هاوڵاتی وتەبێژی حكومەتی هەرێم رایگەیاند ئەو پارەیەی بەغدا بڕیاری لێداوە بۆ هەرێم بۆ دابینكردنی مووچەی مووچەخۆرانی هەرێم كەمەو بەشی تەواوی مووچە ناكات و پارەكەش ناوی لێ نەنراوە بۆ مووچەو ناویان لێناوە تەمویل و بۆ خەرجكردن دەیدەن بەحكومەتی هەرێم. پێشەوا هەورامانی وتەبێژی حكومەتی هەرێمی كوردستان بە میدیای فەرمی پارتی راگەیاند "ئەو 618 ملیار دینارەی حكومەتی عێراق بڕیاری لێداوە، بۆ دابینكردنی مووچەی مووچەخۆرانی هەرێمی كوردستان كەمە و بەشی تەواوی مووچەی مووچەخۆرانی هەرێمی كوردستان ناكات، لەكاتێكدا داوای 800 ملیارمان كردبوو تا ئەوكاتەی بودجەی عێراق هەموار دەكرێتەوە". وتیشی "ئەوەی حكومەتی عێراق بڕیاری لێداوە نە قەرزە، نە ناوی لێنراوە بۆ مووچەی مووچەخۆرانی هەرێمی كوردستان و ناویان لێناوە (تەمویل) و پارەیەكە بۆ خەرجكردن دەیدەن بەحكومەتی هەرێمی كوردستان". وتەبێژی حكومەتی هەرێم ئەوەشی وتوە"چاوەڕوان دەكەین ئەو 618 ملیارە بگات و دواتریش دەبێت وەزارەتی دارایی لەگەڵ گەیشتنی پارەكە روونكردنەوە بدات كە چۆن دەتوانن لەگەڵ داهاتی ناوخۆدا مووچەی فەرمانبەران پێ دابین بكەن". " لەو 320 ملیارەی داهاتی ناوخۆی هەرێم، خەرجی مانگانەی حكومەتی هەرێم زیاترە لە 100 ملیار دینار، ئەوە جگە لەوەی بڕێكی زۆر لەو 320 ملیارەی داهاتی ناوخۆ بەشێوەی كاش نیە، بەڵكو تەنها ژمارەیە" پێشەوا هەورامانی وا دەڵێت. ئەوەشی خستوەتەڕوو"بۆ پڕكردنەوەی ئەم كورتهێنانە گەورەیەی لە 618 ملیارەكە هەیە رەنگە بۆ وەزارەتی دارایی و حكومەتی هەرێم فشارێكی گەورە دروستبێت".
كەسێك بەناوی پەیجی حەمە بارزانییەوە هەڕەشەی بڵاوكردنەوەی وێنەو گرتەی ڤیدیۆیەی لەچەند ئافرەت كردوە لەسنوری خەلیفان و دوای تۆماركردنی ژمارەیەك سكاڵا لەسەری لەهەولێر دەستگیركرا. بەڕێوەبەرایەتی ئاسایشی سۆران لەبارەی دەستگیركردنی كەسێك لەلایەن راگەیەنراوێكی بڵاوكردەوەو ئاماژە بەوەداوە "رۆژی 25ی 12ی 2023، دوای تۆماركردنی چەندین سكاڵا لەلایەن هاووڵاتیانەوە لەسەر كەسێك كە پەیجێكی لە تۆڕە كۆمەڵایەتیەكان بەناوی (Hama Barzani ) دروستكردبوو، كە هەڕەشەی لە چەندین ئافرەت كردبوو هەڕەشەی بڵاوكردنەوەی وێنەو ڤیدیۆكانیانی لێكردبوون بەرامبەر بە پێدانی پارە". "دوای هەوڵ و بەدواداچوونێكی زۆر، رۆژی 13ی 1ی 2024، لەسەر فەرمانی دادوەر بەپێی ماددەی 2ی یاسای خراپ بەكارهێنانی ئامێرەكانی پەیوەندی، توانرا هاووڵاتی (م.ڕ.ح) دانیشتوی هەولێر دەستگیربكرێت، تۆمەتباری داواكراو دانی بەتەواوی ئەو هەڕەشانەدا نا كە لە هاووڵاتیانی كردبوو، كە خاوەنی چەندین ئەكاونتی جیاجیا بووە لە تۆڕە كۆمەڵایەتیەكان كە بۆ ئەم بابەتە بەكاری هێناون" ئاسایشی سۆران. وا دەڵێت.
هاوڵاتی سەرۆكی دادگای باڵای فیدڕاڵی عێراق رایگەیاند پێویستە مووچەی فەرمانبەرانی هەرێم لەهەمانكاتی مووچەی فەرمانبەرانی عێراق بدرێت و نابێت هیچ كێشەیەك لەنێوان حكومەتی فیدراڵی و حكومەتی هەرێمدا ببێتە هۆی دواكەوتنی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێم. دادوەر جاسم محەمەد عەبود ئەلعەمیری سەرۆكی دادگای باڵای فیدڕاڵی عێراق لە لێدوانێكیدا رایگەیاند "لە ئێستادا دادگا سەرقاڵی لێكۆڵینەوەیە لە كۆمەڵێك دۆسیە، لەوانە پرسی مووچەی فەرمانبەران و خانەنشینانی هەرێمی كوردستان كە پرسێكی زۆر گرنگە". وتیشی "دەستووری عێراق لە مادەی 14دا دووپات كردووەتەوە كە دەبێت عێراقییەكان لە مافدا یەكسان بن، ئەم یەكسانییەش ئەوە دەخوازێت كە مووچەی فەرمانبەرو خانەنشینانی هەرێمی كوردستان، لەڕووی بڕە پارەو كاتەوە بەهەمان شێوەی ئەو مووچەیە بێت كە هاوتاكانیان لە ناوچەكانی تری عێراق وەریدەگرن". "پێویستە فەرمانبەرێك لە زاخۆ هەمان مامەڵەی فەرمانبەرانی بەغداو تا بەسرەی لەگەڵ بكرێت، چونكە مووچە ئەو بڕەیە كە بژێوی خەڵك مسۆگەر دەكات و كەرامەتیان دەپارێزێت، ناكرێت رێگە بدرێت مووچە دوابخرێت" سەرۆكی دادگای باڵای فیدڕاڵی عێراق وا دەڵێت. ئەوەشی خستەڕوو "پێویستە پابەندنەبونی حكومەتی هەرێم بەو مادەو بڕگانەی لە یاسای بودجەدا هاتووە، نەبێتە هۆكارێك بۆ ئەوەی فەرمانبەران و خانەنشینانی هەرێم موچەكانیان دوابخرێت، چونكە ئەوان بەشێكن لە گەلی عێراق". وتیشی "دەبێت حكومەتی فیدراڵی كار بكات بۆ چارەسەركردنی ئەم كێشەیە و ئێمە ئەمە بەئەركێكی نیشتمانی و كۆمەڵایەتی و مرۆیی دەزانین". سەرۆكی دادگای فیدڕاڵی راشیگەیاند كە "نابێت هیچ كێشەیەك لەنێوان حكومەتی فیدراڵی و حكومەتی هەرێمدا ببێتە هۆی دواكەوتنی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێم و پێویستە ئەو دوو لایەنە بگەنە چارەسەرێكی ریشەیی".
هاوڵاتی سەرۆكی هەرێم رایگەیاند بۆ دابینكردنی مووچە مانگانەی فەرمانبەران حكومەتی هەرێم پێویستی بە 875 ملیار دینارە، هیوادارشین ئەمساڵ بابەتی مووچە نەبێتە هەواڵی میدیاكان، دەشڵێت بۆ وەستانی هێرشە درۆنیەكانی سەر هەرێم لەبەغدا هیچ گەرەنتییەكم وەرنەگرت. نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان لەكۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا لەبەغدا رایگەیاند "نابێت بابەتی مووچە بكرێتە كارتێكی فشار بەرامبەر هەرێم و دەبێت فەرمانبەرانی هەرێمیش وەك شوێنەكانی تری عێراق مووچە وەربگرن، بڕیارەكەی ئەمڕۆی حكومەتی عێراقیش بۆ ناردنی پارە بۆ هەرێم سەرەتایەكی باشە بۆ چارەسەری كێشەكانی نێوان هەرێم و بەغدا، سوپاسی محەمەد شیاع سودانی سەرۆك وەزیرانی عێراق دەكەین" سەرۆكی هەرێم دەشڵێت "هیوادارین ئەمساڵ بابەتی مووچە بەیەكجاری چارەسەر بكرێت و ئیتر كۆتایی بێت بەوەی مووچە هات یان مووچە گەیشت، وای لێ بكەین نەبێتـە بابەتی راگەیاندنەكان" وتیشی"تەنها بۆ دابینكردنی مووچەی مانگانەی فەرمانبەران حكومەتی هەرێم پێویستی بە 875 ملیار دینارە". لەبارەی هێرشە درۆنیەكانی سەر هەرێمیش، وتی"بابەتی ناردنی درۆنەكان بۆ هەرێمی كوردستان، بابەتێكە ئاسایشی هەرێم و عێراقیش تێكدەدات، چونكە ئاسایشی هەردوولا پێكەوە بەستراوەو گفتوگۆی زیاتر دەوێت، هیوادارین ئەم بابەتەش چارەسەر بكرێت" سەرۆكی هەرێم ئەوەشی وت " بۆ وەستانی هێرشە درۆنیەكانی سەر هەرێم لەبەغدا هیچ گەرەنتییەكم وەرنەگرت، لەكاتێكدا هەولێر شارێكی عێراقیەو پێشێلكردنی سەروەری هەولێر پێشێلكردنی سەروەری عێراقیشە". "بەداخەوە هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان زۆر دواكەوت، دواكەوتنیشی زیاتر شەرعیەتی دامودەزگاكانی هەرێم دەخاتە ژێر پرسیارەوە، سبەینێ یان دوو سبەی وەفدی كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكانی عێراق دێنە هەرێم بۆ دیاریكردنی كاتێكی تر بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان" نێچیرڤان بارزانی وای وت. ئەوەشی خستەڕوو"لەگەڵ سەرۆك وەزیران و وەزیری نەوت بابەتی هەناردەكردنەوەی نەوتمان باسكردو چاوەڕوانين بەمنزیكانە كێشەی هەناردەكردنی نەوت چارەسەر ببێت".
هاوڵاتی تۆڕی هەواڵی عێراقیی (INN) بە پشتبەستن بە سەرچاوەیەکی پەرلەمانی بڵاویکردۆتەوە کە چەندین دۆسییەی گەندەڵی بۆ هۆشیار زێباری کراوەتەوە و باس لەوەدەکات کە پۆستە حکومییەکانی بۆ بەرژەوەندی خۆی بەکارهێناوە بەگوێرەی زانیارییەکانی ئەو تۆڕە هەواڵییە هۆشیار زێباریی ئەندامی دەستەی کارگێڕیی مەکتەبی سیاسیی پارتی دیموکراتی کوردستان دۆسییەکانی پەیوەستن بەسودوەرگرتن لەماڵی گشتییو بەکارهێنانی پۆستە حکومییەکانی لەبەغدا بۆ بەرژهوەندیی تایبهتى. باسی لەوەشکردووە دەزگا چاودێرییەکانی پەیوەندیدار بەبابەتی دەستپاکیی، چەندین دۆسیەیان کردۆتەوە کە تێیدا سەلمێنراوە هۆشیار زێباری پۆستەکانی وەزارەتی دەرەوەو دارایی حکومەتەکانی پێشوی بۆ بەرژهوەندیی تایبەتیی خۆی بەکارهێناوە. هاوکات سهرچاوهكه بەو ئاژانسەی گوتووە:"ئەو دۆسیانەی کراونەتەوە دەریخستوە کە زێباریی کاتێک وەزیری دارایی بوە لەگەندەڵییەوە تێوەگلاوەو هەر لەسەر دۆسیەکانی گەندەڵیش لەپۆستەکەی دورخراوەتەوە". ئاماژەی بەوەشکردوە، زێباری لەترسی دەرچونی بڕیاری دادگا لەدژی، لەئێستادا پەلاماری دادگای عێراقییو حکومەتی ناوەندیی دەدات.
.png)
هاوڵاتی تا هەموارى یاساى بودجە، حکومەتى عێراق بڕیاریدا بە ناردنى بڕى زیاتر لە 600 ملیار دینار بۆ دابەشکردنى موچەى فەرمانبەرانى هەرێم. بە گوێرەی زانیارییەکان لە کۆبونەوەى ئەنجومەنى وەزیرانى عێراق بڕیاردراوە بە ناردنى بڕى 618 ملیار دینار بۆ دابەشکردنى موچەى فەرمانبەرانى هەرێم هاوکات ئەم بڕە پارەیە قەرز نییە و تا هەموارکردنەوەى یاساى بودجە پارەکە لە بەشە بودجەى هەرێم دەبڕدرێت و بەشێوەى مانگانە دەنێردرێت. جێگەیباسە تا ئێستا دیار نییە ئەو بڕە پارەیەی بڕیارە بنێردرێت مووچەی مانگی ١٠ـی ساڵی رابردووی پێ دابەش دەکرێت یاخود بۆ دابەشکردنی مووچەی مانگی یەکی ئەمساڵ تەرخان دەکرێت. هەروەها چاوەڕوان دەکرێت هەر لە کۆبوونەوەی ئەمڕۆی ئەنجوومەنی وەزیراندا هەمواری یاسای بودجە بکرێت و دواتر ئاڕاستەی پەرلەمان بکرێت. ئەمە لەکاتێکدایە، نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان لە دوێنێوە لە بەغدایە و لەگەڵ بەرپرسانی حکومی و حیزبی چەندین کۆبوونەوەی ئەنجامداوە و پرسی بودجە و مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان تەوەری سەرەکی کۆبوونەوەکانی بوو.
هاوڵاتی وتەبێژی کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عێراق رایدەگەیێنێت، لەم هەفتەیەدا شاندێکی ئەنجوومەنی کۆمیسیارانی عێراق سەردانی هەرێمی کوردستان دەکات، لەگەڵ سەرۆکی هەرێمی کوردستان کۆدەبێتەوە و رۆژێکی نوێ بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان دیاری دەکەن. جومانە غەلای وتەبێژی کۆمسیۆنی باڵاى هەڵبژاردنەکانی عێراق بەمیدیاى نزیك لهپارتى وتوه، "سبهینێ دوشهممه سهردانى ههرێمى كوردستان دهكهینو سەرۆکی کۆمسیۆنو سەرۆکی فەرمانگەی بەڕێوەبردنی هەڵبژاردنو تەواوی ئەندامانی ئەنجومەنی کۆمسیارانیش لەوهفدهكهدا بەشدارن". وتیشى:"کۆبونەوەی وهفدهكه لەگەڵ سەرۆکی هەرێمی کوردستان ڕۆژی سێشەممە بهڕێوهدهچێتو تێیدا ڕۆژێکی نوێ بۆ هەڵبژاردنی خولی شەشەمی پەرلەمانی کوردستان دیاریدەکرێتو دواتر لهكۆنگرهیهكى ڕۆژنامهوانیدا ئهو وادهیه ڕادهگهیهنرێت". تاوەکو ئێستا دوو جار رۆژی هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان دیاریکراوە، بەڵام هەڵبژاردن بەڕێوەنەچووە. دوایینیان 25ـی شوبات بوو. رۆژی 3ـی کانوونى دووەمى 2024، کۆمیسیۆن نووسراوى فەرمى بۆ هەرێمى کوردستان کرد و ئاماژەى بەوە دا، ناتوانێت لە 25ـی شوباتی 2024 هەڵبژاردن بەڕێوەببات.
هاوڵاتی تەرمی گەنجێک لە شوقەیەکدا لە شاری دهۆک دۆزرایەوە، کە شوێنەواری گولـلە بە جەستەیەوە دیارە. پەیامنێری هاوڵاتی دەڵێت، گەنجەکە خەڵکی باکووری کوردستانە . بەیانیی ئەمڕۆ یەکشەممە 14-01-2024، لە نهۆمی یەکەمی شووقەیەکدا لە گەڕەکی ماڵتای دهۆک، تەرمی گەنجێک دۆزرایەوە کە شوێنەواری گوللـە بە جەستەیەوە دیارە.پەیامنێری هاوڵاتیش دەڵێت ئەو گەنجە خەڵکی باکوری کوردستانە و پیشەی کرێکار بووە لە دهۆک. بەپێی زانیارییەکان، کوژراوەکە تەمەنی لەنێوان 30 بۆ 35 ساڵانە، پەیامنێری هاوڵاتیش لە دهۆک دەڵێت، "بەبێ ئەوەی هیچ چەکێک لە شوقەکەدا دۆزرابێتەوە، شوێنەواری گولـلە بە تەرمی گەنجەکەوە هەیە؛ بۆیە پێدەچێت کوژرابێت." هاوکات لەم بارەیەوە هێمن سلێمان ، ووتەبێژی پولیسی دهۆک تایبەت بە هاوڵاتی ی وت:لایەنە پەیوەندیدارەکان دەستیان بە لێکۆڵینەوە لە رووداوەکە کردووە و تاوەکو ئێستا هیچ کەسێک لەلایەن هێزە ئەمنییەکانەوە پەیوەست بە دۆسیەکەوە دەستگیر نەکراون و دوای لێکۆڵینەوە زانیاری زیاتر ئاشکرا دەکەن.
هاوڵاتی حهیدهر عهبادی، سهرۆكى هاوپهیمانى نهسر رایگهیاند، سامانى عێراق بۆ ههموو عێراقییهكانه و نابێت یهكێك مووچه وهربگرێت و یهكێكى تر وهرینهگرێت. ئهمڕۆ یهكشهممه 14ى كانونى دووهم، نێچیرڤان بارزانى، سهرۆكى ههرێمى كوردستان له چوارچێوهى سهردانهكهیدا بۆ بهغدا لهگهڵ حهیدهر عهبادى، سهرۆكى هاوپهیمانى نهسر و سهرۆكوهزیرانى پێشووترى عێراق كۆبوویهوه. سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان لەبارەی ناوەڕۆکی کۆبوونەوەکە ڕایگەیاند، " ههردوولا داكۆكييان له پێوستيى پاراستنى عێراق له لێكهوتهكانى دۆخى ئاڵۆزى ناوچهكه و گرنگيى هاريكاريى لايهنه سياسييهكان و پێكهاتهكانى عێراق كرد بۆ تێپهڕاندنى ناكۆكييهكان و چارهسهركردنى كێشهكان به گفتوگۆ و لێکتێگهيشتن." هەروەها لە راگەیێندراوەکەدا هاتووە هەریەک لە نێچیرڤان بارزانی و حەیدەر عەبادی "هاوڕابوون كه نابێت هاووڵاتييان له ژيان و گوزەرانى خۆيان، باجى كێشه سياسييهكان بدهن." و تاوتوێكردنى مهترسييهكانى تيرۆر و ههڕهشهى داعش لهسهر ئارامى و سهقامگيريى وڵات، تهوهرێكى دیكەی ديدارهكه بوو. لهدواى كۆبوونهوهكه، حهیدهر عهبادى، بۆ میدیاكان وتی: "تهرخانكردنى سامان پێویسته بۆ سهرجهم هاووڵاتییانى عێراق بێت بهبێ جیاوازى، شتێك نییه بهناوى هاووڵاتى عێراقى دهرهجهیهك و هاووڵاتى عێراقى دهرهجه دوو، ناكرێت یهكێك مووچه وهربگرێت و یهكێكى تر وهرینهگرێت". باسی لهوهشكرد: "پێنهدانى مووچه بهشێوهیهك له شێوهكان سزادانه، لهبهر ئهوه پێویسته، چۆن داهاتى ههموو عێراق و سامانهكهى به یهكسانى كۆ بكرێتهوه، پێویسته ئاواش به یهكسانى دابهشبكرێت". لهبارهى هێرشهكانى سهر ههولێر، سهرۆكى هاوپهیمانى نهسر ئهوهشى خستهڕوو، "پێویسته ئهم هێرشانه بوهستێنرێن چونكه ئاسایش و ئارامى هاووڵاتییان و وڵات دهخهنه مهترسییهوه".
هاوڵاتی نێچیرڤان بارزانى، سهرۆكی ههرێمی كوردستان و فالح فهییاز، سهرۆكى دهستهى حهشدى شهعبى كۆبونهوه و رایانگهیاند، دهبێت عێراق نهكهوێته ناو ئاڵۆزییهكانى ناوچهكهوه و پاراستنى ئارامى و سهقامگیرى و بهرژهوهندیى باڵاى وڵات، ئهولهویهتى ههموان بێت. سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان ئەمڕۆ یەکشەممە، سەبارەت بە کۆبونەوەکە ڕایگەیاند، "له كۆبوونهوهكهدا دۆخى ئهمنيى عێراق و ههڕهشه و مهترسييهكانى تيرۆر و هێرش و پهلامارهكانى داعش بۆ سهر هێزه چهكدارهكان و هێزه ئهمنييهكانى عێراق و هاووڵاتييان، دوايين پێشهاتهكانى شهڕ و ئاڵۆزيیهكان و كاريگهرى و لێكهوتهكانى بهسهر ناوچهكهوه، تاوتوێ كران." ئاماژه بهوهشكراوه، ههردولا جهختیان لهوهكردهوه، كه "دهبێت عێراق نهكهوێته ناو ئاڵۆزییهكانى ناوچهكهوه و پاراستنى ئارامى و سهقامگیرى و بهرژهوهندیى باڵاى وڵات، ئهولهویهتى ههموان بێت". ههروهها سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان ئاماژەی بەوەشکردووە، کە سەرۆکی هەرێمی کوردستان و سەرۆکی دەستەی حەشدی شەعبی هاوڕا بوون كه "بهئامانجگرتنى پێشمهرگه و هێرشه درۆنييهكان لهسهر ههرێمى كوردستان، زيان به ئارامى و سهقامگيريى عێراق و ههرێمى كوردستان دهگهيهنێت." ئهوهشخراوهتهڕو، پهیوهندییهكانى ههولێر و بهغدا و پهیوهندییهكانى عێراق لهگهڵ وڵاتانى دراوسێ و ناوچهكه، تهوهرێكى دیكهى كۆبونهوهكه بوه نێوان نێچیرڤان بارزانی و فالح فهیاز بو. دەقی ڕاگەیەندراوەکە: سهرۆك نێچيرڤان بارزانى لهگهڵ سهرۆكى دهستهى حهشدى شهعبى كۆبووهوه بهيانيى ئهمڕۆ يهكشهممه، 2024/1/14 له دووهم ڕۆژى سهردانيدا بۆ بهغدا، بهڕێز نێچيرڤان بارزانى، سهرۆكى ههرێمى كوردستان، لهگهڵ بهڕێز فالح فهيياز سهرۆكى دهستهى حهشدى شهعبى، كۆبووهوه. له كۆبوونهوهكهدا دۆخى ئهمنيى عێراق و ههڕهشه و مهترسييهكانى تيرۆر و هێرش و پهلامارهكانى داعش بۆ سهر هێزه چهكدارهكان و هێزه ئهمنييهكانى عێراق و هاووڵاتييان، دوايين پێشهاتهكانى شهڕ و ئاڵۆزيهكان و كاريگهرى و لێكهوتهكانى بهسهر ناوچهكهوه، تاوتوێ كران. ههردوولا جهختيان لهوه كردهوه كه دهبێ عێراق نهكهوێته ناو ئاڵۆزييهكانى ناوچهكهوه و پاراستنى ئارامى و سهقامگيرى و بهرژهوهنديى باڵاى وڵات، ئهولهويهتى ههمووان بێت. ههروهها هاوڕا بوون كه بهئامانجگرتنى پێشمهرگه و هێرشه درۆنييهكان لهسهر ههرێمى كوردستان، زيان به ئارامى و سهقامگيريى عێراق و ههرێمى كوردستان دهگهيهنێت. پهيوهندييهكانى ههولێر ـ بهغدا و پهيوهندييهكانى عێراق لهگهڵ وڵاتانى دراوسێ و ناوچهكه، تهوهرێكى ديكهى كۆبوونهوهكه بوو.
هاوڵاتی پۆلیسى سلێمانى ڕایگهیاند، دووكهسیان دهستگیركردوه كه ئۆتۆمبێلیان دزیوهو ئهوهى جیاوازه له روداوهكه ئهوهیه كه كورێك ئۆتۆمبێلى باوكى بهیانوى چاكردن بردوهو دواتر فرۆشتویهتى. بەپێی راگەیێندراوی بەڕێوەبەرایەتیی پۆلیسی سلێمانی، لەسەر سكاڵای هاووڵاتییەك و لەلایەن مەفرەزەكانی نووسینگەی نەهێشتنی دزینی ئۆتۆمبێلی سهر به بهشی نههێشتنی تاوان، به هاوكاریی نووسینگهكانی رۆژههڵات و ئیبراهیم ئهحمهد، دوو تۆمەتبار دەستگیركران و دەست بەسەر ئۆتۆمبێلێكی دزراویشدا گیرا. ئەو هاووڵاتییەی سکاڵای تۆمارکردووە، بەپێی راگەیێندراوی پۆلیسی سلێمانی، بە بیانووی چاککردنەوەی ئۆتۆمبێلەکەی، کوڕەکەی "ئۆتۆمبێلەکەی دزیوە" و دواتر فرۆشتوێتی. هاوکات لەئێستادا تۆمەتباران ( س، ع، أ) لهدایكبووی 1983 و (ڕ، هـ، أ) لهدایكبووی 1993 بەبڕیاری بەڕێز دادوەرو بەپێ ماددەی 446 لەیاسای سزادان ڕاگیراونو لێكۆڵینەوە لەگەڵیاندا بەردەوامە. دهقى ڕاگهیهندراوى پۆلیسى سلێمانى لهوبارهیهوه: لەسەر سكاڵای هاوڵاتییەكو لەلایەن مەفرەزەكانی نوسینگەی نەهێشتنی دزینی ئوتۆمبێلی سهر بهبهشی نههێشتنی تاوان بههاوكاری نوسینگهكانی ڕۆژههڵاتو ئیبراهیم ئهحمهد دوو تۆمەتبار دەستگیركرانو دەستگیرا بەسەر ئۆتۆمبێلێكی دزراودا. دوای ئەوەی هاوڵاتییەك سكاڵای تۆماركرد كە بهبیانوی چاككردنهوهی ئوتۆمبێلهكهی، كوڕهكهی ئوتۆمبێلهكهی دزیوهو دواتر فرۆشتویهتیهوه، هێزەكانی پۆلیس لێكۆڵینەوەو بەدواداچوونەكانیان دەستپێكردوو دوای وەرگرتنی بڕیاری بەڕێز داوەری لێكۆڵینەوە، لەلایەن مەفرەزەكانی نوسینگەی نەهێشتنی دزینی ئوتۆمبێل بههاوكاری نوسینگهكانی ڕۆژههڵاتو ئیبراهیم ئهحمهد دوو تۆمهتبار دهستگیرانو دەستیشگیرا بەسەر ئۆتۆمبێلە دزراوەكەدا. لەئێستادا تۆمەتباران ( س، ع، أ) لهدایكبووی 1983 و (ڕ، هـ، أ) لهدایكبووی 1993 بەبڕیاری بەڕێز دادوەرو بەپێ ماددەی 446 لەیاسای سزادان ڕاگیراونو لێكۆڵینەوە لەگەڵیاندا بەردەوامە. بەڕێوەبەرایەتی پۆلیسی پارێزگای سلێمانی – ڕاگەیاندنو پەیوەندییەكان
هاوڵاتی بەپێی پێشبینییەکان بۆ کەشی رۆژانی داهاتوو، لەمڕۆوە کەشوهەوا سەقامگیر دەبێت و لە چەند رۆژی داهاتووشدا شەپۆلێکی دیکەی بارانبارین هەرێم دەگرێتەوە. ئاراس جەبار شارەزای کەشناسی رایگەیاندووە، ئەمڕۆ لەسەنتەری پارێزگاکانی ھەڵەبجە و سلێمانی و ھەولێر و دھۆک بەشێوەیەکی لاواز بارانی کەم و پچڕ پچڕ تا کاتەکانی ئێوارە بەردەوامی ئەبێت. ئاماژەی بەوەش کردووە، لە ناوچە شاخاویەکانیش بەفر و بارانبارین بە رێژەی مامناوەند و پچڕ پچڕ تا کاتەکانی سبەی شەو بەردەوام دەبێت. لەبارەی ئەو بایەی لە زۆربەی ناوچەکان هەڵیکردووە باسی لەوە کردووە، کاریگەری ئەو با چالاکەی ھەڵیکردووە لە زۆربەی ناوچەکاندا تا سبەی بەیانی رۆژی دووشەممە بەردەوام دەبێت و پاشان کەمدەبێتەوە و سبەی ئێوارە کاریگەرییەکەی نامێنێت . باسی لهوهشكردووه، لە سبەینێ دووشەممەوە کەشی ھەرێم بەگشتی سەقامگیر دەبێت و پلەکانی گەرماش کەمێک روو لەبەرزبوونەوە دەکات هاوکات بەپێی پێشبینییەکان تا 23ـی ئەم مانگە ئەگەری بارانبارین لە ناوچەکانی هەرێم نابێت. ئەو شارەزای کەشناسییە راشیگەیاند، لە 23ـی ئەم مانگەوە کاریگەری نزمەپاڵەستۆکان لە دەریای ناوەڕاست و دەریای سوور بۆ سەر ناوچەکانی ھەرێمی کوردستان و عێراق چالاک دەبێتەوە و شەپۆلێکی دیکەی بارانبارین لە ناوچەکان بەچەند قۆناغێک دەستپێدەکاتەوە و کاریگەرییەکەی تا کۆتایی ئەم مانگە بەردەوام دەبێت.
هاوڵاتی بهڕێوهبهرایهتی ئاسایشی ههولێر دهستكیركردنی تۆمهتبارێكی بهتۆمهتی كوشتنی پارێزهرێكی عهرهب راگهیاند. بهڕێوهبهرایهتی ئاسایشی ههولێر له راگهیهندراوێكدا ئاماژهی بهوهدا كه "دوای وهرگرتنی رهزامهندی دادوهری ئاسایشی ههولێر، توانرا له رێكهوتی (١٩/١١/٢٠٢٣)، تۆمهتبار (ح.ع.ش.) دهستگیر بكرێت". بە گوێرەی راگەیێندراوەکەی ئاسایشی هەولێر، تۆمەتبار لەسەر کێشەیەکی کۆمەڵایەتی لە قەزای حلـلەی سەر بە پارێزگای بابل، تەقەی لە دوو پارێزەر بە ناوەکانی عەممار حاتەم شەهاب و سەرمەند فەرحان مەنهەل کردووە. لە راگەیێندراوەکەدا ئاسایشی هەولێر دەڵێت، تۆمەتبار بەهۆی تەقەکردن لەو دوو پارێزەرە، پارێزەر عەممار حاتەمی کوشتووە و پارێزەر سەرمەند فەرحانیشی بریندار کردووە، لە دوای ئەنجامدانی تاوانەکە بۆ هەرێمی کوردستان هەڵاتبوو.
هاوڵاتی ناوەندی راگەیاندنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق رایگەیاند، گەڕی یەکەمی هەڵبژاردنی سەرۆکی پەرلەمانی عێراق کۆتایی هاتوە و سالم عیساوی و مەحمود مەشهەدانی دەچنە قۆناغی دوەمی هەڵبژاردنەکەوە و كاندیدێكى سهرۆكایهتى پهرلهمانیش كشایهوه. كاروان یاروهیس پهرلهمانتارى یهكێتى لهپهرلهمانى عێراق ڕایگهیاند، دهنگدان بۆ پۆستى سهرۆكى پهرلهمان دهستى پێكردو ههریهكه له سالم عیساوى، شعلان كهریم، مهحمود مهشههدانى، تهلاڵ زوبهیعى و عامر عهبدولجهبار خۆیان كاندیدكردوه. ناوبراو ئهوهشى خستۆتهڕوو، عهبدولرهحیم شهمهرى له پرۆسهى خۆكاندیدكردن كشاوهتهوه، پرۆسهى دهنگدان كۆتایی هاتوه. هاوکات بەپێی ئەو زانیارییانەی لەلایەن میدیا عێراقییەکانەوە بڵاوکراوتەوە، لە ئێستادا لە کۆی شەش کاندید تەنها دو کاندید چونەتە قۆناغی دوەمی هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق، کە بریتین لە سالم عیساوی سەر هاوپەیمانی سیادە و مەحمود مەشهەدانی سەر بە هاوپەیمانی عەزم. بەپێی سیستمی هەڵبژاردن و دەنگدان بۆ دیاریکردنی سەرۆکی پەرلەمان، لە گەڕی یەکەم پێویستبو یەکێک لە کاندیدەکان 165 دەنگی پەرلەمانتاران بەدەستبهێنێت بۆ ئەوەی راستەوخۆ پۆستی سەرۆکی پەرلەمان وەربگرێت، بەڵام هیچ کام لە کانیدەکان ئەو ریژە دەنگەیان بەدەستنەهێنا، لە گەڕی دوەمی هەڵبژاردنەکە هەر کاندیدێک دەنگی زۆرینەی پەرلەمان بەدەستبهێنێت، ئەوا دەبێتە سەرۆکی نوێی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق. ناوهراستى مانگى 11ى ساڵى رابردوو محمد حهلبوسى بهبریاى دادگاى فیدڕاڵى و لهسهر سكاڵاى پهرلهمانتارێكى كوتلهكهى خۆى لهمافى ئهندامیهتى پهرلهمانى عێراق بێبهشكرا.
هاوڵاتی سەرۆکی هاوپەیمانی دەوڵەتی یاسا رایگەیاند، نیازی راستەقینە هەیە بۆ چارەسەرکردنی کێشەکانی نێوان بەغدا و هەرێم لە کۆبونەوەی ئەمڕۆشیان لەگەڵ سەرۆکی هەرێم هەماهەنگی بەغدایان دوپاتکردوەتەوە لەبارەی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمەوە دەڵێت، "ئەرکە و دەبێت چارەسەر بکرێت." ئهمڕۆ (شهممه 13ـی كانوونی دووهمی 2024) نووری مالیكی، سهرۆكی هاوپهیمانی دهوڵهتی یاسا له لێدوانێكی رۆژنامهوانیدا رایگهیاند، چارهسهركردنی كێشهكانی نێوان ههردوو حكومهتی عێراق و ههرێمی كوردستان ئهركی نێوان ههردوو حكومهته. ئاماژەی بەوەشکرد، لە کۆبونەوەی ئەمڕۆیان لەگەڵ نێچیرڤان بارزانی سەرۆکی هەرێم گفتوگۆیان لەبارەی پرسە سیاسییەکان و باردۆخی ئەمنی کرد، عێراق بەرامبەر بە دۆخی ئەمنی هەرێم هۆشدارە و لە گفوتگۆکانی ئەمڕۆدا هەماهەنگی عێراقیان بۆ هەرێم لەو روەوە دوپات کردوەتەوە. بە وتەی نووری مالکی لەبارەی پرسی ئەمنیش گفتوگۆیان کردووە و وتی، "تاوتوێ هەندێک بابەتی پەیوەندیدارمان بە بارۆدۆخی ئەمنی کردووە، بە تایبەتی ئەو بارودۆخەی لە هەندێک ناوچەی هەرێمی کوردستان روودەدات، ئێمە پێداگرین لەسەر سەلامەتی بارودۆخی ئەمنی عێراق و هەرێمی کوردستانیش بەگشتی، واتا گفتوگۆکانمان پشتی بەوە دەبەست کە ئێمە هاوبەشین بۆ ئەوەی وڵاتێکی سەقامگیر دروست بکەین و عێراق لە هەموو پشێوی و ئاڵۆزییەک بەدوور بگرین." لەبارەی خەرجکردنی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان نووری مالیکی گوتی، "برایانمان گفتوگۆیان لەبارەی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستانیش کرد و ئێمەش پشت بەخوا لەگەڵ حکومەت قسە دەکەین لەبارەی خەرجکردنی مووچەکانیان. ئەوە ئەرکە و هەر دەبێت چارە بکرێت، چۆن کێشەکانی نێوان هەرێمی کوردستان و حکومەتی ناوەندی هەر بەردەوام بێت، لە بەرژوەندی هەردوولامان نییە."
.jpg)
