داواکارییەکانی شاندەکەی پارتی لە بەغدا چییە؟

هاوڵاتی ئاژانسی هەواڵی بلۆمبێرگ ئەمڕۆ لە ڕاپۆرتێکدا ئاشکرای کردووە کە  تورکیا لە هەوڵی ئەوە دایە هەرێمی کوردستان ناچار بکات ئەو بڕە پارەیەی لە دادگایەکی پاریس بە دەوڵەتی عێراقی دۆڕاندووە، ببژێرێت.  عێراق چەند ساڵ لەمەوبەر سکاڵایەکی لەسەر "هەناردەکردنی نایاسایی" نەوتی هەرێمی کوردستان لەلایەن  تورکیاوە لە دادگایەکی پاریس تۆمار کردبوو. مانگی سێ عێراق ئەو سکاڵایەی بردەوە و دادگا بڕیاری دا دەبێت ئەنکەرە بە بڕی یەک ملیار و نیو دۆلار قەرەبوی  بەغدا بکاتەوە. لە دوای ئەو بڕیارەی دادگای پاریس تورکیا هەناردەکردنی نەوتی هەرێمی ڕاگرت. ئاژانسی بلومبێرگ لە زاری بەرپرسانی تورکیاوە دەڵێت: تورکیا هیچ نیازێکی نییە ئەو یەك ملیار و 500 ملیۆن دۆلارە کە دادگای پاریس داوایکردوە بیداتەوە عێراق و داوا لە کوردەکان دەکات ئەو پارە بدەن بە تورکیا بۆ ئەوەی ڕادەستی بەغدادی بکەن و تورکیا پێی وایە کوردەکان چاکەکارن. هاوکات، لە زاری بەرپرسانی تورکیاوە ئەو زانیارییەی ئاشکراکردووە کە تورکیا نێوەندگیریی لەنێوان حکومەتی ناوەندیی و حکومەتی هەرێم لەسەر هەناردەکردنەوەی نەوتی هەرێم کردووە.و بەرپرسانی ئەنقەرە نەیان شاردووەتەوە کە ئەوان پابەند نابن بە پێدانی ئەو پارەیە بە بەغداو داوایان لە هەرێمی کوردستان کردووە ئەو پێبژاردنە بداتە بەغدا بەهۆی ئەوەی کێشەکە لەنێوان هەولێر و بەغدایە، نەك بەغدا و ئەنقەرە.

هاوڵاتی بەتۆمەتی‌ بەهەدەردانی‌ دوو ملیار دینار، دادگای تاوانه‌كانی کەرکوک ئەفسەرێکی‌ پۆلیسی‌ شارەکەی بە 15 ساڵ زیندانی سزا دا، سه‌رچاوه‌كانی پۆلیسیش ئاشكرایانكرد كه‌ ئه‌و ئه‌فسه‌ره‌ كورده‌ و هه‌ڵاتووه‌. دەستەى دەستپاکیى عێراق رایگەیاند، دادگەى تاوانەکانی کەرکووک، ئەفسەرێکى پۆلیسی ئەو شارەى بە نائامادەبوو بە 15 ساڵ بەندکردن سزا داوە، بەتۆمەتى ئەوەى دوو ملیار و 48 ملیۆن و 350 هەزار دینارى بردووە. بەگوێرەى راگەیێندراوەکە، ئەو بڕە پارەیە لە پارەى تەرخانکراو بۆ کڕینى جلوبەرگى سەربازى براوە. هاوكات عامر شوانی‌، وتەبێژی‌ پۆلیسی کەرکوک ئاشكرایكرد كه‌ "ئەو ئەفسەرە کوردە و رووداوەکەش بۆ ساڵانی‌ 2016  و 2017 دەگەڕێتەوە و ئێستا ئەفسەرەکە هەڵاتووە".

عەممار عەزیز «ئەو غەدرەی لەدهۆك دەكرێت لەهیچ شوێنێكی تر نیە» ئەمە وتەی شوفێرێكی پارێزگای دهۆكە كەنیگەران و تووڕەیە لەكەمی پشكی پارێزگای دهۆك لەبەنزینی 750 دیناری و دەپرسێت بۆچی لەپارێزگاكانی تر رێژەكە زیاترە. ئیبراهیم سەعید ، ئەو شوفێرەی پارێزگای دهۆكە كە بۆ هاوڵاتی قسەی كردووە و دەڵێت « لە 2023داین هێشتا ئێمە لەسەرەی بەنزین رزگارنەبووین ، چ خوا قبوڵ دەكات زیاتر لە سێ كاتژمێر چاوەڕێی‌ بكەین تا 40 لیتر بەنزین وەربگرین، ئەو غەدرەی لەپارێزگای دهۆك دەكرێت لەهیچ شوێنێكی تر نیە ، زۆرم پێ‌ سەیرە بۆچی بەشی پارێزگای دهۆك لەبەنزین كەمترە بەراورد بەپارێزگاكانی تر، ئەگەر لە رووی ژمارەی دانیشتوانەوە بێت زۆرترین ئاوارەو پەنابەر لەسنوری پارێزگای دهۆك هەیە جگە لەدانیشتوانی خۆجێی شارەكە». ئیبراهیم سەعید ناڕازیەو دەڵێت «چەند هاواربكەین بێسوودە ، هیچ شتێك ناگۆڕێت  حاڵی ئێمە هەروا دەمێنێتەوە ، خۆ دونیا خراپ نابێت ئەگەر لە شەش بەنزینخانە بیكەن بە10  بەنزینخانە بەلایەنی كەمی تۆزێك نۆرە لەبەنزینخانەکان كەمتر دەبێت، بەڵام نایكەن». زیاتر لەمانگێكە كێشەی كەمی بەنزینی 750 دیناری سەریهەڵداوە، ئەمەش وایكردووە نۆرەیەكی زۆر لەبەردەم ئەو بەنزینخانانە دروست بێت، ئەنجومەنی پارێزگای دهۆكیش دەڵێت لەناردنی بەنزین غەدر لەدهۆك دەكرێت . لەسنوری پارێزگای دهۆك 17 هەزار تاكسی ، 800 مینی پاس و هەزار كۆستەر هەن، كۆی گشتی ئۆتۆمبێلەكانی تایبەت و گشتی سەرووی 190 هەزار ئۆتۆمبێلن ، رۆژانە پارێزگای دهۆك و ئیدارەی سەربەخۆی زاخۆ پێویستی بەملیۆنێك و 700 هەزار لیترە. عەبدولسەمەد تێلی ، سەرۆكی لیژنەی وزە و سامانە سروشتیەكان لە ئەنجومەنی پارێزگای دهۆك بەهاوڵاتی وت، «لەزۆر شت غەدر لەدهۆك دەكرێت  بەنموونە پشكی بەنزین بۆ سنوری پارێزگای دهۆك و ئیدارەی سەربەخۆی زاخۆ، حكومەت هەر رۆژێك بڕێك بەنزین بۆ پارێزگای دهۆك دەنێریت، ئەم رێژەیەش جێگیر نیە، رۆژێك پێنج تانكەر، رۆژێكی تر حەوت تانكەرو رۆژی دواتر هەشت تانكەرو بەو شێوەیە ، هەر تانكەرێك 36 هەزار لیتر لەخۆدەگرێت». عەبدولسەمەد تێلی دەشڵێت « لەبەرئەوەی ئەو رێژەیەی بۆ پارێزگای دهۆك دەنێردرێت بەش ناكات، بۆیە نۆرەیەكی زۆر لەپێش دەرگای بەنزینخانەكان دروست دەبێت ، ئێمە هەر شتێك بكەین سوودی نیە، چونكە ئەوە لە دەستەڵاتی وەزارەتی سامانە سروشتیەكانە، ئەوان بڕەکە دیاردەكەن ، بەدڵنیاییەوە رێژەی هەولێرو سلێمانی زیاترە لەدهۆك، بەڵام بەتەواوی نازانم جیاوازیەكە چەندە». «هیچ رێكخستن و چاودێری لەسەر ئەم بابەتە نیە لەبەرئەوە ئەوانیش بەئارەزوی خۆیان هەر رۆژێك بڕێك بەنزین دەنێرن، بەپێی یاسا ئەنجومەنی پارێزگاكان دەستەڵاتی بەسەر وەزارەتی سامانە سروشتیەكاندا نیە، تەنها پەرلەمان نەبێت ، خودی پارێزگاریش ناتوانێت فشار لەسەر وەزارەت بكات تا رێژەكە زیادبكات» عەبدولسەمەد تێلی وای وت. هەلكەفت عزەت، بەڕێوەبەری كۆمپانیای باسكەدێر تایبەت بەبەنزین و خاوەنی بەنزینخانەی شۆڕش لەناوەندی دهۆك بەهاوڵاتی وت «  لەهەولێر رۆژانە 16 بەنزینخانە بەنزینی 750 دیناری دابەشدەكەن لەدهۆك، تەنها شەش بەنزینخانەن، هەر 10 رۆژ جارێك ئەو جۆرە بەنزینە بەر ئێمە دەكەوێت كەتەنها 36 هەزار لیترە ، رۆژانە شەش تانكەر بۆ پارێزگای دهۆك دەنێردرێت كەدەكاتە 216 هەزار لیتر، دواینجار داوامانكردووە رێژەكەمان بۆ زیادبكەن بەڵام بێسوود بووە «. هەلكەفت عزەت زیاتر دەڵێت « ئەو بەنزینخانانەی 750 دیناری دابەشدەكەن رۆژانە زیاتر لە 200 ئۆتۆمبێل لەنۆرەدان، هەر شوفێرێك بەلایەنی كەمی دەبێت سێ كاتژمێر چاوەڕێ‌ بكات تا بەنزین وەربگرێت  تا یەك لیتر بمێنێت بەنزینخانەكان بەنزین دابەش دەكەن». مەحمود سلێمان، سەرۆكی سەندیكای گواستنەوە لەشاری دهۆك بەهاوڵاتی وت « نەك بەنزین بەڵكو غازو نەوتی ماڵان و زۆر شتی تر رێژەی دهۆك كەمترە بەراورد بەپارێزگایەكانی تر، لەهەموو شتێك غەدر لەدهۆك دەكرێت، ئەم گلەیی و ناڕازییە لەكاتی سەردانی مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستانیش بۆ دهۆك ئاراستەی ئەویش كراوە، بەو هیواییەن چارەسەربكرێت «. مەحمود سلێمان دەشڵێت « پرسیارمان لەلایەنی پەیوەندیدار كردووە ئەوانیش وەكو ئێمە دەڵێن ئێمەش نازانین بۆچی رێژەكەی دهۆك كەمە، ئاماژەیان بەوەش كرد كەهیچ پێوەرێك نیە بۆ پشكی پارێزگاكان «.

هاوڵاتی پۆلیسی سلێمانی دەستگیرکردنی تۆمەتبارێکی راگەیاند کە دەرمانی نەخۆشی شەکرەی بە قاچاخ هێناوە و دەیویست ساغی بکاتەوە. پۆلیسی سلێمانی بڵاویکردەوە، بەتۆمەتی هێنانی دەرمانی نەخۆشی شەكرە بەقاچاخ، تۆمەتبارێك لەلایەن بنكەی پۆلیسی حەساری سەربەبەشی پۆلیسی سەیدسادقەوە دەستگیركرا. لە ڕاگەیەندراوەکەدا ئاماژە بەوەکراوە، "دوای ئەوەی زانیاری گەیشتە دەست بەشی پۆلیسی سەیدسادق لەبارەی كەسێكەوە كەگومان دەكرێت دەرمانی قاچاخی پێبێت، هێزەكانی پۆلیس لێكۆڵینەوەو بەدواداچونەكانیان دەستپێكردو دوای وەرگرتنی بڕیاری دادوەر، توانرا تۆمەتبار بدۆزرێتەوەو دەستگیربكرێت و دەستیشبگیرێت بەسەر بڕێك دەرمانی نەخۆشی شەكرە كە تۆمەتبار بەقاچاخ و بەمەبەستی ساغكردنەوەی هێنابوی". لە ئێستادا تۆمەتبار (س، م، م ) لەدایكبوی 1989 بەبڕیاری دادوەرو بەپێی ماددەی 194 لەیاسای گومرگ ڕاگیراوەو لێكۆڵینەوە لەگەڵیدا بەردەوامە .

هاوڵاتی سەرچاوەیەکی ئەمنی لە سلێمانی رایگەیاند، بەیانی ئەمڕۆ وەستا حەسەنی کەبابچی گیانی لەدەستدا و سەرچاوەیەک لە تەندروستی سلێمانیش دەڵێت، تیمەکانیان بە برینداری گەیاندویانەتە نەخۆشخانە و گوللەیەک بەر سەری کەوتوە. سامان نادر، بەڕێوەبەری سەنتەری فریاکەوتنی خێرای سلێمانی  رایگەیاند، بەیانیی ئەمڕۆ وەستا حەسەن لە سیتەکەوە گەیێندراوەتە نەخۆشخانە و بریندار بووە. پزیشکەکان هەوڵی چارەسەرکردنیان داوە، بەڵام بەهۆی سەختیی برینەکەیەوە گیانی لەدەستداوە. وەکو سامان نادر باسی کرد، برینەکەی وەستا حەسەن لە سەریدا بووە و شوێنی گولـلەی پێوەبووە.  تائێستا لایەنە ئەمنییەکان لەبارەی روداوەکەوە زانیارییان بڵاونەکردوەتەوە.

هاوڵاتی جارێكی‌ دیکە نرخی‌ به‌نزین له‌ به‌نزینخانه‌كانی‌ شاری‌ سلێمانی‌ گران بو، بە جۆرێک هەمو جۆرەکانی بەنزین، 50 دینار گرانتر بون. دره‌نگانێكی‌ شه‌وی‌ رابردو له‌ به‌نزینخانه‌كانی‌ شاری‌ سلێمانی‌ نرخی‌ به‌نزین گرانكرا و تائێستاش هیچ رونکردنەوەیەک لەبارەی ئەو گرانکردنەوەی نەخراوەتەڕو. بەرزبونەوەکە به‌جۆرێكە هه‌ر لیترێك به‌نزینى نۆرماڵ له‌ 950 دیناره‌وه‌ به‌رزبوه‌وه‌ بۆ 1000 دینارو به‌نزینى موحه‌سه‌ن له‌ 1150 دیناره‌وه‌ به‌رزبوه‌وه‌ بۆ 1200 دینارو به‌نزینى سۆپه‌ر له‌ 1300 دیناره‌وه‌ به‌رزبوه‌ته‌وه‌ بۆ 1350 دینار. ئەمەش لە کاتێکدایە، له‌هه‌رێمى كوردستان جگه‌له‌ نه‌بوونى مووچه‌و خراپى دۆخى بازاڕ و بژێوى هاووڵاتیان نرخى سوته‌مه‌نى به‌ئه‌ندازه‌یه‌ك به‌رزبوه‌ته‌وه‌ بارى ژیان و گوزه‌رانى هاووڵاتیانى قورستركردوه‌.

هاوڵاتی ئەمنستی ئینتەرناشناڵ هەڵمەتێكی نێودەوڵەتی لەژێر ناوی (URGENT ACTION، ڕێوشوێنی بەپەلە) بۆ زیندانیانی بادینان راگەیاند، كە ھەموو بەرگریكارانی مافی مرۆڤ بانگ دەكات بۆ پشتیوانی لە ئازادكردنی شێروان شێروانی و گوھدار زێباری و زیندانیانی بادینان.  رێكخراوی لێبوردنی نێودەوڵەتی  یەكەم راگەیەندراویان ئاراستەی حكومەتی ھەرێم كردووە‌  بۆ دروستكردنی فشار لەسەر دۆسیەی زیندانیانی بادینان ، هاوکات ئەمنستی ئینتەرناشناڵ دەڵێت: ڕۆژنامەنووسان ڕووبەڕووی ماوەی زیندانی زیاد دەبنەوە و دەبێت بەزوویی شێروان شێروانی و گوهدار زێباری ئازاد بكەن. لە ڕاگەیەندراوی ڕێخراوەکەدا هاتووە "ڕۆژنامەنووسان شێروان شێروانی و گوهدار زێباری كە لە مانگی تشرینی یەكەمی ٢٠٢٠ەوە دوای دادگاییكردنێكی نادادپەروەرانە لە هەرێمی كوردستان زیندانیكراون، ڕووبەڕووی تۆمەتی نوێی ساختە دەبنەوە. بڕیاربوو گوهدار زێباری لە ١٦ی ئاب ئازاد بكرێت، بەڵام لە هەمان ڕۆژدا ئاگاداركرایەوە كە بە تاوانێكی دیكە تۆمەتبار كراوە. بڕیاربوو شێروان شێروانی لە ٩ی ئەیلول ئازاد بكرێت، بەڵام لە ٢٠ی تەمموزدا دادگا سزای چوار ساڵی دیكەی زیندانیكردنی بەسەردا سەپاند". ئاماژە بەوەشدەكات "ئەو ڕۆژنامەنووسانە سەرەتا لە مانگی شوباتی ٢٠٢١ لەگەڵ سێ چالاكوان لەلایەن دادگای تاوانەكانی هەولێرەوە بە شەش ساڵ زیندان سزادرابوون. ئەو سێ چالاكوانە لە 16ی ئاداری 2023 ئازاد كراون، دەبێت بەخێرایی گوھدار زێباری و شێروان ئازاد بكرێن". لە ڕاگەیەندراوەکەدا هاتووە، ڕێکخراوی لێبوردنی نێودەوڵەتی پێداچونەوەی بە دۆسییەی ڕۆژنامەنوسا نی بادیناندا کردۆتەوە کە تیایدا هەر پێنجیان بە تۆمەتی زیندانیکردن سزا دراون بە پێی بڕگەکانی ماددەی ۱ی یاسای ژمارە ۲۱ی ساڵی ۲۰۰۳ کە لەلایەن پەرلەمانی هەرێمی کوردستانەوە دەرچووە و ماددەکانی ٤٧ و ٤٨ و ٤٩ی یاسای سزادانی عێراقی ساڵی 1969. و دەڵێن، بە پیی پیداچونەوەکان ئەم یاسایانە زمانێکی نادیاریان تێدایە کە بە شێوەیەکی نادیار پێناسەکراون کە ڕێگە بە لێپێچینەوە زیادەکان دەدات کە لەژێر یاسای نێودەوڵەتیدا  پێناسە ناکرێن. ئەو ڕێکخراوە ھەموو بەرگریكارانی مافی مرۆڤ بانگ دەكات بۆ پشتیوانی لە ئازادكردنی شێروان شێروانی و گوھدار زێباری و زیندانیانی بادینان.

دلێر عەبدوڵڵا ئەمریكا بۆ دوایین جار هۆشداریدا بەحكومەتی هەرێمی كوردستان و داوای ئەوە دەكات كەكەسێك دیاریبكرێت بۆ وەزیری پێشمەرگەو چاكسازییەكانیان بەپێی یاداشتی لێكگەیشتن لەنێو وەزارەتەكەدا دەستپێبكەن، بەپێچەوانەوە هاوكارییەكان دەبڕدرێت و چیدی هێزەكانی هاوپەیمانان پاڵپشتی دارایی پێشمەرگە ناكەن، چاودێرێكی سیاسیش رایدەگەیەنێت كە هیچ نیەتێك نییە بۆ ئەوەی هێزەكانی پێشمەرگە لەچوارچێوەی یەك دامەزراوەی نیشتمانیدا یەكبخرێتەوە. رۆژی یەك شەممەی رابردوو، ماتیۆ ماكفارلین فەرماندەی گشتی هێزەكانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی دژی داعش، رایگەیاند كەپێویستە وەزارەتی پێشمەرگەی حكومەتی هەرێمی كوردستان، هەنگاوەكانی چاكسازی لەوەزارەتەكە خێراتر بكەن، بەپێچەوانەوە ناچار دەبن هاوكارییەكانیان رابگرن. لەڕۆژی 21ی ئەیلولی ساڵی 2022 لەشاری هەولێر یاداشتی لێكگەیشتنی نێوان وەزارەتی بەرگری ئەمریكا (پیناتگۆن) و وەزارەتی پێشمەرگەی حكومەتی هەرێمی كوردستان واژۆكرا. بەپێی ئەو رێكەوتنە پێویستە حكومەتی هەرێمی كوردستان، چاكسازی لەبواری رێكخستن و دارایی پێشمەرگەدا بكات، كە خۆی لەیەكگرتنەوەی هێزەكانی پێشمەرگەدا دەبینێتەوە، لەبەرامبەردا ئەمریكا بەردەوام دەبێت لەپشتیوانیكردن و پاڵپشتی پێشمەرگە لەڕووی سەربازی و داراییەوە. بەپێی بڕگەیەكی رێكەوتنەكە، ئەگەر حكومەتی هەرێم پابەند بوو بەخاڵەكان و هەوڵی ئەنجامدانی چاكسازی بدات، ئەوا ساڵانە یاداشتەكە نوێدەكرێتەوە، لەوبارەوە جەبار یاوەر ئەمینداری گشتی پێشووی وەزارەتی پێشمەرگە بەهاوڵاتی وت «ساڵانە یاداشتەكە نوێدەكرێتەوە، بەو مەرجەی كەچاكسازییەكان وەك ئەوەی لە رێكەوتنەكە هاتووە ئەنجامبدرێت». لەگەڵ نزیكبوونەوە لەتێپەڕبوونی ساڵێك بەسەر یاداشتەكەدا، بەڵام هیچ بەرەوپێشچوونێك رووینەداوە، وەك ئەوەی ماكفارلین بەنیگەرانییەوە باسی كرد «نەبوونی وەزیرێك لەناو وەزارەتی پێشمەرگە بووەتە هۆی لاوازبوونی وەزارەتەكەو سستی لەئەنجامدانی چاكسازی، بۆیە هانی حكومەتی هەرێم دەدەین وەك بەڵگەیەك  لەسەر هەبوونی نیازپاكی بۆ ئەنجامدانی چاكسازی وەزیرێك بۆ وەزارەتی پێشمەرگە دیاری بكات». ساڵی رابردوو شۆڕش ئیسماعیل وەزیری پێشمەرگەی حكومەتی هەرێمی كوردستان، دەستلەكاركێشانەوەی راگەیاند. هۆكاری ئەوەشی بۆ دەستوەردان لەكاروباری وەزارەتەكەی گەڕاندەوە، ئەگەرچی تائێستاش سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران واژی لەسەر دەستلەكاركێشانەكەی وەزیری پێشمەرگە نەكردووە. لەماوەی رابردوودا فەرماندەو بەرپرسانی سەربازی یەكێتی و پارتی، بەهەڵدانەوەی لاپەڕەی كۆنی مێژووی خوێناوی شاخیان، برینی ناكۆكی نێوانیان قوڵتر كردەوە، كەئەمەش لای چاودێرانی سیاسی ئاماژەی مەترسیداربوون بۆ پەكخستنی هەوڵەكان بەئاراستەی چاكسازی لەنێو وەزارەت، لەوبارەوە دكتۆر بەهرۆز حەعفەر سەرۆكی پەیمانگای میدتریانە بۆ لێكۆڵینەوەی هەرێمایەتی بەهاوڵاتی وت: «باسكردنی كارەساتی هەكاری و هەڵدانەوەی لاپەڕەكانی مێژووی شەڕی نێوان جەلالی و مەلایی كەكاریگەری خراپی لەسەر نەوەكانی رابردوو و ئێستاو داهاتووش هەبووە، لەكاتێكدا دنیا لەقۆناغی پێشكەوتنی یەكجار گەورەدایە، ئەمە مانای وایە نیەتێك نییە بۆ ئەوەی هێزەكانی پێشمەرگە لەچوارچێوەی یەك دامەزراوەی نیشتمانیدا یەكبخرێتەوە». لەئەگەری بەدەمەوەنەچوونی داواكارییەكانی ئەمریكا، لەلایەن حكومەتی هەرێمی كوردستانەوە، پینتاگۆن بیر لەوە دەكاتەوە هاوكارییەكانی رابگرێت، لەوبارەوە جەبار یاوەر بەهاوڵاتی وت «ئێمە زۆرمان هاوار كرد، داوامان لەبەرپرسان كرد كە كاری جددی بۆ ئەوە بكەن كەئەمریكا داوای كردووە، بەڵام بەداخەوە كەس گوێی لێ نەگرتین، بۆیە ئەگەر هەیە یاداشتەكە نوێنەكرێتەوەو هاوكارییەكانیش ببڕدرێت، ئەمەش بۆ داهاتووی هەرێم پڕ مەترسیەو رەنگە رووبەڕووی گرفت و كێشەی گەورەمان بكاتەوە». بەپێی زانیارییەكانی هاوڵاتی، هەریەكە لەوڵاتانی ئەڵمانیاو هۆڵەنداو بەریتانیاش بەجیا هەرێمیان ئاگاداركردووەتەوەو لەبارەی پەكخستنی هەوڵەكانی چاكسازییەوە نیگەرانی خۆیان گەیاندووەتە حكومەتی هەرێم، لەوبارەوە ئەمینداری گشتی وەزارەتی پێشمەرگە بەهاوڵاتی وت «بەجیاش ئەڵمانیاو هۆڵەندا بەریتانیاش هەمان داواكاری ماكفارلینیان پێشكەشی هەرێم كردووە، بەڵام دیارە نازانم هۆكار چییە كە وەك پێویست بەدەم داواكارییەكانەوە ناچین، ناتوانم كەس تۆمەتبار بكەم هەمووی لەزیانی كوردە». هێزەكانی حەفتای یەكێتی نیشتمانی كوردستان و هەشتای پارتی دیموكراتی كوردستان، تائێستاش بوونیان لەناو وەزارەتی پێشمەرگەدا ماوە، ژمارەیەكی زۆری پێشمەرگە لەناو ئەو دوو هێزەدا ماونەتەوەو لەدەرەوەی لیوا هاوبەشەكانی وەزارەتەوەن كەئەمریكا سەرپەرشتی دەكات، ئەمەش خاڵی سەرەكی نیگەرانی ئەمریكایە هەروەك ئەوەی ماكفارلین لەكۆنگرە رۆژنامەوانییەكەدا ئاماژەی پێدا كەویستی سیاسی زیاتر پێویستە بۆ ئەوەی چاكسازی لەناو وەزارەتی پێشمەرگەدا بكرێت. لەنێو یاداشتی لێكگەیشتنی نێوان پینتاگۆن و وەزارەتی پێشمەرگەی حكومەتی هەرێم، دوو خاڵی سەرەكی و گرنگ بووەتە جێی بایەخی هێزەكانی هاوپەیمانان، یەكەمیان پرسی یەكخستنەوەی هێزەكانی پێشمەرگەیە لەچوارچێوەی لیوا هاوبەشەكانی وەزارەتی پێشمەرگەو هەڵوەشاندنەوەی هێزەكانی حەفتاو هەشتای یەكێتی و پارتی، دووەمیشیان پرسی جێبەجێكردنی پرۆژەی ریفۆرم كە خۆی لە 36 خاڵ دەبینێتەوە.

هاوڵاتی جێگری سەرۆکوەزیرانی هەرێمی کوردستان لەگەڵ وەزیری دەرەوەی تورکیا کۆبووەوە. بەگوێرەی راگەیێندراوێکی نووسینگەی قوباد تاڵەبانی، لە کۆبوونەوەکەدا باسیان لە چارەسەرکردنی گرفتی فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتیی سلێمانی کردووە. بەگوێرەی راگەیێندراوەکە، لە کۆبوونەوەەکەدا پەیوەندییەکانی نێوان هەرێمی کوردستان و تورکیا و پەیوەندییەکانی نێوان هەولێر و بەغدا تاوتوێ کراون و دابان شەدەڵە، جێگری بەرپرسی فەرمانگەی پەیوەندییەکانی دەرەوەی هەرێمی کوردستان و ئەحمەد موفتی، بریکاری وەزیری سامانە سروشتییەکان ئامادەی بوون. وەک لە ڕاگەیەندراوەکەدا هاتووە، لە تەوەرێكی كۆبونەوەكەدا گفتوگۆ كراوە لەبارەی پەیوەندییەكانی نێوان هەرێم و توركیا و چارەسەر كردنی گرفتەكان لەنێویشیاندا پرسی فڕۆكەخانەی سلێمانی، هەردولاش هاوڕابون لەسەر گرنگی پتەوكردنی پەیوەندییەكان لە بوارە جیاوازەكان و بە تایبەتیش لە بواری بازرگانیدا. هەر لەوبارەوە، قوباد تاڵەبانی ئاماژەی بەوەدا کە سەرباری پەسندکردنی یاسای بودجە، کێشەی ناردنی بەشەبودجەی هەرێمی کوردستان هێشتا بە تەواوی چارەسەر نەکراوە. گوتیشی، "پەرتەوازەیی و نەبوونی یەکڕیزی لەنێوان لایەنە کوردستانییەکان، کاریگەری هەبووە لەسەر چارەسەرنەکردنی کێشەکانی نێوان هەرێمی کوردستان و بەغدا و بەتایبەتیش لە پرسی بودجەدا." لە کۆتایی کۆبوونەوەکەدا، "باسی چۆنییەتی بەرەنگاربوونەوەی دیاردەی بڵاوبوونەوەی مادەی هۆشبەر کرا. هەردوولا بە پێویستیان زانی هەماهەنگی و هاوکاری زیاتر هەبێت لەنێوان لایەنە پەیوەندیدارەکانی هەردوولا بۆ بنەبڕکردنی ئەو دیاردەیە."  

هاوڵاتی  ئێوارەی ئەمڕۆ فڕۆکەی بێفڕۆکەوانی تورکیا بۆردوومانی ماڵێکی کردووە و خێوەتەکەیانی بەتەواوی سووتاندووە. فڕۆکە جەنگییەکانی تورکیا لە مێرگەمیر، لە سنووری برادۆست ماڵی کۆچەرییەکیان بۆردومان کرد بەهۆیەوە دەنگۆی کوژرانی چوار کەس لە ئارادایە. هاوکات بۆ جاری سێهەم لە ئەمڕۆدا گوندی ساڵیاوا لە سنوری قەزای پێنجوێن لەلایەن فرۆکەی بێ فڕۆکەوانەوە بۆردومان کراوە و تا ئێستا زیانەکانی نەزانراوە . بۆردومانەكان  لە كاتێكدایە، ئەمڕۆ وەزیرانی دەرەوە و وزەى توركیا بەسەردانێکی فەرمى لە هەرێمی كوردستانن و لە گەڵ سەرۆکی هەرێم و سەرۆکی حکومەت کۆبونەوە.

ڤانە باهیر داهاتووی بەرهەمهێنانی نەوت لەهەرێمی کوردستان ناڕوونە و کۆمپانیاکانی بەرهەمهێنانی نەوت چیتر ناتوانن بەبێ خەرجی بەردەوام بن لەکارەکانیان بۆیە یەک بەیەک گرێبەستەکانیان لەگەڵ حکومەتی هەرێم هەڵدەوەشێننەوە، بەوپێیەی ناتوانێت شایستە داراییەکانیان بۆ خەرج بکات. رۆژنامەی «ئینێرجی ڤۆیس»ی بەریتانی لەڕاپۆرتیکیدا بەناونیشانی «بەرهەمهێنەرانی نەوت لەهەرێمی کوردستان بەهۆی وەستانی هەناردەی نەوتەوە رووبەڕووی کێشە دەبنەوە» دەڵێت، داهاتووی بەرهەمهێنانی نەوت لەهەریمی کوردستان تاریکەو بەشێک لەکۆمپانیاکانی نەوت مۆڵەتەکانیان هەڵوەشاندووەتەوە کە یەکێکیان کۆمپانیای «گەنەڵ ئینیرجی»ە. لەڕاپۆرتێکەی ئینێرجی ڤۆیسدا، کەتایبەتە بە بواری وزەدا، ئەوە هاتووە کەئەو کۆمپانیا نەوتیانەی لەهەرێمی کوردستان کاردەکەن باسیان لەوە کردووە گومانیان هەیە کوردستان بتوانێت قەرزەکانیان بداتەوە. کۆمەڵەی ئاپیکور کە لەمانگی شوباتی ئەمساڵدا دروستکراو تێیدا هەریەک لەکۆماپنیاکانی دی ئێن ئۆ، گەنەڵ ئینێرجی، گەڵف کیستۆن پترۆلیۆم، ئێچ کەی ئێن و شامارانن داوای قەرزەکانیان و شایستەکانیان دەکەن و نائومێدن لەوەی لەماوەیەکی نزیکدا بەرهەمهێنانی نەوت دەستپێبکاتەوە. لەڕاپۆرتەکەدا کۆمپانیای ئێچ کەی ئین وتوویەتی» روون نیە کەکوردستان بتوانێت دڵنیایی بدات بە بەرهەمهینەرانی نەوت لەهەرێمی کوردستان». کۆمپانیای گەنەڵ ئینێرجیش لەماوەی رابردوودا رایگەیاندووە کە دەستبەرداری پشکەکانی دەبێت لەکێلگەی سارتا. ئەم کۆماپنیایە لەساڵی ٢٠٢٢ شدا وازی لەمۆڵەتەکەی لەقەرەداغ هێنا. هاوپێچ لەگەڵ نائومێدبوونی کۆمپانیاکانی بەرهەمهێنان و دەرهێنانی نەوت لەهەریمی کوردستان، لەبارەی دەستپێکردنەوەی هەناردەی نەوتەوە گرفتی پێدانەوەی قەرزەکانیان هەیە بەجۆرێک وەک لەو راپۆرتەی ڤۆیس ئینیرجیدا هاتووە کەکۆمپانیای ئێچ کەی ئێن دەڵێت، «بودجەی عێراق پارەی نەختینەی پێویست بۆ کوردستان دابین ناکات بۆ جێبەجێکردنی پابەندبوونەکانی گرێبەستی هاوبەشی بەرهەمهێنان و دانەوەی قەرزەکانی کۆماپانیاکان». هاوڵاتی لەبارەی قەرزی کۆماپنیاکانەوە پەیوەندی بە هونەر جەمال، وتەبێژی وەزارەتی دارییەوە کرد، بەڵام ئامادەنەبوو هیچ زانیاریەک لەو بارەیەوە بدات و وتی، «پەیوەندی بەئێمەوە نییە».هاوکات پەیوەندیکردن بەوەزارەتی سامانە سروستیەکانیشەوە بی ئەنجام بوو. هەر بۆ ئەو مەبەستە هاوڵاتی پەیوەندی بەدکتۆر نەرمین مەعروف، پەرلەمانتاری عێراق لە لیژنەی داراییەوە کردو وتی»وەک لیژنەی دارایی تەنها ئەوەم لایە  نزیکەی دوو ترلیۆن و ٤٠٠ ملیار دینار بۆ پرۆسەی بەرهەمهێنان و هەناردەکردنی نەوتی هەرێم (کە٤٠٠ هەزار بەرمیلە) دیاریکراوە لەبودجە  لەگەڵ یەک ترلیۆن و ٤٠٠  ملیاریش بۆ کرێی گواستنەوەکەی». هاوکات لەوەڵامی پرسیاریکی دیکەی هاوڵاتیدا سەبارەت بەنیگەرانی و فشاری کۆمپانیاکانی نەوتی هەریمی کوردستان کە شاندی هەریمی کوردستان بەحکومەتی ناوەندی گەیاندبێت وتی، «ئێمە ئاگادار نین، چونکە شاندی حکومەتی هەرێمی کوردستان لەبارەی ئەو کۆبوونەوانەوە هیچ بەپەرلەمانتاران ناڵێت». لەبارەی چارەنووسی دەستپێکردنەوەی هەناردەی نەوتی هەرێم و هاتنی وەزیری دەرەوەی تورکیاش بۆ عێراق نەرمین مەعروف وتی، وەزارەتی نەوتی عێراق لەهەوڵدایە بۆ ئەو مەبەستە، هەروەها وتیشی درەنگکەوتنی دەستپێکردنەوەی هەناردەی نەوتی هەرێم مەترسی دروستناکات لەناردنی شایستە داراییەکانی هەرێمی کوردستان و موچە. ئەمەش لەکاتێکدایە کەهەناردەی نەوتی هەرێمی کوردستان بەبڕیاریکی دادگای ناوبژیوانی پاریس راگیرا، لەدوای ئەوەشەوە چەندین کۆمپانیا کارەکانیان راگرت یاخود بەرهەمهێنان و خەرجیەکانیان کەمکردەوە کەدواینیان کۆمپانیای « پێتۆیلە»ی تورکییە لەناحیەی قۆرەتووی سەر بە قەزای خانەقین لەئیدارەی سەربەخۆی گەرمیان   کەکارمەندانی ئاگادارکردەوە لە رابردوودا  بەهۆی پێنەدانی شایستە داراییەکانی لەلایەن حکومەتی هەرێمی کوردستانەوە، لەهەفتەی داهاتووەوە کارەکانی بەرهەمهێنان لە کێڵگەی چیاسورخ رادەگرێت  کەبەرهەمی رۆژانەی هەزارو ٥٠٠ بۆ ٢٠٠٠ بەرمیلە.

هاوڵاتی سەرۆکایەتی هەرێمی کوردستان رایگەیاند، نێچیرڤان بارزانی و هاکان فیدان لە کۆبونەوەکەی ئەمڕۆیاندا باسیان لە پرسی هەناردەکردنی نەوتی هەرێمی کوردستان کردووە و سەرۆکی هەرێم رایگەیاندووە کە هەرێمی کوردستان، "هەرگیز هاوکارییەکانی تورکیا لەبیر ناکات"، وەزیری دەرەوەی تورکیاش جەختی کردووەتەوە کە "هەرێمی کوردستان گرنگییەکی تایبەتی هەیە بۆ تورکیا." لە راگەیاندراوێکدا سەرۆکایەتی هەرێمی کوردستان ناوەڕۆکی کۆبونەوەکەی ئەمڕۆی نێوان نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان و هاکان فیدان، وەزیری دەرەوەی تورکیای خستەڕوو کە تێیدا هاتووە هەردوولا باسیان لە پەیوەندییەکانی تورکیا و هەرێمی کوردستان کردووە و تاووتوێی پرسەکانی هەماهەنگی، کیشەی بەغدا و هەولێر و دۆخی عێراقیان بە گشتی کردووە و لەسەر پرسی هه‌نارده‌کردنه‌وه‌ى ‏نه‌وتى هه‌رێمى کوردستانیش له‌ ڕێگه‌ى به‌نده‌رى جه‌یهانى تورکیاوە گفتوگۆیان کردووە. نێچیرڤان بارزانى لە کۆبونەوەکەدا، سوپاسى تورکیاى کردووە بۆ "پشتگیرى له‌ هه‌رێمى کوردستان ‏له‌ هه‌موو بواره‌کان و به‌تایبه‌تى له‌ کاته‌ سه‌خته‌کاندا" و باسی لەوەش کردووە کە "هه‌رێمی ‏کوردستان هه‌رگیز پشتگیرى و هاوکارییه‌کانى تورکیا له‌بیر ناکات." سەرۆکی هەرێمی کوردستان وتوشیەتی،"هه‌رێمى کوردستان به‌ گرنگى و بایه‌خه‌وه‌ له‌ په‌یوه‌ندییه‌کانى له‌گه‌ڵ تورکیا ‏ده‌ڕوانێت که‌ به‌رژه‌وه‌ندیى هاوبه‌شى ئابورى و بازرگانى و ئه‌منى پێکه‌وه‌ ‏ده‌یانبه‌ستێته‌وه و ئاماده‌یه‌ له‌ هه‌موو بواره‌کاندا بره‌و به‌ په‌یوه‌ندییه‌کانى هه‌ولێر و ‏ئه‌نقه‌ره‌ بدات." لای خۆیەوە هاکان فیدان ئاماژەی بەوە داوە کە "تورکیا ‏گرنگییه‌کى تایبه‌ت به‌ په‌یوه‌ندییه‌کانى له‌گه‌ڵ عێراق و هه‌رێمى کوردستان ده‌دات و ‏به‌غدا و هه‌ولێر گرنگییه‌کى تایبه‌تیان بۆ تورکیا هه‌یه‌، ئاماده‌ییى وڵاته‌که‌شى بۆ ‏فراوانکردنى په‌یوه‌ندییه‌کان و هاریکاریى هاوبه‌شى نێوان هه‌ردوولا له‌ هه‌مو ‏بواره‌کاندا ده‌ربڕى."

هاوڵاتی هاکان فیدان، وەزیری دەرەوەی تورکیا لەدوای کۆبونەوەکەی لەگەڵ مەسرور بارزانی، سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان، رایگەیاند لە کۆبونەوەکەیان باسی بەرەنگاربوونەوەی "تیرۆر"یان کردووە، دەشلێت،  "بەتەواوی پەکەکە لە هەرێمی کوردستان و عێراق پاکدەکەینەوە." لە کۆنگرەیەکی رۆژنامەنیدا مەسرور بارزانی و هاکان فیدان ناوەرۆکی کۆبونەوەکەیان خستەڕوو و سەرۆکی حکومەتی هەرێم رایگەیاند، لەبارەی پەیوەندی نێوان عێراق و تورکیا و بەتایبەتی هەرێم و ئەنقەرە گفتوگۆیان کردوە و هەروەها باسیان لەسەر هەناردەکردنی نەوتی هەرێم و دۆسیەی ئەمنی کردووە و جەختیان کردووەتەوە کە هەرێم پابەند دەبێت بە پاراستنی خاکەکەی کە نەبێتە شوێنێک بۆ هێرشکردنە سەر وڵاتان. هاوکات هاکان فیدان لە کۆنگرەکەدا باسی لەوە کرد، لەسەر چەندین بابەت قسەیان کردووە، لەوانە باسی بابەتی "تیرۆر و وزە و سامانی ئاو و ئابوری و بازرگانی"  و چەند بابەتێکی تر. وەزیری دەرەوەی تورکیا وتیشی، هەولێر شارێکی ئارام و سەقامگیرە و "هیوادارین سەقامگیری لە شارەکە بەردەوام بێت و ئامادەی هەموو هاوکارییەکین بۆ بەردەوامی دان لە سەقامگیرکردنی هەولێر." هاکان فیدان سوپاسی حکومەتی هەرێمی کوردستانی کرد کە یامەرتی داون "لە بەرەنگاربوونەوەی تیرۆر و هەماهەنگیان بۆ رووبەروبونەوەی تیرۆر." لەکۆتایی قسەکانیدا هاکان فیدان وتی،  "بەرێژەیەکی زۆر  چارەسەری بابەتی تیرۆرمان کردووە و لەئێستادا پەکەکە لە عێراق خۆی دەشارێتەوە و بەتەواوی لە عێراق پاکیان دەکەینەوە، لەگەڵ هەرێم و حکومەتی عێراق لە پاککردنەوەی پەکەکە زۆر پێداگربووین و بەردەوام دەبین و پاڵپستی تەواویشیان پێدەدەین."  

هاوڵاتی ئاڵپئارسڵان بایراکتار، وەزیری وزە و سامانە سروشتییەکانی تورکیا، سەردانی هەرێمی کوردستان دەکات لەکاتێکدا کە وەزیری دەرەوەی وڵاتەکەش لە هەولێرە. بڕیارە ئەمڕۆ پێنجشەممە 24ی ئابی 2023، ئاڵپئارسڵان بایراکتار، بگاتە هەرێمی کوردستان و لەگەڵ بەرپرسانی حکومەتی هەرێم کۆببێتەوە.  سەردانەکەی وەزیری وزە و سامانە سروشتییەکانی تورکیا لەکاتێکدا کە هاکان فیدان، وەزیری دەرەوەی تورکیا بەرەبەیانی ئەمڕۆ گەشتە هەولێر و لەلایەن چەنین بەرپرسی حکومی هەرێمەوە پێشوازی لێکرا. هاتنی بایراکتار لەکاتێکدایە کە هەناردەی نەوتی هەرێمی کوردستان لە 25ی مانگی ئازاری 2023ەوە راگیراوە بەهۆی ناکۆکی بەغدا و ئەنقەرە دوای بڕیارەکەی دادگای ژوری بازرگانی پاریس کە رایگەیاند تورکیا بە بێپرسی حکومەتی عێراق نەوتی هەرێمی کوردستانی گواستووەتەوە و پێویستە قەرەبوی بکاتەوە بە بڕی نزیکەی دوو ملیار دۆلار.

هاوڵاتی بەڕێوەبەرایەتی بەرگری شارستانی ئاکرێ بڵاویکردەوە، دوو کچی گەنج  لە روباری خازر خنکان و ئەمڕۆ تەرمەکانیان لەلایەن تیمەکانیانەوە دەرهێنراو، ئەو دوو کچە گەنجە تەمەنیان لەنێوان 20 بۆ 24 ساڵدایە و هاوڕێی یەکتر بوون. بەڕێوەبەرایەتی بەرگری شارستانی ئاکرێ ئەمڕۆ پێنجشەممە لە بەیاننامەیەکدا بڵاویکردەوە، تەرمی ئەو دوو کچە لەلایەن چەند کەسێکەوە کە خەریکی ماسی گرتن بوون دۆزرانەوە، دواتریش کاتژمیر 6:30ی خولەکی بەرەبەیانی ئەمڕۆ تیمەکانیان تەرمی هەردوکیانیان لە رووبارەکەدا دەرهێناوە. رووداوەکە لەنزیک گوندی خەلیلکان لە ناحیەی جەردەسین رویداوە و ئاماژە بەوە کراوە یەکێک لە کچەکان ناوی حەنان ڕەمەزان عابدی تەمەن 23 ساڵانە و ئەو دیکەشیان ناوی خەلات شەعبان خەلیل-ی تەمەن 20 ساڵانە و گوندنشینن، دوای روداوەکەش تەرمەکان رەوانەی پزیشکی دادوەری کران. هاوکات عاسف زێباری، موختاری گوندی خەلیلکان رایگەیاندووە، کچەکان هاوڕێی یەکتر بوون و قوتابین و دوێنێ ئێوارە بۆ مەلەوانی رۆشتوونەتە سەر رووباری خازر و خنکاون.