چوارچێوەی هەماهەنگی پەیامی توند ئاراستەی یەکێتی دەکەن

پارێزگاری دهۆک ڕایگەیاند، بەهۆی ململانێی چەکداری نێوان پارتی کرێکارانی کوردستان (پەکەکە) و سوپای تورکیا، یەک لەسەر سێی گوندەکانی سنووری پارێزگاکە وێران بوون و چۆڵکراون. عەلی تەتەر، پارێزگاری دهۆک پێنجشەممە 15ـی ئایاری 2025، لە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانیدا گوتی: "بەهۆی ململانێی چەکداریی نێوان پەکەکە و سوپای تورکیا، لە هەرێمی کوردستان، پارێزگای دهۆک زۆرترین زیانی بەرکەوتووە. ئاماژەی بەوەش کرد، نزیکەی 30%ی گوندەکانی پارێزگاکە وێران کراون و بەتەواوی چۆڵکراون، هۆی سەرەکی نەگەڕانەوەی دانیشتووانیش بۆ ناوچەکانیان  سیاسەتەکانی پەکەکەیە، هەروەها هاووڵاتیانی ئەو گوندانە زیاتر لە 38 ساڵە، بەهۆی بەردەوامیی گرژییە ئەمنییەکان و بوونی چەکداران، نەگەڕاونەتەوە ناوچەکانیان. عەلی تەتەر، داوای لە چەکدارانی پەکەکە کرد ئەو گوند و شاخانەی کە تێیدا جێگیرن، چۆڵ بکەن بۆ ئەوەی دانیشتووان بتوانن بگەڕێنەوە سەر ماڵ و حاڵی خۆیان و دەست بە ژیانی ئاسایی خۆیان بکەنەوە.  پارێزگار، پاڵپشتیی ئیدارەی پارێزگاکەی بۆ هەوڵەکانی ئاشتی نێوان ئەنقەرە و پەکەکە دووپات کردەوە، هەروەها داوای تەواوکردنی پرۆسەی ئاشتی بۆ دەستەبەرکردنی سەقامگیریی ناوچەکە و گەڕانەوەی ژیانی ئاسایی بۆ گوندەکانی سنوورەکە کرد. ڕوونیشی کردەوە "حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە ئێستاوە دەستی کردووە بە جێبەجێکردنی هەندێک پڕۆژەی ئاوەدانکردنەوە لە ناوچە زیانبەرکەوتووەکان، لەوانەش قیرتاوکردنی ڕێگای گەلیی باڵندە کە بەرەو ناوچەکانی نێروە و ڕێکان دەڕوات، جگە لە تەواوکردنی ئەو پڕۆژانە لە ناوچەکانی دیکەی وەک ئەو گوندانەی کە دەکەونە بناری چیای گارە و چیای مەتین. 

  عەلی شەمخانی، راوێژکاری باڵای عەلی خامنەیی رێبەری باڵای ئێران رایگەیاند، وڵاتەکەى ئامادەی رێککەوتنی ئەتۆمییە لەگەڵ ئەمریکا بەمەرجی هەڵگرتنی تەواوی سزاکان. شەمخانی، لە دیمانەیەکدا لەگەڵ کەناڵی (ئێن بی سی نیوز) ئەمریکى ئاماژەى بەوەکردووە، بە مەرجی هەڵگرتنی تەواوی سزاکان، تاران ئامادەیە ئەو ناوەندانە نەهێڵێت، کە یۆرانیۆمی زۆر پیتێنراویان تێدایە، هەروەها تەنیا بە رێژەی پێویست بۆ مەبەستی مەدەنی، یۆرانیۆم بپیتێن و رێگە بە پشکنەرانی نێودەوڵەتی بدەن چاودێریی وێستگەکانیان بکات. بە گوتەى شەمخانى، ئەگەر ئەمریکییەکان ئەوەی دەیڵێن جێبەجێی بکەن ئەوا پەیوەندییەکان باشتردەبن و دۆخەکەش لە داهاتوویەکی نزیکدا بەرەو باشتر دەچێت. هاوکات هەر ئەمڕۆ مەسعود پزیشکیان سەرۆک کۆمارى ئێران لە کرماشانەوە قسەیکرد وتى: ترەمپ ئەڵێ ئێمە باشترین بۆمب و موشەك و چەكمان دروستكردووە، باشە. بۆچی چەكتان دروستكردووە؟ بۆ ئەوەی مرۆڤ بكوژن و كۆمەڵكوژی بكەن. دواتر هەمان ئەو موشەكانە بە وڵاتانی ناوچەكە دەفرۆشن. ئەمە بۆچی؟ بۆ ئەوەی جەنگ دروست بكەن (مەبەستی لەسەردانی ترەمپە بۆ سعودیەو وڵاتانی كەنداوی عەرەبی). ئەو وتیشى: عەرەبستانی سعودیە كەعبەی پێغەمبەرمانە، مەگەر دەكرێت ئێمە شەڕ بكەین؟! ئەمریكا دەیەوێت سعودیە بخاتە لایەك و ئێمەش بخاتە لاكەی تر. سعودیە قیبلەی هەموو موسوڵمانانە دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا لە سەردانەکەیدا بۆ وڵاتانى کەنداو رایگەیاند، رێگە نادەن ئێران دەستی بە چەکی ئەتۆم بگات و ئەو وڵاتەشی بە گەورەترین مەترسیی بۆ سەر ئاسایشی ناچەکە ناوبرد، لە وەڵامدا مەسعود پزیشکیان سەرۆککۆماری ئێران رایگەیاند، "هەموو هەوڵێکی ترەمپ بۆ ئەوەیە وڵاتانی ئیسلامی و سعودیە دژی ئێران هانبدات." ترەمپ، لەپاش گەڕانەوەی بۆ کۆشکی سپی، سیاسەتی "زۆرترین فشار" بەسەر ئێراندا پەیڕەودەکات و پاش خولی چوارەمی دانوستانە ئەتۆمییەکەش واشنتن سێیەم پاکێجی سزاکانی بەسەر تاراندا سەپاند کە پەیوەستبوون بە پرۆگرامی ئەتۆمی، کەرتی وزە و بەرنامەی موشەکیی ئێران.

  ئەندامێکی رێکخراوی (CPT)ـی ئەمریکی دەڵێت، لە دوای بڕیاری پەکەکەوە بۆ خۆ‌هەڵوەشاندنەوە، تورکیا هەشت جار سنوورەکانی هەرێمی کوردستانی تۆپباران کردووە.   12ـی ئایار، پارتی کرێکارانی کوردستان (پەکەکە) رایگەیاند، کۆنگرەی 12ـەمیان لەنێوان رۆژانی 5 بۆ 7ـی ئەم مانگە کردووە و بڕیاری چەکدادان و خۆهەڵوەشاندنەوەیان داوە.   هەرچەندە بەپرسانی باڵای تورکیا پێشوازییان لە بڕیارەکەی پەکەکە کردووە، بەڵام بەگوێرەی ئاماری رێکخراوی تیمەکانی دروستکەری ئاشتیی کۆمەڵگە (CPT)ـی ئەمریکی، هێرشی ئەو وڵاتە بۆ سەر پەکەکە لە هەرێمی کوردستان نەوەستاوە.   کامەران عوسمان، ئەندامی تیمی کوردستانی رێکخراوی سی پی تی، ئەمڕۆ پێنجشەممە ڕایگەیاند: لە دوای بڕیارەکەی پەکەکەوە، تورکیا هەشت جار هەردوو سنووری چیاکانی مەتین و گارەی لە پارێزگای دهۆک تۆپباران کردووە".   رێکخراوەکە بەشێوەی مەیدانی بەدواداچوون بۆ هێرشی سەر سنوورەکانی هەرێمی کوردستان لەلایەن تورکیا و ئێرانەوە دەکات، کامەران عوسمان دەڵێت: "جگە لە تۆپباران، تاوەکو ئەمڕۆش بەردەوام درۆنی تورکیا بە ئاسمانی گوندەکانی بناری قەندیل، خواکورک و خنێرەدا دەسووڕێنەوە".   بەگوێرەی ئاماری رێکخراوە ئەمریکییەکە، سوپای تورکیا لە سەرەتای ئەمساڵەوە زیاتر لە 500 بۆردوومانی بۆ سەر هەرێمی کوردستان کردووە، زۆرینەیان لە سنووری پارێزگای دهۆک، دواتر هەولێر و سلێمانی بووە.

  دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا دوای سەردانەکانی بۆ سعودیە و قەتەر گەیشتە ئەبوزەبی پایتەختی ئیمارات و کۆتایی بە گەشتەکەی بۆ کەنداو هێنا. شێخ محەمەد بن زاید، سەرۆکی ئیمارات لە پێشەنگی ئەو کەسانەدا بوو کە پێشوازییان لێدەکرد. ئاژانسی هەواڵی ئیمارات سەردانەکەی بە بڕگەیەکی گرنگ لە ڕێبازی پەیوەندییە ستراتیژییەکانی دوو قۆڵی وەسفکرد، بەهێزکردنی لەهەموو بوارە جیاوازەکاندا بۆ گەیشتن بە بەرژەوەندییە هاوبەشەکانیان لە گەشەپێدان و خۆشگوزەرانیدا.  سەردانەکە بەرجەستەی "قووڵایی پەیوەندییە مێژووییەکانە کە نزیکەی نیو سەدەی نێوان هەردوو وڵات درێژەی کێشاوە، پاراستنی هێز و گەشەسەندنی بەردەوامیان، لەکاتێکدا ئیمارات گەورەترین هاوبەشی بازرگانی ئەمریکایە لە ناوچەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و باکووری ئەفریقا، بەپێی وەزارەتی ئابووری ئیمارات". پەیوەندی دیپلۆماسی دوو قۆڵی دوای ماوەیەکی کەم لە دامەزراندنی ئیماراتی یەکگرتووی عەرەبی لە ساڵی 1971 دامەزرا، باڵیۆزخانەی ئیمارات لە واشنتۆن لە ساڵی 1974 دەستبەکار بوو،  هەروەها باڵیۆزخانەی ئەمریکا لە ئەبوزەبی لە هەمان ساڵدا کرایەوە. هەماهەنگی ئیمارات و ئەمریکا چەند لایەنێک لەخۆدەگرێت، دیارترینیان گەشەپێدان، سیاسەت، ئاسایش، ئابووری، بازرگانی، و هاوکاری سەربازی، هەروەها هاوبەشی پەیوەست بە ڕێککەوتنەکانی ئەبراهام.

  لە چوارچێوەی گەشتەکەیدا بۆ کەنداو، دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا ڕۆژی پێنجشەممە سەردانی بنکەی ئاسمانی عەدیدی لە قەتەر کرد. لە وتارێکدا لە بنکەکەدا، ترەمپ جەختی لەوە کردەوە کە هێزی سەربازی وڵاتەکەی بەهێزترینە لە جیهاندا و وتی "ئێمە بەهێزترین سەربازی جیهانمان هەیە"، ئاماژەی بەوەشکرد، وڵاتەکەی گەورەترین بودجەی سەربازیی تا ئێستا تەرخانکردووە. سەرۆکی ئەمریکا لە کاتێکدا لە بنکەی ئاسمانی ئەلعدید لە قەتەر قسەی بۆ هێزەکانی وڵاتەکەی کرد، وتی دەیەوێت "کۆتایی بە ململانێکان بهێنێت نەک گڕیان بگرێت". ترەمپ لە دووەم وێستگەی گەشتەکەیدا بۆ کەنداو وتی: وەک سەرۆک، ئەولەویەتی من کۆتاییهێنانە بە ململانێکان نەک هاندانیان. بەڵام هەرگیز درێغی نابم لە بەکارهێنانی هێزی ئەمریکی ئەگەر پێویست بوو بۆ بەرگریکردن لە ئەمریکا یان هاوپەیمانەکانمان. سەبارەت بە بەهێزی سوپای ئەمریکا، ترەمپ وتی، دەسەڵاتی ئێمە وێرانکەر و سەرسەختە، سەربازەکانمان شەڕی دوژمنانی شارستانیەت دەکەن.  هەروەها ئاماژەی بە خواستی وڵاتەکەی کرد بۆ دروستکردنی کڵاوەیەک زێڕین و وتی "دەمانەوێت قوبەیەکی زێڕین دروست بکەین بۆ ئەوەی بمانپارێزێت، تێچووی ئەم کارە ملیارەها دۆلاری تێدەچێت". ئاماژەی بەوەشکرد، بەم نزیکانە هێزی ئاسمانی ئەمریکا فڕۆکەی جەنگی ئێف 47 وەردەگرێت، هەروەها وڵاتەکەی فڕۆکەی جەنگی نەوەی شەشەمیش دروست دەکات. سەرۆکی ئەمریکا ئاماژەی بەوەدا کە هێزەکانی وڵاتەکەی لە ماوەی دوو هەفتەدا داعشیان تێکشکاند، هەروەها ئاماژەی بەوەدا کە هەفتەی ڕابردوو قەیرانی نێوان هیندستان و پاکستانی چارەسەرکردووە.

وەزارەتی بەرگریی تورکیا رایگەیاند، ئۆپراسیۆنە سەربازییەکانی سوپای وڵاتەکەی دژ بە پارتی کرێکارانی کوردستان پەکەکە بەردەوام دەبێت. زەکی ئاکتورک گوتەبێژی وەزارەتی بەرگریی تورکیا لە لێدوانێکدا ئاماژەی بەوەکرد، ئۆپراسیۆنەکانی سوپای تورکیا لە هەموو ئەو ناوچانە بەردەوام دەبن کە پەکەکەی تێدایە. گوتیشی، ئامانجیان پاککردنەوەی ئەو ناوچانەیە لە پەکەکە بۆ ئەوەی چیتر نەتوانێت هەڕەشە بۆ سەر تورکیا دروستبکات. جەختی لەوەشکردەوە، تورکیا تاوەکو ئەوکاتەی دڵنیا دەبێت لە نەمانی هەڕەشە و هەڵوەشانەوەی پەکەکە، چالاکییە سەربازییەکانی لە ناوچەکە راناگرێت. پەکەکە لە رۆژانی پێنج بۆ حەوتی ئەم مانگە، دوانزەیەمین کۆنگرەی خۆی بەست و تیایدا بڕیاری چەکدادان و خۆهەڵوەشاندنەوەی راگەیاند، وەک وەڵامێک بۆ بانگەوازەکەی عەبدوڵا ئۆجالان کە لە 27ی شوباتی ئەمساڵ بڵاویکردەوە و داوای چەکدادان و هەڵوەشانەوەی پەکەکەی کرد. عەبدوڵڵا ئۆجەلان لە 27ی شوباتی ئەمساڵ داوای لە پەکەکە کرد، کۆنگرەی خۆهەڵوەشاندنەوە و چەکدانان بکات، پەکەکە لە رۆژانی 5-7ی ئەم مانگە کۆنگرەکەی کرد، رۆژی 12ی ئەم مانگەش ئەنجامی کۆنگرەکەی بۆ رای گشتی بڵاوکردەوە و رایگەیاند، خۆی هەڵدەوەشێنێتەوە و چیدی بە ناوی پەکەکەوە خەباتی چەکداری ناکات.

  فراكسیۆنی نەوەی نوێ لەپەرلەمانی كوردستان، ڕایدەگەیەنێت ڕێکاری مەدەنی و یاسایی و پەرلەمانی دەگرینەبەر دژی بەرزکردنەوەی نرخی کارەبا، ناوەستین و خۆشنابین، بەهیچ شێوەیەك نایەڵێن ئەو پرۆژەیە بچێتە سەر. کوردەوان جەمال سەرۆکى فراکسیۆنى نەوەی نوێ لە پەرلەمانى کوردستان لە کۆنفرانسێکى رۆژنامەوانیدا رایگەیاند، ئەو نرخەى بۆ کارەباى 24 کاتژمێرى دانراوە رەتیدەکەنەوە و هەموو رێکارێکى یاسایی و مەدەنى لە دژى دەگرنەبەر. گوتیشى، گرانکردنى نرخى کارەبا پێشێلکارییەکى گەورەیە و بەبازرگانیکردنى سەرجەم سێکتەرەکانى ئەم نیشتمانەیە. کوردەوان جەمال، ئاماژەى بەوەشکرد، 10 هێندە بۆ 20 هێندەى پێشوو نرخى کارەباکە گرانکراوە و حکومەتى هەرێمى کوردستان ئامادەنییە هیچ رێکارێک لەبەرژەوەندى هاونیشتمانییان بگرێتەبەر، جەختى لەوەشکردەوە، لە فشارەکانیان بەردەوام دەبن، تاوەکو نرخەکە دادەبەزێنن، بەجۆرێک لەگەڵ بژێوى هاونیشتمانییان گونجاوبێت.

سەرچاوەیەک بەئاژانسى تاسلا ڕاگەیاندووە، پێش دانوستانی نێوان ڕووسیا و ئۆکرانیا له ئەستەنبوڵ کۆبوونەوەی نێوان زیلینسکى سەرۆکى ئۆکرانیا و ڕەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆک کۆکارى تورکیا لەئەنقەرە دەبێت. بەوتەى ئەو سەرچاوەیە زیلینسکى پێش دەستپێکردنی دانوستانەکان لەگەڵ ئەردۆغان لە ئەنقەرە کۆدەبێتەوە. هەر لە هەمان چوارچێوەدا بەرپرسێکی ئۆکراینی بە ئاژانسی ڕۆیتەرزی ڕاگەیاندووە کە زێلێنسکی دوای دیدارەکەی لەگەڵ ئەردۆغان بڕیارێک سەبارەت بە دانوستان لەگەڵ ڕوسیا لە ئەستەنبوڵ دەدات. ڕووسیا شاندێکی لە یاریدەدەر و جێگری وەزیرەکانی ڕەوانەی ئەستەنبوڵ کرد بۆ وتووێژی ئاشتی لەگەڵ ئۆکرانیا. یەکەمین گفتوگۆی ڕاستەوخۆی نێوان هەردوو وڵات لە بەهاری ساڵی ٢٠٢٢ەوە بەڕێوەچوو، هەرچەندە ڕێکخستنەکانی کۆبوونەوەکە کە ڤلادیمێر پوتین سەرۆکی ڕووسیا ناگرێتەوە، تا ئێستا ڕوون نییە. زێلێنسکی داوای لە هاوتا ڕووسیەکەی کرد کە ڕۆژی پێنجشەممە بێتە ئەستەنبوڵ بۆ کۆبوونەوەکە و جەختیشی لەوە کردەوە کە ئەو کاتە ئامادە دەبێت لەگەڵیدا کۆببێتەوە. بەڵام ناوی پوتین نەخراوەتە لیستی بەشداربووانەوە کە ئێوارەی ئەمڕۆ چوارشەممە لەلایەن کرێملینەوە بڵاوکرایەوە، دوای ئەوەی پێکهاتەی شاندەکە تا کۆتا خولەک بە نهێنی هێڵدرایەوە. زێلێنسکی داوای لە پوتین کردبوو کە "بە شێوەیەکی شەخسی" بەشداری ئەم دانوستانانە بکات، ئەمەش دوای زیاتر لە سێ ساڵ لە دەستپێکردنی لەشکرکێشی ڕووسیا بۆ سەر ئۆکرانیا.

  سەرۆكی ئێران ڕایگەیاند: ئێمە كڕنۆش بۆ هیچ دەسەڵاتێك نابەین، ئێمە داكۆكیكاری ئاشتیین، بەڵام كەرامەتی ئێمە بۆ فرۆشتن نییە، هەڵسوكەوتەكانی ئەمریكا وڵاتانی ناوچەكە بەرەو شەڕ دەبات. مەسعوود پزیشكیان سەرۆكی ئێران لە وەڵامی قسەكانی دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكادا رٍاگەیاندراوێكی بڵاوكردەوە. لەڕاگەیاندراوەكەدا هاتووە، ترەمپ بە چ لۆژیكێك بانگەشەی ئاشتیخوازی دەكات، لە كاتێكدا چەك و بۆمب و مووشەك بۆ وڵاتانی ناوچەكە دەنێرن؟ ئەم هەڵسوكەوتەی ئەمریكا وڵاتانی ناوچەكە بەرەو شەڕ دەبات، نازانین بەڕاستی ئامانجی ئاشتییە یان زیادكردنی گرژی. ئاماژەی بەوەشكرد: چۆن دەتوانن ئێمە وەك ئەو كەسانە پیشان بدەن، كە هۆكاری نائارامین، لە كاتێكدا ٦٠ هەزار ژن و منداڵ لە غەزە كوژران؟ مەترسی ڕاستەقینە كێیە؟ ئێوە پشتیوانی سەربازی بۆ ئیسرائیل دەنێرن. وتیشی: ئێران هەوڵی بە دیهێنانی ئاشتی لەگەڵ هەموو وڵاتانی ناوچەكە دەدات، ئەوان ئاشتییان بوێت یان نا، ئێمە بە هێزەوە ئەم وڵاتە بنیات دەنێین و پەرەی پێدەدەین. لە كۆتاییدا وتویەتی: ئێمە داكۆكیكاری ئاشتیین نەك داكۆكیكاری شەڕ، بەڵام كەرامەت و شانازیمان بۆ فرۆشتن نییە و نە چۆك بۆ هیچ هێزێك دادەنێین و نە ڕادەست دەبین. ئەو وتانەی پزیشكیان دوای ئەوە دێت، كە ترەمپ بانگەشەی ئەوەی كرد، ئێران “وێرانكەرترین هێزی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستە”، هۆشداریشیدا لەوەی ئەمریكا هەرگیز ڕێگەی پێنادات خاوەنی چەكی ئەتۆمی بێت. دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا، ئەمڕۆ پێنجشەممە ڕایگەیاند، "بەهۆی سیاسەتەکانی ئیدارەی جۆ بایدنەوە خەریک بوو ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست لەدەست بدەین"، جەختیشیکردەوە "رۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەپارێزین". هەروەها ئاماژەی بەوەشکرد، "پێموایە ئێمە زۆر نزیکین لە ئەنجامدانی ڕێککەوتن لەگەڵ ئێران". ئەو وتانەی سەرۆک ترامپ لە میانەی سەردانەکەیدا بوو بۆ لای هێزەکانی ئەمریکا لە بنکەی ئاسمانی ئەلعودەید کە دەکەوێتە بیابانی باشووری ڕۆژئاوای دۆحەی پایتەختی قەتەر کە میوانداری گەورەترین دامەزراوەی سەربازی ئەمریکا دەکات لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست. دۆناڵد ترەمپ ، سەرۆکی ئەمریکا رایگەیاند، دەمەوێت کێشەی بەرنامە ئەتۆمییەکەی ئێران بە زیرەکی چارەسەر بکەین نەک بەبەکارهێنانی هەڕەشە و توندوتیژی. دۆناڵد ترەمپ لە کۆبوونەوەیدا لەگەڵ بەرپرسانی قەتەر، ئاماژەی بەوەشکرد، ئەمریکا دەیەوێت ئێران وڵاتێکی گەورە و مەزن بێت، بەڵام بەبێ چەکی ئەتۆمی، هەروەها نایەوێت هەنگاوی دووەم بەرامبەر ئێران بگرێتەبەر و هەڕەشە لەو وڵاتە بکات. جەختی لەوەشکردەوە، دەمانەوێت ئێران ببوژێتەوە، بەڵام هەرگیز رێگەنادەن ببێتە خاوەنی چەکی ئەتۆمی.

هەڵمەتە چڕە سەربازییەکەی واشنتۆن بۆ سەر حوسییەکانی یەمەن هۆكاری سەرەكی بوە بۆ کەمکردنەوەی توندوتیژییەکانی ئەو گروپە و بۆ چارەسەركردنی كێشەكەیان هانایان بۆ ناوبژیوانانی ناوچەكە بردوە.   میدیاكانی ئەمەریكا بڵاویانكردوەتەوە؛ بەپێی ئەو زانیاریانەی لە سەرچاوە هەواڵگرییەکانی ئەمەریکاوە دەستیانكەوتوە ئاماژەیان بۆ ئەوەكردوە؛ لە ماوەی رابردودا، هەڵمەتە چڕە سەربازییەکەی واشنتۆن بۆ سەر  حوسییەکانی یەمەن هۆكاری سەرەكی بوە بۆ کەمکردنەوەی توندوتیژییەکانی ئەو گروپە، ئەوەش توانا لۆجستی و سەربازییەکانی بەتەواوی لاوازكردون. راپۆرتە هەواڵگرییەکان جەختیانكردوەتەوە، دوای پەرەسەندنی هێرشەکانی ئەمەریکا بۆ سەر گروپەكە، هانایان بۆ ناوبژیوانانی ناوچەكە بردوە بۆ چارەسەركردنی كێشەكەیان، بەتایبەتی دوای ئەوەی بەئامانج گرتنێك لەژێر ناونیشانی "ئازاربەخش" بۆ سەر بەندەری رەئس عیسا كە دەیان گیان لەدەستدانی لێكەوتەوە، خاڵی وەرچەرخان بو لە پێگەی حوسییەکاندا. میدیاكانی ئەو وڵاتە ئاشكرایانكرد، دوای گەیشتنی پەیامی حوسییەكان بە واشنتۆن، ئەمەریكا دەستی بەپەیوەندییە ناڕاستەوخۆکان کرد، لە ئەنجامدا "رێککەوتنی چوارچێوە"ی لێکەوتەوە، لە (6ـی ئایاری 2025)ـدا ئەمەریكا کۆتایی بە ئۆپەراسیۆنە سەربازییەکان هێنا و لەلایەن دۆناڵد ترەمپەوە ئاگربەست راگەیەندرا. راپۆرتە هەواڵگرییەکان راشیانگەیاندوە: لە چوارچێوەی کەمکردنەوەی گرژییەکانی ناوچەکە و پاراستنی دانوستانە ئەتۆمییەکانی نێوان تاران و واشنتۆن لەسەر بەنامە ئەتۆمییەكەی ئەو وڵاتە، كۆماری ئیسلامی ئێران رۆڵێکی سەرەکی بینی لە هاندانی حوسییەكانی یەمەن بۆ ئاگربەست. پێشتر سەرۆكی ئەمەریكا ئاماژەی بۆ ئەوەكردبو، بۆ گەیشتن بە ئامانجی گەڕاندنەوەی ئازادی کەشتیوانی لە دەریای سوردا، ئۆپەراسیۆنە سەربازییەكان سەركەوتوبون  و حوسییەکانی یەمەن داوای ئاگربەستیان كردوە، واشنتۆنیش سەركەوتن و ئاگر بەستەكە رادەگەیەنێت.

بارزانی بۆ بەغدا: ئەگەر باوەڕتان بە فیدراڵی نەماوە پێمان بڵێن بارزانى ڕایدەگەیەنێت بەغدا دەبێت مامەڵە لەگەڵ شەرعییەتی هەرێم بکات، با بە سەراحەت پێمان بڵێن ئێمە قەناعەتمان بە فیدراڵییەت نەماوە. ئەو کاتە ئەوەی قبووڵی دەکات، قبووڵی دەکات، ئەوەی قبووڵیشی ناکات، بڕیاری خۆی دەدات.  لە گوتارێکدا، لە ڕێوڕەسمی کۆنگرەی یەکگرتنەوەی هەردوو ڕێکخراوی یەکێتیی قوتابییان و لاوان، ڕۆژى پینج شەممە مەسعود بارزانی ڕایگەیاند "بەغدا دەبێت مامەڵە لەگەڵ شەرعییەتی هەرێم بکات. لە ئۆکتۆبەری ڕابردوو هەڵبژاردن بووە و هەڵبژاردنیش سەنگی هەموو لایەکی پیشان داوە. ئەگەر چەند کەسێک لەبەر هەر مەبەستێک، خۆیان قەناعەتی پێیە، سکاڵا بکەن و مامەڵەیان لەگەڵ بکرێت، ئەمە پێشێلکردنی دەستوور و شەرعییەت و هەموو شتێکە.  هەروەها ئەوەشى وت: وەرە مامەڵە لەگەڵ هەرێم بکە، ئەگەر مەبەست ئەوەیە فیدراڵییەت نەماوە، با بە سەراحەت پێمان بڵێن ئێمە قەناعەتمان بە فیدراڵییەت نەماوە. ئەو کاتە ئەوەی قبووڵی دەکات، قبووڵی دەکات، ئەوەی قبووڵیشی ناکات، بڕیاری خۆی دەدات. بەڵام مامەڵەی ئێستای لەگەڵ هەرێم دەکرێت، هی فیدراڵییەت نییە." بارزانی لە وتارەکەشیدا وتى: شەڕی جاران زۆر ئاسانتر بوو لە شەڕی ئێستا. جاران شەڕی فڕۆکە و تانک و تۆپ بوو. هەتا کیمیاباران، ئەنفال، بەڵام بڕوا بکەن شەڕی ئێستا زۆر مەترسیدارترە. شەڕی بڵاوکردنەوەی ماددەی هۆشبەرە لە ناو کۆمەڵگەی ئێمە. ئەو شەڕەمان لەگەڵ دەکەن، شەڕی نەهێشتنی بیروباوەڕە. شەڕی نەهێشتنی ئەوەیە کە تاکی کورد، ئیتر بڕوای بە خۆی نەبێت، ئومێدی نەبێت، بۆیە ئەم شەڕە زۆر سەختر و مەترسیداترە." سەرۆک بارزانی لەبارەی مووچەی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان و مامەڵەی بەغدا لەگەڵیان رایگەیاند: "وایانلێکردووە، وا دەزانرێت خەبات و تێکۆشانی ئەم میللەتە، ئەو هەموو ساڵە، ئەو هەموو سەرکردە و شەهیدە بۆ داواکردنی مووچە بووە."    هەروەها  بارزانی باسی لەوەشکرد، ئەگەر خەبات بۆ مووچە بووبێت، "دەوڵەتانی پێشووتر دەستیان ماچ دەکردین."   هۆکاری مامەڵەی بەغدا بەو جۆرە لەگەڵ مووچەخۆران بە گوتەی بارزانی، "بەرێنمایی لایەنی نێوخۆیی بووە."   لە بەشێکی دیکەی پەیامەکەیدا بارزانی گوتی: "ئەو مامەڵەی بەغدا لە مانگەکانی پێشوو لەگەڵ مووچەخۆران کردوویانە، بەهیچ شێوەیەک جێگەی قبووڵ نییە."  

دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا، ئەمڕۆ پێنجشەممە ڕایگەیاند، "بەهۆی سیاسەتەکانی ئیدارەی جۆ بایدنەوە خەریک بوو ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست لەدەست بدەین"، جەختیشیکردەوە "رۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەپارێزین". هەروەها ئاماژەی بەوەشکرد، "پێموایە ئێمە زۆر نزیکین لە ئەنجامدانی ڕێککەوتن لەگەڵ ئێران". ئەو وتانەی سەرۆک ترامپ لە میانەی سەردانەکەیدا بوو بۆ لای هێزەکانی ئەمریکا لە بنکەی ئاسمانی ئەلعودەید کە دەکەوێتە بیابانی باشووری ڕۆژئاوای دۆحەی پایتەختی قەتەر کە میوانداری گەورەترین دامەزراوەی سەربازی ئەمریکا دەکات لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست. دۆناڵد ترەمپ ، سەرۆکی ئەمریکا رایگەیاند، دەمەوێت کێشەی بەرنامە ئەتۆمییەکەی ئێران بە زیرەکی چارەسەر بکەین نەک بەبەکارهێنانی هەڕەشە و توندوتیژی. دۆناڵد ترەمپ لە کۆبوونەوەیدا لەگەڵ بەرپرسانی قەتەر، ئاماژەی بەوەشکرد، ئەمریکا دەیەوێت ئێران وڵاتێکی گەورە و مەزن بێت، بەڵام بەبێ چەکی ئەتۆمی، هەروەها نایەوێت هەنگاوی دووەم بەرامبەر ئێران بگرێتەبەر و هەڕەشە لەو وڵاتە بکات. جەختی لەوەشکردەوە، دەمانەوێت ئێران ببوژێتەوە، بەڵام هەرگیز رێگەنادەن ببێتە خاوەنی چەکی ئەتۆمی. دۆناڵد ترەمپ ئاماژەی بەوەشکرد، ئێستا لە دانوستانی جدیدان لەگەڵ ئێران، بە ئامانجی گەیشتن بە ئاشتییەکی درێژخایەن، ئێرانیش تا رادەیەک رەزامەندی لەسەر خاڵەکانی رێککەوتنەکە دەربڕیوە. لەبارەی جەنگی ئۆکراینەوە، ترەمپ گوتی، سبەی دەچێتە تورکیا و بەشداری دانوستانەکانی نێوان روسیا و ئۆکراین دەکات، هیوادارە هەردوو وڵات بگەنە رێککەوتن و کۆتایی بە جەنگ بهێنن.

    بارزانی ڕایدەگەیەنێت جەخت لەبنەمای یەك حكومەت و هەرێم و یەك پەرلەمان و یەك پێشمەرگە دەكەمەوە، حكومەتێك پێكناهێنرێت لەسەر بنەمای (پەنجا بە پەنجا). بەیانیی ئەمڕۆ پێنجشەممە، 15-05-2025، کۆنگرەی یەکگرتنەوەی هەردوو ڕێکخراوی یەکێتیی قوتابیان و یەکێتیی لاوانی دیموکراتی کوردستان بە ئامادەبوونی بارزانی و مەسرور بارزانی، جێگری سەرۆکی پارتی دیموکراتی کوردستان، دەستی پێ کرد.  بارزانی لە گوتارێکدا ڕایگەیاند"ئەگەر هەموو لایەنە سیاسییەکان بیانەوێت، عێراق سەقامگیر بێت و خەڵکەکەی بەختەوەر بێت، دەبێت بگەڕێنەوە بۆ هەر سێ بنەمای شەراكەت و تەوازون و تەوافوق کە لە دوای ساڵی 2003 عێراقی لەسەریان دامەزرێنراوە.. ئەگەر ئەوە نەکرێت، پێموانییە دۆخی عێراق سەقامگیر ببێت." بارزانى وتیشى: هەوڵێكی زۆر درا هەڵبژاردنێك بكرێت كە پێشتر ئەنجامەكەی دیاریكرابوو خۆشبەختانە رێگەمان نەدا، بەرێگەی جیاوازی هەوڵی تریاندا. ئەوەشى خستەڕوو جەخت لەبنەمای یەك حكومەت و هەرێم و یەك پەرلەمان و یەك پێشمەرگە دەكەمەوە، پێمانخۆشە لەسەر ئەو بنەمایە حكومەت پێكبێت لەگەڵ یەكێتیی و هەر لایەنێكی تر كە بیانەوێت بەشداری بكەن. لەبەشێکى دیکەى قسەکانیدا بارزانى دەشڵێت: حكومەتێك ئەم بنەمایەی تیادا نەبێت پێكنەهێنرێت باشترە لەوەی پێكبهێنرێت و ئێمە بەردەوام دەبین لەكاری خۆمان، حكومەتێك پێكناهێنرێت لەسەر بنەمای (پەنجا بە پەنجا). هەر لەو وتارەیدا بارزانى وتى: لەمەودوا بەهیچ شێوەیەك قبوڵ ناكەین موچە وەكو مانگەكانی پێشوو بێت، بۆ ئێمە دەرۆەزەچین؟! جەختى کرەدەوە کە مەترسیی گەورە ئەوەیە دەیانەوێت پیرۆزیی خاکەکەمان نەهێڵن، ئەگەر جێبەجێ بکرێت دەستووری عێراق کێشەکان چارەسەر دەکات، هەر لایەنێک بیەوێت بەزۆر خۆی بسەپێنێت عێراق خێر لە خۆی نابینێت، لە عێراق دەستوور جێبەجێ نەکراوە، ئەوەی ئێستا لە عێراق دەگوزەرێت ئەنجامی باش نابێت،  قبوڵی ناکەین ئیتر مووچە وەکو مانگەکانی دیکە لێبکەن.

سەرۆک وەزیرانی عێراق ڕایگەیاند، حکوومەتەکەی کاری لەسەر ئەوە کردووە کە چەک تەنیا لە دەستی دەوڵەتدا بێت، هەروەها ڕەتی کرەوە چەک لە دەرەوەی دامەزراوە فەرمییەکانی حکوومەت بێت. محەممەد شیاع سوودانی، سەرۆک وەزیرانی عێراق لە چاوپێکەوتنێکدا لەگەڵ سکای نیوز عەرەبی گوتی "بوونی چەک لە دەرەوەی دامەزراوەکانی حکوومەت لەگەڵ چەمکی دەوڵەتدا ناگونجێت." ئاماژەی بەوەش کرد "ماوەی دوو دەیەیە ڕووبەڕووی تیرۆر بووینەتەوە، ئەمڕۆش کاردەکەین بۆ بەهێزکردنی دامەزراوە ئەمنییەکانمان لەڕێگەی نەخشەڕێگایەکی یاسایی و سیاسی و ئەمنییەوە کە ئامانج لێی سنووردارکردنی هەڵگرتنی چەکە تەنیا لەدەستی دەوڵەتدا." سوودانی گوتیشی: عێراق هیچ نیازێکی نییە دان بە ئیسرائیلدا بنێت یان پەیمانی ئاشتی لەگەڵدا ئیمزا بکات، هەروەها جەختی لە پابەندبوونی وڵاتەکەی بە هەڵوێستی نەگۆڕی عەرەبی سەبارەت بە پرسی فەڵەستین کردەوە. سەرۆک وەزیرانی عێراق، پابەندبوونی وڵاتەکەی بە پرەنسیپە نیشتیمانییەکان دووپات کردەوە. هەروەها شرۆڤەکارانیش پێیان وایە کە عێراق ڕەنگە هاوسەنگی پێگەی خۆی لەسەر پرسی فەلەستین لەگەڵ دوورکەوتنەوە لە پەرەسەندنی ئاڵۆزییەکان لەگەڵ ئەمەریکا هاوسەنگ بکات، هەروەها خۆی لە ڕووبەڕووبوونەوە لەگەڵ ئیسرائیل بەدوور دەگرێت.

لەبواری بەرگریدا و دوای گەیشتنی ترەمپ بە دۆحە، ویلایەتە یەكگرتوەكانی ئەمەریكا و قەتەر رێككەوتنیان واژۆ كردە و كۆشكی سپی-ش دەڵێت: بۆ ئەنجامدانی ئاڵوگۆڕی ئابوری سەرۆك بەبەهای زیاتر لە (1.2) تریلیۆن دۆلار گرێبەستی كردوە. ئەمڕۆ چوارشەممە ئاژانسی رۆیتەرز بڵاویکردەوە، لە چوارچێوەی گەشتەکەی بۆ کەنداو و دوای گەیشتنی دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمەریکا بە دۆحە، ویلایەتە یەكگرتوەكانی ئەمەریكا و قەتەر رێككەوتنێكیان لەبواری بەرگی واژۆكرد كە تیایدا گرێبەستی كڕینی (160) فڕۆكە بە بەهای (200) ملیار دۆلار لەخۆ دەگرێت. ئاشكرایكردوە، فڕۆكەكان لەلایەن كۆمپانیای بۆینگی ئەمەریکی بە هێڵی ئاسمانی قەتەر دەفرۆشرێت. ئەوەیخستوەتەڕو، پێشتر دۆناڵد ترەمپ، سەرۆكی ئەمەریكا لە سعودییە بوە و بڕیار وایە لەدوای قەتەر سەردانی ئیمارات بكات. لەدیدارەکەیدا لەگەڵ بەرپرسانی ئەو وڵاتە، دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمەریکا ئاماژەی بۆ ئەوەكرد، ویستی هەمولایەكە كە ئاشتی لە ناوچەکەدا هەبێت، هیوادارن ئەمجارە ئەوە بێتەدیە، هاوكات، ئەمیری قەتەر جەختیكردەوە، بۆ بەدیهێنانی ئاشتی لە ناوچەکەدا دۆحە و واشنتۆن دەتوانن لە کارکردن بەردەوام بن. لای خۆشیەوە كۆشكی سپی رایگەیاند: بۆ بەدەستهێنانی ئاڵوگۆڕی ئابوری، ئەمڕۆ دۆناڵد ترەمپ، سەرۆكی ئەمەریكا بەبەهای زیاتر لە (1.2) تریلیۆن دۆلار رێككەوتنی لەگەڵ قەتەر واژۆكردوە.