلیكۆپتەری هێرشبەر و بە دەیان جاریش بە كاتیوشا و چەكی قورس بۆردومان كردووە. هێزەكانی گەریلامان لە كاتی بەرخودانی مێژووییدا بەپێی ئەخلاقی مرۆڤایەتی و یاسای شەڕ جوڵاونەتەوە و لەسەرەتادا بە داگیركەران وانەی مرۆڤایەتیان بە هەمووكەس وتووەتەوە.  هێزەكانمان بۆ ئەوەی تەرمەكانی سەربازان كەدەوڵەتی توركی داگیركەر خاوەنداری لێنەكردوون، رادەستی بنەماڵەكانیان بكرێتەوە بانگەوازیان كرد. سوپای تورك دیسان بە شێوەی ناجوامێرانە هێرشی كردەوە، سوپای توركی داگیركەر لە گۆڕەپانی بەرخودانی شاخی ئامێدی لە بەرامبەر هێزەكانمان چەكی كیمیایی و تەقەمەنی بەكارهێناوە.  

هاوڵاتی تەڤگەری ئازادی كۆنگرەی سێیەمی خۆی سازكردو لەكۆنگرەكەدا دوو هاوسەرۆك بۆ بەڕێوەبردنی حزبەكەیان هەڵبژێردران كە پێكهاتوون لە تاراحسێن و سەلام عەبدوڵا. ئەمڕۆ 15ی تەموزی 2022، تەڤگەری ئازادی لەباشوری كوردستان كۆنگرەی سێیەمی خۆی ئەنجامدا. لەسنوری پارێزگای سلێمانی كارو چالاكیان هەیەو لەخولی رابردووی پەرلەمانی عێراق خاوەنی كورسیەكی پەرلەمانی بوو، نزیكەی دووساڵە رێگری دەكرێت چالاكیەجەماوەریەكانیان هاوشێوەی پێشوو ئەنجام بدەن. لە ڕێگای هەڵبژرادنەوە 16 كەس وەك ئەندامی دەستەی بەڕێوەبەری گشتی تەڤگەری ئازادی كۆمەڵگای كوردستان هەڵبژێردران نیوەیان لە ژن پێكهاتووە. لە بەشی كۆتایی كۆنگرەكەدا بە زۆرینەی دەنگ پرۆژە پێشنیاری كۆنگرە پەسەندكرا و كرایە و بەرنامەی كاری چوار ساڵی داهاتووی تەڤگەری ئازادی كۆمەڵگای كوردستان. ڕووناك مەجید، پرۆژە پێشنیاری كۆنگرەكەی خوێندەوە و تێیداهاتبوو: -لەبواری پەروەردە و لێكۆڵینەوە، زیادكردنی خولی پەروەردەیی و ئەكادیمیای پەروەردە. -دروستكردنی كۆمینی گوند و گەڕەكەكان. -هەوڵدان بۆ ڕێكخستنی كۆنفرانسێكی تایبەت لەبارەی داڕووخانی سیستمی ئابوری لە ژێر كاریگەری سیستمی سەرمایەداری و دەسەڵاتخواز و قۆرخكار، لەبەرامبەردا پێشخستنی ئابوری سەربەخۆ و هەرەوەزی وەك بەدیل. -زیادكردنی هەوڵدانەكانمان لەپێناو یەكڕیزی و یەكێتی نەتەوەیی گەلی كورد و بەستنی یەكێتی نەتەوەیی كورد و گرتنەبەری هەموو هەنگاوێك لەوپێناوەدا. -بۆ دروستكردنی ڕێزگرتن و یەكترقبوڵكردن و پێكەوەژیان لە نێوان ئاین و باوەڕمەندییە جیاوازەكان، دەستەیەكی تایبەت دروست دەكەین. -ئەنجامدانی فیستیڤاڵ یان كۆنفرانسێك بۆ چاند و هونەری گەلانی ناوچەكە، لەدژی هێرش و قڕكاری فەرەهەنگ و هونەری، لەلایەن دەوڵەت نەتەوە و پێشخستنی كۆمەڵگای دیموكراتی لەبەرامبەردا. -گرنگیدان بە ژینگە و ژینگەپاریزی و مەترسییەكانی سەر ژینگە لەلایەن سیستمی سەرمایەدارییەوە، ئەنجامدانی چەند بەرنامە و چالاكییەك لەمبارەیەوە. -تەڤگەری ئازادی دەكەینە خاوەن ڕاگەیاندنێكی بەهیز، كە دەنگ و ڕەنگی تەڤگەر بگەیەنێتە كۆمەڵگە. -ئەنجامدانی كار و چالاكی لە بواری هۆشیاری تەندروستی و دابینكردنی خزمەتگوزاری و دابینكردنی پێداویستی تەندروستی بۆ ئەو هاوڵاتییانەی توانای بەدەستهێنانیان نییە. -ئەنجامدانی كۆنفرانسێك بۆ ژنان دوور لە دەستوەردانی حزبی لەبارەی دۆخی ژنانی باشووری كوردستان و ڕێگریكردن لە ژن كوشتن. -هەوڵدان بۆبەستنی كۆنفرانسێك لەسەر قوربانیان و شەهیدانی جەنگ. -سود وەرگرتن لە ڕا و بۆچوون و ئەزمونی ڕۆشنبیران. وتاری كۆتایی كۆنگرەش لەلایەن هەردوو هاوسەرۆكانی نوێ تارا حسێن و سەلام عەبدوڵاوە پێشكەشكرا و كۆتایی بە سێیەمین كۆنگرەی تەڤگەری ئازادی كۆمەڵگای كوردستان هات.  

هاوڵاتی میدیا عێراقییەكان ئەوە ئاشكرا دەكەن كە پاش نوێژی هەینی ملیۆنی ئەندام و لایەنگرانی سەدر و پەیامەكەی موقتەدا، خۆری مالكی بۆ بوون بە سەرۆك وەزیران ئاوا بووە. ئەمڕۆ 15ی تەموز پاش نوێژی هەینی ملیۆنی و پەیامەكەی موقتەدا سەدر كە تێیدا بە ناراستەوخۆ باسی لەوەكرد ئەوانەی تاقیكراونەتەوە نابێت ببنەوە بە سەرۆك وەزیران. شێخ مەحموود جەیاشی، وتاربێژی نوێژی هەینی یەكگرتوویی باسی لەوەش كرد: "هەموو گوێمان لە گوزارشتی تاقیكراو تاقیناكرێتەوە، بووە و جەختمان لێكردەوە بە هەڵتەكاندنی هەمووی، بۆیە ئەزموونكراو مەهێننەوە، چونكە بەردەوام دەبێت لەسەر سەرەڕۆییەكەی، نامانەوێت كارەساتەكان دووبارە ببنەوە و نیشتمانی بفرۆشرێتەوە سپایكەر و سەقڵاوییە و شتی دیكەی زۆر لە گرێبەستە گوماناوییەكان دووبارەببنەوە و ملكەچبوون بۆ رۆژئاوا یان رۆژهەڵات دروستببێتەوە و ئازارەكانی گەل بەردەوام ببێت." هاوكات، ئیبراهیم جابری، بەڕێوەبەری نوسینگەی سەدر لە بەغدا دەڵێت، نوێژی هەینی پەیامی موقتەدا سەدر سەرۆكی ڕەوتی سەدرە لە بەردەوامبوونی لەسەر چاكسازی، دەیەوێت هەمووان دڵنیابكاتەوە لەوەی وازی لە چاكسازی نەهێناوە و هێشتا كار دەكات بۆ نەهێشتنی گەندەڵی، سەرباری ئەوەی فەرمانی بە پەرلەمانتارانی كوتلەی سەدر داوە دەست لەكاربكێشنەوە، بەڵام هێشتا ڕوبەڕوی گەندەڵی دەبێتەوە بەبێ ئەوەی جیاوازی لە پارێزگایەك بۆ پارێزگایەكی دیكە یاخود لە كەسێك بۆ كەسێكی دیكە بكات". لەئێستادا لەنێو چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەكان ناكۆكی قوڵ دەستی پێكردووە و بوونەتە دوو بەرە، بەرەیەكیان لە مالكی و قەیس خەزعەلی پێكهاتوون و بەتوندی دەیانەوێت دژی سەدرو پەیامەكانی بوەستنەوەو حسابی بۆ نەكەن لە پێكهێنانی حكومەتدا، بەڵام بەرەكەی دیكە كە پێكهاتوون لە هادی عامری و عەمار حەكیم و حەیدەر عەبادی دەیانەوێت بۆ هەر هەنگاوێك لەپێكهێنانی حكومەتدا پرس بە موقتەدا سەدر بكرێت. میدیا عێراقییەكان ئەوەیان دووپاتكردووەتەوە كە خۆری مالكی بۆ بوون بە سەرۆك وەزیران ئاوا بووەو جارێكی دیكە كورسی سەرۆك وەزیران نابینێت. دوێنێ ئەحمەد حاجی رەشید، ئەندامی خولی پێشووی پەرلەمانی عێراق لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت:" چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەكان حكومەتیان بۆ پێكنایات و ئەم دۆخە بەردەوام دەبێت، تاكە چارەسەریش هەڵبژاردنی پێشوەختەو هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمانە". ناوبراو وتیشی:" مالكی و ئەوانەی لەگەڵیدان ئێستا بە فرسەت دەزانن بۆ هەمواری یاسای هەڵبژاردن و دەستكاری كردنی ئەندامانی ئەنجومەنی كۆمیسیارانی عێراق".

هاوڵاتی فەرماندەی گشتی هێزەكانی سوریای دیموكرات لە ڕۆژئاڤای كوردستان رایگەیاند كە"جەنگێكی خوێناوی هەڵدەگیرسێت و ئێستا ساڵانی پێشوو نییە و هێزێكی پڕچەكین و سەردەكەوین لە بەرامبەر توركیادا". مەزڵوم عەبدی، فەرماندەی گشتی هێزەكانی سوریای دیموكرات( هەسەدە) لە كۆنگرەیەكی ڕۆژنامەنوسیدا، رایگەیاند:" لە ئەگەری هێرشی توركیا و گروپە چەكدارەكاندا، زانیاریمان دەستكەوتوو داعش خۆی ئامادەكردووە پەلاماری گرتوخانەی غوێران دەدات كە داعشەكانی تێدا زیندانیە و هەروەها پەلاماری كامپی هۆڵ دەدات كە كەسوكار و خێزانی داعشن و ئازادیان دەكەن، ئەوكاتە ئێمەیش لەوانەیە نەتوانین سەرپەرشتی هەموو بەرەكانی جەنگ بكەین و ئەواتە مەترسی لەسەر هەمو جیهان دروست دەبێت و هەموو داعش و ئەندامەكانی ئازاد دەبن". هەروەها راشیگەیاند مەنبج و تل ڕەفعەت لە ژێر كۆنترۆڵی هێزەكانی ڕوسیا دایە و دوای گفتوگۆكان لەگەڵ ڕووسیادا گەیشتوون بە ڕێكەوتن بۆ ڕاگرتنی هێرشەكانی توركیا، وتیشی:" ئەوەش دوای ئەوەهات ئێمە ڕەزامەندیماندا هێزی سوریا بچێتە كۆبانێ و مەنبج، لێكنزیكبونەوەی باشمان هەیە لەگەڵ ڕووسیا بۆئەوەی ڕێگە لە هێرشەكانی توركیا بگرین. باسی لەوەشكرد كە دیدرار و كۆبونەوەكانیان لەگەڵ جۆو بایدنی سەرۆكی ئەمریكا بەردەوامە و لە چەند ڕۆژی ڕابردوودا لەگەڵیاندا كۆبونەتەوە و بەڵێنیان پێداون كە توركیا بەهیچ شێویەك هێرش ناكاتە سەر ڕۆژئاوای كوردستان و"ئێمە بەو بەڵێنانە دەستەوەستان ناوەستین لەبەرامبەر ئەگەری هێرشی توركیادا". جەنەراڵ مەزڵوم عەبدی ئەوەشی دووپاتكردەوە كە ئەگەر ئەوەش سەری نەگرت و توركیا پەلاماری ڕۆژئاوای كوردستانیدا، ئەوكاتە بە كۆمەڵگای نیودەوڵەتی ڕادەگەنین، كە تەنها شەڕی هەسەدە نییە و شەڕی سوپای سوریایە و لەبەرامبەر توركیادا عەرەب و كورد و خەڵكی ڕۆژئاوا شەڕ دەكەن جەنگێكی خوێناوی هەڵدەسێت. فەرماندەی گشتی هەسەدە وتیشی:"دەمانەوێت بە هەموو دنیا ڕابگەیەنین، كە ئێستا ساڵی 2018 نییە و شەڕ شەڕی ئەو ساڵانە نییە و ئێستا هێزەكانی ئێمە هێزی پڕچەكتر و بەهێزترن، بۆیە توانای ڕووبەڕووبونەوەمان هەیە و بە هەموو دنیای ڕادەگەیەنین، ئەم جەنگە دەبەینەوە لەبەرئەوەی توركیا لاوازبووە و ئێمە سەردەكەوین، لە هێزەكانمان ڕادەبینین كە توانایەكی بەرزی سەربازییان هەیە".  

هاوڵاتی ئاماری شەڕ و ڕووبەڕووبوونەوەكانی سێ مانگی ڕابردووی دژی سوپای توركیا لە ناوچەكانی زاپ، ئاڤاشین و مەتینا بڵاوكرایەوە كە لە ١٤ی نیسان تا ١٤ی تەمموز تۆماركراون و تێیدا هەزارو 528 سەربازیان كوژراون. ئامارەكانی ناوەندی چاپەمەنی و راگەیاندنی هێزەكانی پاراستنی گەل(هەپەگە):  چالاكییەكانی هێزەكانمان: هێزەكانمان لە سێ مانگی ڕابردوودا هەزار و ١٢٩ چالاكییان بەشێوەی بۆسە، هەڵكووتانەسەر، تەقاندنەوە، نیشانەشكێن، چەكی قورس، ڕووبەڕووبوونەوەی و گورز لێدان و ئۆپەراسیۆنیان ئەنجامداوە. ئەنجامی چالاكیی هێزەكانمان: * هەزار و ٥٢٨ سەرباز كوژراون، كە شەشیان ئەفسەری باڵا بوون و جاشیشیان تێدابووە. * ٢١٧ داگیركەر برینداربوون. هێرشەكانی سوپای توركی داگیركەر، ئەوەندەی كە هێزەكانمان توانیویانە پشتڕاستی بكەنەوە؛ * دوو هەزار و ٦٢٣ هێرشی ئاسمانیی بە فڕۆكەی جەنگیی * هەزار و ٩٧٨ بۆردوومان بە هێلیكۆپتەر * هەزار و ١٩٨ جار تونێل و ناوچەكانی شەڕ بە چەكی كیمیایی و تەقەمەنیی بۆردوومان كراون. هەپەگە ڕایشگەیاندووە، كە گەریلاكان دەستیان بەسەر هەزار و ١٠٤ جۆری جیاجیا چەك و تەقەمەنیی و پێداویستیی سەربازیی سوپای توركدا گرتووە. هاوكات ئەوەشی خستووتەڕوو، كە گەریالاكان ١٤١ هێلیكۆپتەر، درۆن، زرێپۆش، ئۆتۆمبێلی سەربازیی، كامێرای حەیراریی و چەندین پێداویستیی سەربازیی دیكەی سوپای توركیان تێكشكاندووە، هاوكات گورزیش لە ٨٠ هێلیكۆپتەر، درۆن، زرێپۆش و سەنگەری شەڕی سوپای تورك دراوە. لە بەشێكی دیكەی ڕاگەیەندراوەكەدا هەپەگە دەڵێت: شەهیدەكانمان بە ڕەنجێكی زۆرەوە پێشەنگایەتیی بەرخۆدانیان كرد، ٧٢ هاوڕێمان لە سێ مانگی ڕابردوودا شەهیدبوون، ئەو ئیرادە و میراتەی كە شەهیدەكانمان تا دوا فیشەك شەڕیان كرد و فیداییانە دایانمەزراند، دەبێتە مسۆگەركردنی دۆزی پیرۆزی ئازادیی.  

هاوڵاتی بانگەوازەكەی موقتەدا سەدر بۆ ئەنجامدانی نوێژی هەینی لە مەدینە سەدری بەغدا لە شەوی ڕابردووەوە هەزاران كەس ڕوویان لە ئەو شوێنەكردووە و سەرجەم هێزە ئەمنییەكانی بەغدایش خراونەتە ئەو پەڕی حاڵەتی ئامادەباشییەوە.لەئێستادا زیاتر لە یەك ملیۆن كەس ئامادەن. بۆ ڕێگری لە هەر ڕووداوێكی نەخوازراو، وەزارەتی ناوخۆی عێراق بڕیاریدا هەموو هێزە ئەمنییەكان بخرێنە حاڵەتی ئامادەباشییەوە. هاوكات سەرایە سەلام، كە سەر بە موقتەدا سەدرن، هاوشانی هێزە ئەمنییەكان پارێزگاری نوێژخوێناندان. حاكم زاملی، یەكێك لە ئەندامانی لیژنەی باڵای ئەنجامدانی نوێژی هەینی، بۆ سایتی (بەغداد الیوم) رایگەیاند:" پێویستە هەموو نوێژخوێنان پابەند بن بەو بڕیارو رێنماییانەی كە موقتەدا سەدر دەریكردووە بەشێوەیەكی یەكگرتوو". لیژنەی ئامادەكاری لەڕاگەیەندراوێكدا بڵاویكردەوە، لە شەقامی فەلاح لەناوچەی سەدر نوێژی یەكگرتوو ئەنجام دەدرێت بەهۆی زۆری ژمارەی نوێژخوێنانیشەوە ناوچەكانی نزیك لەو شەقامە دەتوانرێت بەكاربهێندرێت. هەروەها ئاماژەی بەوەكردووە "شەقامی مزگەوتی موحسن و نوسینگەی سەدر بەس نین بۆ ئەنجامدانی نوێژ، ئەگەری ئەوە هەیە ژمارەی نوێژخوێنان بەدرێژایی شەقامی فەلاح تا دەگاتە شەقامی سەدە نوێژ ئەنجام بدەن، چونكە تا ئێستا زیاتر لە ملیۆنێك نوێژخوێن لە باشورەوە تا باكوری عێراق ئامادەن بەشداری بكەن".