ڤیدیۆ.. لەیلا زانا، گەیشتە یاریگای ئامەد سپۆر بزانە چۆن پێشوازیی لێدەکەن

هاوڵاتی بەڕێوەبەرایەتیی ئاوی کۆیە رایگەیاند، بەهۆی لێڵبوون و قوڕاوبوونی ئاوی زێی بچووکەوە دابەشکردنی ئاو بۆ شاری کۆیە وەستێندراوە. قایمقامی قەزاکە دەڵێت، لە هەوڵدان و ئێوارەی ئەمڕۆ کێشەکە چارەسەر دەکەن. رۆژی شەممە، 26-11-2022، تاریق حەیدەری، قایمقامی کۆیە رایگەیاند، دابەشکردنی ئاوی ماڵان بەهۆی بارانبارین و زۆربوونی ئاوی زێی بچووکەوە راگیراوە. قایمقامی کۆیە گوتیشی: "کە ئاوی رووبارەکان زیاد دەکەن، لێڵبوون روودەدات. تیمەکان لە هەوڵدان بۆئەوەی تاوەکو ئێوارەی ئەمڕۆ کێشەکە چارەسەر بکەن". هاوکات دوێنێ لە راگەیێندراوێکدا بەڕێوەبەرایەتیی ئاوی کۆیە رایگەیاند: "پڕۆژەی ئاوی تەقتەق- کۆیە و پرۆژەی ئاوی بۆگد - کۆیە وەستێندراوە، ئەوەش بەهۆی ئەو بارانبارینە بەخوڕەی چەند شوێنێکی گرتووەتەوە و بووەهۆی لێڵبوونی ئاوی زێی بچووک، کە سەرچاوەی دابینکردنی ئاوی پاکە بۆ قەزای کۆیە و بەشێک لە شارۆچکە و گوندەکانی دەوروبەری". ئاماژەی بەوەشداوە، بۆیە بە ناچاری هەردوو پرۆژەی دابین کردنی ئاوی پاک بۆ شاری کۆیە رابگیرێن بەهۆی ئەوەی رێژەی لێڵێ ئاو(NTU) لە سەرووی ١٠ هەزارەوەیە کە ئەم رێژەیەش زۆرە و فلتەرەکانی پاڵاوتی ئاو ناتوانن کاری خۆیان ئەنجام بدەم وە ئاوەکە شیاونیە بۆ خواردنەوە. دەشڵێت، "داواکارین لە هاولاتیانی شاری کۆیە بەوریاییەوە ئاو بەکار بهێنن تاوەکو ئەو کاتەی ئاوی زێی بچووک روون دەبێتەوە پڕۆژەکان دەکەونەوە کار". جێگەی باسە هەردوو پڕۆژەی ئاوی بۆگد – کۆیە و تەق تەق ئاو بۆ نزیکەی ۱۰۰ هەزار هاوڵاتی کۆیە دابین دەکەن.

هاوڵاتی بەپێی پێشبینییەکانی کەشناسی، ئەو شەپۆلە بارانبارینەی ناوچەکانی هەرێمی کوردستانی گرتووەتەوە، ئەمڕۆ کاریگەرییەکانی بەردەوام دەبێت و لە هەندێک کاتدا بارانی بەلێزمە دەبارێت بەرێوەبەرایەتی کەشناسی و بومەلەرزەزانی هەرێم راگەیندراوێکی بڵاوکردەوە و تێیدا هاتووە، ئەمڕۆ شەممە ئاسمان لە ناوچەکانی هەرێم هەور دەبێت و هەندێک کات بە پچڕ پچڕی باران دەبارێت و لە ناوچە شاخاوییەکان لێزمە باران دەبارێت و پلەکانی گەرما بەراورد بە رۆژانی رابردوو یەک بۆ سێ پلە بەرزدەبنەوە. ئاماژەی بەوەشدا، سبەی یەکشممە ئاسمانی ناوچەکانی هەرێم نیمچە هەوردەبێت و لە بەرەبەیاندا ئەگەری دروستبوونی تەم لە ناوچە شاخاوییەکان هەیە و پلەکانی گەرما هاوشێوەی رۆژی شەممە دەبێت. بەپێی بەشی پێشبینی لە بەرێوەبەرەیەتی کەشناسی هەرێم بەرزترین پلەکانی گەرمای ئەمڕۆ لە ناوچەکانی هەرێم بەم ریژەیە دەبێت: هەولێر ١٨ سلێمانی ١٦ دهۆک ١٧ کەرکوک ٢٠ هەڵەبجە ١٧ زاخۆ ١٧ سۆران ١٢ گەرمیان ٢٣

هاوڵاتی تورکیا رایگەیاند لە شەڕوپێکدادانێکی سوپا لەگەڵ گەریلاکانی پەکەکە سێ سەربازی سوپاکەی لە هەرێمی کوردستان کوژراوە و چوار سەربازی دیکەشی برینداربو. وەزارەتی بەرگریی تورکیا لە راگەیەنراوێکدا بڵاوی کردەوە؛ لە چوارچێوە ئۆپەراسیۆنی چنگ،قوفڵدا پێکدادان لە نێوان سەربازەکانی سوپای وڵاتەکەی و گەریلاکانی پارتی کرێکارانی کوردستان پەکەکە رویداوە و بەو هۆیە سێ سەرباز کوژراون و چوار سەبازیش برینداربون. ئۆپەراسیۆنی چنگ قوفڵ لە 17ی مانگی نیسانی ئەمساڵ لە ناوچەکانی زاپ، ئاڤاشین و مەتینا لە خاکی هەرێمی کوردستان دژی گەریلاکانی پەکەکە دەستی پێکرد و تا ئێستاش بەردەوامە. بە پێی ئامارە فەرمییەکانی وەزارەتی بەرگریی تورکیا تا ئێستا تەنها 50 سەربازیی سوپای وڵاتەکە کوژراون و لە بەرامبەردا پەکەکە رایگەیاندوە زیاتر لە دو هەزار سەربازی تورکیا لەو ئۆپەراسیۆنەدا کوژراون.

ئیمان زەندی كەمی و گرانی نەوت و هاوكارینەكردنی خەڵك لەپێنجوێن خەڵكی قەزاكەی نیگەران كردووە، ناوچەكە ساردەو خەڵك داوای نەوت دەكەن، قوتابخانەكانیان سیستمی گەرمكەرەوەیان نیەو منداڵ هەیە بەهۆی سەرماوە لەقوتابخانە تووشی رۆماتیزم بووە، ئەوان هەفتەی رابردوو خۆپیشاندانیان كرد، بەڵام وەڵام نەدرانەوە، مەرزێكی گەورە وەكو باشماخ دەكەوێتە سنوری قەزاكە بەڵام هیچ داهاتێكی مەرزەكە بۆ پێنجوێن خەرج ناكرێت، پێنجوێن گرفتی زۆرە، هاووڵاتیەك دەڵێت: «كارمەندی بەشی تیشكمان نیە كاتێك ئەشیعەكە دەردەچێت پشكنەرەكە مۆبایلەكامان لێوەردەگرێت وێنەی پشكنینەكە دەگرێت و دەڵێت؛ بیبەرەوە بۆ پزیشك». كاروان عەتیە چالاكی مەدەنی لەپێنجوێن، كەیەكێكە لەئەندامانی دەستەی ناڕازی لەوەرگرتنی نەوت بەنرخی ١٠٣ هەزارو ٥٠٠ دینار، بەهاوڵاتی وت: «ناڕەزایەتیەكە رۆژی ١٩ی تشرینی یەكەم بوو كەویستمان یاداشتێك پێشكەش بەقایمقامیەت بكەین، لەكاتێكدا پێرار نرخی نەوت ٣٠ هەزار بوو پار كرا بە ٥٥ هەزار بۆ ئەمساڵیش كردیان بەدوو هێندە، بەوهۆیەوە خۆپیشاندانی ناڕەزایمان دژی ئەو بڕیارە ئەنجامدا، كەبەداخەوە بێئەنجام بوو»، «بەڵام قایمقام پێی وتین؛ لەگەڵ سەرەوە قسە دەكەم كە لەمساڵدا دوو بەرمیل دابەشبكەن، بەڵام ئێمە پێمان وایە حكومەت كاری واناكات، هەر لەبەر ئەمەیە هاووڵاتیان كۆتاییان هێناوە بەخۆپیشاندان، بەڵام حكومەت دوو بەرمیل نەنێرێت سەرلەنوێ خۆپیشاندان دەكەینەوە، بەناچاری ئەم هەفتەیە نەوت بەو نرخە وەردەگرین» كاروان وا دەڵێ. لەبەرامبەردا زانا رەحمان قایمقامی پێنجوێن بەهاوڵاتی راگەیاند: «بابەتی سووتەمەنی لای ئێمە دوو سەرەیە، سووتەمەنی و دارستانەكانن، ساڵانە بەهەزاران درەخت دەبڕرێنەوە، بۆ ئەمساڵ ئەو نەوتەشی دابەشدەكرێت بەرمیلێكی تەواو نیەو ٢٠٠ لیترە، هاووڵاتی چاوەڕوانی بەرمیلی ٣٠ هەزاری بەغداد بوو دواتر دەركەوت بە ١٥٠ هەزارە، گەر نرخەكەش كەمنەكرێتەوە ناچارین وەریبگرین، چونكە لەسەرەوە دەڵێن ئەم نەوتە بە ٢٨٤ هەزار كڕدراوەو بە پاڵپشتیكراوی حكومەت نرخەكە دابەزیوە، بۆ ساڵەكە هەر ماڵێك سێ بۆ چوار بەرمیلی دەوێت ئەویش بەهاوكاری كارەباكەمان كە ٢٤ كاتژمێرییە». قایمقام دەڵێت: «كێشەی پێنجوێن تەنها سووتەمەنی نیە، زەویە كوشتوكاڵییەكانمان بەبۆمب چێنراون و رووبەرێكی زۆری پاكنەكراوەتەوە بەهۆی سەختی ناوچەكە، پێنجوێن دواكەوتووە لەئاوەدانكردنەوە، گرفتەكانیش كەرتی پەروەردە، تەندروستی، كارەبا، ئاوەڕۆ، رێگاوبان، داهاتی دەروازەو كشتوكاڵە لەگەڵ گەشتیاری»، وتیشی: «گەورەترین گرفتی پێنجوێن قوتابخانەیە، ١٠ هەزار خوێندكارمان هەیە لەگەڵ یەك هەزار مامۆستا، قوتابخانەو مامۆستا بەپێی پێویست نیە، بەشێك لەئاوەدانكردنەوەی پێنجوێن بەهۆی بودجەی پەرەپێدانی پارێزگاكانەوە بوو كەدوو ملیار دینار بوو لەدوای ٢٠١٤ یەك سەنت لەو بودجەیەمان وەرنەگرتووە، بەم بڕەش یەك قوتابخانەی پێ دروستناكرێت»، ئاماژەی بۆ ئەوەشكرد: «هەموو كێشەكانی پێنجوێن پەیوەندیدارن بەیەكەوە كەقوتابخانەو رێگاوبان باش نەبوو تەندروستیش باش نابێت، هەشت ساڵە نەمانتوانیوە یەك كارمەند بۆ كەرتی تەندروستی و پەروەردە دابمەزرێنین. سیستەمی گەرمكەرەوەش لەقوتابخانەكاندا بەپێی پێویست نیە، منداڵ هەیە تووشی رۆماتیزم بووەو تەندروستیەكەشی لەسەر داناوە، بەداخەوە لەسەر ئاستی وەزارەت نەمبینیوە كەسێك بێت هەڵسەنگاندن بۆ كێشەكانی قەزاو ناحیەكەمان بكات». د.خالید عەبدوڵا، بەڕێوەبەری پێشووی تەندروستی پێنجوێن بۆ هاوڵاتی وتی: «نەخۆشخانەی گشتی پێنجوێن هەر لەسەرەتاوە تایتڵەكەی هەڵەیە، چەندین ساڵ هەوڵمانداوە ناوەكەی بگۆڕین بۆ دەزگا یان بەڕێوەبەرایەتی تەندروستی پێنجوێن بەڵام فەرمانگەی تەندروستی سلێمانی هاوكار نەبووە، سێ مەڵبەندی تەندروستی هەیە گەرمك و ناڵپارێزو باشماخ كە ٢٤ كاتژمێرین لەگەڵ نەخۆشخانەیەكی گشتی ٥٠ قەرەوێڵەیی و ١٤ بنكەی تەندروستی، چەند بنكەیەك داخراون لەگەڵ نەخۆشخانەی كۆرۆنا»، وتیشی: «بەشی بووژانەوەی دڵ و شۆردنی گورچیلە لەگەڵ چاودێری وردو بەشی منداڵبوون كەموكوڕی تێدایە هۆكارەكەشی كەمی كارمەندو پزیشكە لەگەڵ ئەوەی دامەزراندن نیە ناوچەیەكی دوورە دەستە، پێدەچێت تەندروستی سلێمانیش فشاری زۆر نەكات بۆ ناردنی پزیشك بۆ دەرەوە، هەرچی ئامێرەكانیشە باشە، بەڵام ئامێری ناكوزری و سیتی سكان (تەنوری)مان نیە، هۆڵەكانی نەشتەرگەریش تاڕادەیەك باشە بۆ حاڵەتی كتوپڕ، بەڵام گرفتی كەمی جل هەیەو هەفتانەش نەشتەرگەری پێویست دەكرێت»، دەڵێت: «سێ بینای سەرەكیمان هەیە، بەڵام بینا گشتیەكە وێرانەو كێشەی گەرمكەرەوەی هەیە، ئەوە نزیكەی حەوت ساڵە نووسراومان كردووە بۆ نۆژەنكردنەوە، بینایەكی خێرخوازیمان بۆ كراوەتەوەو لۆدی كەمكردووەتەوەو زۆربەی پزیشكەكان لەوێ نەخۆش دەبینن، هەروەها هیچ پڕۆژەیەكی نوێ بۆ بینا لەئاردا نیەو هیچ بڕیارێكیش نیە، بەلایەنی كەمەوە ٥٠ بۆ ٦٠ كارمەندی گرێبەستمان هەیە، بەشێكی زۆر لەكارەكان بەخۆبەخش پڕكراوەتەوە كەژمارەیان ٢٥ بۆ ٣٠ خۆبەخشە. محەمەد جەلیل، بەڕێوەبەری رێگاوبانی سلێمانی بەهاوڵاتی وت: «دوو ساڵە ئەركی رێگاوبانی ئەو قەزایەمان گرتووەتە دەست، دەرخستەمان بۆ كردووە كێشەكە ئەوەیە رێگای لادێكان زۆرن، بۆ گوندەكان هیچ پارەیەك تەرخاننەكراوە، یەك كیلۆمەتر ١٣٠ بۆ ١٥٠ ملیۆن دیناری تێدەچێت كەبریتیە لەچینێك تێكەڵەو قیر بەپانتایی شەش مەتر، پڕۆژەی دووسایدكردنی نێوان باشماخ بۆ پێنجوێن یازدە ملیار دیناری دەوێت بۆ تەواوكردنی، داوای ئەو كوژمەمان كردبوو، بەڵام رەزامەندی لەسەر سێ ملیار هاتووەتەوە، ئەو بڕەش وەكو پێویست خەرجناكرێت بۆ بەڵێندەر چونكە نەختینە نیە لەبانكەكان، نزیكەی ‏٧٥٪ تەواو بووەو چینی سێیەمی قیری ماوەو كۆمپانیای (ئێم ئای تی سی) میلادی ئێرانی جێبەجێی دەكات، هەر سایدێكی هەشت مەترو ٢٨ سم پانەو ١٠ كیلۆمەترە»، دەشڵێت: «هیچ پڕۆژەیەكی رێگاوبان بۆ دەروازەی سەیرانبەن و گەرمك دەرنەچووە لەكاتێكدا پێویستیەتی، بەڵام زیاتر كوژمە بۆ پڕۆژە بەردەوامەكان خەرج دەكرێت، پڕۆژە نوێكان هیچی بۆ تەرخاننەكراوە. هاوكات لەبەرامبەردا زانا رەحمان وتی: «تەواونەكردنی دووسایدكردنی باشماخ بۆ پێنجوێن و راوەستانی بووە بەسەرئێشەیەكی گەورە، بۆ ئێمە پردێكی یەكتربڕی ٥٠٠ بۆ ٦٠٠ مەتری تێدایە كەپێنجوێن گەرمك بەیەكەوە دەبەستنەوە، ساڵ و نیوەكە نەتوانراوە قیربكرێت كەئاستەنگی زۆری بۆ هاتوچۆو باركردنی كشتوكاڵ دروستكردوە، رێگای پێنجوێن بۆ سلێمانیش كە یەك سایدەو بارهەڵگرەكانی لەسەرە نەكراوە بەدووساید. هاوكات سامان كەریم، بەڕێوەبەری كشتوكاڵی پێنجوێن باس لەگرفتەكانی كەرتی كشتوكاڵی قەزاكە بۆ هاوڵاتی دەكات و دەڵێت: «لەبەرئەوەی كشتوكاڵ تایبەتە بەخودی جوتیارەوە خۆیان پێی هەڵدەستن و حكومەت پڕۆژەی كشتوكاڵی نییە، بەمەش هیچ كاریگەری لەسەر داهاتی پێنجوێن نییە، بەرهەمە كشتوكاڵییەكان زیاتر بەروبوومی هاوینەن لەسنورەكەمان، ئەوانیش وەكو (شووتی، تەماتە، كاڵەك، خەیار، پەتاتە، بیبەرو كولەكە)یە، هەندێك بەرهەمی دی دەكرێت بەڕێژەی كەم وەكو (پیازو لۆبیاو نۆك و نیسك)، تائێستا بەرهەمی قەزاكەمان تەنها هەناردەی ناوچەكانی خوارووی عێراق كردووە، ئەویش لەڕێگەی هاووڵاتیانی عەرەبەوەیە. لەبارەی ساغنەكردنەوەی بەرهەمەكانیان وتی: «بەهۆی رێكنەخستنی رۆژژمێری بەرهەمەكانەوەیە لەنێوان هەرێم و بەغداد، ئەمە وایكردووە لەكاتی پێگەشتنی بەرهەمی ناوچەكانی عێراق لەسنوری هەرێم مەرز كراوەبێت و بەپێچەوانەشەوە، بەمە كاریگەری لەسەر ساغنەبوونەوەی بەرهەمی جوتیاران هەبووە یاخود فرۆشتنی بەنرخێكی كەمتر، باج وەرناگیرێت بەڵام ساڵانە وەك بەڕێوەبەرایەتیمان بەهاوكاری قایمقام پشتگیری جوتیاران دەكرێن هەتاوەكو رێگری لەبەرهەمەكەیان نەكرێت و بیسەلمێنن كەناوخۆییە، بەڵام لەبازگەكانی كەركوك و خانەقین 10 بۆ 20 هەزار وەرگیراوە لەخاوەن بارەكان». هەروەها كاروان عەتیە چالاكوانی مەدەنی لەبارەی گرفتەكانی ناوچەكەی بۆ هاوڵاتی دواو وتی: «كێشەی نەپاراستنی دارستانەكانمان هەیە، لەبەر نەبوونی سووتەمەنی چەندین قوتابخانەی لادێكان چۆڵكراوەو قوتابخانە هەیە مەڕوماڵاتی تێدا بەخێودەكرێت، هۆكارێكی تر داخستنی مەرزە لاوەكییەكانە، لەكەرتی تەندروستیش پزیشكی ژنانمان زۆر كەمە، كارمەندی بەشی تیشكمان نیە كاتێك ئەشیعەكە دەردەچێت پشكنەرەكە مۆبایلەكامان لێوەردەگرێت و وێنەی پشكنینەكە دەگرێت و دەڵێت؛ بیبەرەوە بۆ پزیشك، داخستنی مەرزی شایەنونشیاو زیاتر لە ١٠ دێی ئاوەدانكردبووەوە، بەڵام دەڵێن بەهۆی باری قاچاخیكردنەوە داخراوە، دەروازە داخراوەكان كونەمێرو سیاگوێزو بایەڵانەن، ...هتد، «، ناوبراو راشیگەیاند: «هەلیكار بۆ گەنجان نەماوە تەنانەت كرێكاریش، هەرچی تۆڕەكانی ئاویشە وێرانە كارەبا ببڕێت ئاو نامێنێت، بەو هۆیەوە ناتوانن خەزانەكانی ئاو پڕبكەن، بەڕێوەبەریش پێمان دەڵێت مۆلیدەیان لێ قەدەغەكردوین، زۆربەری خەڵك پشتی بەبیر بەستووە. سەبارەت بەنەبوونی بودجە بۆ چارەسەركردنی كێشەكانی پێنجوێن، قایمقام دەڵێت: هیچ داهاتێكی مەرزەكان نەدراوە بەئێمە گرفتی خزمەتگوزاری پێ چاك بكەین چەندینجار یاداشتمان بۆ ئەنجومەنی وەزیران بەرزكردووەتەوە چونكە ئەو ناوچەیە نەوتی لێدەردەهێنرێت بەناوی پتڕۆ دۆلار بەشێكی بۆ سنوری ئەو قەزایەیە، لەبەرامبەردا پێیان راگەیاندین یاسای پێویستە لەپەرلەمان بەداخەوە ئەو یاسایە تائێستا دەرنەچووە»، راشیگەیاند: «پڕۆژەی نوێمان نیە، هەموو پڕۆژەكانی تریش وەستاون، بڕیابوو رێگای ناو پێنجوێن و ناحیەی ناڵپارێزو گوندێك لەگەرمك لەسەر بودجەی پەرەپێدانی پارێزگاكان نۆژەن بكرێتەوە، بەڵام هەر رەقەمە، ئەو پڕۆژانەشی كە لەسەر بودجەی نەوت بوو ئەویش وەستێنراوە كەڕێگایەكی ستراتیژیە لەسەدا ٦٠ی تەواوبووە، هەموو پڕۆژەكان زیاتر لە ١٣ ملیار دیناری دەوێت»، دەشڵێت: «لەڕووی گەشتیارییەوە نەمانتوانیوە هیچ خزمەتگوزارییەك پێشكەش بكەین و دوو پڕۆژەی گەشتیاری سەیرانگای سێساكان و سێگوانە وەستێنراوە، سەیرانگای گۆڵێشمان هەیە هیچ خزمەتگوزاریەكی نیە بەڵام گەشتار دێت بۆ یاری خلێسكێنە، دوو خزمەتگوزاری ئاگركوژێنەوەمان پێویستە بۆ ناحیەی ناڵپارێزو گەرمك، هەرچی گرفتی كارەباشە یەك چاكسازی كارەبامان هەیە، ئەویش لەناو پێنجوێنە نزیكەی ١٥٠ گوندی لەسەرە.  

عەمار عەزیز ئاوارەکانی دەرەوەی کەمپ لەسنوری پارێزگای دهۆک ماوەی پێنج ساڵەنەوت یان وەرنەگرتووە،ئەوەش بە بیانۆی نەوت بەشی هەمووان ناکەت و لەدەرەوەی کەمپ دەژین. سێڤێ عەڤدۆ، خەڵکی ناحیەی سنونە زیاترلە هەشت ساڵە لە کۆمەڵگای شاریا سەر بەقەزای سێمێل دەژیت بە هاوڵاتی ی وت"لە 2014تاوەکو ئێستا تەنیا دوو جار نەوت مان وەرگرتووە، زیاترلەپێنج ساڵە هەموو ساڵێک لەسەر حسابی خۆمان دەکڕین،کەدەبێتە زستان دۆخی ژیانمان دووئەوەندە قوڕس دەبێت،چونکە ناتوانین بڕێکی زۆر لەنەوت بکڕین بوویە زۆر بە لەحێف وبەتانی خۆمان گەرمدەکەینەوە" سێڤێ،خاوەنی هەشت منداڵە،پیاوەکەی هیچ مووچەیەکی نیە و بژێوی ژیانیان لەسەر کرێکاری یه،سێڤێ زیاتر دەڵێ"دەیانجار داوامانکردوە بەلایەنی کەمی نەوت بۆمان دابین بکەن بەڵام بێسوود بووە، ئەمساڵ یەک بەرمیل سەرووی250هەزار بەدڵنیایەوە لەتواناماندانیە بکرین" ئاوارەکانی شنگال ونەینەوا لە2014 لە دهۆک دەژین ئێستا ژمارەیان بەم شێوەیەیە: ئاوارەکانی ناوکەمپ 26هەزار و 963خێزانن کەله15کەمپ دەژین، ئاوارەکانی دەرەوەی کەمپ 38هەزارو225خێزان، کۆی گشتی دەبن بە65هەزار و188خێزان.      

هاوڵاتی دەزگای روانگە براوەکانی خەڵاتی روانگەی بۆ 10 بەشی جیاواز راگەیاند. ئەمڕۆ هەینی، 25-11-2022،  دابەشکردنی خەڵاتەکانی دەزگای روانگە لە هۆڵی سەعد عەبدوڵڵا لە شاری هەولێر بەڕێوەچوو. لەو بەشداربووانەی کە بەرهەمیان پێشکێشی دەزگاکە کردووە 566یان کوڕ و 297یان کچن. لە 10 پارێزگا و شاری جیاواز 36 کەس بەربژێر بوون بۆ بردنەوەی خەڵاتەکانی دەزگای روانگە. بەشەکانی ئەمساڵ بریتین لە: دەستپێشخەری کار، داهێنانی زانستی، پرۆگرامسازی، کورتە چیرۆک، هۆنراوە، وێنەکێشان، کورتە فیلم، هونەری ریسایکلین، تاکژەنینی میوزیک و فۆتۆگرافی.   ناوی براوەکانی خەڵاتی ڕوانگە بۆ بەشە جیاوازەکان بەم شێوەیەیە: براوەکانی خەڵاتی روانگە بۆ شیعری عەرەبی:   - جەواد محەممەد عەلی - یەکەم - حوسێن عەلی ساحێب - دووەم - سەیدۆ ئەحمەد حەسۆ - سێیەم  براوەکانی خەڵاتی روانگە بۆ شیعری کوردی:  - خەڵات زرار کازم- یەکەم - رۆژ مستەفا عەبدوڵڵا - دووەم - عەلی فارس حوسێن  - سێیەم  براوەکانی خەڵاتی روانگە بۆ وێنەکێشان:  - محەممەد مخلف عەبدولڕەزاق- یەکەم - کەمەند کامەران مەحموود - دووەم - ئەمیر داود محەممەد عەلی - سێیەم  براوەکانی خەڵاتی روانگە بۆ پرۆگرامسازی:   - عەبدولهادی عەباس عەبدوڵڵا - یەکەم - ئەمین سیروان سابیر - دووەم - هەسار شوان عەبدوڵڵا - سێیەم  براوەکانی خەڵاتی روانگە بۆ کورتە چیرۆک – عەرەبی:   - ئەسما مەهدی رازی - یەکەم - دەلال بەشار عەبدوڵڵا - دووەم - عەلی ئەکبەر جەواد شەهیب - سێیەم  براوەکانی خەڵاتی روانگە بۆ کورتە چیرۆک - کوردی:   - نازیلا پێشڕەو حوسێن - یەکەم - بینایی عیزەدین عەلی - دووەم - رەیان رەمزی ئادەم - سێیەم  براوەکانی خەڵاتی روانگە بۆ تاکژەنی:  - بڵند مەهدی عەبدوڵڵا - یەکەم - پەری چالاک سدیق - دووەم - عومەر مەحموود حەبیب - سێیەم  براوەکانی خەڵاتی روانگە بۆ داهێنانی زانستی:   - کاردین کاروان عەلی- یەکەم  - نینار ئاراز لەتیف - دووەم  - عەلی سامی سەیدە - سێیەم   براوەکانی خەڵاتی روانگە بۆ فۆتۆگرافی:  - موقتەدا کازم سبات - یەکەم - عەلی قاسم سەهیود - دووەم - مەحموود عۆدە جاسم - سێیەم  براوەکانی خەڵاتی روانگە بۆ هونەری ریسایکلکراو:   - عەلی جەمال کازم - یەکەم - دڵشاد شیمال محەممەد - دووەم - سیدرە محەممەد رافع - سێیەم  براوەکانی خەڵاتی روانگە بۆ کورتە فیلم:   - شەهد فەرەیدوون محەممەد - یەکەم - سەرهات نەریمان خەمۆ - دووەم - رێزدار کەریم حەمەدئەمین - سێیەم    

هاوڵاتی بەڕێوەبەرایەتی کۆمەڵگای دەروازەی نێودەوڵەتی پەروێزخان رایگەیاند، ئەو دەنگۆیانەی سەبارەت بە داخستنی دەروازەی نێودەوڵەتی پەروێزخان بڵاوکراونەتەوە سەرجەمیان دوورن لە راستییەوە. ئەمڕۆ هەینی، بەڕێوەبەرایەتی کۆمەڵگای دەروازەی نێودەوڵەتی پەروێزخان لە راگەیەنراوێکدا، ئەو دەنگۆیانەی  سەبارەت بە داخستنی دەروازەی نێودەوڵەتی پەروێزخان بڵاوکراونەتەوە ڕەتکردەوەو ڕایگەیاند  سەرجەمیان دوورن لە راستییەوە. ڕاشیگەیاند، جموجۆڵی بازرگانی لە دەروازەی نێودەوڵەتی پەروێزخان ئاساییە، بەڵام بەهۆی لەکارکەوتنی سیستمی هاتووچۆی گەشتیاری ئێرانەوە، ئەمڕۆ هەینی رێکەوتی ٢٥ی ١١ی ٢٠٢٢ هاتوچۆی گەشتیاریی لە دەروازەکە لە کاتژمێر ١١ی پێشنیوەڕۆ تا کاتژمێر ٥ی ئێوارە راگیرا. وتیشی لەئێستادا ئەو گرفتە چارەسەر کراوە و هاتوچۆی گەشتیاریش لە دەروازەکە ئاسایی بووەتەوە.    

هاوڵاتی عومەر ئیلخانیزادە جێگری سكرتێری كۆمەڵەی شۆڕشگێڕی زەحمەتكێشانی كوردستانی ئێران دەڵێت: حكومەتی هەرێم داوای لە ئێمە نەكردوە چەك دابنێین، و پێشم وانییە قەد هەرێمی كوردستان تەسلیمی ئەوەبێت. ئیلخانیزادە لە چاوپێكەوتنێكیدا لەگەڵ هاوڵاتی رایگەیاند: ئێمە پێش رووخانی سەدام حسێنیش لێرە بووین و لەنێو ئەو گەلەدا بووین، ئێمە پشتیوان بووین لەڕاپەڕیندا پشتیوان بووین لەدروستكردنی هەرێمی كوردستاندا و گەلی ئێمە لەڕۆژهەڵات بەهەموو قودرەتی خۆیەوە پشتیوانی كردووە لەهەموو پێشكەوتنێك لەو هەرێمە، بۆیە ئەو داوایە لەلایەن هەرێمیشەوە دڵنیام ناتوانرێت قبوڵبكرێت لەلایەن رووناكبیران و خەڵكی ئەو هەرێمە، پەیوەندییەكی مێژوویی نێوانی كوردستانی رۆژهەڵات و باشوور هەیە، پێموایە ئەو داواكارییە ناتوانرێت قبوڵبكرێت و تائەو جێیەی ئێمە مەعلوماتمان هەیە دەوڵەتی عێراقیش بۆی ئاسان نییە. وتیشی: جیا لەوە من بەفڕوفیشاڵی دەزانم ئێرانێك كە دەیەوێت لەكوردستانی عێراق هێرشبكاتە سەر ئێمە، لەنێو خاكی ئێرانداو لەنێو كوردستانی ئێراندا لەژێر پالامارو زەبری شۆڕش و ئاخێزێكی جەماوەری گەورەدایەو لەباری نێونەتەوەییەوە تڕۆو ریسوا بووەو تەریك كەوتووەتەوە، من پێموانییە ئەوە كارێكی ئاسان بێت و ئەگەر ئەو كارەبكات كارێكی شێتانەیە كەمەرگی خۆی بەدواوە دێت، ئەو كوردستانی ئێرانی بۆ رانەگیراوە قابیلە بتوانێت ئەو كارە لێرە بكات و ئەوە كارێكی شێتانەو ئەحمەقانەیەو بەزیانی خۆی سەد لەسەد هەڵدەگەڕێتەوە، هەروەك چۆن هێرشەكانی بۆ ئێمەی كردووە هیچ شتێكی دەستكەوت بۆ ئەو نەبووە ئەگەر زەربەیەكی لەئێمە دابێت شۆڕشی ئێمەی پتەوتر كردووەو یەكگرتوویی زۆرتر كردووە.

عەمار عەزیز 25 هەزار تۆن بەشەخۆراكی هاووڵاتیان لەكۆگاكاندا دەمێننەوە، هۆكاری سەرەكی مانەوەی ئەم خۆراكانە دەگەڕێتەوە بۆ ئەوەی دابەشكردنی خۆراكی هەموو پارێزگاكە دراوە بەیەك كۆمپانیاو هەروەها كەمی ئەو بارهەڵگرانەی كە بەشی خۆراكی مانگانە دەگۆزانەوە بۆ قەزاو ناحیەو گوندەكان هۆكارێكی تری مانەوەی ئەو خۆراكانەیە، هاووڵاتیەك دەڵێت:»كە خۆراك وەردەگرم نازانم هی چی مانگێكە كەپرسیار دەكەم پێم دەڵێن شەكر هی فڵان مانگە، زەیت و برنج هی مانگی پێشووە، فاسۆلیا و نۆك هی ئەم مانگەیە حكومەت وایلێكردووە  خەڵك سەری لێتێكچووە». ئەنجومەنی پارێزگای دهۆك لە رۆژی 17ی ئەم مانگە دانیشتنێكی یاسایی لەسەر خۆراكی هاووڵاتیانی سنوری پارێزگای دهۆك ئەنجامدا، دوای گفتۆگویەكی زۆر لەسەر پرسەكە بەكۆی دەنگ بڕیاردا لەماوەی مانگێكدا پێویستە  ئەو خۆراكە بەسەر هاووڵاتیان دابەش بكرێت. لەناوەڕاستی ئەم مانگە ئەنجومەنی پارێزگا لیژنەیەكی تایبەتی بۆ بەدواداچوونی خۆراكی هاووڵاتیان پێكهێنا، لیژنەكە لە راپۆرتێكدا ئاشكرایكرد؛ كە  22 هەزار و429 تۆن و96 كێلو خۆراك لەكۆگاكاندا ماون و دابەشنەكراون، لەگەڵ سێ هەزار و813 تۆن بەشەخۆراكی ئاوارەكان لەكۆگاكان ماوەو دابەشنەكراون. جۆر و بڕی خۆراكەكان بەم شێوەیەیە،3511 هەزار تۆن و 964 كیلۆ شەكر، هەزار و818 تۆن و89 كێلوی زەیت، دوو  هەزارو443 تۆن و666 كێلو لەتكەنۆك، هەزار و943 تۆن و 306 كێلو دۆشاوی تەماتە،حەوت هەزارو 948  تۆن و 756 كیلۆ برنج،87 تۆن و542 كیلۆ فاسۆلیا، هەزار و676 تۆن و637 كێلو نیسك. ئیدریس هەركی، ئەندامی ئەنجومەنی پارێزگای دهۆك بەهاوڵاتی راگەیاند:» پێش چەند رۆژێك ئەنجومەنی پارێزگای دهۆك لیژنەیەكی تایبەت بەكێشەی خۆراكی هاووڵاتیانی پێكهێنابوو، دوای بەدواداچوون دەركەوت كەزیاتر لە25 هەزار تۆن بەشە خۆراكی هاووڵاتیان لەكۆگاكاندان  و دابەشنەكراون، دوای گفتۆگۆیەكی زۆر لەسەر بابەتەكە، ئەنجومەنی پارێزگای دهۆك بڕیاریدا ماوەی مانگێك مۆڵەت بدات بە بەڕێوەبەرایەتی كۆگاكان و لایەنی پەیوندیدار كە دەبێت لەماوەی مانگێگدا ئەو خۆراكانە دابەش بكرێن، هەروەها داواشیكردووە بەڵێندەرانی دابەشكردنی خۆراك زیادبكرێن «. لەبارەی هۆكاری مانەوەی ئەو خۆراكانە، ئدریس هەركی وتی:» بەپێی ئەو بەدواداچوونەی جڤاتی پارێزگای دهۆك كردویەتی هۆكارەكە بۆ بەڵێندەر دەگەڕێتەوە  لەسنوری پارێزگای دهۆك هەمووی یەك بەڵێندەر هەیە، ئەوەش بەهیچ شێوەیەك نابێت، لەهەولێر پێنج بەڵێندەر هەن بەلایەنی كەمی بۆ دهۆك پێویستە سێ بۆ چوار بەڵێندەری هەبێت، هەروەها كەمی ئەو بارهەڵگرانەی كە بەشی خۆراكی مانگانە دەگۆزانەوە بۆ قەزاو ناحیەو گوندەكان، دوای سێ رۆژ لەدەركردنی بڕیارەكەی ئەنجومەنی پارێزگا، ئەندامێكی جڤاتی پارێزگا لەگەڵ قایمقامی دهۆك و بەڕێوەبەری كۆگاكانی دهۆك كوبوونەوەیان كرد، هەموو هەوڵێك دەدەین كە ئەو خۆراكانە بەسەر هاووڵاتیاندا دابەش بكرێت، هەروەها بەدواداچوونەكانیشمان بەردەوام دەبێت تاجارێكی تر خۆراك بەم شێوەیە دوانەكەوێت، چونكە ئەمە سادەترین مافی هاووڵاتیانە كە خۆراك لەكاتی خویدا وەربگرێت». دیوالی كەریم، دانیشتووی شاری دهۆكە لەبارەی دواكەوتنی بەشەخۆراك بەهاوڵاتی وت: « كە خۆراك وەردەگرم نازانم هی چی مانگێكە، كەپرسیار دەكەم پێم دەڵێن شەكر هی فڵان مانگە، زەیت و برنج هی مانگی پێشووە، فاسۆلیا و نۆك هی ئەم مانگەیە حكومەت وایلێكردووە  خەڵك سەری لێتێكچووە دوای چەند هەفتەیەك یان 10رۆژ دەڵێن فلانە شت هاتووە، پێش چەند ساڵێك لەسەرەتای مانگ هەموو شت پێكەوە وەرماندەگرت ئێستا كەس لێی نازانێت». «دواكەوتنی دابەشكردنی خۆراك پلانێكی لەپشتەوەیە، ئەوەش لەبەرژەوەندی بازرگانەكانە تا شتەكانی خۆیان هەر بەگرانی بفرۆشن، لەم نێوانەشدا تەنها خەڵك بووەتە قوربانی». سەبارەت بەو پرسە ماجد سەید ساڵح، جێگری پارێزگاری دهۆك بۆ كاروباری تەكنیكی بەهاوڵاتی وت: «دابەشكردنی خۆراكی بایەعی یەك خولەكیش رانەگیراوە، بەڵام زۆر جار بڕێكی زۆر لەخۆراك لەپارێزگاكانی عیراق دەگاتە دهۆك فشارێكی زۆر لەسەر بەرێوەبەرایەتی دابەشكردنی خۆراك دروست دەبێت و ئەوانیش ناتوانن هەمووی لەیەك كاتدا دابەش بكەن، هەماهەنگیەكی باش لەگەڵ لایەنی پەیوەندیدار هەیە بۆ چارەسەركردنی كێشەكان» لەبارەی زیادكرنی بەڵێندەرێكی تر بۆ دابەشكردنی خۆراكی هاووڵاتیان، ماجد سەید ساڵح دەڵێت:»لە2022 تەنها یەك بەڵێندەر گرێبەستی لەگەڵ عێراق كردووە تا ساڵی داهاتوو ناتوانین هیچ بەڵێندەرێكی تر زیاد بكەین، لە پلانماندایە بۆ ساڵی ئاییندە بەلایەنی كەمی دوو بەڵێندەری تر زیاد بكەین، دوای راپۆرتەكەی ئەنجومەنی پارێزگا تەواوی لایەنە پەیوەندیدارەكانمان راسپاردووە كە دەبێت خێراتر خۆراك دابەش بكرێت». جەوهەر عەزیز، قایمقامی قەزای دهۆك بە هاوڵاتی  وت «ئاگاداری ئەو كێشەیەین، بەنووسراو ئیدارەی پارێزگای دهۆكمان ئاگاداركردووە كەدەبێت ئەو خۆراكەی لەكۆگاكاندایە دابەشبكرێت، 21ی تشرینی دووەم كۆبوونەوەمان كردو لەگەڵ بەڕێوەبەری كۆگاكان و جفاتی پارێزگای دهۆك، داوامان كردووە كەدەبێت ئەو ماوەیەی كەجفاتی پارێزگای دهۆك دەستنیشانكردووە ئەو خۆراكە دابەشبكرێت، هەرچیەكی كردبێت دەبێت بەڵێندەرو بەڕێوەبەری كۆگاكان پابەندی بڕیارەكەی جفاتی پارێزگای دهۆك بێت». وتیشی»زۆر جار هاووڵاتیانیش هاوكارنین، بەنموونە شەكرو برنجی دوو مانگ بەسەریەكەوە دێت هاووڵاتیان سەردانی بریكارەكانی خۆیان ناكەن بۆ وەرگرتنی بەشەخۆراكی خۆیان، لەم حاڵەتەدا بریكارەكە ناتوانێت خۆراكی مانگێكی تر وەربگرێت، چونكە شوێن نیە لێی دابنێت، دەبێت بۆ ئەوەش رێكخستنێك بكرێت و ماوەیەك بۆ هاووڵاتیان دەستنیشان بكرێت كە لەو ماوەیە سەردانی بریكارەكانی خۆیان بكەن، پشتگیری تەواو لە راپۆڕتەكەی ئەنجومەنی پارێزگای دهۆك دەكەین و خەڵكی خۆمان دڵنیادەكەینەوە كەئەو خۆراكەی دابەشنەكراوە لەكاتێكی نزیكدا هەمووی دابەشدەكرێت». هاوكات نیهاد حەسەن، بەڕێوەبەری كۆگاكانی بەشەخۆراكی مانگانەی هاووڵاتیان بەهاوڵاتی وت:»لە7و 8ی ئەم مانگە سەرووی 76 ئۆتۆمبێلی بارهەڵگر لەشاری ئوم قەسر و بەسڕە گەیشتوونەتە دهۆك، لەماوەی 10رۆژێكدا باری هەموو بارهەڵگرەكانمان داناوە، هەندێكجار ئەوەش بۆ ئێمە دەبێتە كێشەو ناتوانین یەكسەر باری ئۆتۆمبێلەكان خاڵی بكەین، چونكە كۆگاكان پڕدەبن شوێن نیە لێی دابنێن، لەلایەكی تر پێویستمان بەدروستكردنی چەند كۆگایەكی ترە»، وتیشی»ئەوەی لەسەرشانمانە وەكو وەرگرتنی خۆراك لەبارهەڵگرەكان و چۆنیەتی دابەشكردنی بەزیادیشەوە كردوومانە.

هاوڵاتی لە ڕاگەیەندراوێکدا هەپەگە کە بەبۆنەی ٤٤ هەمین ساڵیادی دامەزراندنیانەوە  کوشتنی ٥ سەرباز ووبرینداربونی ٢ سەربازی داگیرکەری تورکی ڕاگەیاند. ناوەندی راگەیاندن و چاپەمەنی هێزەکانی پاراستنی گەل – هەپەگە بڵاویکردەوە "لە ئەنجامی چيند چالاکیەکی گەریلاکانی ئازادیدا بەبۆنەی ٤٤ هەمین ساڵیادی دامەزرانی پەکەکە پێنج داگیرکەر سزادراون و دوو داگیرکەریش بریندار بوون." وتوشیەتی: "سوپای تورکی داگیرکەر گۆڕەپانەکانی بەرخودانی هەشت جار بە بۆمبی قەدەغەکراو و  سێ جاریش بە چەکی کیمیایی بۆردومان کردووە."  ئاشکراشیکردووە: "داگیرکەران پێنج جار بە فڕۆکەی شەڕ، ١٠ جار بە هەلیکۆپتەری هێرشبەر و بەدەیان جاریش بە کاتیوشا، تانک و چەکی قورس بۆردومانی ئەنجامداوە."   دەقی ڕاگەیەندراوەکەی هەپەگە: ئەنجامی چالاکیەکان: لەچوارچێوەی هەڵمەتی شۆڕشگێڕیی هەڵۆکانی زاگرۆس: ٢٤ی تشرینی دووەم کاتژمێر ١٠:٣٠ لە گۆڕەپانی بەرخودانی سیدا، تیمە گەڕۆکەکانمان ٢ جار بە چەکی قورس لە داگیرکەرانیاندا. لە ئەنجامدا لانیکەم ٣ داگیرکەر سزادران. ٢٤ی تشرینی دووەم کاتژمێر ١٩:٠٠ لە گۆڕەپانی بەرخودانی سیدا تیمە گەڕۆکەکانمان بە چەکی قورس گورزیان لە داگیرکەراندا. لە چوارچێوەی هەڵمەتی شۆڕشگێریی شەهید ساڤاش مەرەشی جەنگی خابوردا؛ ٢٤ی تشرینی دووەم لە گۆڕەپانی بەرخودانی شاخی جودی هێزەکانمان گروپێکی داگیرکەرانیان خستە ژێر چاودێرییەوە. تیمە گەڕۆکەکانمان کاتژمێر ٠٩:٣٠ بۆسەیان بۆ داگیرکەران نایەوە و لە ئەنجامدا ٢ داگیرکەر سزادرا، ٢ داگیرکەریش برینداربوون. ٢٤ی تشرینی دووەم کاتژمێر ١٠:٣٠ و ١٢:٣٠ تیمە گەڕۆکەکانمان لە گۆڕەپانی بەرخودانی شاخی جودی ٢ جار بە چەکی قورس لەداگیرکەرانیاندا. هێرشەکانی سوپای تورکی داگیرکەر بە بۆمبی قەدەغە و چەکی کیمیایی: ٢٤ی تشرینی دووەم لە گۆڕەپانی بەرخودانی شاخی جودی سەنگەرەکانی شەر لە شاخی شەهید چەکدار ٣ جار و لە گۆڕەپانی بەرخودانی سیداش سەنگەرەکانی شەڕی شەهید فەلات ٥ جار بە بۆمبی قەدەغە بۆردومان کران. ٢٤ی تشرینی دووەم لە گۆڕەپانی بەرخودانی سیدا سەنگەرەکانی شەڕی شەهید فەلات ٣ جار بە چەکی کیمیایی بۆردومان کران.  

په‌يامێك له‌ سه‌رۆكى هه‌رێمى كوردستانه‌وه ئه‌مڕۆ 25ى نۆڤه‌مبه‌ر له‌ ڕۆژى جيهانيى به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ى توندوتيژى دژى ئافره‌تاندا، هه‌موو پشتگيرييه‌ك بۆ خه‌بات و ئازادى و مافه‌كانى ژن و يه‌كسانی دووپات ده‌كه‌ينه‌وه‌. وه‌ك هه‌ميشه‌ له‌ هه‌وڵ و كار و كۆشش به‌رده‌وام ده‌بين بۆ به‌ده‌ستهێنانى زياتر و پاراستنى مافه‌كانى ئافره‌ت و هێنانه‌كايه‌ى كۆمه‌ڵگه‌يه‌ك كه‌ ژن تيايدا ئازاد و يه‌كسان بێت و به‌ هيچ پاساوێك هه‌ڕه‌شه‌ى توندوتيژى و كوشتنى له‌سه‌ر نه‌بێت. تا ئافره‌ت ئازاد نه‌بێت، كۆمه‌ڵگه‌يه‌كى ئازاد و يه‌كسان و ئارام و مه‌ده‌نيى پێشكه‌وتوو نايه‌ته‌ ئاراوه‌. له‌م ياده‌دا‌ دووپاتى ده‌كه‌ينه‌وه‌ كه‌ به‌ هه‌موو شێوه‌يه‌ك ڕووبه‌ڕووى هه‌موو جۆره‌ توندوتيژى و ده‌ستدرێژى و پێشێلكارييه‌ك به‌رامبه‌ر به‌ ماف و ئازاديى ژنان ده‌بينه‌وه‌ و له‌ كاركردن به‌رده‌وام ده‌بين بۆ نه‌هێشتنى بيرى توندڕه‌وى و ڕه‌خساندنى زه‌مينه‌يه‌كى باشترى به‌شدارى و هاوبه‌شيى ئافره‌ت له‌ كايه‌ى سياسى و كارگێڕيى هه‌رێمى كوردستاندا. له‌گه‌ڵ لايه‌نه‌ په‌يوه‌نديداره‌كانى ناوخۆ و له‌سه‌ر ئاستى نێوده‌وڵه‌تيش هاريكار و هه‌ماهه‌نگ ده‌بين بۆ ئه‌وه‌ى ئافره‌ت له‌ هه‌موو ڕوويه‌كه‌وه‌ لەناو خێزان و له‌ شوێنی کار و له‌ سەرجەم بوارە گشتییەکاندا پارێزراو بێت و دوور بێت لە هەراسان و توندوتیژی. سڵاو و پێزانین بۆ هەموو ئەو ئافرەتانە و ئه‌و لايه‌ن و ڕێكخراوانه‌ی ڕۆژانە لە خەباتدان بۆ بەدیهێنانی ئازادی و ئاشتی و مافەکانیان. سڵاو بۆ گيانى پاكى قوربانييانى توندوتيژى دژى ئافره‌تان و هه‌موو ئه‌و خانمانه‌ ده‌نێرين کە له‌پێناو ئازادى و يه‌كسانى و ئاشتيدا خه‌بات و تێكۆشانيان كردووه‌. لە هه‌ر شوێنێكى جيهان بن، به‌ ڕێز و شكۆوه‌ ياديان ده‌كه‌ينه‌وه‌. نێچيرڤان بارزانى سه‌رۆكى هه‌رێمى كوردستان 25ى نۆڤه‌مبه‌رى 2022

هاوڵاتی مەزلۆم کۆبانێ فەرماندەی گشتی هەسەدە رایگەیاند، دەرەنجامەکانی هێرشەکانی تورکیا بۆ هەموو جیهان مەترسیدار دەبێت و سەرهەڵدانەوەی داعشی لیدەکەوێتەوە. ژەنەڕاڵ مەزلۆم کۆبانێ فەرماندەی گشتی هێزەکانی سوریای دیموکرات بە "بی بی سی"ی ئینگلیزیی ڕاگەیاند، ئۆپەراسیۆنی زەمینی تورکیا، سەرهەڵدانەوەی دەوڵەتی ئیسلامی (داعش)ی لێدەکەوێتەوە. کۆبانێ ئاماژەی بەوەشکرد، هێرشەکانی تورکیا دەبێتە هۆی هەڵگیرسانی شەڕی ناوخۆیی دووەم لە سوریا و وەستاندنی ئۆپەراسیۆنەکانی هەسەدە لە دژی داعش. هەروەها وتی، "وەک هاوبەشانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی، شەڕمان کرد و شکستمان بە داعش هێنا، بەڵام هێرشەکانی دەوڵەتی تورکیا، هەوڵە هاوبەشەکانی هەسەدە و هاوپەیمانی نێودەوڵەتی بۆ ئارامی ناوچەکە شکست پێدەهێنێت." فەرماندەی هەسەدە هوشداریدا کە دووبارەبوونەوەی هێرشەکانی تورکیا راستەوخۆ کاریگەری لەسەر توانای هێزەکانیان دەبێت بۆ پاراستنی ئەو کەمپانەی کە خێزانەکانی داعشی تێدا نیشتەجێیە و دەڵێت، "هێزەکانمان سەرقاڵی پاراستنی گەل و خێزانەکانمان دەبن، بۆیە شەڕڤانان ناتوانن پاسەوانی کەمپەکان بکەین". ئاماژەی بەوەشکرد، “سوپای تورکیا دامەزراوە مەدەنی و خزمەتگوزارییەکانی کردە ئامانج، وەک وێستگەکانی کارەبا و وێستگەکانی بەرهەمهێنانی نەوت. ئەمەش دەتوانێت کۆچی بەکۆمەڵ و ئاوارەبوونی ناوخۆیی لێدەکەوێتەوە. ماوەی هەشت ساڵە شانبەشانی کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی شەڕی تیرۆر دەکەین، پێکەوە شەڕمان کردووە بۆ شکستپێهێنانی داعش، بەڵام هێرشەکانی دەوڵەتی تورکیا هەموو دەستکەوتەکان لەناو دەبەن و دەرئەنجامەکانی ئەمە بەڕاستی نەک تەنها بۆ ئێمە، بەڵکو بۆ هەموو جیهان مەترسیدار دەبێت." قسەکانی مەزلۆم عەبدی فەرماندەی گشتی هەسەدە لەکاتێکدایە کە دوێنێ، هەسەدە بە فەرمی هەموو چالاکیەکانی لە چوارچێوەی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی دژی داعشدا راگرت.

هاوڵاتی كۆمیتەی پاراستنی رۆژنامەنووسان لەنیویۆرك (CPJ) خەڵاتی ئازادیی رۆژنامەوانیی نێودەوڵەتی بەخشییە رۆژنامەنووس نیاز عەبدوڵا كۆمیتەی پاراستنی رۆژنامەنووسان CPJ لەساڵی 1991ەوە كەبنكەی سەرەكی لەنیویۆرك-ە،‌ بەشێوەی ساڵانە خەڵاتی ئازادی رۆژنامەوانی نێودەوڵەتی لەسەر ئاستی جیهان دەبەخشێتە ئەو رۆژنامەنووسە ئازایانەی سەرەڕای سەختی و رێگرییە زۆرەكان،‌ بەردەوامن لەبەرگریكردن لەبەهاكانی دیموكراسی و مافەكانی مرۆڤ و ئاشكراكردنی راستییەكان لەڕێگای كارەكانیانەوە. ئەمساڵیش لە خولی 32مینی دابەشكردنی خەڵاتەكەدا، بۆ یەكەمجارە رۆژنامەنووسێكی كورد خەڵات دەكات. بەو بۆنەیەوە هاوڵاتی چاوپێكەوتنێكی لەگەڵ رۆژنامەنووس نیاز عەبدوڵا ئەنجامداوەو تیایدا دەڵێت: لەخەڵاتكردنی ئێمەدا چەندین پەیامی گرنگ هەیە بۆ حكومەتی هەرێم و كابینەی نۆ، تا رێز لەئازادییەكان بگرن و دەست لەسەركوتكارییەكان هەڵبگرن. 🔻دەقی چاوپێكەوتنەكە لەگەڵ نیاز عەبدوڵا: هاوڵاتی: لەلایەن كۆمیتەی پاراستنی رۆژنامەنووسان لەنیویۆرك (CPJ) خەڵاتی ئازادی رۆژنامەوانی نێودەوڵەتی-ت پێبەخشرا، چۆن بوو ئەم رێكخراوە لەپاڵ چەند رۆژنامەنووسێكی تری جیهانیدا رۆژنامەنووسێكی هەرێمی كوردستانی هەڵبژارد بۆ ئەو خەڵاتە؟ نیاز عەبدوڵڵا: كۆمیتەی پاراستنی رۆژنامەنووسان لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی چاودێری دۆخی رۆژنامەنووسان و رەوشی ئازادی رادەربڕین دەكەن، دەبینن رۆژنامەنووسان لەچ دۆخێكی سەختدا سەرەڕای ئاڵنگاری زۆر، بەردەوامن لەكارەكانیان. پەیام و ناوەڕۆك و شێوازی كاری رۆژنامەنووسان پێوەرن بۆ كۆمیتەی پاراستنی رۆژنامەنووسان، بۆیە بەبایەخ و گرنگییەوە دەڕواننە ئەو رۆژنامەنووسە سەربەخۆیانەی كارەكانیان ئازایانە تەرخانكردووە بۆ ئاشكراكردنی گەندەڵییەكان و پێشێلكارییە سیاسی و مەدەنییەكان، بەتایبەت لەو پانتاییەی رۆژنامەنووس تیایدا رووماڵی رووداوە گرنگەكانی كردووە. هاوكات CPJ، بەردەوام بایەخی گەورەی بۆ دۆخی رۆژنامەوانی لەهەرێمی كوردستان هەبووە، وەك یەكێك لەو ناوچانەی بۆتە شوێنێكی مەترسیدارو بێ ئاسایش بۆ رۆژنامەنووسانی سەربەخۆ. CPJ جگە لەپێزانینی بۆ كاری ئەو رۆژنامەنووسانەی خەڵاتەكەیان پێدەبەخشێت، دەیەوێت ئەو رۆژنامەنووسانە بكات بەنموونە و ئیلهام بۆ رۆژنامەنووسانی دیكە كە لەبارودۆخی سەخت و هاوشێوەدا كاردەكەن، لەگەڵ ئەوەشدا پەیام و دۆزی ئەم رۆژنامەنووسانە لەسەر ئاستێكی فراوان كاری لەسەر دەكرێت، بۆیە لەخەڵاتكردنی ئێمەدا چەندین پەیامی گرنگ هەیە بۆ حكومەتی هەرێم و كابینەی نۆ، تا رێز لەئازادییەكان بگرن و دەست لەسەركوتكارییەكان هەڵبگرن؛ ئەو رۆژنامەنووسانەی لەلایەن حكومەتی هەرێم دژایەتی دەكرێن، لەناوەندە نێودەوڵەتییەكان كارەكانیان رێزلێگیراوو پڕ بایەخە. هاوڵاتی: لەكاتێكدا لەلایەن رێكخراوەكان و وڵاتانی جیهانەوە چاودێری رەوشی ئازادی و مافی مرۆڤی هەرێمی كوردستان دەكرێت، بەڵام ماوەی چەند ساڵێكە دەبینن دەسەڵات رەوشی ئازادی و مافی مرۆڤی زیاتر بەرتەسك كردووەتەوە، هۆكاری ئەمە بۆچی دەگەڕێنیتەوە؟ نیاز عەبدولڵا: رۆژنامەوانی سەربەخۆو ئازاد لەهەرێمی كوردستان لەگەڵ ئەوەی لەدوای رووخانی رژێمی بەعس لەعێراق لەساڵی 2003 گەشانەوەی بەخۆیەوە بینی، یاسای كاری رۆژنامەگەری دەركرا و چەندین هەوڵدرا بۆ مسۆگەركردنی ئازادییەكان و مافەكانی رۆژنامەنووسان، بەڵام كاتێك دەسەڵات زانی ئەم بوژانەوەیە لەخزمەتی ئەو نییەو رۆژانە گەندەڵییەكان و تاوان و خراپەكارییەكانی حوكمڕانییەكەی‌ ئاشكرا دەكرێت، دەستی بە تیرۆركردن و ترساندنی رۆژنامەنووسان كردو كاری بۆ پەرەپێدانی رۆژنامەوانی حزبی و سێبەركرد، بەشێكی دەزگا رۆژنامەوانییە ئەهلییە سەربەخۆكانی پوكاندەوە، ئەو رۆژنامانەی ماشنەوە رووبەڕووی جۆرەها ئابڵوقە كرانەوە. بەڵام كابینەی نۆ-ی حكومەتی هەرێمی كوردستان بە رابەرایەتی مەسرور بارزانی بوێرانەترو ئاشكراتر تاوانی لەبەرامبەر رۆژنامەنووسان ئەنجامدا، هەرچەندە ناوبراو پێشتریش بەوە ناسرابوو كە تێوەگلاوە لەچەندین تاوان بەرامبەر بە رۆژنامەنووسان و رۆڵی گەورەی هەبوو لەسەركوتكاری ئازادییە رۆژنامەوانییەكان. رۆژنامەنووسان ویژدانی زیندووی كۆمەڵگان لەكوردستان، رۆڵی گەورەیان هەبووە لەئاشكراكردنی گەندەڵییەكان و بەرزكردنەوەی ئاستی هوشیاری سیاسی و ئابووری و خستنەڕووی ئەو تاوانانەی پارتەكانی دەسەڵات ئەنجامیان داوە، بۆیە دوای دەركەوتنی ئەم گرنگییەی میدیا بۆ دەسەڵات، هەموو رێگایەكی ستەمكارانەیان خستەكار‌ بۆ كوشتنی ئەو ویژدانە زیندووەو شوێنگرتنەوەی بەمیدیایەكی پڕوپاگەندەكاری دەسەڵاتخواز. هاوڵاتی: رێكخراوە نێودەوڵەتیەكان بەردەوام بەخراپی باس لە رەوشی رۆژنامەنووسی لەهەرێمی كوردستان دەكەن، بە بڕوای تۆ ئەمە چی كاریگەریەكی لەسەر هەرێمی كوردستان دەبێت؟ نیاز عەبدوڵڵا: یەكێك لەپێوەرەكانی دیموكراسیبوونی هەر وڵاتێك، دەستەبەری ئازادی كاری رۆژنامەوانی و دەستخستنی زانیاری و ئازادی رادەربڕینە، توانای چاودێریكردنی دەسەڵاتەكانی دادوەری و جێبەجێكردن و یاسادانانە لەلایەن دەزگا رۆژنامەوانییەكانەوە. حكومەتی هەرێم و پارتەكانی دەسەڵات راستەوخۆ تێوەگلاون لەشاردنەوەی زانیارییەكان و ئەشكەنجەدان و زیندانیكردنی رۆژنامەنووسان، لەنموونەی زیندانیانی بادینان. ئازادی رۆژنامەوانی رەنگدانەوەی هەموو جۆرەكانی دیكەی ئازادییە لەوڵات و كۆمەڵگادا، بۆیە بەرپرسەكانی هەرێم رێزلێگیراونین و لە راپۆرتە نێودەوڵەتییەكان و پێوەرەكانی دیموكراسیدا لەئاستی خوارەوەن. هاوڵاتی: پێتوایە میكانیزم و رێگاكانی فراوانكردنی ئازادی رۆژنامەنووسی لەهەرێمی كوردستاندا چیە؟ نیاز عەبدوڵڵا: دەبێت خواست هەبێت بۆ رێزگرتن و پابەندبوون بەبنەماكانی دیموكراسی و بڕوابوون بەگرنگی ئازادی رۆژنامەوانی. هەرێمی كوردستان بەهۆی بوونی یاسا گرنگەكانی وەك یاسای رۆژنامەگەری و یاسای دەستخستنی زانیاری، خاوەن ژێرخانی یاسایی رۆژنامەوانییە. بۆیە جێبەجێكردنی یاساكانی رۆژنامەوانی لەگەڵ بنەماكانی نێو یاسا نێودەوڵەتییەكانی تایبەت بە رۆژنامەوانی، هەنگاوێكی جددی و گرنگە بۆ فراوانكردنی ئازادی رۆژنامەوانی؛ هاوشانی دەستەبەركردنی شەفافییەت و بەخشینی زانیاری لەدامودەزگا فەرمی و گشتییەكان. هاوكات مافەكانی رۆژنامەنووس رێزلێگیراوبێت لەلایەن دەزگا رۆژنامەوانییەكان و دەسەڵاتەكانەوە. لەبەرامبەریشدا رۆژنامەنووسان و دەزگا رۆژنامەوانییەكان ئەرك و بەرپرسیارێتییان لەئەستۆدایە، وەك ئەوەی ئەوانیش پابەندبن بەبنەما یاسیاییەكان و ئەخلاقی كاری رۆژنامەوانی و كاركردن لەچوارچێوەی بنەماكانی دیموكراسی. هەڵبەت ئەمە بابەتێكە قسەی زۆرو وردەكاری پێویستە. هاوڵاتی: بەخوێندنەوەی تۆ لەململانێی نێوان ئازادیخوازان لەگەڵ دەسەڵات و ئەو كەسانەی دەیانەوێت ئازادی سنوردار بكەن، كام بەرەیان سەركەوتوو دەبێت؟ نیاز عەبدولڵا: لە رواڵەتدا هەموو حكومەتێكی ستەمكار هەست بەسەركەوتن دەكات، بەڵام لەناوەڕۆكدا ئەو حكومەتە هەمیشە لەبەردەم كەوتن و ناڕەزایەتی نێوخۆیی و نێودەوڵەتیدایە. بۆ نموونە ئێستا كابینەی نۆ-ی حكومەتی هەرێم هەست بەسەركەوتن دەكات، چونكە زۆرترین رۆژنامەنووسی زیندانیكردووەو سەركوتكاری زۆری ئەنجامداوە وەك ئەوەی نەخشەی بۆ داڕشتبوو، لەواقعیشدا حكومەتەكە هەرەسی هێناوە و ناڕەزایەتییەكی گەورە هەیە؛ ئازادیخوازان لەسەر ئاستی دونیا پشتیوانی دەكرێن و حكومەتیش لەسەر ئاستی دونیا دژایەتی ستەمكارییەكانی دەكرێت. حكومەتێك سەركوتكردنی ئازادییەكان و درێژەدان بەگەندەڵی ستراتیژی بێت، بەدڵنیایی لەشوێنێكدا هەرەس دەهێنێت و دەكەوێت. رۆژنامەنووسانی سەربەخۆو ئازادیخوازان پێویستیان بەیەكانگیری و نزیكی و هەماهەنگییە.  

هاوڵاتی یاریدەدەری سەرۆکی زانکۆی سلێمانی رایگەیاند، ئەمڕۆ دوایین دوو خوێندکار لە زیندان ئازادکران و ئێستا هیچ خوێندکارێک لە سنووری پارێزگای سلێمانی لە زیندان نییە. ئەمڕۆ پێنجشەممە 24-11-2022، د. پێشڕەو حەمەجان ڕایگەیاند هێچ خوێندکارێکی زانکۆی سلێمانی لە زینداندا نەماون و ئەگەر هەر کەسێکیش لە زیندان مابێتەوە ئەوە خوێندکار نەبووە. ئەمەشلەکاتێکدایە رۆژی سێشەممە تیمێکی سەرۆکایەتیی زانکۆی سلێمانی لەگەڵ تیمێکی بەڕێوەبەرایەتی ئاسایشی سلێمانی کۆبوونەوە، دواتر د. پێشڕەو حەمەجان ڕایگەیاند، "بە بڕیاری قوباد تاڵەبانی سەرجەم خوێندکاران ئازاد دەکرێن." جێگەی باسە دەستگیرکردنی ئەو خوێندکارانە دوای ئەوە هات، هەفتەی رابردوو لە زانکۆکانی سلێمانی، راپەڕین، گەرمیان و هەڵەبجە خوێندکاران گردبوونەوە و داوای خەرجکردنی دەرماڵەیان دەکرد؛ رۆژی دووشەممەی رابردوو نزیکەی 100 خوێندکار دەستگیرکران.

هاوڵاتی بۆ جاری دووەم لە ماوەی دوو ڕۆژدا وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا داوای ڕاگرتنی توندوتیژی لە باکوری سوریا کرد وتورکیاش بەردەوامە لە هێرشەکانی بۆسەر رۆژئاوای کوردستان، جگە لەوە هەڕەشی دەستپێکردنی ئۆپەراسیۆنی زەمینی بۆسەر منبەج و تەل رەفعەت و کۆبانێ دەکات. ئەمڕۆ پێنجشەممە وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا بۆ جاری دووەم، داوای ڕاگرتنی هێرشەکانی تورکیای بۆسەر رۆژئاوای کوردستان کرد. وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا لە راگەیەندراوێکدا ئاماژەی بەوەکرد کە نیگەرانن لەو ئۆپەراسیۆنە سەربازییانەی ئەم دواییە کە ناوچەکەیان ناسەقامگیر کردووە و پرۆسەی بەرەنگاربوونەوەی داعش، هاوڵاتیانی مەدەنی و سەربازانی ئەمریکی دەخەنە مەترسییەوە. ئاماژەی بەوەشکرد، "ئەوان لە نیگەرانییە ئەمنییەکانی تورکیا تێدەگەین کە پەیوەندییان بە 'تیرۆرەوە' هەیە، بەڵام لەهەمان کاتدا بەردەوام نیگەرانی جددی خۆمان دەربڕیوە، سەبارەت بە کاریگەری ئاڵۆزیەکان لەسەر شەڕی داعش و هاوڵاتیانی مەدەنی لە هەردوو دیوی سنورەکە". دوێنێ چوارشەممەش وەزارەتی بەرگری ئەمریکا، نیگەرانی قوڵی خۆی لە ئاڵۆزیەکان لە سوریا، عێراق و تورکیا دەربڕی و سەرەخۆشی لە کەسوکاری ئەو کەسانە کرد کە لەو سێ وڵاتەدا گیانیان لەدەستداوە. هەر ئەمڕۆ ئەلێکساندەر لاڤرێنتیڤ، نێردەی تایبەتی روسیا بۆ سوریا ڕایگەیاند، ئۆپەراسیۆنی زەمینی سوپای تورکیا، دەبێتە هۆی هەڵکشانی ئاڵۆزیەکان لە سوریا و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست. لاڤرێنتیڤ وتی، ئەگەری ئەوە هەیە تورکیا خۆی لە ئەنجامدانی ئۆپەراسیۆنی زەمینی لە سوریا بپارێزێت. هاوکات دوێنێ، وەزارەتی دەرەوەی فەرەنساش لە راگەیەندراوێکدا، نیگەرانی قوڵی خۆی سەبارەت بە هێرشەکانی تورکیا بۆسەر رۆژئاوای کوردستان دەربڕی. وتی، " فه ڕەنسا بەنیگەرانییەوە چاودێری ئەو ئاڵۆزیە دەکات کە له دوای ئۆپراسیۆنی ئاسمانی تورکیا بۆسەر باکوری سوریا و باکوری عێراق دروست بووە." وەزارەتی دەرەوەی فەرەنساش داوای دانبەخۆداگرتنی لە تورکیا کرد کە مەترسی لەسەر سەقامگیری و ئاسایشی دانیشتووان دروست نەکات، لە کاتێکدا کە هێشتا هەڕەشەی ڕێکخراوی “داعش” بوونی هەیە. ، ئەحمەد ئەبوزەید وتەبێژی فەرمی وەزارەتی دەرەوەی میسریش دوێنێ چوارشەممە، لە راگەیەندراوێکدا، هێرشەکانی تورکیا وەک پێشێلکردنی سەروەری خاکی سوریا و عێراق لەقەڵەمدا و داوای کرد تورکیا خۆی لە توندوتیژی بەدوور بگرێت. هەروەها ئەنجومەنی سوریای دیموکرات، روسیا و ئەمریکا و هاوپەیمانی نێودەوڵەتیی بە بەرپرسیار دەزانێت، لە بەردەوامیی ئۆپەراسیۆنە ئاسمانییە سەربازییەکانی تورکیا و لە راگەیەندراوێکدا، داوای لە هەموو هێزە نیشتمانییەکانی سوریا کرد کە بەرگری لەم بەشەی سوریا بکەن، هەروەها داوای لە خەڵکی باکووری ڕۆژهەڵاتی سوریا کرد لە دەوری هێزەکانی سوریای دیموکرات و ئیدارەی خۆسەر کۆببنەوە. هێرشەکانی دەوڵەتی تورکیا بە تایبەتی بۆسەر رۆژئاوای کوردستان دوای ئەوە هات کە تورکیا هێزەکانی ئەو بەشەی کوردستانی بە ئەنجامدانی تەقینەوەکەی ١٣ی تشرینی دووەمی ئەستەنبوڵ تۆمەتبار کرد. سەبارەت بەمەش مەزلۆم کۆبانێ فەرماندەی گشتی هێزەکانی سوریای دیموکراتی لە چاوپێکەوتنێکدا لەگەڵ ماڵپەڕی ئەلمونیتەری ئەمریکی رایگەیاندبوو، ئەو ژنەی کە تەقینەوەکەی ئەستەنبوڵی ئەنجامداوە و هەر ئەو رۆژە دەستگیرکرا، پەیوەندی بە داعشەوە هەیە و سێ برای لە ریزەکانی داعشدا کوژراون. هەرچەندە لایەنە کوردیەکانی رۆژئاوای کوردستان، رەتیان کردەوە دەستیان لە هێرشەکەدا هەبێت، بەڵام تورکیا دەستی بە هێرش کرد و چوار رۆژە بە بەردەوامی گوند و شاروچکەکان و ژێرخانی رۆژئاوای کوردستان دەکاتە ئامانج.