هاوڵاتی بهڕێوهبهرایهتی گشتی پهروهردهی پارێزگای سلێمانی، ساڵنامهیهكی نوێی خوێندن بۆ ساڵی 2023-2024 بڵاوکردەوەو و بهپێی ساڵنامهكهش، له سبهینێ سێشهممهوه دهوامی فهرمی دهستپێدهكاتهوه. بهگوێرهی ساڵنامهیهكی نوێی خوێندن، كه لهلایهن بهڕێوهبهرایهتی گشتی پهروهردهی سلێمانیهوه ئاڕاستهی ههریهك له بهڕێوهبهرێتیهكانی پهروهردهی (رۆژههڵات، رۆژئاوا، شارباژێڕ، شارهزور، قهرهداغ، سهیدسادق، دوكان، چهمچهماڵ، دهربهندیخان، پێنجوێن) كراوه تێیدا هاتوه، ئاگادارتان دهكهینهوه دهوامی وهرزی یهكهم له رۆژی سێشهممه 9ی (كانونی دوهم/1)ی 2024 دهستپێدهكات. سەبارەت بە وەرزی دوەمی خوێندن، پەروەردەی سلێمانی دەڵێت: لە رۆژی یەکشەممە (24/3/2024) دەستپێ دەکات تا (16/5/2024)، هەروەها رۆژی یەکشەممە (19/5/2024) تا رۆژی پێنجشەممە (30/5/2024) تاقیکردنەوەی کۆتایی وەرزی دوەم لە (80) نمرە ئەنجام دەدرێت. ئاماژە بەوەشکراوە، لەماوەی خوێندنی هەردو وەرزەکەدا دو هەڵسەنگاندن دەکرێت و بۆ هەر هەڵسەنگاندنێک (10) نمرە دیاری کراوە، جگە لەوەش بۆ تاقیکردنەوەی نیوەی هەر وەرزێک، نمرەی تاقیکردنەوەی کۆتایی وەرز دابەشی (4) دەکرێت. لهلایهن مامۆستایان و فهرمانبهرانی ناڕازیشهوه بڕیارهكان رهتكرانهوه و ئهمڕۆ لهزۆربهی ناوچهكانی پارێزگای سلێمانی و دهوروبهری خۆپیشاندانی بهرفراوان ئهنجامدرا.
هاوڵاتی لە تازەترین راپۆرتی بانکی جیهانی لەبارەی عیراق و ئەو زەرەرو زیانانەی کە بەر کەرتی نەوت و کشتوکاڵ و پیشەسازی ئەم وولاتە کەوتووە لە ئەنجامی جەنگە یەک بە دوای یەکەکانی، ئەوە خراوەتە روو کە نزیکەی 3.5 ترلیۆن دیناری عیراقی (3ملیار دۆلاری ئەمریکی) دەبێت و هەروەها ٪47 ی دارستانە سرووشتییەکانی لەناوچوون و 2.4 ملیۆن هێکتار زەوی کشتوکاڵی مینرێژکراوە . لەراپۆرتە فراوانەکەی بانکی جیهانی کە بە ناوی " ژینگەی ناوچە پیسبووەکانی عیراق لە ئەنجامی جەنگەکانیدا ، چارەسەر کردنی پیسبوونی زەوییەکەی بەمەبەستی گەرانەوەی ژیان بۆی" دا باس لەوە کراوە کە بەمەبەستی دەستنیشانکردنی ئاستی پیسبوونی ژینگەی پارێزگەکانی ' بەغداد و ئەنبارو وبابل و دیالە و کەرکوک و موسڵ و سەڵاحدین " کە لە ئەنجامی جەنگدا زیانیان بەر کەوتووە پێویستە کە بەرنامەیەکی نیستمانی تۆکمە دابرێژرێت و بە وردی ناوچەی ژینگەی پیسبوو دەستنیشان بکرێت ، ئەم کارەش پێنج ساڵ دەخایەنێت و نزیکەی 422 ملیۆن دۆلاری پێویستە. هەروەها جگە لەو پاریزگایانەی کە لە سەرەوە باسکراون ، راپۆرتەکە ئاماژەی بە پیسبوونی ژینگەی ناوچەکانی باشووریش کردووە و داوای کردووە بە دواداچوونیکی بەپەلە بۆ پیسبوونی ژینگەی ناوچەکانیان بکرێت . هەروەها راپۆرتەکەی بانکی جیهانی ئاماژەی بۆ ئەوەش کردووە کە جەنگە یەکبەدوای یەکەکانی عیراق هۆکاریکی سەرەکی زیانەکانی کەرتی نەوت و پیشەسازی بوون و جگە لە زیانە ئابوورییەکانی ئەو جەنگانە ، زیانێکی فراوانیان بە ژینگە و ئاو و هەواو خاکی ووڵاتەکە گەیاندووە . راپۆرتەکە باسی لەوەشکردووە کە بە پێی هەڵسەنگاندنەکانەکان ،٪47ی دارستانە سرووشتییەکانی عیراق لەناوچوون و نزیکەی 2.4 هیکتار زەوی کشتوکاڵی مینرێژکراون و ناتوانرێت بەکاربهێنرێت ، هەروەها نزیکەی 10 هەزار و 569 هیکتار زەوی دیکەش بە هۆی پیسبوون و پاشماوەکانی کاربۆن و مادە کیمیاوییەکانی تر لەناو چوون و بۆ کشتوکاڵ و نئشتەجێ بوون ناشێن. هەروەها بانکی جیهانی ئاماژەی بەوە کردووە گەر بێتوو ئەم مەترسییانە چارەسەر نەکرێن و پشتگوێ بخرین ئەوا دەرئەنجامیکی مەترسیدارییان لێدەکەوێتەوە و دەبنە هەڕەشەیەکی ڕاستەقینە بۆ سەر نەوەکانی داهاتوو لە عیراقدا . راپۆرتەکەی بانکی جیهانی بەم جۆرە هەندێک لەو ناوچە جوگرافییانەی کە ژینگەکانیان زیانیان بەرکەوتووە و پیس بوون دابەشکردووە : ٪36 ی پارێزگای کەرکووک کە 28 ناوچە لە خۆ دەگریت ، ٪22 ی موسڵ کە 17 ناوجە لە خۆدەگرێت ، ٪19.73 ی پارێزگای سەڵاحدین کە 15 ناوچە لە خۆ دەگرێت . بانکی جیهانی باسی لەوەشکردووە کە لەم راپۆرتەدا تەنها زیانە ژینگەییەکانی ئەو حەوت پارێزگایەی عیراق خراوەتە روو کە راستەوخۆ ئاگری جەنگەکانیان بەرکەوتووە کە بریتین لە " بەغداد و ئەنبار و بابل و دیالە و کەرکوک و موسڵ و سەڵاحدین" و بێگومان 12 پارێزگاکەی دیکەی عیراقیش بەدەر نین لەم مەترسییانە و لە ساڵی 2022 دا دوای ئەوەی لە لایەن کادێرانی وەزارەتی ژینگەی عیراقی خاکی ئەو ناوچانەی کە گوماندەکرا ژینگەیان پیس بێت پشکنینیان بۆ کرا دەرکەوت کە نزیکەی یەک ملیۆن و 333 هەزار و 3 هیکتار زەوی ئەو ناوچانە پیسن و کاریگەرییەکی مەترسیداریشی لەسەر تەندرووستی یەک ملیۆن و 750 هەزار کەس داناوە، کە دەکاتە ٪8.55 ی ژمارەی دانیشتوانی ئەو ناوچانە.
هاوڵاتی بەڕێوبەرایەتی نەوت و کانزاکانی سلێمانی لە ڕونکردنەوەیەکدا ئەمڕۆ دووشەممە دەڵێت، ئەو نەوتەی عێراق دەینێرێت بەشی ناوشار ناکات و تەنها لە ناوچە شاخاوییەکان دابەشدەکرێت. بهڕێوهبهرایهتی نهوت و كانزاكانی سلێمانی له ڕونكردنهوهیهكدا بڵاویكردهوه، "رۆژانه هاوڵاتیان و دهزگاكانی ڕاگهیاندن و چهندین لایهنی دیكه پهیوهندیمان پێوه دهكهن سهبارهت به دابهشكردنی ئهو بڕه نهوتهی كه بڕیاره له ڕێگای حكومهتی ناوهندیهوه بێت بۆ ههرێمی كوردستان". دەشڵێت "بڕی ئهو نهوتهی كه بڕیاره بنێردرێت بریتییه له 21 ملیۆن لیتر بۆ سنورهكانی پارێزگای سلێمانی و ههردو ئیدارهی ڕاپهرین و گهرمیان كه ئهمهش تهنها بهشی ناوچه شاخاویه ساردهكان دهكات و لهناو شار دابهشناكرێت". لە چەند ڕۆژی ڕابردودا ئەو بڕە نەوتەی عێراق دابینی کردووە بۆ هەرێم گەشتە دەستی وەزارەتی نەوت و کانزاکانی هەرێم و بۆ ههر بهرمیلێك به 50 ههزار دینار بهسهر هاووڵاتییاندا دابهش دهكرێت.
هاوڵاتی وەزیری بەرگری ئیسرائیل "یوئاف گالاند"، بە تووندی بەرگری لە تەکتیکەکانی ووڵاتەکەی لە جەنگی غەزە کرد و ئەوەی دووپات کردەوە کە ئیسرائیل لە دژی بەرەیەکی فراوان لە جەنگدایە نەک تەنها لە دژی دوژمنێکی دیاریکراو. ناوبراو لە لێدوانێکیدا بۆ رۆژنامەی "وۆڵ ستریت جۆرناڵی" ئەمریکی وتی : لە 1945 ەوە ، رۆژی 7 ی ئۆکتۆبەری 2023 خوێناویترین رۆژ بووە بۆ گەلی جوولەکە . گالاند ئەوەشی ووت : کە فراوانی و تووندی هێرشەکەی بزووتنەوەی حەماس کاریگەرییەکی زۆری لەسەر سیاسەت و دارشتنەوەی باری ئەمنی ئیسرائیل داناوە و وای لێکردین کە بە جۆرێکی تر لە چواردەورمان بڕوانین. "هەر لەبەر ئەمەش بە تووندی هێرشمان کردە سەر بزووتنەوەی حەماس و مەبەستمان لەم هێرشە تەنها لەناوبردنی بزووتنەوەکە نییە ، بەڵکوو ئامادە سازییەکە بۆ بەرپەرچدانەوەی هەموو جۆرە هێرشێکی گرووپە چەکدارەکانی سەر بە ئێرانە بە تایبەتیس حزبوڵای لوبنانی." هەروەها ناوبراو ئەوەشی ووت: بەبۆچوونی ئیمە لە دژی بەرەیەکی فراواندا دەجەنگین ، نەک تەنها دوژمنێکی دیاریکراو و ئێران خەریکی بنیاتنانی هیزە چەکدارییەکانی سەر بە خۆیەتی تا لە دژی ئیسرائیل بە کاریان بهینێت. لە بەشێکی تری قسەکانیدا وەزیری بەرگری ئیسرائیل ئەوەی دووپتکردەوە کە قۆناغی دووەمی جەنگەکە درێژخایەن دەبێت و ئیسرائیل واز لە ئامانجە سەرەکییەکەی ناهێنێت کە بریتییە لە ، لە ناوبردنی بزووتنەوەی حەماس و کۆتایی هێنان بە دەسەڵاتی ئەو بزووتنەوەیە لە کەرتی غەزە و ئازادکردنی بارمتەکان.
هاوڵاتی دادگای باڵای فیدڕاڵی عێراق ئهمڕۆ دوشهممه بهمهبهستی گفتوگۆكردن و بڕیاردان لهسهر سكاڵای پهرلهمانتارێكی عێراق كۆدهبێتهوه كه دژ به ناردنی قهرز بۆ موچهی موچهخۆرانی ههرێمی كوردستان لهسهر محهمهد شیاع سودانی سهرۆك وهزیران تۆماریكردوه. بهگوێرهی خشتهی دانیشتنهكانی دادگای باڵای فیدڕاڵی، ئهمڕۆ دادگاكه لهبارهی سكاڵای مستهفا سهند ئهندامی ئهنجومهنی نوێنهرانی عێراق كۆدهبێتهوه كه له دژی محهمهد شیاع سودانی سهرۆك وهزیرانی عێراق سهرهڕای ئهركهكهی تۆماریكردوه، بهوهی كه سهرۆك وهزیران به پێچهوانهی دهستوری عێراق پارهی بۆ ههرێمی كوردستان ناردوه. مستەفا سەند پهرلهمانتارى عێراق لهدادگاى باڵاى فیدراڵى سكاڵاى لهسهر محهمهد شیاع سودانى سهرۆك وهزیرانى عێراق تۆماركردوه سهبارهت بهو قهرزانهى بهههرێمى كوردستانى داوهو داوایكردوه، دادگا بڕیارەكە بەنایاسایی دابنێت. سکاڵاکە تایبەتە بە پێدانی دوو ترلیۆنو (100) ملیار دینار بەقەرز بەهەرێمی كوردستان. ساڵی 2023 لهدوای سهردانێكی شاندی حكومهتی ههرێم، ئهنجومهنی وهزیرانی عێراق به كۆی دهنگ بڕیاریدا بڕی دو ترلیۆن و 100 ملیار دینار وهك پارهی تهواوكاری بۆ موچهی موچهخۆرانی ههرێم بنێرێت بهمهبهستی خهرجكردنی موچه.
هاوڵاتی ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری رۆژئاوای كوردستان كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكان و لیژنەی دادگای پاراستنی پەیمانی كۆمەڵایەتی دادەمەزرێنێت. ئەنجومەنی گەلی دیموكراتی كە پێشتر ئەنجومەنی یاسادانان بوو سەر بەئیدارەی خۆبەڕێوەبەری رۆژئاوای كوردستان لەیەكەم كۆبوونەوەیدا حەوت بڕیاری دەكرد كە گرنگترینیان دامەزراندنی كۆمیسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكانە كە لە 20 ئەندام پێكدێت لەگەڵ پێكهێنانی لیژنەیەك بۆ ئامادەكردنی یاسای كۆمسیۆن، هەروەها پێكهێنانی لیژنەی دادگای پاراستنی پەیمانی كۆمەڵایەتی كە لە 8 بۆ 10 كەس پێكدێت. بەشێكی تری بڕیارەكانی ئەنجومەنی گەلی دیموكراتی دەركردنی یاسای شارەوانییەكان دەبێت پێش بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنی شارەوانییەكان، هەروەها ئامادەكردنی رەشنوسی یاسای دادگای پاراستنی پەیمانی كۆمەڵایەتی جگە لەوانەش پێكهێنانی دامەزراوەی گشتی دارایی و ژمێریاری. ئەنجومەنەكە كاتی جێبەجێكردنی سەرجەم بڕیارەكانیشی دیاریكردوە كە دەبێت لەماوەی ١٥ رۆژدا جێبەجێ بكرێن.
هاوڵاتی ئەمرۆ یەکشەمە 7/1/2024، شانەی ئەمنی عیراق لە راگەیەندراوێکیدا ، وردە کاری هێرشی ئاسمانی سوپای عیراقی بۆسەر حەشارگەکانی چەکدارانی داعشی لە پارێزگەی دیالە خستە ڕوو. هەرەوەها لە راگەیاندراوەکەی شانەی ئەمنی عیراقدا هاتووە کە هێزە ئاسمانییەکانی عیراقی بەردەوامن لە بوردومان و لێدانی حەشارگەکانی تیرۆریستانی داعش و لەناوبردنیان. ((لە دوای چاودێری و بەدواداچوونێکی ورد لە لایەن دەزگای هەواڵگری عیراقییەوە، هێزە ئاسمانییەکانی عیراق بە فرۆکەی ئێف16 چەند حەشارگەیەکی چەکدارانی داعشیان لە گووندی گوبەی ناوچەی وەقفی پارێزگای دیالە بووردومان کردووە )). شانەی ئەمنی وای وتووە. هەر لە راگەیاندراوەکەشدا ئەوە روونکراوەتەوە کە لە دوای بوردومانەکان ، سەرلە بەیانی ئەمرۆ لە دوای پشکنینی ناوچەکە لەلایەن هێزێکی ئەمنییەوە ، تەرمی چوار چەکداری کوژراوی داعش کە یەکێکیان بەرپرسی سەربازی ناوچەکەیە بە ناوی (مەجید مەعیوف) دۆزراوەتەوەو جگەلەوەش چەندین چەک و جبەخانە لەناوبراون.
.jpg)
هاوڵاتی دوای بڕیارەکەی وەزیری پەروەردە ، مامۆستایانی ناڕازی بڕیاریان دا بەردەوامبن لە بایکۆت و سبەی خۆپیشاندان و ناڕەزایەتیەکان لە سنوری پارێزگای سلێمانی دەستپێدەکاتەوە. ئەنجومەنى مامۆستایانى ناڕازیی لە کۆنگرەیەکى رۆژنامەوانییدا راى مامۆستایان و وانەبێژانیان گەیاندە وەزارەتى پەروەردە و رایانگەیاند؛ مەرجدارکردنى جێبەجێکردنى داواکارییەکانیان و بەستنەوەى بە بودجەوە باوەڕپێکراو نییە، چونکە داهاتى هەرێم زۆر لە داواکارییەکانى مامۆستایان زیاترە. ئاماژەیان بۆ ئەوەشکرد؛ ساڵانى رابردو بەڵێنى زۆریان پێدراوە، بەڵام تەنها مەبەست لێی شکاندنى بایکۆتەکانیان بوە و تەواوى داواکانیان پەراوێزخراوە و حکومەت لە رابردودا بەرپرسیار نەبوە بەرامبەر بە بەڵێنەکانى. ئەوەش لەکاتێکدایە، وەزارەتی پەروەردەی حکومەتی هەرێم بڕیاریدا لە ئەگەری هەموارکردنەوەی یاسای بودجە و ناردنی شایستە داراییەکانی هەرێم لە بەغداوە، پلەبەرزکردنەوە لە چوارچێوەی یاسا بەرکارەکان دەستپێبکاتەوە، هەروەها مامۆستایانی وانەبێژی دانەمەزراو بە گوێرەی رێنماییەکانی وەزارەتی دارایی و ئابوری هەرێم بە شێوەی گرێبەست دابمەزرێن. لەبارەى شکاندنى بایکۆتەوە، ئەوەیان ئاشکرا کرد کە سبەینێ دوشەممە، لە سەرجەم شار و شارۆچکەکان خۆپیشاندانى بەرفراوان ئەنجام دەدەن و تا ئەوکاتەى داواکانیان جێبەجێ نەکرێت، بایکۆت ناشکێنن. لە مانگی (ئەیلول/9)ی ساڵی رابردوەوە مامۆستایان و وانەبێژانی ناڕازی دژی دواکەوتنی موچە و راگرتنی پلەبەرزکردنەوە و دانەمەزراندنیان بایکۆتی هۆڵەکانی خوێندیان کردوە و لە خوێندنگەکانی هەریەکە لە پارێزگاکانی سلێمانی و هەڵەبجە و ئیدارەکانی راپەڕین و گەرمیان تا ئێستا پرۆسەی خوێندن دەستی پێنەکردوە.
هاوڵاتی وەزارەتی پەروەردەی حکومەتی هەرێم رایگەیاند، لە دوای هەمواری یاسای بودجە، پلەبەرزکردنەوەی فەرمانبەران دەستپێدەکاتەوە. بە گوێرەی نوسراوێکی وەزارەتی پەروەردەی هەرێمی کوردستان، کە ئاڕاستەی بەرێوەبەرایەتی گشتی پەروەردەی پارێزگا و ئیدارە سەربەخۆکانی هەرێمی کردوە، دوای گفتوگۆکردن لەگەڵ ئەنجومەنی وەزیران، رەزامەندی درا کە لە دوای هەموارکردنەوەی یاسای بودجە و ناردنی شایستە داراییەکانی هەرێم چەند داواکارییەکانی مامۆستایانی ناڕازی جێبەجێ بکەن. وەزارەتى پەروەردە لە نوسراوەکەدا دەڵێت: بە ئاماژە بە یاداشتى مامۆستایان کە ئاڕاستەمان کراوە دواى ئەوەى لەگەڵ ئەنجومەنى وەزیران گفتوگۆیان لەبارەوە کردوە رەزامەندیان داوە بە: 1/ پلەبەرزکردنەوە لە چوارچێوەى یاسا بەرکارەکان دەست پێبکات 2/ بە گرێبەستکردنى مامۆستایانى وانەبێژى دانەمەزراو بەپێى رێنماییەکانى وەزارەتى دارایی و ئابورى ئاماژە بۆ ئەوەشکراوە کە ئەم بڕیارانە لەگەڵ هەموارکردنەوەى یاساى بودجە و ناردنى شایستە داراییەکانى هەرێمدا دەبێت. ئەوەش لە کاتێکدایە، لە مانگی (ئەیلول/9)ی ساڵی رابردوەوە مامۆستایان و وانەبێژانی ناڕازی دژی دواکەوتنی موچە و راگرتنی پلەبەرزکردنەوە و دانەمەزراندنیان بایکۆتی هۆڵەکانی خوێندیان کردوە و لە خوێندنگەکانی هەریەکە لە پارێزگاکانی سلێمانی و هەڵەبجە و ئیدارەکانی راپەڕین و گەرمیان تا ئێستا پرۆسەی خوێندن دەستی پێنەکردوە.
هاوڵاتی خاوەن فڕنی نان و سەمونخانەكان دهۆك رایانگەیاند ناتوانن بڕیارەكەی چاودێری بازرگانی دهۆك بۆ هەرزانكردنی نرخی نان و سەمون جێبەجێ بكەن و پێوەی پابەندبن. لەچەند رۆژی رابردودا چاودێری بازرگانی دهۆك ئاماژەی بەوەدابوو كە دەبێت لەمەودوا خاوەن فڕنی نان و سەمونخانەكان 8 نان بەهەزار دینار بفرۆشن و 8 سەمونیش بكرێت بەهەزار دینار. ئەیاز مزوری، نوێنەری خاوەن فڕنەكانی دهۆك بەهاوڵاتی وت"ئەگەر بەپێی بڕیارەكەی حكومەت ئیش بكەین دەبێت واز لەئیشەكەمان بهێنین، چونكە جگە لە زیان هیچ قازانجێكی تیادا نیە" "ئێستا فەردەی ئارد لەنێوان 30 بۆ 38 هەزار دینارە، جگە لە بوتڵی غاز و زەیت و كرێی دوكان و كرێكارو زۆر شتی تر، دەبوایە لەگەڵ زیادكرنی ژمارەی نان و سەمون ئاردو غازیش بەنرخێكی هەرزانتر بۆ خاوەن فڕن و سەمونخانەكان دابین بكرایا" نوێنەری خاوەن فڕنەكانی دهۆك وای وت. بەپێی بڕیارەكە پێویستە لەمەودوا زیادكردنی سەمون و نان بەم شێوەیە بێت، دوو سەمون كە كێشی سەمونێك دەبێت 400 گرام بێت هەزار دینار، چوار سەمون كێشی هەر سەمونێك 200 گرام بێت بەهەزار دینارو هەشت سەمونیش كە كێشی هەر یەكێكیان 100 گرام هەزار دینار. هەر بەپێی بڕیارەكە بۆ نانیش دوو نان كە كێشی هەر یەكێكیان 400 گرام بێت بە هەزار دینار، چوار نان كێشی هەریەكێكیان 200 گرام بە هەزار دینارو هەشت نانیش كە كێشی هەر یەكێكیان 100 گرام بە هەزار دینار. ئەیاز مزوری وتیشی"دوای بڕیارەكە خاوەن فڕن و سەمونخانەكان پەیوەندیمان پێوە دەكەن و هەموویان ناڕازین لەسەر بڕیارەكە، نابێت هاوكاری خەڵك لەسەر حسابی خۆمان بێت".
هاوڵاتی ئەمرۆ یەکشەمە 7/1/2024 ئاژانسی هەواڵی (ئێرنای) ئێرانی لە زاری داواکاری گشتی شاری کرمانەوە رایگەیاند،32 کەس بە تۆمەتی تێوەگلان لە تەقینەوەکانی شاری کرمان دەستگیر کراون. هەر لەم چوارچێوەیەدا رۆژی هەینی رابردوو وەزارەتی ناوخۆی ئێرانی رایگەیاندبوو کە تا ئێستا 11 کەس بە تۆمەتی ئەنجامدانی ئەو تەقینەوانە دەستگیر کراون و ڵێکۆڵینەوەکان لەو بارەیەوە بەردەوامە . دوابەدوای تەقینەوەکان ئیبراهیم رەئیسی سەرۆک کۆماری ئیسلامی ئێران ، پەنجەی تۆمەتی ئاراستەی ئەمریکا و ئیسرائیل کرد و بە تێوەگلان لە تەقینەوەکانی شاری کرمان تۆمەتباری کردن ، بەڵام دواتر رێکخراوی تیرۆریستی داعش بەرپرسیارێتی خۆی لەو تەقینەوانە راگەیاند. ڕۆژی هەینی رابردووش دوو سەرچاوەی ئاگادار بە ئاژانسی هەواڵی رۆیتەرزیان راگەیاند ، کە ئەمریکا لە ڕێی چاودێری کردنی تەلەفۆنەوە ،توانیوێتی ئەوە ئاشکرا بکات کە لقی ئەفغانستانی رێکخراوی تیرۆریستی داعش ،ئەو دوو تەقینەوەیەی لە ئێران ئەنجام داوە. رۆژی چوارشەمەی رابردوو لە چوارەمین ساڵیادی کوژرانی قاسم سولەیمانی فەرماندەی فەیلەقی قودس ، دوو تەقینەوەی یەک بە دوای یەک شاری کرمانی هەژاند کە بە پێی دوایین ئامارەکان ، لە ئەنجامدا 91 کەس کوژران و 368 کەسی دیکەش بریندار بوون.
هاوڵاتی ئەمڕۆ شاندی حکومەتی هەرێمی کوردستان، لە بەغدا لەگەڵ لیژنەی باڵای بەدواداچوون و چارەسەرکردنی کێشەی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێم کۆدەبێتەوە. دوێنێ شهممه وهفدێكى حکومەتی هەرێم بەسەرۆکایەتی ئاوات جەناب نوری وەزیری دارایی، گهیشته بهغدا و ئەمڕۆ، كۆبوونەوەكان لە نێوان شاندی حکومەتى هەرێم و لایەنە پەیوەندیدارەكانی عێراق بەڕێوە دەچێت، بە پێی زانیارییەكان شاندەکەى حکومەتى هەێم چەند داواكارییەك دەخاتە سەر مێزی لایەنی بەرامبەر. یەكێك لە داواكارییەكان وەرگرتنی قەرزێكی ٩١٣ ملیار دینارە بۆ پڕكردنەوەی ئەو بۆشاییە داراییەی ئێستا لە هەرێمی كوردستان درووست بووە، بەڵام تا ئێستا دیار نییە دەچێتە ژێر باری داواكاری ٩١٣ ملیار دینارەكە یاخوود نا. یەكێكی دیكە لە داواكارییەكان، ناردنی شایستە داراییەكانی هەرێمی كوردستانە لەلایەن بەغداوە. لهوبارهیهوه پێشەوا هەورامانی وتەبێژی حکومەتی هەرێم ڕایگەیاند، ئەمڕۆ یەکشەممە وهفدهكهى حکومەتی هەرێم کۆبونەوەکانی لەگەڵ بەرپرسانی حکومەتی فیدراڵی دەستپێدەکات. وەزارەتی داراییو ئابوریى ههرێمیش وتویهتى، "حکومەتی هەرێمو حکومەتی فیدراڵی، لەسەر ئاستی هەردوو سەرۆک وەزیران هەوڵەکانیان چڕکردوەتەوە بەمەبەستی چارەسەرکردنی پرسی موچەی فەرمانبەرانی هەرێم لەڕێگهی هەمواکردنەوەی یاسای بودجەی گشتی عێراق بۆ ساڵی 2024". ئهوهشى ڕاگهیاندوه، "بڕیارە وهفدى هەرێم لەبەغدا چەندین دیدارو کۆبونەوە لەگەڵ لایەنە پەیوەندیدارەکانی عێراق ئەنجامبدات، هەروەک یاسای نەوتو گازو چارەسەرکردنی گرفتەکانی بەردەم هەناردەکردنەوەی نەوتی هەرێم تەوەرێکی تری گفتوگۆکانی وهفدى هەرێمن لەگەڵ بەغدا". پێشتریش سەرۆکوەزیرانی عێراق رایگەیاندبوو، بۆ چارەسەری گرفتی مووچەی مووچەخۆرانی ھەرێم دوای پشووەکانی سەری ساڵ دەستبە ھەمواری یاسای بودجە دەکەن و رەوانەی ئەنجومەنی نوێنەرانی دەکەن بۆ ئەوەی لیژنەی دارایی تاوتوێی بکات و دەنگی لەسەر بدرێت.
هاوڵاتی رێکخراوەکانی مافەکانی مرۆڤ دەڵێن، چوار زیندانی سیاسی کورد لە ئێران کە بە تۆمەتی "هاوکاری لەگەڵ ئیسرائیل" سزای لەسێدارەدانیان بەسەردا سەپێندراوە، ژیانیان لەمەترسیدایە و ئەگەری جێبەجێکردنی سزاکەیان بەمزوانە لەئارادایە. بەپێی ڕاپۆرتی گەیشتوو بە ڕێکخراوی مافی مرۆڤی هەنگاو، موحسین مەزڵووم تەمەن ٢٧ساڵ و خەڵکی مەهاباد، محەممەد (هەژیر) فەرامەرزی تەمەن ٢٨ ساڵ خەڵکی دێولان، وەفا ئازەربار تەمەن ٢٦ ساڵ خەڵکی بۆکان و پژمان فاتیحی تەمەن ٢٨ ساڵ خەڵکی کامێران، لەلایەن لقی ٢٦ی دادگای شۆڕشی تاران بە سەرۆکایەتی دادوەر ئیمان ئەفشاری سزای سێدارەیان بەسەردا سەپێندراوە. ئەو سزایە لە بێدەنگی چڕوپڕی میدیاکان لەلایەن لقی ٩ی دیوانی باڵای ئێران بە سەرۆکایەتی دادوەر قاسم مەزینانی پشتڕاست کراوەتەوە. بەوتەی سەرچاوە نزیکەکان لە بنەماڵەی ئەو چوار بەندکراوە، بنەماڵەکانیان لە کاتی دەستبەسەربوونیانەوە هیچ زانیارییەکیان لەسەر چارەنووس و شوێنی ڕاگرتنیان نییە و تا ئێستا هیچ چاوپێکەوتن و پەیوەندییەکی تەلەفۆنییان لەگەڵ منداڵەکانیاندا نەبووە. هەروەها پارێزەرەکەیان هەتا ئێستا نەیتوانیوە دۆسیەکەیان بخوێنێتەوە. ئەو چوار بەندكراوە سیاسییە كوردە ئەندامی حیزبی كۆمەڵەن و هەنگاو لەبارەی تۆمەتەكەیان و لە زارى میدیاکانى حکومەتى ئیرانەوە نوسیویەتی، لە تەمموزى ساڵى 2021 "لە كاتێكدا ئەو چوار گەنجە کوردە چەكداربون، ویستویانە دامەزراوە ئەتۆمییەكانی ئەسفەهان بتەقێننەوە"، دەستبەسەركراون لەکاتێکدا هەر ئەوکات کۆمەڵەی شۆڕشگێڕی زەحمەتکێشانی کوردستانی ئێران رەتیکردەوە و ئەو تۆمەتانەى وەک هەوڵێک بۆ بەلاڕێدابردنى خۆپیشاندانەکانى ئەوکاتى ئێران وەسف کرد. هاوكات حیزبی كۆمەڵەی شۆڕشگێڕی كوردستانی ئێران لەڕێگەی راگەیەنراوێكی فەریمییەوە تۆمەتی سەر ئەو گەنجە کوردانەی رەتکردەوە و هەروەها هەواڵی دەستگیرکردنیان لە نزیک ئیسفەهان بە ناڕاست ئەزانێت و رەتی ئەکاتەوە نزیک ئیسفەهان دەستگیرکرابێتن. کۆمەڵە سوورە لەسەر ئەوەی ئەم ٤ ئەندامەی ئەم حیزبە وەک جەولەی سیاسی سەردانی نزیک ورمێیان کردووەو لە مانگی ٦ی ٢٠٢٢ نزیک ورمێ دەستگیرکراون. رێکخراوی مافی مرۆڤی هەنگاو دەڵێت، "بنەماڵەی ئەو چوار بەندکراوە سیاسییە بەشێوەیەکی بەردەوام لە ژێر گوشاری ناوەندە حکومەتییەکاندان، بەشێوەیەک کە ئەفسانە یوسفی، دایکی پژمان فاتیحی چەند جارێک لەلایەن ئیدارەی ئیتلاعاتی کامێرانەوە بانگکراوە و وێڕای ئازاری جەستەیی و دەرونی هەڕەشەی بانگکران و دەستبەسەرکردنی ئەندامانی دیکەی بنەماڵەکەی لێکراوە". لەم پەیوەندەدا کەمپەینی پشتیوانی لەم ٤ زیندانە سیاسییە، رۆژی شەممە ٦-١-٢٠٢٤ لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان راگەیاندنێکیان بڵاو کردەوە نیگەرانی خۆیان لەوە دەربڕیوە لەوەی کە سزای ناڕەوای ئیعدام بەسەر ئەم ٤ گەنجەدا دابڕدراوەو نیگەرانی ئەوەن ئەم سزایە جێبەجێ بکرێت. جێگەیباسە پێستریش رۆژی ٢٨-١٢-٢٠٢٣ چوار کەس بە ناوەکانی وەفا هەنارە، ئارام عومەری و رەحمان پڕحازوو و نەسیم نەمازی لە زیندانی ورمێ بە تۆمەتی پەیوەندی لەگەڵ ئیسرائیل لە سێدارە دران. لە سێدارەدانی زیندانیانی سیاسی دوای ئەوە هات رۆژی ٢٥-١٢- ٢٠٢٣ رەزی مووسەوی ، فەرماندەیەکی باڵای سپای پاسداران لە سووریا لە لایەن ئیسرائیلەوە کوژراو کۆماری ئیسلامی هەڕەشەی تۆڵە سەندنەوەی کردووە و ئیعدامی ئەم ٤ کەسە لە زیندانی ورمێ و داسەپاندنی سزای ئیعدام بەسەر ئەم ٤ زیندانییە سیاسییەدا بە تۆمەتی هاوکاری لەگەڵ ئیسرائیل، زیاتر ئەو مەترسییە ئەخاتە ڕوو کە ئەم ٤ کەسە لە سێدارە بدرێن.
هاوڵاتی مانگی رابردوو تەرمی گەنجێکی شاری دهۆک لە لوبنان دۆزرایەوە کە دوای کوشتنی تەرمەکەیان سووتاندبوو، ئەمڕۆ تەرمەکەی گەڕێنرایەوە هەرێمی کوردستان و کەسوکاریشی دەڵێن، یەکێک لە بکوژەکان ئامۆزایەتی. ئێوارەى ئەمڕۆ، تەرمی ئازاد ئەحمەد حەسەن، کە دانیشتووی شاری دهۆکە، مانگی ١٢ی ساڵی ڕابردوو لە لوبنان کوژرا، لە ڕێگای فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی هەولێرەوە تەرمەکەی گەرێندرایەوە هەرێمى کوردستان، و ڕەوانەی پزیشکی دادی هەولێر کرا. لەسەر کوژرانى بڕاکەى، ئەرشەد ئەحمەد حەسەن، برای ئازاد ئەحمد لە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانیدا وتى: براکەم ڕۆژی چواری مانگی ١٢ ساڵی ٢٠٢٣ لە لوبنان لەلایەن حەوت کەسەوە بە شێوەیەکی دڕندانە کوژراوە، کە بە فیشەک لە پشتە سەری دراوە، دوای مردنیشی جەستەکەشی سووتێنراوە و خراوەتە ژێر خاک. براى کوژراوەکە لە کۆنگرەکەدا زانیارى لەسەر تۆمەتبارەکان ئاشکرا کرد و وتی: مانگی شەشی ساڵی ڕابردوو کێشەیەک لە نێو بنەماڵەکەماندا ڕوویدا، بۆیە بەڵگەمان هەیە یەکێک لە بکوژەکان ئامۆزای خۆمانە، لەگەڵ چوار هاووڵاتی کوردی خەڵکی هەرێمی کوردستان، هەروەها دوو کەس بە ڕەگەز تورک دەستیان هەبووە لەم ڕووداوەدا، بەم هۆیەوە لە دادگای لوبنان سکاڵامان لەسەر تاوانباران تۆمار کردووە. ئەرشەد ئەحمەد لەباری کێشەکەیان لەگەڵ ئامۆزاکانی گوتی؛ "ئێمە کێشەیەکی خێزانیمان لەگەڵ ماڵی مامم هەبووە، برایەکی ئەوان لە کێشەیەکدا کوژرابوو، مانگی شەشی ساڵی پار لە گەڕەکی نزارکێ دەمەقاڵە لەنێوان کوڕی مامەکانم و براکانم دروستبوو و تەقەیان لەیەک کردبوو، لەو شەڕەدا کوڕی مامێکم دەکوژرێت، دواتر بەپێی راپۆرتی دادپزیشکی دهۆک و لێکۆڵینەوەکان دەرکەوت کە بابەتەکە قەزا و قەدەر بووە". "چەند كەسێك ئازاد ئەحمەدیان بەفێڵ بردوەتە گوندێكی لوبنان، یەكەمجار ئەشكەنجەیان داوەو دواتر كوشتویانەو پاشانیش تەرمەكەیان سوتاندوەو دواتر تەرمەكەی لەدارستانێكی لوبنان دۆزراوەتەوە".سەرچاوەیەكی ئاگادار لەسەر روداوەكە تایبەت بە هاوڵاتی وت بەپێی زانیارییەكان ئەو گەنجە پاش ڕووداوەكەی دهۆك لەسلێمانی و لوبنان ژیاوەو كاری بازرگانی كردووە، سێ برای ئازاد ئەحمەد لەچاكسازی زركای دهۆكن، دوو برای تریشی لەئەوروپا دەژین.
هاوڵاتی راوێژکاری دارایی سودانی لە لێدوانێکیدا بۆ غەد پرێس دەڵێت لە ئایندەیەکی نزیکدا بەهای دۆلار لە بازاڕدا دەگاتە ١٣٥ هەزار دینار بۆ هەر١٠٠ دۆلارێک. مەزهەر محەمەد ساڵح، راوێژكاری محەمەد شیاع سوودانی، سەرۆكوەزیرانی عێراق، لەلێدوانێلکدا رایگەیاند: "لە رۆژانی رابردوودا نرخی دۆلار بەرزبووەوە، ئەمەش دوای دابەزینێکی كەم، كە ١٠٠ دۆلار گەیشتە١٤٩ هەزار دینار، بەڵام ئەمە زۆری نەخایاند." باسی لەوەشکرد: بەم نزیکانە نرخی ١٠٠ دۆلار کە بازاڕ بۆ ١٣٥ هەزار دینار دادەبەزێت و هەوڵەکانی حکومەت و بانکی ناوەندیش بۆ زیاتر بەرزکردنەوەی نرخی دینار بەرامبەر بە دۆلار بەردەوامە". لە ٢٤ـی مانگی ١٢ـی ساڵی رابردوو، هیشام رکابی راوێژکاری راگەیاندنی سەرۆک وەزیرانی عێراق رایگەیاند، ئەنجامدانی چاکسازی لە دامەزراوە داراییەکاندا بووەتە هۆی بەدەستهێنانی سەرکەوتن لە کەرتی بانکیدا. وتیشی، "شەڕی ئێمە لەگەڵ دۆلار نزیکە لە کۆتایی". لەلایەکی دیکەشەوە، باڵیۆزی ئەمریکا لە عێراق لەبارەی بەهای دینار بەرامبەر بە دۆلار رایگەیاند، ئەمریکا بۆ جێگیرکردنی بەهای دینار بەردەوام دەبێت لە ناردنی دۆلاری ئەمریکی بۆ عێراق.
.jpg)
