سۆزدار حاجى: ڕێککەوتنی ١٠ـی ئازار ڕێگەی لە قڕکردنی کۆمەڵگە گرت

هاوڵاتی بەهۆی زیادبوونی هێرش و گوشارەکانی حکومەتی ئێران بۆ سەر زانکۆ پەیمانگاکان  ڕێكخراوی مافەكانی مرۆڤی ئێران، داوا لە زانكۆ و ناوەندە زانستییەكانی جیهان دەكات، پاڵپشتی لە زانكۆ و ناوەندەكانی خوێندنی ئێران بكەن. ڕێكخراوی مافەكانی مرۆڤی ئێران لە ڕاگەیەندراوێکدا وێڕای ئیدانەكردنی هێرش بۆ سەر زانكۆكان، ئاماژەی بەوەكردووە، چەندین بەڵگەیان دەستكەوتووە، كە دەیسەلمێنێت، جگە لە یەكەكانی تایبەت بە سەركوتكردنی خوپیشاندەران، هێزێكیش، بە جل و بەرگی ئاسایی كە هەندێكیان چەكیان پێبووە، توندوتیژیان بەرامبەر بە خوێندكاران ئەنجامداوە و هەندێك لەو خوێندكارانەیان ڕفاندووە. ڕێكخراوەكە هەروەها، داوای لە زانكۆكان و ناوەندە زانستییەكانی جیهان كردووە، پشتیوانی لە داخوازییەكانی خوێندكارانی ئێران بكەن و كاردانەوەیان بەرامبەر بە هێرشی بەرفراوانی هێزەكانی سەر بە دەسەڵاتدارانی كۆماری ئیسلامی بۆ سەر حەرەمی زانكۆكان هەبێت. ئەمەش لە کاتێکدایە، بە پێی دوایین ئاماری ڕێكخراوەكە، لە سەرەتای سەرهەڵدانی ناڕەزایەتیەكان لە ڕۆژهەڵاتی كوردستان و ئێران، لانیكەم ٢٥٣ كەس، كە ٣٤ كەسیان منداڵن بە هۆی توندوتیژی و تەقەی ڕاستەوخۆی هێزەكانی سەر بە دەسەڵات، گیانیان لەدەستداوە.

هاوڵاتی وەزارەتی خوێندنی باڵای حکومەتی هەرێم بە نوسراوێکی فەرمی داوا لە سەرجەم زانکۆ و پەیمانگاکان دەکات لیستی ناوی سێ یەکەمەکانی زانکۆ و پەیمانگاکانیان بۆ بنێرن بە مەبەستی دامەزراندنیان لە نوسراوێکی ڕەسمیدا کە  ئاماژە بە نوسراوی نوێنەرایەتی حکومەتی هەرێم لە بەغدا و ئەنجومەنی ڕاژەی گشتی فیدراڵی عێراق كراوە، ناوی سێ یەکەمەکان بە پێی نوسراوەکە دەنێردرێن بۆ ئەنجومەنی ڕاژەی گشتی فیدراڵی عێراق بە مەبەستی دامەزراندنیان. هەربۆیە وەزارەتی خوێندنی باڵای هەرێم داوای ناوی سێ یەكەمی زانكۆكان لە زانكۆكانی هەرێم دەكات بە مەبەستی دامەزراندیان لەلایەن راژەی گشتی فیدراڵی عێراق. ئەمەش لە کاتێکدایە سێ یەکەمەکانی زانکۆ و پەیمانگاکانی ساڵانی ٢٠١٧ تا ٢٠٢٠،کە ژمارەیان زیاتر لە شەش هەزار كەسە تا ئێستا دانەمەزراون.

هاوڵاتی پەرلەمانتاری پارتی وەفا عەبدولکەریم ڕایگەیاند لە ماوەی دوو هەفتەی داهتوودا پۆستی هەردوو وەزارەتی ژینگەوئاوەدانکردنەوەی عیراق یەکلایدەکرێنەوە. وەفا عەبدولکەریم لە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند پۆستی وەزارەتی ئاوەدانکردنەوە بۆ پارتی یەکلایی بووەتەوە، بەڵام لەسەر وەزارەتی ژینگە پارتی‌ و یەکێتیی ناکۆکی لە نێوانیاندا هەیە. ئەو پەرلەمانتارە وتیشی: "لەبارەی پۆستی وەزارەتی ژینگە چەند بۆچونێکی سیاسیی جیاواز هەیە، وەک ئەوەی بۆچونێکیان دەڵێت ئەو پۆستە بەپێی بەرکەوتەی هەڵبژاردن پشکی پارتییە، ڕایەکی تریشیان دەڵێت لەبەرئەوەی لەتیف ڕەشیدی سەرۆک کۆماری عێراق لە بنەڕەتەوە بەربژێری یەکێتیی نەبووە، بۆیە ئەو حزبە مافی خۆیەتی دوو وەزارەت لەبەغدا وەربگرێت" ئەوەشی ڕونکردەوە "ئەگەر لایەنە سیاسییەکان لەسەر بابەتەکە نەگەیشتنە ڕێککەوتنی کۆتایی، ئەوە محەمەد شیاع سودانی سەرۆک وەزیران بەپێی بەرکەوتەی هەڵبژاردن پۆستەکە یەکلایی دەکاتەوە". ئەمەش لە کاتێکدایە، 27-10-2022، لە کۆبوونەوەی پەرلەمانی عێراق بۆ متمانەدان بە کابینەکەی سوودانی، 253 پەرلەمانتار ئامادە بوون. جگە لە وەزارەتەکانی ئاوەدانکردنەوە و ژینگە، 21 وەزارەتەکەی دیکە متمانەی پەرلەمانیان بەدەستهێنا. کابینەکە لە ٢٣ وەزارەت پێکدێت و تائێستا دوو وەزارەت یەکلانەکراونەتەوە، کە پشکی کوردن.

هاوڵاتی مێردمنداڵێکی تەمەن ١٦ ساڵ لە کاتی بەشداریکردنی لە خۆپیشاندانەکانی دوێنێی پیرانشار بەتەقەی ڕاستەوخۆی هێزەکانی ئێران گیان لەدەست دەدات. کۆمار دەرۆفتادە،ی تەمەن ١٦ ساڵ خەڵکی پیرانشارە  دوای بەشدارییکردنی لە  خۆپێشاندانەکانی رۆژی 30-10-2022ـی پیرانشار بە تەقەی ڕاستەوخۆی هێزە ئەمنییەکانی ئێران گیانی لەدەستدا. ئەو مێردمنداڵە چەند کاتژمێرێک پێش ڕوداوەکە لە تۆڕی کۆمەڵایەتی لە ئینستاگرام ئەم پۆستەی کردبوو، "ئێمە خەڵکی رۆژهەڵاتی ناوەڕاستین، هەندێکمان لە جەنگ دەکوژرێین، هەندێکمان لە بەندیخانە، هەندێکمان لەسەر شەقام دەمرین، هەندێکمان لە دەریادا نقووم دەبین، تەنانەت کەژە بەرزەکانیش تۆڵەی تەنیاییان لە ئێمە دەکەنەوە، چونکە ئێمە کارمان مردنە." ئەمەش لە کاتیکدایە هەر لە پیرانشارڕۆژی شەممە دیانا مەحموودیی تەمەن ١٢ ساڵ بە تەقەی ڕاستەوخۆی هێزەکانی ئێران گیانی لەدەست دا. ناڕەزایەتییەکان هەموو شوێنێک و چێن و توێژەکانی گرتۆتەوە بە تایبەت لە ناوچە کوردستانییەکان . تەنانەت ئێستا چلەی ئەو کەسانەشدا لە ناڕەزایەتییەکاندا گیانیان لەدەستداوە، بووەتە شوێنی ناڕەزایەتی دەربڕین.

ڕۆژی شەممە  لەدوای هێرشی هێزە حکومەتییەکان بۆ سەر گوندی "وش تەپە"ی سەر بە شاری بۆکان و قوتابخانەی ئەو گوندە، لانی کەم ١٦ هاووڵاتی ئەو گوندەو لە ناویاندا کچێکی تەمەن ١٢ ساڵیان ڕفاندووە. ناسنامەی ئەو ١٦ کەسە ڕفێندراوە لەلایەن هێزە ئەمنییەکان بۆ هەنگاو ئاشکرا بووە بەم شێوەیەی خوارەوەیە: هێمن ئەمین نەژاد، هێمن لوتفوڵڵاهی، هیوا لوتفوڵڵاهی، ئەرسەلان عەزیزی، هانیە عەزیزی (١٢ ساڵ و کچی ئەرسەلان)، محەممەد ئەسەدی، شۆڕش ڕەحیمزادە، مستەفا ڕەحیمزادە، یادگار عەلیزادە، فەرهاد ئابدار، شاهین سلێمانی، ئەردەڵان ڕەحیمزادە، ئەرسەلان ڕەحیمزادە، سەیوان ڕەحیمزادە، زانیار عەلیزادە و زانیار حەمزەڕەش. بە وتەی سەرچاوەکانی هەنگاو، هەر یەک لە محەممەد ئەسەدی، شۆڕش ڕەحیمزادە و موستەفا ڕەحیمزادە لە کاتی دەستبەسەرکرانیان لەلایەن هێزەکانی سوپای پاسدارانەوە تەقەیان لێکراوە و بریندار کراون. هەتا کاتی داڕشتنی ئەم هەواڵە، هیچ زانیارییەک لەسەر چارەنووسی ئەم ١٦ هاووڵاتییە لەبەردەستدا نییە و بەدواداچوونەکانی بنەماڵەکانیان بێ ئەنجام ماوەتەوە. شیاوی ئاماژە پێدانە، کە ژمارەی دەستبەسەرکراوان لە ١٦ کەس زیاترە، بەڵام هەتا ئێستا هەنگاو توانیویەتی ناسنامەی ١٦ کەسیان ئاشکرا بکات.

هاوڵاتی ئیدارەی خۆسەری کوردی لە باکوور و باکووری ڕۆژهەڵاتی سووریا دەیان کەس لە ژن و منداڵانی چەکدارانی داعشی ڕادەستی وڵاتانی ئەمریکا، بەریتانیا، ئەڵمانیا، فەرەنسا و ئۆسترالیا کردۆتەوە. کەناڵی ئەی بی سی بڵاوی کردەوە، ئیدارەی کوردیی خۆسەری باکوور و باکووری ڕۆژهەڵاتی سووریا بە دەیان ژن و منداڵی چەکدارانی داعشی کە لە زیندانی ڕۆژ ڕاگیرابوون لە چەند ڕۆژی ڕابردوودا ڕادەستی وڵاتانی ڕۆژئاوا و عێراق کردۆتەوە.  هەر بەگوێرەی ئەم ڕاپۆرته ، ڕێککەوتنی ڕادەست کردنەوەی خێزانی چەکدارانی داعش دوای کۆبوونەەی ەم دوایەی دیپلۆماتکارانی ئەو چەند وڵاتانه لەگەڵ بەرپرسانی ئیدارەی خۆسەری کوردی بووە. میدیاکانی ئوسترالیا باسیان لەوە کرد کە ڕۆژی دابردوو لە ڕێگای گەشتێکی ئاسمانییەوە لە عێراق بۆ ئۆسترالیا ١٣ منداڵی ئوسترالیایی لەگەڵ دایکیان گەڕاونەتەوە بۆ ئەو وڵاتە. هەروەها ژمارەیەک ژن و منداڵی سەر بە چەکدارانی داعش کە هاووڵاتیانی ئەمریکا، ئیتالیا، ئەڵمانیا، فەرەنسا، هۆڵەندا، بەریتانیا، بەلجیکا و کەنەدان گەڕێنراونەتەوە بۆ وڵاتەکانیان. بەپێی ڕاپۆرتی دامەزراوەی ڕزگارکردنی منداڵان، هێشتا زیاتر لە 11 هەزار ژن و منداڵی وڵاتانی بیانی لە کەمپی ئەلهۆل و ڕۆژ لەژێر چاودێریی هێزە کوردییەکانی سووریادان. شایانی باسە زیاتر لە 54 هەزار چەکدار و ئەندامانی بنەماڵەکانیان لە زیاتر لە 10 کەمپ و زیندانەکانی ژێر دەسەڵاتی کوردەکانی سووریا ڕاگیراون. زۆربەی ئەو کەسانە هاوڵاتیی سووریا و عێراقن.

هاوڵاتی بارنبارینی پێویست لە کاتی چاندندا و نەبوونی هیچ گرفتێک لە پرۆسەی ئاودێریدا، کاریگەری ئەرێنی لەسەر بەرهەمهێنانی گەنمەشامی هەبووە لە پارێزگاکەدا، هه‌ربۆیه‌ مەزەندە دەکرێت ئەمساڵ لە دیاربەکر کە یەکێکە لە ناوەندە هەرە گرنگەکانی کشتوکاڵ لە تورکیا، ٢٥٣ هەزار تۆن گەنمەشامی بەرهەم بهێنرێت. بەگوێرەی ئەو زانیارییانەی لە بەڕێوەبەرایەتی کشتوکاڵ و دارستانی دیاربەکرەوە دەستکەوتوون، پێشبینی دەکرێت لەمساڵدا لە دیاربەکر نزیکەی ٢٥٣ هەزار تۆن لە بەروبوومی گەنمەشامی کە لەسەر رووبەری ١٧٧ هەزار و ٦٣٦ دێکار زەویدا چێنراوە، دەست بکەوێت. سەرۆکی ژووری کشتوکاڵی یەنیشەهیر، سولەیمان ئیسکەندەرئۆغڵو بە  ئاژانسی ئانادۆڵوی راگەیاند، خەریکە پڕۆسەی دروێنکردنی گەنمەشامی لە قەزاکەیان تەواو دەبێت. ئیسکەندەرئۆغڵو ئاماژەی بە زیادبوونی بەروبوومی گەنمەشامی کرد لە سێ ساڵی رابردوودا و گوتی: "لە کاتێکدا لە ساڵی ٢٠٠٦ لە قەزاکەماندا، ٩٠٠ کیلۆگرام بەرهەممان لە هەر دێکارێکدا دەستکەوتبوو، لە ساڵانی رابردوودا بە تێکڕا بەرهەمی گەنمەشامی زیادی کردووە بۆ هەزار و ٥٠٠ کیلۆگرام لە هەمان رووبەردا". سەرۆکی ژووری کشتوکاڵی یەنیشەهیر ئاشکرای کرد کە بەرهەمی گەنمەشامی ئەمساڵ بەراورد بە ساڵی رابردوو باشترە، گوتی: " لەکاتێکدا ساڵی رابردوو تێکڕای بەرهەمی گەنمەشامیمان لە دەوروبەری هەزار و ٣٠٠ کیلۆگرام بووە لە هەر دێکارێکدا، ئەمساڵ نزیکەی هەزار و ٥٠٠ کیلۆگرامە. بێگومان لەگەڵ زیادبوونی بەرهەم خۆشگوزەرانی و داهاتی جووتیارانیش زیادی کردووە". ئیسکەندەرئۆغڵو ئاماژەی بەوەش کرد، لەمساڵدا رووبەری چاندنی گەنمەشامی کەمبووەتەوە و ئەمەش بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە کە جووتیاران بەهۆی ئەو داهاتە کەمەی ساڵی رابردوو بەدەستیان هێناوە روویان لە چاندنی لۆکە کردووە. ساڵح چیمەن کە جووتیارێکی دانیشتووی گەڕەکی چیمەنلەری سەربە ناوەندی قەزاکەیە، رایگەیاند کە گەنم و لۆکە و گەنمەشامی لەسەر رووبەری نزیکەی ١٦٠ دێکار چاندووە. ساڵح چیمەن بە ئاماژەدان بەوەی کە ئەمساڵ لەسەر رووبەری ٦٠ دێکار گەنمەشامی چاندووە، گوتی: "لە پرۆسەی چاندندا ماندووبوونی زۆرمان چەشت، لە ئێستادا دەستمان کردووە بە دروێنە. بەراورد بە ساڵی رابردوو، بەرهەمی ئەمساڵ باشترە، ساڵی رابردوو ٧٠٠ کیلۆگرام بەهەرهەممان دەستکەوت لە هەر دیکارێکدا، پێشبینی دەکەم ئەمساڵ نزیکەی هەزار و ٥٠٠ کیلۆگرام بەرهەممان دەست بکەوێت". هەروەها حەسەن ئاڵپ کە یەکێکی دیکەیە لەو جووتیارانەی گەنمەشامی چاندووە، رایگەیاند کە ساڵی رابردوو لەسەر رووبەری ١٠٠ دێکار گەنمەشامی چاندووە و لە هەر دێکارێکدا هەزار کیلۆگرام بەرهەمی دەستکەوتووە. حەسەن ئاڵپ ئاماژەی بەوە دا کە ئەمساڵ لەسەر رووبەری ٣٠٠ دێکار گەنمەشامی چاندووە، گوتی: "هەزار و ٤٠٠ کیلۆگرام بەرهەممان دەست دەکەوێت لە هەر دێکارێکدا، ساڵی رابردوو زۆر رازی نەبووین لە بەرهەمەکانمان، بەڵام سوپاس بۆ خودا ئەو بەرهەمەی ئەمساڵ دەستمانکەوت، وایکرد هەست بە ئاسوودەیی بکەین".

هاوڵاتی سبەی خەڵاتەکانی ١٣مین فێستیڤاڵی فیلمی کوردی لە هامبۆرگ بە دروشمی 'ژن، ژیان، ئازادی' دابەشدەکرێت و فیلمی کوردی هەرچوار پارچەی کوردستان تێیدا بەشدارن. لە خولی ئەمساڵی فێستیڤاڵی فیلمی کوردی لە هامبۆرگ 28 فیلم بەشدارن و خەڵات لە سێ بەشدا پێشکێش دەکرێن، خەڵاتی باشترین فیلمی کوردی، خەڵاتی باشترین بەڵگە فیلم و خەڵاتی تایبەتی فێستیڤاڵ.   هەروەها ئەمساڵ خەڵاتێکی دیکە بەناوی ئەرهان ئۆرس، سینەماکاری باکووری کوردستان زیادکراوە کە ئەمساڵ لە تورکیا دەستبەسەرکرا و ئێستا لە زیندانە. چالاکییەکانی فێستیڤاڵ لە 26 تشرینی یەکەمی 2022 لە شاری هامبۆرگی ئەڵمانیا دەستیپێکرد و سبەی دووشەممە 31 تشرینی دووەمی 2022 چالاکییەکانی کۆتایی دێت

هاوڵاتی بەڕێوەبەری تەندروستیی دهۆك: 40 بۆ 45٪ی نەخۆشانی شێرپەنجە لەپارێزگای دهۆك لەجۆری شێرپەنجەی مەمكن. د.ئەفراسیاب موسا، بەڕێوەبەری گشتیی تەندروستیی دهۆك بەهاوڵاتی راگەیاند:» بەشێكی زۆری ئەو نەخۆشانەی سەردانی ناوەندە پزیشكییەكان دەكەن و تووشی نەخۆشی شێرپەنجە بوون، تووشی شێرپەنجەی مەمك و شێرپەنجەی خوێن بوون، 40 بۆ 45٪ی نەخۆشانی شێرپەنجە لەپارێزگای دهۆك لەجۆری شێرپەنجەی مەمكن». وتیشی: «لەدهۆك دوو ناوەند بۆ پشكنین و چارەسەری نەخۆشانی شێرپەنجە هەیە، كەئەوانیش ناوەندێك لەنەخۆشخانەی ئازادی كە 75 قەرەوێڵەیە، هەروەك سەنتەری شێرپەنجەی منداڵان و نەخۆشانی تالاسیما لەپارێزگای دهۆك».

هاوڵاتی کچە کوردێکی تەمەن ١٣ ساڵ  رۆژئاوای کوردستان کاندید دەکرێت بۆ وەرگرتنی خەڵاتی ئاشتی لە بەرامبەر هەوڵەکانی بۆ پاڵپشتیکردن لە هاوتەمەنەکانی خۆی و گەیاندنی خەم و ئازاریان . سیرین مەزلووم نەعسان، 13 ساڵی تەمەنە، خەڵکی شارۆچکەی عەفرینی رۆژئاوای کوردستانە و دوای ئەوەی  توۆڕ سووری بۆ مافەکانی مرۆڤ، بۆ وەرگرتنی خەڵاتی ئاشتی منداڵان کاندیدیکرد کاندیدکردنەکەی قبووڵکرا. تۆڕی سوری بۆ مافەکانی مرۆڤ لەبەیاننامەیەکدا ڕایگەیاند سیرین لەگەڵ 170 منداڵی دیکە لە سەرانسەری جیهان بۆ وەرگرتنی خەڵاتی ئاشتی منداڵان کاندیدکراوە و کاندیدکردنەکەشی لەلایەن لیژنەی پەیوەندیدارەوە پەسندکراوە. هەروەها ئەو کچە کوردە ، سەردانی کەمپی ئاوارەکان دەکات و بە گوتنەوەی گۆرانی، ژەنینی میوزیک و وێنەکێشان، بەشێک لە خەم ئازاری هاوتەمەنەکانی رەواندووەتەوە. ئەو، ژیانی راستەقینە و ئاواتی منداڵان لە نیگارەکانیدا نیشاندەدات. جێگەی باسە سیرین چەندین پەیامی ڤیدیۆیی بە کوردی و عەرەبی ئاراستەی جیهانیان کردووە و دەڵێ: شەڕ رابگرن، ئێمە دەمانەوێ منداڵانی سووریا وەک هەموو منداڵانی جیهان، لە مافە سەرەتاییەکانیان سوودمەندبن".

هاوڵاتی زانکۆی سلێمانی ڕایگەیاند ، دەرفەتی دابەزین و شوێن گۆڕین بە  خوێندکارانی تازە وەرگیراو لە زانکۆی سلێمانی بۆ ساڵی خوێندنی (٢٠٢٢-٢٠٢٣) دەدرێت لە نێوان زانکۆکان و بەشەکان بۆ سەرجەم سیستەمەکانی خوێندن. بەڕێوەبەرایەتی تۆماری گشتی زانکۆی سلێمانی لە راگەیەندراوێکدا ڕایگەیاند، لە رێگەی سیستەمێکی ئەلیکترۆنی تایبەت تەنھا بە خوێندکارانی زانکۆی سلێمانی لە ڕۆژی دووشەممە ٣١ی ١٠ بۆ ١٥ی ١١ لە رێگای لینکێکی تایبەتی ئۆنلاین لەسەر سایتی تۆماری گشتی زانکۆی سلێمانی دەتوانن داواکاری تۆمار بکەن. ڕونیشیکردەوە، "دابەزان و شوێن گۆڕینەکە بە ڕەچاوکردنی کۆنمرەی خوێندکار وکۆنمرەی ئەو بەشەی داوای دەکات و بە ڕەزامەندی هەردوو بەشەکە وتۆماری گشتی، بەجۆرێک تەنها دەرچووانی قۆناغی شەشەمی ساڵی خوێندنی (٢٠٢١-٢٠٢٢) سودمەند دەبن لەم دەرفەتە نەک ساڵانی رابردوو ." ئەوەش خراوەتەڕوو، بۆ ئەم مەبەستە پێویستە خوێندکار ئەم کارانە بکات پێش داواکردنی دابەزاندن و شوێن گۆڕین: ١- پێویستە خوێندکار تۆمارکردنی تەواو کردبێت بە سەرکەوتویی و فۆرمی زانیاری خوێندکاری بەدەست ھێنابێت. ٢- دڵنیابوون لە کریدتی خوێندکار بۆ بەشی داواکراو و کەمترین کۆنمرەی ورگیراو لە بەشی دووھەم لە سیستەمی زانکۆلاین. ٣- خوێندکار تەنھا یەک جار بۆی ھەیە داوای دابەزین و شوێن گۆڕین بکات و داوکاری دووھەمی رەتدەکرێتەوە. ٤- لە دوای دەرچوونی فەرمانی زانکۆیی خوێندکار بۆی نییە پاشگەزبێتەوە لە ئەنجامدانی دابەزین و شوێن گۆرین.

عەمار عەزیز زیاتر لەهەشت ساڵە بودجەی قەزای شەنگال و دەوروبەری بەتەواوی خەرج نەكراوەو هێشتا سیمای شەری داعش بەقەزاكەوە دیارە، هاوكات كێشەی دوو ئیدارەیی و بوونی چەندین هێزی چەكدار لەسنورەكە بەهەڵواسراوی ماونەتەوە، شەنگال دوو قایمقامی هەیە، قایمقامێك لەناوەندی قەزاكە دەوام دەكات و قایمقامێكیش لەدەرەوەی قەزاكەو لەپارێزگای دهۆك دەوام دەكات.  فەهد حامد قایمقامی قەزای شەنگال بەوەكالەت كە لەناوەندی قەزاكە دەوام دەكات بەهاوڵاتی راگەیاند: «لەدوای 2017 تاوەكو ئێستا بودجەی قەزای شەنگال بەڕێژەیەكی زۆركەم خەرجكراوە لەوانەیە لەنێوان 15 بۆ 20%ی بودجەی قەزاكە بێت، نۆژەنكردنەوەی مەزارگا ئایینیەكان و خوێندنگاكان و دامودەزگاكانی حكومەت سەرووی 85% لەلایەن رێكخراوەكان پارەیان بۆ خەرجكراوە، حكومەت تەنها چەند شەقامێكی قیرتاوكردووە لەگەڵ نۆژەنكردنەوەی چەند فەرمانگایەك و دابینكردنی بڕێك پارە بۆ شارەوانی شەنگال و ناحیەی سنونێ ئیتر هیچی نەكردووە». وتیشی:»خەرجنەكردنی بودجەی تەواوەتی قەزاكە پەیوەستە بەچارەسەرنەكردنی كێشە سیاسییەكان لەنێوان بەغداو و هەرێم، هەموو ئەو ناوچانەی كەداعش وێران و خاپوری كردبوو نۆژەنكرانەوە تەنها شەنگال ماوە، هێشتا یەك خانووی سەنتەری شار نۆژەن نەكراوەتەوەو دیمەنەكانی هەروەكو ساڵانی سەردەمی داعشە، هەر ئەمەش وایكردووە كەئاوارەكان نەگەڕێنەوە زێدی خۆیان كەبەداخەوە تائێستا سەرووی 70%ی خەڵكی شەنگال لەهەرێمی كوردستان دەژین». هاوكات رەفعەت سمۆ، جێگری پارێزگاری نەینەوا بۆ كاروباری كارگێڕی بەهاوڵاتی وت:»بودجەی شەنگال لەسەر بنەمای ژمارەی دانیشتوان خەرجدەكرێت كەئەمەش گەورەترین ستەمە بەرامبەر خەڵكی شەنگال دەكرێت، چونكە پەرلەمانی عیراق بەكۆی دەنگ شەنگالی وەكو ناوچەیەكی وێران و خاپوركراو ناساندووەو پێویستە لەسەر ئەو بنەمایە پارەی بۆ خەرجبكرێت تاوەكو تەواوی ناوچەكە نوژەن بكرێتەوە، نزیكەی دوو ساڵە بودجەی عیراق پەسەندنەكراوەو پارساڵیش بودجەی گەشەپێدان بۆ شەنگال خەرج نەكرا، پێش ساڵێك حكومەتی عێراق بڕیاریدا بە دابینكردنی بڕی 28 ملیار دینار بۆ ئاوەدانكردنەوی شەنگال، بەڵام هێشتا پارەكە خەرجنەكراوە، ئەوەش دەگەڕێتەوە بۆ بڕیاری لیژنەی ئاوەدانكردنەوەی نەینەوا، بەردەوام داوامان لەبەغدا كردووە كەبڕە پارەیەكی گونجاو بۆ ئاوەدانكردنەوەی شەنگال خەرجبكرێت بەڵام تائێستا شتێكی وا نەكراوە». نایف سەیدۆ، كەوەكو قایمقامی قەزای شەنگال لەلایەن پارتی دیموكراتی كوردستانەوە دانراوەو لەئێستادا لەپارێزگای دهۆك دەوامدەكات، بەقسەی خۆی ئیدارەی پارێزگای نەینەوا بەفەرمی مامەڵە لەگەڵ ئەو دەكات و هیچ پەیوەندییان بەو ئیدارەیە نیە كە لەدوای رووداوەكانی 16ی ئۆكتۆبەرەوە دروستبووە، سەبارەت بەگرفتەكانی قەزاكە بەهاوڵاتی راگەیاند:»ناتوانین بڵێین بودجەی شەنگال ساڵانە خەرج ناكرێت، خەرجدەكرێت بەڵام بەپێی ویست و داواكاری ئێمە نیە، ساڵانە بەڕێوەبەرایەتییەكانی سەر بەقەزای شەنگال پلانی خۆیان پێشكەش بەئیدارەی نەینەوا دەكەن، دواتر بەپێی ئەو پلانە پارەیان بۆ خەرجدەكرێت، بەڵام پێویستە لەدەرەوەی ئەم بڕە پارەیە پارەیەكی زیاد بۆ قەزاكە خەرج بكرێت تاوەك، نۆژەنبكرێتەوە»

هاوڵاتی ئێوارەی ئەمڕۆ فرۆکەی بێفرۆکەوانی تورکیا لە ناوچەی خانەسوری سەر بەناحیەی سنون لەسنوری قەزای شنگال کۆگایەکی هێزەکانی ئاسایشی ئێزدیخان کردە ئامانج ،وزیانی ماددی زۆر لێکەوتەوە خودێدا ئەلیاس، بەرپرسی ئەنجومەنی خۆسەری دیمۆکرات لەناحیەی سنون بە هاوڵاتی وت" لەدوێنێ یەوە ئەوە دەبێتە دووەمجار کە فرۆکەی بێفرۆکەوان بۆردومانی شەنگال بکات، ئێوارەی ئەمڕۆش کۆگایەکی هێزەکانی ئاسایشی ئێزدیخان کرایە ئامانج، لەکاتی بۆردومانەکە هیچ کەس لەکۆگایەکەدا نەبووە  خۆشبەختانە هیچ زیانێکی گیانی لێ نەکەوتووەتەوە بەڵام زیانی زۆر بە کۆگایەکە کەوتووە" ئەمەش لە کاتێکدایە دوێنێ دژە تیروری هەرێمی کوردستان ڕاگەیاندراوێکی لەسەر بۆردومانەکە بڵاوکردەوە وتیادا هاتووە کەئێوارەی دوێنێ فرۆکەی بێفرۆکەوانی تورکیا ئۆتۆمبێلێکی پەکەکە لە سکێنیە کردوەتە ئامانج دوو چەکداری پەکەکە کۆژران لەگەڵ برینداربوونی سێ کەسی تر. ڤیدیۆی  شوێنی ڕوداوەکە   

هاوڵاتی هەپەگە ڕایگەیاند تورکیا دوێنێ و ئەمڕۆ لە شاخی ئامێدی، سیدا، ساجا و چەمچۆی  چەكی كیمیایی و بۆمبی قەدەغەکراوی بەکارهێناوە. ئەمڕۆ ناوەندی ڕاگەیاندن و چاپەمەنی هێزەکانى گەل – هەپەگە بڵاویكردووەتەوە، سوپای دەوڵەتی داگیركەری تورك بەردەوامە لە بەكارهێنانی چەكی كیمیایی و بومبی قەدەغەكراو . هەپەگە ڕایگەیاند ، ڕۆژی ٢٨ی تشرینی یەكەم، سەنگەرەكانی شەڕی شەهید پیردۆغان لە ناوچەی بەرخۆدانی شاخی ئامێدی بە چەكی كیمیایی بۆردومان كران و ، دوێنێ سەنگەرەكانی شەڕی شەهید خورسی لە ناوچەی بەرخۆدانی ساجا جارێك بە بۆمبی قەدەغەكراو بۆردومان كراون و لە هەمان ڕۆژدا پێگەكانی شەڕی شەهید فەلات لە ناوچەی بەرخۆدانی سیدا لە دوو كاتی جیاوازدا چوار جار بە بۆمبی قەدەغەكراو بۆردومان كراون. لە بەشێكی تری ڕاگەیەنراوەكەدا هاتووە، دوێنێ سەنگەرەكانی شەهید باهۆز لە ناوچەی بەرخۆدانی چەمچۆ جار جار بە چەكی كیمیایی بۆردومان كران .

هاوڵاتی زیاتر لە چوارهەزار پاسپۆرتی دیپلۆماسی دراوە بە بەرپرسان کە دەتوانن بێ فیزا پێی سەردانی ژمارەیەک وڵات بکەن مەجید ئەحمەد، بەڕێوەبەری گشتیی کاروباری پاسپۆرت لە وەزارەتی ناوخۆی عێراق، بە میدیاکانی راگەیاندووە، "لە رێکەوتی یەکی تشرینی یەکەمی ساڵی 2021 تا یەکی تشرینی یەکەمی ساڵی 2022، چوار هەزار و 200 پاسپۆرتی دیپلۆسیمان دەرکردووە." پاسپۆرتی دیپلۆماسی بە سەرۆککۆمار، سەرۆکوەزیران و ئەنجوومەنی وەزیرانی بەغدا و هەولێر، ئەندامانی ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق، پەرلەمانتارانی کوردستان، سەرۆکی ئەنجوومەنی باڵای دادوەری و سەرۆکی هەرێمی کوردستان دەدرێت. هەڵگرانی ئەو پاسپۆرتە دەتوانن بە بێ وەرگرتنی ڤیزە سەردانی وڵاتانی کوێت، تورکیا، ئێران، سوریا، ئوردن، تونس، کوالالامپور، ئازەربایجان، چین، ڤەنزوێلا، سربیا و ڤێتنام بکەن. ئەوەشی خستەڕوو، پاسپۆرتی خزمەتگوزاری دەدرێتە ئەفسەرەکانی سوپای عێراق و خاوەن پلەی عەقید لە هێزەکانی ناوخۆ و بەرزتر. باسی لەوەشکرد، بەرێوبەرایەتییەکانی پاسپۆرت مانگانە ١٠٠ بۆ ١٢٠ هەزار پاسپۆرتی ئاسایی بۆ هاوڵاتیان دروست دەکەن، ئەمەش لە کاتێکدا لە مانگی تەمموزی رابردوو زیاتر لە ١٨٣ هەزار پاسپۆرت لە بەرێوەبەرایەتییەکانی پاسپۆرت دروستکراوە. مەجید ئەحمەد وتیشی "پاسپۆرتی عێراقی لە ریزبەندی ١٠٩ی باشترین پاسپۆرتەکانی جیهانە و رێگە بە هەڵگرانی دەدات گەشت بۆ ٢٩ وڵات بکەن بەبێ مۆری ڤیزا."