هاوپەیمانان و هەسەدە ماتۆڕی سەربازی هاوبەشیان ئەنجامدا

هاوڵاتی  نیاز دەرگەڵەیی، ئەندامی پێشووی ئەنجومەنی ناوەندی یەکێتی لە رانیە کوژرا و لە ئێستادا تەرمەکەی لە پزیشکی دادە و فیشەک بەر سەری کەوتووە.  ئەحمەد زرار، بەرپرسی مەڵبەندی رانیەی یەکێتی، کوشتنی نیاز دەرگەڵەیی راگەیاند و وتی کە تەرمەکەی لە پزیشکی دادە و لێکۆڵینەوە لە روداوەکە دەستی پێکردووە.  بەپێی زانیارییە سەرەتاییەکان، نیاز دەرگەڵەیی لە باخەکەی خۆی بووە لە رانیە و لێپرسراوی پزیشکی دادی رانییەش دەڵێت، فیشەک بەر سەری کەوتووە. هاوکات د.بەختیار شاوەیس، کەسایەتی نزیک لە لاهور شێخ جەنگی لە فەیسبووکی خۆی لەسەر کوشتنی نیاز دەرگەڵەیی نوسیویەتی، "زۆر بەداخەوەم بۆ مەرگی ناوادەی هاوڕێ و هەڤاڵم لەئەنجومەنی ناوەندی پێشوو کاک نیاز دەرگەڵەیی، خوای گەورە لێی خۆش بێت و سەبووری کەسوکارەکەی بدات."     

هاوڵاتی  راوێژکاری مەکتەبی راگەیاندی یەکێتی بۆ کاروباری وزە رایگەیاند، حکومەتی عێراق دەیەوێت بێ راوێژ کاربکات بۆ لێدانی بیرە نەوت لە کیڵگەیەکی نەوت و گاز لە سنوری ناحیەی قەرەتە لە دیالە. بەهجەت ئەحمەد، راوێژکاری مەکتەبی راگەیاندی یەکێتی بۆ کاروباری وزە بە دەنگی ئەمریکای راگەیاندووە، "حکومەتی عێراق بۆ لێدانی بیرە نەوتی نوێ لە ناوچە کێشە لەسەرەکان راوێژی لەگەڵ هەرێم نەکردووە، لەکاتێکدا پێویستبوو ڕاوێژ بکات، هۆکاری راوێژنەکردنیشی بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە یاسای نەوت و گاز لە عێراق دەرنەچووە." بە هجەت ئەحمەد دەشڵێت، "بەهۆی دەرنەچوونی یاسای نەوت و گازەوە، وەزارەتی نەوت بە یاسا کۆنەکان کاردەکات و بە شێوەی مەرکەزی مامەڵە لەگەڵ پرسی وزە دەکات، بۆیە بێ ڕاوێژکردن لەگەڵ هەرێم مافی بە خۆیداوە بیرە نەوتی نوێ لە ناوچە کێشە لەسەرەکان لێبدات." ئەو کێڵگەیەی وەزارەتی نەوتی عێراق بەنیازە کاری تێدا بکات دەکەوێتە سنوری ناحیەی قەرەتەپە لە پارێزگای دیالە کە سەر بە قەزای خانەقینە لەرووی ئیدارییەوە و دەکەوێتە سنوری ناوچە کیشە لەسەرەکانەوە. دەنگی ئەمریکا دەڵێت، وەزارەتی نەوتی عێراق رێککەوتنی کردووە لەگەڵ کۆمپانیای کریسێنت پترۆلیۆمی ئیماراتی بۆ دەرهێنانی نەوت لە دەوروبەری ناحیەی قەرەتەپە. بەپێی وتەی بەهجەت ئەحمەد، "عێراق هەموو ڕێکارە یاساییەکانی تەواو کردووە و گرێبەستی لەگەڵ کۆمپانیاکان ئەنجامداوە بۆ دەرهێنانی نەوت لە سنوری قەرەتەپە. دەبێت لەمەودوا کێڵگەکانیان ڕادەست بکات."

هاوڵاتی  لەسەروبەندی نزیکبونەوەی یەکەم ساڵیادی گیانلەدەستدانی ژینا ئەمینی، هێزە ئەمنییەکانی ئێڕان فشاررەکانیان بۆ سەر بنەماڵەی کوژراوانی خۆپیشاندانەکانی ساڵی رابردوو دەستپێکردووە. بەپێی ئەو هەواڵانەی لە میدیاکانی ناو ئێران بڵابوونەتەوە، رۆژی چوارشەممە ١٦ی ئاب، هێزە ئەمنییەکان ئێران، بنەماڵەی "کۆمار دەرئوفتادە"یان دەستگیرکردووە لەبەر ئەوەی لە ساڵیادی لەدایکبوونیدا لە سەر قەبری کوڕەکەیان کۆببوونەوە. بەپێی زانیارییەکان، سەرجەم ئەندامانی بنەماڵەی کۆمار؛ دایک و باوکی کۆمار (حەسەن دەرئوفتادە و هاجەر بەرزەنجی) و خوشک و براکانی کۆمار (ماردین، ژێکاف، میدیا و ئەفسانە) دەرئوفتادە، دەستبەسەر کراون لەکاتێکدا ژێکاف و میدیا دەرئوفتادە منداڵن. هەروەها دایکی  کۆمار بە هۆی فشارەکانەوە باری تەندروستی تێکچووەو گەیاندوویانەتە نەخۆشخانە. لەو بارەیەوە ماڵپەری هەنگاو دەڵێت، بنەماڵەی کۆمار سوکایەتیان پێکراوە و لە بازگەی دەروازە شاری پیرانشار ناچارکراون کە جلە کوردییەکانیان داکەنن و دەستیش گیراوە بەسەر کەلوپەلانی تریاندا. دوای چەند کاتژمێرێک لە دەستگیرکردنیان، بنەماڵەی کۆمار ئازادکران. هاوکات دەنگۆی ئەوەیە هەیە کە رۆژی شەممەی رابردوو هێزە ئەمنییەکانی ئێران بە حەسەن دەرئوفتادەیان وتووە نابێت مەراسیم رێکبخات بۆ ساڵیادی گیان لەدەستدانی کۆماری کوڕی. هاوکات هێزە ئەمنییەکانی ئێران پەیوەندیشیان بە بنەماڵەی ژینا ئەمینیەوە کردووەو پێیان راگەیاندووە کە نابێت بە بۆنەی ساڵیادی گیانلەدەستدانی کچەکەیانەوە هیچ رێورەسمێک ئەنجام بدەن بەڵام ئەمجەد ئەمینی، باوکی ژینا، لە پەیامێکدا بە زمانی فارسی نووسیویەتی، "گیانی من لە گیانی کچەکەم ئازیزتر نییە، مەرگێکم لەپێشە و گیانێکم هەیە، کچەکەم چووە کوێ، منیش بۆ ئەوێ ئەڕۆم، کەوایە رێورەسم ئەنجام ئەدەم. جگەلەمانەش لە هەموو شوێنێکی ئەم دونیاوە نامەیان بۆ ناردووم و هاوسۆزی و پشتیوانی خۆیان دەربڕیوە و منیش بەوپەڕی رێزەوە خۆم ئامادە کردووە بەوەی رێورەسم بەڕێوە ببەم." رۆژی پێنج شەممە 10ی ئابی 2023، موژگان ئێفتخاری, دایکی ژینا، وێنەیەکی نوێی ژینا ئەمینی لە ستۆری ئێنستاگرام بڵاوکردەوەو نووسی، "حەزرەتی عەشق، سێ رۆژ بەر لە شەهیدبوونی." بەلەبەرچاوگرتنی نزیکبوونەوە لە ساڵیادی گیانلەدەستدانی ژینا ئەمینی لایەنە ئەمنییەکانی بڵاوکردنەوەی ئەم وێنانە بە هاندانی خەڵک لێک ئەدەنەوە. پێشتریش و لە رۆژی 1ی ئابی 2023، ساڵەح نیکبەخت، پارێزەری بنەماڵەی ژینا ئەمینی، برایە بەردەم دادگا و تۆمەتی تێکدانی ئەمنیەتی گشتی و تێکدانی  بیروڕای خەڵکی درایە پاڵ. ژینا ئەمینی، کچە کوردێکی سەقزی، رۆژی 13ی ئەیلوولی 2022 لە لایەن پۆلیسی ئەخلاقی تارانەوە، بەو بیانوی ئەوەی کە حیجابەکەی تەواو نەبووە دەستگیرکراو و لە ژێر ئەشکەنجەدا باری تەندروستی تێکچوو. دوای سێ رۆژ، لە نەخۆشخانەی کەسرای تاران گیانی لە دەستدا و گەڕاندنەوەی تەرمەکەی بۆ سەقز، دەستپێکی ناڕەزایەتی خەڵکی لێکەوتەوە کە بەشۆڕشی ژینا ناسراوە.

هاوڵاتی بەڕێوبەرایەتی پۆلیسی پارێزگای سلێمانی رایگەیاند پێنج کەس لە دەربەندیخان دەستگیرکراون کە سەرە مەنهۆڵیان دزیبوو کە دوو عەرەب و سێ کوردن. لە راگەیاندراوێکدا بەرێوبەرایەتی پۆلیسی پارێزگای سلێمانی بڵاویکردەوە، "لەلایەن هێزەكانی بنكەی پۆلیسی هەوارەبەرزەی سەر بەبەشی پۆلیسی دەربەندیخان پێنج تۆمەتبار دەستگیركران كە لە سنوری قەزای دەربەندیخان سەری مەنهۆڵیان دزیبوو." لە راگەیاندراوەکەشدا ئەوە هاتووە کە ئەو پێنج کەسە دوو عەرەب و سێ کوردن و 42 سەرە مەنهۆڵ و ماتۆڕی ئاو و مۆلیدەی کارەباییان دزیووە. باس لەوەش کراوە کە بە بڕیاری دادوەر، لە ئێستادا  "بەپێی ماددەی 444 لەیاسای سزادانی عیراقی تۆمەتباران راگیراون و لێكۆڵینەوە لەگەڵیان بەردەوامە."

هاوڵاتی رۆژنامەی ئیکۆنۆمیستی بەریتانی راپۆرتێکی لەسەر هەرێمی کوردستان بڵاوکردووەتەوە و دەڵێت، خەونی سەربەخۆیی کورد زۆور دوورە لە بەدیهاتن و ئەگەری هەیە قەوارەی هەرێمی کوردستان شکستبهێنێت.  رۆژنامەکە راپۆرتەکەی بەناونیشانی "خەونی سەربەخۆیی کورد لەئێستادا لە هەموو کاتێک زیاترە دوورە لە بەدیهاتن" بڵاوکردووەتەوە و لە ناونیشانی لاوەکیشدا نوسیویەتی: لەکاتێکدا کوردەکان شەڕیانە، حکومەتی عێراقی خەریکی کۆنترۆڵکردنەوەی دەسەڵاتە. راپۆرتەکە باسی ئەوە دەکات کە بۆ ماوەی 30 ساڵ هەریمی کوردستان لە گەشانەوەیەکی بەردەوامدا بوو، بەڵام لەدوای ریفراندۆمی 2017ەوە شەش ساڵە "خەونی سەربەخۆیی پوکاوەتەوە و ئێستاش دەسەڵاتدارانی عێراق خەریکی لەناوبردنی خەونی سەربەخۆیی کوردستانن." هەروەها باس لەوەشکراوە، دوای 30 ساڵ لە حوکم کردن، "ئابوری، سنورەکان، ناوچە جێناکۆکەکان و سیاسەتی کوردەکان بەشێوەیەکی فراوان ئیستا لەژێر دەستی حکومەتی ناوەندیدایە." دیپلۆماتکارێکی رۆژئاوا بۆ رۆژنامەکە قسەی کردووە و دەڵێت: حکومەتی هەرێمی کوردستان هێزی خۆی لەدەستدەدات، مەترسی هەیە کە قەوارەی کوردستان شکست بهێنێت. رۆژنامەکە هۆکاری ئەمە بۆ کورد خۆی دەگەڕێنێتەوە کە لەنێوان "شەڕی دوو بنەماڵەدا" گیری خواردووە و ناکۆکییەکانیان زیادی کردووە. ئیکۆنۆمیست دەشڵێت، "لە ساڵی 2017ەوە ئەو دوو بنەماڵەیە دەسەڵاتیان رادەستی کوڕە لەخۆبایی و بێریزەکانیان کردووە کە کەسایەتی دژبەیەکیان هەیە."

هاوڵاتی  بەرێوبەرایەتی پۆلیسی پارێزگای هەولێر رایگەیاند، لە نزیک گوندی لوبنانی ئۆتۆمبێلێک خۆی کێشاوە بە دوو کەسدا و لە ئەنجامدا یەکێکیان گیانی لەدەستداوە و ئەویتریش بریندارە.  رووداوەکە بەیانی ئەمڕۆ هەیینی 18ی ئابی 2023 رویداوە و ئەو دوو کەسەی لە روداوەکەدا بوون هەردوکیان ژن بوون، کە یەکێکیان گیانی لەدەستداوە.  سەرچاوەیەک لە پۆلیسی هەولێر دەڵێت، شۆفێری ئۆتۆمبێلەکە هەڵهاتووە و هەردوو ژنەکەی لە شوێنی روداوەکە بەجێهێشتووە، لە ئێستاشدا فەرمانی دەستگیرکردن بۆ شۆفێرەکە دەرچووە.

هاوڵاتی مەسعود بارزانی، سەرۆکی پارتی دیموکراتی کوردستان، لەگەڵ وەزیر و ئەندامانی فراکسیۆنی پارتەکەی لە پەرلەمانی عێراق کۆبویەوە و رایگەیاند، "پێویستە مافە دەستوورییەکانی قەوارەی یاسایی و دەستووریی کوردستان و گەلەکەی پارێزراو بێت."  بارەگای بارزانی لە راگەیاندراوێکدا بڵاویکردەوە، کۆبونەوەکە لە سەڵاحەدین ئەنجامدراوە و تێیدا "بارودۆخی سیاسی و دوایین پێشهاتەکان تاوتو کران."  بەپێی راگەیاندراوەکە، مەسعود بارزانی وتویەتی، "ئێمە خاوەنی پرسێكی ڕەواین، لە هەموو قۆناغەكانیش دا لە پڕۆسەی سیاسی دا هەمیشە، پابەندین بە هەر سێ بنەمای تەوافوق و شەراکەت و هاوسەنگی.  سەرۆکی پارتی ئەوەیشی بە وەزیر و ئەندامانی فراکسیۆنی پارتی وتووە کە "پێویستە مافە دەستوورییەکانی قەوارەی یاسایی و دەستووری کوردستان و گەلەکەی پارێزراو بێت، چونکە ئەم هەرێمە بەرهەمی خەباتێکی دوور و درێژە لەپێناوی ئازادی." هەر لە کۆبونەوەکەدا، فوئاد حوسێن، وەزیری دەرەوە و ئەندامی مەکتەبی سیاسی پارتی باسی لە  ئامادەکاریی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاکان کرد و گرنگترین ئەو یاسایانەی خستەڕوو کە لەم وەرزەی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق تاوتو دەکرێن، لەوانەش یاسای نەوت وغاز، یاسای ئەنجومەنی فیدڕاڵی، و یاسای دادگای فیدراڵی. 

هاوڵاتی تورکیا بە فڕۆکەی بێفڕۆکەوان گوندی تەویلەی سەر بە شارۆچکەی تل تەمەری لە سنووری حەسەكە بۆردومان كرد. بە گوێرەی سەرچاوەکان ئەمشەو فڕۆكەی بێفڕۆكەوانی  تورکیا، گوندی تەویلەی سەر بە شارۆچکەی تل تەمەری لە سنووری حەسەكە بۆردومان كردووە‌و تا ئێستا هیچ زانیارییەك لەبارەی قوربانییەكانەوە نییە. هاوکات بە گوێرەی زانیارییەکان زەرەر و زیان بەر موڵك و ماڵی هاووڵاتیانی سنوورەكە كەوتووە.

هاوڵاتی پارتی دیموكراتی كوردستان تادێت كار لەسەر دۆسیەی دەستگیركردنی وەهاب هەڵەبجەیی سەرۆكی دەزگای دژەتیرۆری یەكێتی نیشتمانی كوردستان دەكات و یەكێتیش كە بەئاشکرا وەڵامی بۆ هەوڵەكانی پارتی نییەو وا دەریدەخات کەبێباکە، دەیەوێت لەژوورە تاریكەكانی كۆبوونەوەكانی لەگەڵ ئەو حزبە، كۆتایی بەم پرسە بهێنێت و پارتی ناچار بكات دەست لەم دژایەتیە هەڵبگرێت. لەدوایین هەوڵیدا بۆ بەرتەسكردنەوەی بازنەی كاری بەرپرسی دژەتیرۆری یەكێتی، پارتی دیموكراتی كوردستان لەڕێی نووسراوێكی دەزگای ئاسایشی هەولێرەوە، وەزارەتی ناوخۆی حكومەتی عێراقی و دەزگای ئاسایشی نیشتمانی و ئەنجومەنی دادوەری ئاگاداركردووەتەوە كە هەوڵ بۆ دەستگیركردنی وەهاب مەجید باقی بدرێت كە بەرپرسی دەزگای دژەتیرۆری یەكێتیەو بە وەهاب هەڵەبجەیی ناسراوە. رۆژی 7ی تشرینی یەکەمی ساڵی رابردوو، عەقید هاوكار جاف ئەفسەری دەزگای دژە تیرۆری یەكێتی لەشاری هەولێر لەهەوڵێكدا تیرۆركرا، هەرزوو بەرپرسانی ئەمنی شاری هەولێر بڵاویانكردەوە كەئەو هەوڵە لەلایەن دژەتیرۆری سلێمانیەوە ئەنجامدراوەو بەبڵاوكردنەوەی ڤیدیۆی دانپێدانانی چەند دەستگیركراوێك، تۆمەتی ئەنجامدانی ئەو كارەیان خستەپاڵ وەهاب هەڵەبجەیی بەرپرسی دەزگای دژەتیرۆری یەكێتی. پێداگری پارتی لەسەر ئەم دۆسیەیەو بەجیهانی كردنی كێشە یاساییەكەی بەرپرسەكەی دژەتیرۆری یەكێتی، نەخشەو پلانێكی نوێی سیاسی پارتییە بەرامبەر یەكێتی. بەڵام ئەوەی مایەی سەرسامییە بێدەنگی یەكێتییە بەرامبەر ئەم هەوڵە نوێیەی پارتی. كە بەڕای چاودێرانی سیاسی لاوازی یەكێتی و نەبوونی سەركردایەتیەكی كارامە، ئەم پرسەی ئاڵۆزكردووە. عەزیز رەوف چاودێری سیاسی لەوبارەوە بەهاوڵاتی وت، «یەكێتی لەدوای مام جەلال لاواز بووەو ئەو كاریگەرییەی نەماوە، بۆیە پارتی بەئاسانی دەتوانێت گەمە بەچارەنووسی بكات و بەو جۆرەی كەهەیە گرفت و كێشەی بۆ دروستبكات». پاش نووسراوەكەی دەزگای ئاسایشی هەولێر، بۆ حكومەت و ئەنجومەنی دادوەری عێراق، پارتی لەنوێترین هەوڵیدا كۆمكاری عەرەبی ئاگاداركردەوەو بەشێوەیەكی فەرمی داوای هاوكاری كرد بۆ دەستگیركردنی ئەو بەرپرسە سەربازییەی یەكێتی. لەبەرامبەردا یەكێتی هیچ هەڵوێستێكی فەرمی رانەگەیاند، لەوبارەوە سەعدی ئەحمەد پیرە، ئەندامی مەكتەبی سیاسی یەكێتی، بەهاوڵاتی وت «بەلای ئێمەوە ئەوە كێشە نییەو هەر سیحەتت باشەكە وەڵامی ئێمە دەبێت.» سەعدی ئەحمەد پیرە لە رۆژی پێنجی تەمموزی ٢٠٢٣ لەوەڵامی پرسیاری رۆژنامەنووسێک کاتێک لێی پرسی وەهاب هەڵەبجەیی رادەستی دادگا دەکەن، بەتەنزەوە وتی، «سیحەتت باشە؟» لەگەڵ ئەوەی یەكێتی هەڵوێستی فەرمی نییەو بەرامبەر دوایین هەوڵی پارتی لەبارەی ئەم دۆسیەوە بێدەنگە، بەڵام بەرپرسێكی باڵای پارتی نایشارێتەوە كە لەكۆبوونەوە تاریكەكانی نێوان هەردوو حزب باسی ئەو پرسە كراوە، ئاراس حەسۆ میرخان ئەندامی سەركردایەتی پارتی بەهاوڵاتی وت «لەكۆبوونەوەكاندا یەكێتی باسی ئەو پرسە دەكات و داوا دەكات كۆتایی پێبهێنرێت، بەڵام تائێستا وەڵامی پارتی بەدڵی یەكێتی نەبووە». ئەگەرچی ئەمە یەكەمین جار نییە پارتی لەڕێی دادگاكانەوە هەوڵی راگرتن و دەستگیركردنی نەیارە سیاسییەكانی دەدات، بەڵام دۆسیەكەی وەهاب هەڵەبجەیی جیاوازەو پارتی دەیەوێت لەڕێی ئەم پرسەوە خواستەكانی خۆی بەرامبەر یەكێتی جێبەجێ بكات، لەوبارەوە عەزیز رەوف بەهاوڵاتی وت «پارتی دوو ئامانجی لەمەدا هەیە، یەكەمینیان ئەوەیە كە كێشەو گرفتەكان بخاتە ناو سلێمانی، دووەمینیش یەكێتی ملكەچی خواستەكانی بكات». بەكارهێنانی دادگا بۆ یەكلاییكردنەوەی كێشە سیاسییەكان، بووەتە نەریتێك و هەردوو پارتی دەسەڵاتدار بۆ شكاندنی یەكتری ئەو رێگەیە دەگرنەبەر، ئالان ژاژڵەیی راوێژكاری یاسایی بەهاوڵاتی وت «ئەمە یەكەمین جار نییە كە هەردوو پارتی دەسەڵاتدار شكۆی دادگاو یاسا دەشكێنن، ئەوان بۆ یەكلاییكردنەوەی گرفتە سیاسییەكانی خۆیان پەنا بۆ دادگا دەبەن، لەكاتێكدا بەدانپێدانانی هەردوولا، هیچكامیان متمانەی بەدادگاو دادوەری لایەنەكەی تر نییە. ئەمەش كاریگەری خراپی لەسەر شكۆی دادگا دروستكردووە». بەپێی زانیارییەكانی هاوڵاتی، یەكێتی نیشتمانی كوردستان لەسەر ئاستی سەرۆك لەهەوڵی بەردەوامدایە بۆ یەكلایی كردنەوەی ئەو كێشەیە، چەندین جارو بەشێوەی فەرمی داوای لەسەرۆكی پارتی كردووە ئەم دۆسیەیە دابخرێت، لەوبارەوە ئاراس حەسۆ میرخان بەهاوڵاتی وت «بەڵێ یەكێتی داواكاری هەیەو رەنگە لەكۆبوونەوەكانی داهاتوودا گفتوگۆ لەو بارەوە بكرێت و ئەگەریش هەیە ئەم كێشەیە یەكلایی بێتەوە». بەپێی قسەكانی سەركردەكەی پارتی، یەكلایی بوونەوەی ئەم كێشەیە ئەگەرێكی كراوەیە. لەوەها دۆخێكیشدا پرسیاری گەورە لەسەر كۆی پرۆسەی دادوەری هەرێم دروستدەبێت، هەروەك ئەوەی ئالان ژاژڵەیی دەڵێت « پرسیارە گەورەكە ئەوەیە پاش چارەسەری گرفتەكەو داخستنی ئەو دۆسیەیە، پارتی چی وەڵامی دەزگای ئاسایشی  نیشتمانی و ئەنجومەنی دادوەری بەغدا دەداتەوە؟ چۆن و بەچ نووسراوێكی تر كۆمكاری عەرەبی ئاگاداردەكاتەوە؟ كەدواجار ئەمەش وێنای خراپی هەرێم لەجیهانی دەرەوە نیشاندەدات».

نیگار عومەر لەسنووری گەرمیان خواردن لەسێ دەروازەوە بۆ ناو سنورەکە دێت، ئەویش دەروازەی مەرزی پەروێزخان و بازگەی ساڵح ئاغا و کفریە، پشکنینی بۆ دەکرێت و لایەنی خۆپاراستنی گەرمیان باس لەوە دەکات کە بەهۆی کەمی کارمەندەوە فریای ئەوە ناکەون پشکنین بۆ هەموو دوکان و مارکێتێک بکەن و باری قاچاخ بە ئەوان کۆنترۆڵ ناکرێت و ناتوانین دڵنیایی بدەین بەخەڵک بڵێین خواردنی سنورەکە هەمووی تەندروست و شیاوە. پسپۆرێکی خۆراکیش دەڵێت هەر خواردنێک بۆ ماوەیەک خۆر لێی بدات کاریگەری خراپی هەیە بۆ تەندروستی و ئەگەر مەوادی حافیزەی زۆری تێدابێت ئەمانە هۆکارێکن بۆ زیانی تەندروستی و لایەنی ڤێتەرنەری گەرمیانیش ناتوانێت کۆنترۆڵی ئەو بەرهەمانە بکات کە لەسنوری گەرمیاندا هەیە بۆیە دڵنایی تەواو نیە بۆ بەرهەمی گۆشت و شیرەمەنیەکان . هەووڵاتییەکیش دەڵێت هەرچی خواردنی خراپ هەیە دێتە سنوری گەرمیانەوەو بەسەر خەڵکدا ساغی دەکەنەوە و کەسیش نیە لێیان بپرسێتەوە بۆیە خەڵکەکە هەمووی تووشی نەخۆشی هاتووە. تۆفیق محەمەد لێپرسراوی بەشی چاودێری تەندروستی گەرمیان بۆ هاوڵاتی وتی، « ئێمە لیژنەمان هەیە هەر رۆژێک بۆ شوێنێک دەردەچین پشکنین دەکەین بۆ خواردنەکان و لەنێو مەرزی پەروێزخان و بازگەی ساڵح ئاغاو کفری لیژنەمان هەیە پشکنین بۆ خواردنەکان دەکەن کە دێتە سنورەکەوە بەهەموو فەرمانبەرەکانمانەوە 14 فەرمانبەرین ئەگەر شەوو ڕۆژ نەوەستین ناتوانین کۆنترۆڵی بازاڕ بکەین و هەرچ خۆراکێک بەڕێگەی مەرز داخڵ بکرێت پشکینی بۆ دەکەین بەڵام ناتوانین دڵنیایی بدەین کەئەو خواردنەی دێتە سنوری گەرمیانەوە تەندروستەو شیاوە چونکە تائێستا نەتوانراوە رێگری لەقاچاخ بکرێت ئەگەر هەرچ خواردنێک بەقاچاخ داخڵ بکرێت لای ئێمە نیەو بەبێ پشکنین داخڵ کراوە». وتیشی،» بۆ ئەو ئامێرانەی کە ئێمە هەمانە بۆ پشکنین کافی نیە بەڵکو پێوستمان بەئامێری باشتر هەیە بۆ ئەوەی باشتر پشکنین بکەین بۆ خواردنەکان جگە لەوەش کەمی کارمەند بۆ گەڕان بەنێو مارکێت و دوکانەکاندا دیسان کێشەمان هەیەو هەندێ کۆگاو مارکێت هەن کە خواردنەکانیان لەشوێنی خراپ هەڵدەگرن ئێمە پێی بزانین سزای دەدەین بەڵام پێویستە هاووڵاتی وشیار بێت لەوەی چ خواردنێک دەکڕێت». ئەوەش دەڵێت ، «ناتوانین بەتەواوی بڵێین خواردنەکان هەمووی تەندروستەو بێگومان کاریگەری هەیە لەسەر تەندروستی، زۆرجار پشکنینی خواردنەکان دەکەوێتە سەر دڵسۆزی کارمەندەکان کەچەند بەباشی پشکنین بۆ بارە خواردنەکان دەکەن جگە لەوەش مەوادی پشکنینمان زۆر کەمەو بەش ناکات». دڵشاد رەحیم هاووڵاتیەکی سنوری گەرمیانە بۆ هاوڵاتی وتی ،» هەموو خەڵک تووشی جۆرەها نەخۆشی بوو بەدەست خواردنی خراپ و نەشیاوەوەو وەک ژەهر لەمەرزەکانەوە دێتە سنورەکەو دەرخواردی خەڵکی دەدەن و خواردنی ئێکس پایەری وڵاتان نەما نەیهێننە گەرمیانەوەو بەروارەکەی دەگۆڕن و بەسەر خەڵکدا ساغی دەکەنەوە هاوڵاتی ئەمە نازانێت و دەیکڕێت هیچ کەسێک لێپرسینەوە لەبازرگانەکان ناکات  هەندێ کات خۆیان دەستیان لەگەڵدا تێکەڵ دەکەن و خواردنی خراپ بەقاچاخ دێنن» وتیشی،» بەتایبەت لەنێو بازاڕدا هەرکێ بۆ خۆیەتی پشکنینی لیژنەکانی خۆپارێزی زۆر کەمن دوکاندار بەدڵی خۆی خواردنی بەسەرچوو دەفرۆشێت یان هەمووی لەو بەرخۆره فڕێداوە یان لەشوێنێکی نەشیاودا دایناوە هەموو ئەمانە خەڵکی سنورەکەی تووشی جۆرەها نەخۆشی کرد «. د.عوسمان مستەفا بەڕێوبەری ڤێتەرنەری گەرمیان بۆ هاوڵاتی وتی، « هەر خۆراکێک بۆ ماوەیەکی زۆر خۆر لێی بدات شیاوی خواردن نیە و  ئەگەر ئەو خواردنە لەنێو بوتڵی پلاستیک بێت زیانەکانی زیاترەو ئەو موادە کارلێک دەکات لەگەڵ مادەی پلاستیکیەوە زیانی تەندروستی زیاترە، ئەگەر هەر خۆراکێک مەوادی حافیزەی زۆر تێدا بێت بەهەمان شێوە زیانی زۆرە وەک ئەو بەرهەمی لەقوتونراونەی کەئێستا هەیە زۆرجار لەمەرزەکانەوە ماست دێتە گەرمیان یان بەرهەمە شیرەمەنیەکان بەسێ مانگ دایدەنێین خراپ نابێت ئەوە نیشانەی ئەوەیە موادی حافیزەی زۆزەو ئەوەش زیانی زۆر زۆرە بۆیە داوا دەکەم هاووڵاتی نەیکڕێت». وتیشی،» وەک لایەنی ڤێتەرنەری گەرمیانیش بەڵێ جۆرەها خواردن دێتە گەرمیانەوە بەتایبەتی گۆشت و شیرەمەنیەکان ئێمە کارمان کردوە لیژنەمان هەیە کەدەگەڕێن بەڵام بڵێین تەواو خواردنەکان تەندروست و  شیاوە نەخێر وانیە چونکە بەئێمە کۆنترۆڵ ناکرێت و ئامێری زۆر باش نیە بزانیت ئەم گۆشتە یان ئەم ماستە تەواو شیاوە چونکە خواردنی ئەو ئاژەڵە گرنگە کەپێی دەدرێت کەخراپ بێت خواردنەکەشی خراپە و هەنێک کات لەتام و بۆندا دیار دەبێت». وتیشی،» بەبەردەوامی چاودێری بازاڕ دەکەین و سزای توندی دەدەین گەر کەسێک خواردنی خراپ و نەشیاو بەکاربێنێت و تا دوکان داخستن سزا دەدەین و بێگومان خواردنی کوالێتی نزم هۆکاری سەرەکی نەخۆشیەو جۆرەها کاریگەری خراپی هەیه». کەریم عەلی ئەندامی ئەنجومەنی پارێزگاری سلێمانی بۆ هاوڵاتی وتی،» نەک لەگەرمیان بەڵکو لەکوردستان کوالێتی کۆنترۆڵ بۆ خواردن نیە گەرمیانیش بە بەشێکی زۆر وایە و دەبێت حکومەت خۆی پشکنین بۆ خواردن بکات، بەڵام ئێستا داویەتی بەکۆمپانیا کەئەمە مەترسیەکی خراپە رێگەی قاچاخ و تێپەڕبوونی خواردنی نەشیاو زیاتر دەکات « وتیشی،» بەڵێ هەندێ کاتیش  باری قاچاخیش دێتە سنورەکە وەک پێویست پشکنین بۆ خواردنەکان ناکرێت و ئامێری پێشکەوتو بەکارناهێنرێت بۆ مەوادەکان، هەندێ کات بەس بەچاو پشکنین دەکرێت کە ئەمەش خراپەو لەدەروازەکانی  ساڵح ئاخاو کفریەوە ئەم شتانە زیاتر دەبینرێت و کەمترین پشکنین دەکرێت».

هاوڵاتی وەزارەتی پەروەردەی هەرێمی کوردستان ئەنجامی خولی دووەمی تاقیکردنەوەکانی پۆلی 12ی ئامادەیی بڵاوکردەوە.  دەتوانن لە ڕێگەی ئەم لینکەوە ئەنجامەکانتان وەربگرنەوە: https://www.azmwnakan.com/ کاتژمێر (٩)دەتوانن پەڕەی سۆما( پەڕەی وەڵامدانەوەکانتان ) بە دیجیتاڵی لەم لینکەوە سەیر بکەنەوە ، ئەگەر قوتابییەک پرسیارێکی بە هەڵە وەڵام دابێتەوە ڕەنگی سوور کراوە و وەڵامە ڕاستەکەشی بۆ داندراوە لەم لینکە : http://soma.azmwnakan.com/ وەزارەتی پەروەردە ڕایگەیاند،لە تاقیکردنەوەکانی خولی دووەمی پۆلی دوانزەی ئامادەی (١٠٣٩١٦) قوتابی و خوێندکار بەشداری (هەموو تاقیکردنەوەکانیان) کردوە ، لەو رێژەیەش(٤٧٦٩٢) قوتابی و خوێندکار بەهەردوو خولەکە دەرچوون، کە رێژەی دەرچوون (٤٥،٨٩٪) . لە ڕاگەیەندراوەکەی پەروەردەدا هاتووە، ماوەی پەڵپ گرتن تا ٢٢ی ٨ی ٢٠٢٣ دەبێت، لە پێش کۆتایی ئەم مانگە ، وەزارەتی پەروەردە داتا و کۆنمرەی هەموو قوتابیان و خوێندکاران پێشکەش بە وەزارەتی خوێندنی باڵا دەکات .

ڤانە باهیر لەهەرێمی کوردستان یاسای سزادان هەیە بۆ پیسکردنی شەقام و شوێنە گشتییەکان، بەڵام تاوەکو ئێستا هیچ کەسێکی پێ سزا نەدراوە، چونکە هەتا ئیستا هیچ سکاڵایەک لەو بارەیەوە نەکراوەو لایەنی هۆشیاری خەڵکیش لەسەر بابەتەکە کەمە. رێگریکردن لە پیسکردنی شەقام و شوینە گشتییەکان بەپێی یاسا لەعێراق و هەرێمی کوردستان رێکخراوە  لە بڕگەی دووەمی ماددەی ٤٩٧ یاسای سزادانی عێراقی. کەسێک کەسکاڵای لێبکرێت ئەوا بەپێی یاسا سزا دەدرێت بەجۆریک زیاترنەبێت  لە ١٥ رۆژ بەندکردن یاخود پێ بژاردن و  کەمتر نەبێ لە ٤٥٠ هەزار دیناری عێراقی. بەڵام یەکێک لەو دیاردانەی کەکۆمەڵگە بەدەستیەوە دەناڵێنێت پیسبوونی سەرجەم شوێنە گشتییەکانە، ئەمەش هەم لە بەرئەوەی کە یاساکە سستە و کەسی پێ سزانادرێت بەجۆرێک کە لەپارێزگایەکی وەک سلێمانیدا تاوەکو ئێستا  هیچ سکاڵایەک تۆمار نەکراوە لەسەر کەسانێک کەهەڵدەستن بەپیسکردن و فڕێدانی پاشماوەکانیان بۆ سەر شەقام و شوێنە گشتییەکان، هەمیش لەبەرئەوەی لەکەرتی پەروەردەو لەلایەنی ئاینیش کەمترین بایەخی پێدەدرێت. لەبارەی جێبەجێکردنی یاسای پیسکردنی ژینگەوە بەشی یاسایی شارەوانی سلێمانی بەهاوڵاتی وت، تاوەکو ئێستا هیچ کەسێک سکاڵای لێنەکراوەو سزا نەدراوە بەهۆی پیسکردنی شەقام و شوێنە گستییەکانەوە، ئەوەی کەهەبووە تەنها بەهۆی» زیادەڕەویکردنەوە بووە». ئەحمەد زوهەیریش  کە پیشەی پارێزەرە دەڵێت لەکوردستان و عێراقیش کێشەکە نەبوونی یاسایەک نیە کەئەو کەسانە سزا بدات کەوا ژینگەو شەقام و شوێنە گشتیەکان پیس دەکەن بەڵکو» کێشەکە جێبەجی نەکردنی یاساکەیە»، دەشڵێت تاوەکو ئێستا هیچ سکاڵایەکی لەوجۆرە نەهاتە بەردەمم وکارم لەسەر نەکردووە. لەگەڵ ئەوەی پرسەکە بەشێکی پەیوەندی بەیاسا و بەحکومەتەوە هەیە، بەڵام دیوێکی  گرنگی دیکەی پەیوەستە بەپەروەردەی کۆمەڵگە کەئەویش کەموکورتیەکی بەرچاوی پێوە دیارە، بەجۆریک دوای « شازدە ساڵ» لەپڕۆسەی خوێندن و پەروەردە هێشتا بەپێی پێویست تاکێک بەرهەم ناهێندرێت کە  پاکوخاوێنی ژینگەکەی رابگرێت، چین و تووێژە جیاوازەکانیش هەریەک بەشێوەیەک هۆکاری پشت ئەم هەڵسوکەوتەی کۆمەڵگا رووندەکەنەوە. نەبیل محەمەد کەچالاکوانێکی بواری ژینگەیەو چەندین ساڵە لەڕێکخراوێکی پاراستنی سەرچاوە ئاوییەکاندا لەگەڵ چەندان خوێندنگاو زانکۆو گروپی جیاواز بەسەدان و هەزاران کیلۆ پاشەڕۆو خاشاکیان لەو دەریاچەو رووبارو سەرچاوە ئاویانە پاککردووەتەوە کە سەردانیان کردوون بەتایبەتیش ئەوانەی کەزۆرترین خەڵک لەوەرزی بەهاردا روویان تێدەدەکەن بەمەبەستی گەشت و سەیران. نەبیل محەمەد هۆکاری ئەو مامەڵە ناتەندروستەی بۆ ئەو گەڕاندەوە کە لەهەموو لایەنەکانەوە کەمتەرخەمی هەیە و بابەتی ژینگە» هێشتا نەبووەتە پرسی سەرەکی لەم هەرێمەدا»، هێشتا کۆمەڵگە نازانێت زیانەکانی پیسبوونی ژینگە کاریگەریەکەی چیەو چۆنە لەسەر تەندروستی و ژیانی، هەروەها ناشزانێت کە دەبێت چۆن مامەڵەی تەندروستی لەگەڵ بکات، بۆ نموونە ئەگەر بزانێت دەکرێت پیسبوونی ئاو کاریگەریەکەی لە خواردنی ماسییەکدا کە بەمایکرۆپلاستیک ژەهراوی بووە چۆن دەردەکەوێت ئەوا هەرگیز دەریاچەو کانیاوو رووبارەکان پڕ ناکات لەدەبەی پلاستیکی و پاشەڕۆ. هەر لەم روانگەیەوە کاوە شێخ عەبدوڵا رۆژنامەوان، لەڕێگەی پێگەی خۆی لەتۆڕی کۆمەڵایەتی چەندان جار سەرنجی خوێنەرەکانی لەسەر پرسی ژینگە چڕکردووەتەوە، لەزیادەڕەوی نەکردن لەبەکارهێنانی کلێنسێکەوە هەتا مامەڵەیەکی دروست لەگەڵ ژینگەکەت، شەقامەکەت. ئەو هۆکاری ئەو مامەڵە هەڵەو ناتەندروستەی تاکی کۆمەڵگە بۆ ئەوە دەگەڕێنێتەوە کە لەخۆ بەکەمزانینی تاکی کوردیەوەیە، بەجۆرێک کە ئەوە شێوەیەکە لەبێ بەهابوون یاخود نەبوونی بەها سەرچاوەی گرتووە.واتە کاتیک تاکێک ئەو زبڵ و خاشاکەی بەدەستیەوەیەتی و فڕێی دەداتە سەر شەقامەکەی و ناو ژینگەکەی ئەوە بێڕێزیکردنە بەخۆی پێش هەموو کەس و تەنانەت پێش ژینگەکەش. گەرچی بەشێکی گەورەی ئەم دیاردەیە لەکوردستاندا دەگەڕێتەوە بۆ کەرتی پەروەردەو یاسا، بەڵام ئاینیش کە یەکیک لەئەرکەکانی رێکخستن و ئاڕاستەکردنی کۆمەڵگەیە بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا هێشتا ئەم دیاردەیە هەر لەبرەودایە، وەک  عەبدولحەمید سیوەیلی زانای ئاینی، لەبارەی  کاریگەری ئاینەوە دەڵێت،  ئەو وتارانەی مامۆستا ئاینیەکان لەبارەی ژینگەوە دەیدەن بەڕای من» لاواز بووە «و نەیتوانیوە کاریگەری دروستبکات لەسەر کێشەکانی ژینگەو لەسەر تاکیش بۆ ئەوەی مامەڵەیەکی تەندروست لەگەڵ ژینگە بکات. لەگەڵ ئەوەشدا دەڵێت بۆ چارەسەری ئەم پرسە، بەڕاستی دەبێت بگەڕێینەوە بۆ خێزان و خێزانەکانیش پێویستیان بە بناغەیەکی پتەوە بۆ ئاڕاستەکردنی منداڵەکانیان، وتیشی لەسەر ئاستی دامەزراوەیی و حکومی ئەگەر وەک چۆن رۆژێک هەیە بەناوی رۆژی باوکان یان دایکان یا هەر پرسێکی دیکە، ئاواش گرنگە رۆژێک تایبەت دابنرێت بەناوی رۆژی پاراستنی ژینگەی کوردستان و لەو رۆژەدا هەوڵەکان و هەموو دامەزراوەکان بخرێنە خزمەتی هۆشیاری بۆ پاراستنی ژینگە. لەبارەی کەمتەرخەمی پەروەردەشەوە کیژان غەریب  کە خوێندکارێکی زانکۆیە،  دەڵێت کە ئەو پرسە دەبێت لە قۆناغەکانی سەرەتای تەمەنەوە فێری تاک بکرێت، واتە لە باخچەی ساوایان و خویندنگەی بنەڕەتیەوە چونکە ئەوە بابەتیکی زۆر گرنگ و بنەڕەتیە و بەتەنها لەزانکۆدا ناکرێت لەبەرئەوەی زانکۆ تەواوکەری پڕۆسەکەیە نەک دەستپێک و سەرەتا، کە ئەوەش یەکەم جار پێویستی بەوەیە سەرەتا دایکان و باوکان لەسەری رابهێندرێن تاوەکو بتوانن منداڵەکانیان فێر بکەن بەڵام دایک و باوکی کۆمەڵگەی کوردی  تەنها منداڵەکانیان فێر دەکەن» لەسنوری ماڵەکانی خۆیاندا پاکوخاوێن بن و رێگەنادەن لەناو ماڵەکانی خۆیاندا پارچە کلێنسێک فڕێ بدرێت، بەڵام لەدەرەوەی ماڵەکەی زۆر جەختی لێناکەنەوە، ئەمەش لەبەرئەوەیە کەخێزان بەجۆرێک منداڵ رادەهینێت کە تەنها ناو چوارچێوەی ماڵەکەی خۆی بەموڵکی خۆی بزانێت «. هێرش رەسوڵ  کە پرۆفیسۆرو مامۆستای زانکۆیە ، دەڵێت  کەهێشتا پاکوخاوێنی ژینگە نەبووەتە کلتور لەلای تاکی کوردی ئەمەش بەهۆی پاشخانە خراپەکەیەتی کە من لەخێزان و کەرتی پەروەردەدا دەیبینمەوە، بەڕای من کێشەکە لەوەدایە کە منداڵ بەترس و تۆقاندن فێر دەکرێن، هەربۆیە تاک کە دەچێتە زانکۆش هەر بەو رق و توڕەییەوە مامەڵە دەکات. هەروەها دەشڵێت، دەبێت لەبری رق و چاوسورکردنەوە بەجۆرێک منداڵ فێربکرێن کە  بەخۆشەویستیەوە بەبێ ئەوەی چاودێریش هەبێت ئەوا زبڵ و پاشماوەکانیان فڕێ نەدەنە سەر شەقام، بەم جۆرە دەبێتە بەشیک لە «بونیادی کەسەکە». لەکۆتایشدا وتی پێموایە کۆی پرۆسەکە پەیوەستە بەژینگەی کۆمەڵایەتی گەورەبوونی تاک و بابەتەکە فرەڕەهەندە.   ئەی چارەسەر چییە؟ دکتۆر پەروین ئەبوبەکر محەمەد، کۆمەڵناس و مامۆستای زانکۆیە، دەڵێت ناجێگیری کۆمەڵایەتی و تێکچونی پێوەرەکانی کۆمەڵگە بۆ هەڵسەنگاندن و ئاڕاستەکردنی تاکەکان، لاوازی خۆشەویستی و ئینتمای نەتەوەیی، لاوازی بەهای پاکوخاوێنی لای تاک، نەبوونی مانایەک لەژیانی تاک، هۆکاری سەرەکی ئەم دۆخەیە، دەشڵێت « جگە لەوانە کاڵبوونەوەی هەستی کۆمەڵایەتی و  زاڵبووونی هەستی تاکگەرایی ، کە وای لەتاکەکەس کردووە،  تەنها لەبیری بەڕێکردنی کارەکانی خۆی بێت، وەک رەنگدانەوەیەکی لاوازی ئینتیمای نەتەوەیی» کاریگەری گەورەیان هەیە. دکتۆر پەروین ئاماژەی بەوەدا کە ئەو خاڵەی  پێویستە گرنگی پێبدرێت ئەمانەیە: جەختکردنە لەسەر پەروەردەی کرداری، و راهێنان لەسێکتەری پەروەردە، و دامەزراوە پەروەردەییەکان،  لەناو (خێزان، باخچە، خوێندنگەکان) و (سۆشیال میدیا، بەتایبەتی)، هەروەها لەڕێگەی هاندانی ئەو کەسانەی خزمەتی ژینگە دەکەن بەدەستخۆشی و رێزلێنان، لەهەمان کاتدا، لێپرسینەوە لەسەرپێچیکاران، رێکخستنی بەیاسا دەکرێت گۆڕانکاری دروستببێت. بەکورتی، شانبەشانی گرتنەبەری هۆکارە پەروەردەییەکان، پەروەردەکردنی ژینگەیی، سودوەرگرتن لەهەموو هۆکارەکانی کۆنتڕۆڵکردنی کۆمەڵایەتی وەک (ئایین، نەریت، یاسا) بۆ دروستکردن و جێگیرکردنی ئەو بەها بنەڕەتییانەی رەفتاری تاکەکان ئاڕاستە دەکەن دەکرێت هەنگاوی گرنگ بنرێت.

هاوڵاتی گۆهدار زێباری یەکێک لە زیندانیانی بادینان  بڕیاربوو دوێنێ چوار شەممە 16ی ئاب ئازاد بکرێت بەڵام براکەی ڕایگەیاند ئازادکردنی ئەو ڕۆژنامەنووسە بۆ یەکشەممەی داهاتوو دواخراوە و پارێزەرەکەشی دەڵێت، دۆسیەیەکی دیکە بۆ گوهدار زێباری دەکرێتەوە. زێدان زێباری، برای گوهدار زێباری لە لێدوانێکدا بە هاوڵاتی وت"بڕیار بوو دوێنێ براکەم ئازاد بکرێت، بەڵام دواخرا بۆ یەکشەممەی داهاتوو، چاوەریێ دەکەین بزانین یەکشەممەش ئازاد دەکرێت یان دووبارە دوادەخرێت بۆ کاتێکی تر" زێدان زێباری ووتیشی"لەمەزیاتر هیچ نازانین، بڕیار بەدەستی ئەوانە، مافی گوهدار بۆ چوارشەممە ئازادکرابا بەڵام نەکرا" هاوکات بەیانی ئەمڕۆ پێنجشەممە، بەشدار حەسەن پارێزەری دەستگیرکراوانی بادینان ڕایگەیاند ،"دوای ئەوەی  سزادراو گوهدار زێباری ماوەی زیندانیکردنەکەی تەواو کرد، وابڕیاربو دوێنێ ئازاد بکرێت، بەڵام بەهۆی هەبونی دۆسیەیەکی دیکە لەسەری بەپێی ماددەی (15) لە یاسای چەک، دوبارە راگیرایەوە.". جەختی لەوەشکردەوە کە  لەگەڵ تیمەکەیان، هەوڵەکانیان چڕ کردۆتەوە بۆ ئازادکردنی ئەو ڕۆژنامەنوسە. دوێنێ چوارشەمەش،  ئەیهان سەعید، نوێنەری سزادراوانی بادینان، رایگەیاند بڕیاری دادگا دراوە و دەبوو گۆهدار زێباری ئازاد بکرایە، بەڵام بەهۆی "بیانویەکی سەیر و پێکەنیناویی بەرێوبەری ئاسایشی گشتی هەولێر لەوێ ئامادە نەبوو بۆ واژۆکردنی ئازادکردنی بەهۆی ئەوەی چووەتە ساڵیادی دامەزراندنی پارتی و یادی لەدایکبونی مەسعود بارزانی سەرۆکی پارتی." گۆھدار زێباری لە 16ی شوباتی 2021 بە تۆمەتی "تێکدانی ئاسایشی نیشتمانی"  لەگەڵ هەریەکە لە شێروان شێروانی، ئەیاز کەرەم، گوهدار محەممەدئەمین، هاریوان عیسا و شڤان سەعیدی بە شەش ساڵ زیندانیکردن سزادران.

هاوڵاتی لەگەڵ نزیکبوونەوەی ساڵیادی سەرھەڵدانی “ژن، ژیان، ئازادیی”، ڕژێمی ئێران فشارەکانیان بۆ سەر چالاکوانانی مەدەنیی، سیاسیی و بە تایبەتی ژنان چڕ کردووەتەوە، لەو چوارچێوەیەشدا ژمارەیەک ژنە چالاکوان دەستگیر کراون. سەرچاوەکانی ھەواڵی ئێران بڵاویانکردووەتەوە، دوێنێ چوارشەمە ھێزەکانی دەوڵەتی ئێران لە شارەکانی تاران، ڕەشت، فومەن، بەندەر ئەنزەلی و لاھیجان ھەڵیانکوتاوەتە سەر ماڵی ژمارەیەک لە چالاکوانانی بواری مافەکانی ژنان و دەست بەسەریان کردوون و بەرەو شوێنێکی نادیار بردوویانن. بە پێی زانیارییەکان، زوهرە و زەهرا دادڕەس، جلووە جەواهری، فرووغ سەمیع نیا، مەتین یەزدانی ( فۆتۆگرافەر) لە شاری ڕەشت و یاسەمین حەشدەری ( شاعیر) لە شاری ئەنزەلی و نگین رەزایی لە شاری فوومەن، دەستگیرکراون و تا ئێستە هۆکاری دەستگیرکردنی ئەم ژنە چالاکوانانە دیار نییە و نازانرێت بۆ کوێ گوێزراونەتەوە. ھەندێک لەو ژنە چالاکوانانە پێشتریش لەلایەن ھێزەکانی ئێرانەوە چەندین جاری تر دەستگیر کراون. لە16ی ئەیلولی 2022,  دوای کوژرانی ژینا ئەمینی لەلایەن ھێزەکانی پۆلیسی ئەخلاق لە تاران، خۆپیشاندان و ناڕەزایەتی بەرفراوان، کە بە سەرھەڵدانی ‘ژن، ژیان، ئازادیی’ ناسراوە، ڕۆژھەڵاتی کوردستان و ئێرانی گرتەوە.

هاوڵاتی ژنێکی تەمەن 38 ساڵ، بەرەبەیانیی ئەمڕۆ لەلایەن بنکەی پۆلیسی سەرچنار لە سلێمانی لە ماڵەکەی خۆیدا بە 'خنکێنراوی' دۆزرایەوە. سەرکەوت ئەحمەد، وتەبێژی پۆلیسی پارێزگای سلێمانی  رایگەیاند، تەرمی ژنێک لە یەکێک لە تەلارەکانی نزیک مزگەوتی شێخ سەعدی پیران لە گەڕەکی سەرچنار دۆزراوەتەوەو دوای گەیشتنی پۆلیس بۆ شوێنی رووداوەکە تەرمەکەی رەوانەی پزیشکی دادی سلێمانی کراوە. وتەبێژی پۆلیسی سلێمانی ئەوەشی ئاشکرا کردووە کە ئەو ژنە "لە کافتریایەکی سەرچنار کاری کردووە و لە تەلارێکی نزیک ئەو ناوەش ماوەتەوە، بەپێی لێکۆڵینەوە سەرەتاییەکانیش بێت، پێدەچێت خنکێنرابێت." هاوکات پۆلیسی سلێمانی دەڵێت  ئەو ژنە ناوی (ش، ف، ع)ەو لە دایکبوی ساڵی 1985ەو عەرەبەو سەبارەت بە کاتی مردنەکەی، دەڵێن بەهۆی ئاوسانی تەرمەکەوە پێدەچێت نزیکەی دوو ڕۆژ بێت مردبێت .