هاوڵاتی خزمەکانی کاندیدێکی ئاکەپە هێرشیان کردە سەر بەرپرس و چاودێرانی پارتی چەپی سەوز و لە ئەنجامدا سیاسەتمەداری کورد ئەحمەد تورک و ژمارەیەک کەسایەتی دیکە و چاودێر بریندارکران. ئاژانسی میزۆپۆتامیا رایگەیاند، خزمەکانی کاندیدێکی ئاکەپە بەناوی فاروق قلیچ لە گەڕەکی ئەشمە لە ناوچەی قۆسەر لە پارێزگای مێردین هەوڵیاندا لە کاتی دەنگداندا بە کۆمەڵ دەنگ بدەن. چاودێرانی پارتی چەپی سەوز لە دژی ئەو هەوڵە ساختەکارییە وەستانەوە. لەو کاتەدا، کۆمەڵێک لە خزمەکانی قلیچ هێرشیان کردە سەر چاودێرەکانی پارتی چەپی سەوز. بەگوێرەی زانیاریەکانی ئاژانسی میزۆپۆتامیا لە ئەنجامی هێرشی ساختەکارانەدا دوو چاودێر بەناوی هاڤاس گونگۆر و کەمال ئەربەی بریندار بوون. پارێزەران دەستوەردانیان لە رووداوەکە کرد و رڕاپۆرتیان لەسەر ساختەکاری و ئاژاوەگێڕیی ئاکەپە تۆمار کرد. ساڵیحە ئایدەنیز هاوسەرۆکی پارتی هەرێمە دیموکراتییەکان و سیاسەتمەدار ئەحمەد تورک سەردانی بریندارەکانیان کرد.
هاوڵاتی میدحاد سانجار هاوسەرۆکی هەدەپە رایگەیاند، پێویستە هەموو هاوڵاتیانی تورکیا ئەمڕۆ ئاسایشی سندوقەکانی دەنگدان بپاترێزن و وتی، دەنگیان بە گۆڕانکاری دیموکراسی و ئاشتیداوە. میدحاد سانجار هاوسەرۆکی پارتی دیموکراتی گەلان (هەدەپە) کە لە هەمان کاتدا کاندیدی پارتی چەپی سەوزە لە ئەنقەرە دەنگیدا. سانجار دواتر بۆ میدیاکان قسەی کرد و رایگەیاند، ئەمڕۆ تورکیا کۆتایی بە حوکمڕانی تاکەکەسی دەهێنێت و وتی، " باوەڕم وایە هەموو هاوڵاتیەکانمان بە بەرپرسیاری دیموکراسی دەنگ دەدەن. سانجار ئاماژەی بە پاراستنی ئاسایشی سندوقەکانی دەنگدان کرد و ئەوە خستەروو، " داوا لە هەموو کەسێک دەکەم ئاگاداری سندوقەکانی دەنگدا بن. ئەرکی هەموومانە خاوەنداری لە سندوقەکان بکەین. هەموو کەسێک پێویستە لە چوارچێوەی ئەم ئەرکەدا بجووڵێتەوە. قۆناغێکی نوێ دەست پێدەکات. "
هاوڵاتی هەڵبژاردنە گشتییەکانی تورکیا لەلایەن شاند و چاودێرانی فەرمی و سەربەخۆی نێونەتەوەییەوە چاودێری دەکرێن. چاودێرانی نێونەتەوەیی هەڵبژاردنەکان لە ٤٠٣ چاودێر پێکهاتوون و لە سەرانسەری تورکیا چاودێری هەڵبژاردنەکان دەکەن. ١٧٥ کەس لە چاودێرە نێونەتەوەییەکان، پەرلەمانتاری پەرلەمانی وڵاتانی جۆراوجۆر، نوێنەرانی حیزبەکان و چەتر و هاوپەیمانییەکان، نوێنەرانی ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی، پارێزەران، ئەکادیمییەکان، توێژەران، ڕۆژنامەنووسان و چالاکوانانی وڵاتانی جۆراوجۆری ئەوروپا پێکهاتوون، لە شارە کوردییەکان چاودێریی هەڵبژاردنەکان دەکەن. دەرویش چیمەن نوێنەری هەدەپە لە ئەوروپا بۆ میدیاکانی باکوری کوردستا رایگەیاند، "بەپێی کەش و هەوای پێش هەڵبژاردن، چاوەڕوان ناکرێت هەڵبژاردنێکی دیموکراتیک و یەکسان و ئازاد لە تورکیا ئەنجام بدرێت." چیمەن وتیشی، "ئەردۆغان بە کۆنترۆڵکردنی دەسەڵاتی دادوەری، میدیا و هەموو دامەزراوە سیاسییەکانی دەوڵەت هەڵمەتی هەڵبژاردنی بۆ هەڵبژاردنی بەڕێوەبرد. لە ئێستادا هەموو کەسێک دەبینێت، کە دەسەڵاتی ٢١ ساڵە دەسەڵات بووە بە ڕژێمێکی دەسەڵاتپەرەستی دیکتاتۆر. شاندی چاودێری سەربەخۆ و فەرمی لەلایەن ڕێکخراوە نێونەتەوەییە جۆراوجۆرەکانەوە نێردراون بۆ چاودێریکردنی هەڵبژاردنەکان". چیمەن ئەوەشی وت، لە فەڕەنسا، ئیتاڵیا، ئیسپانیا، ئینگلتەرا، ئەڵمانیا، هۆڵەندا، سویسرا، نەمسا، نەرویج، دانیمارک، سوید و فینلەندا چاودێری ١٧٥ چاودێری سەربەخۆ چاودێریی هەڵبژاردن لە شارەکانی ئامەد، چەولیگ، موش، رحا، مێردین، سێرت، شرنەخ، جۆلەمێرگ، ئاگری، قەرس، ئەردەخان، مەلەتی و ئیستەنبوڵ دەکەن.
هاوڵاتی جێگری دووەمی سەرۆکی پەرلەمانی عێراق رایدەگەیەنێت، لە ماوەی ئەم هەفتەیەدا دەنگ لەسەر پڕۆژەیاسای بودجەی ساڵانی دارایی 2023، 2024 و 2025 دەدرێت. ئەمڕۆ یەکشەممە 14ـی نیسانی 2023، شاخەوان عەبدوڵڵا، جێگری دووەمی سەرۆکی پەرلەمانی عێراق لە کۆنگرەیەکی رۆژنامەوانیدا ئاشکرایکرد، وا بڕیارە بەم زووانە لیژنەی دارایی راپۆرتی کۆتایی خۆی لەبارەی پڕۆژەیاسای بودجەی ساڵانی دارایی 2023، 2024 و 2025 تەواو بکات. بەگوتەی شاخەوان عەبدوڵڵا، "لەماوەی ئەم هەفتەیەدا دەنگ لەسەر پڕۆژەیاسای بودجە دەدرێت" و پەرلەمانی عێراق دانیشتنێکی تایبەت بۆ ئەو مەبەستە ئەنجام دەدات، "چونکە پڕۆژەیاسایەکی گرنگە و هاووڵاتییان لە هەموو پارێزگاکانی عێراقەوە چاوەڕێی دەکەن". ئاماژەی بەوەشكرد، ئەم هەفتەیە پەرلەمانی عێراق دانیشتنێكی تایبەت لەسەر دەنگدان و پەسەندكردنی پرۆژە یاسای بودجە ئەنجام دەدات، چونكە یاسایەكی گرنگە و هەموو هاوڵاتیانی عێراق لەسەرجەم پارێزگاکان چاوەڕێی پەسەندکردنى بودجە دەكەن. جێگای ئاماژەیە، پێشتر هاوپەیمانی بەڕێوەبردنی دەوڵەت بڵاویكردبوەوە، لایەنە سیاسیەكان ڕۆژی ١٧ی ئەم مانگەیان دیاریكردوە بۆ دەنگدان لە سەر پرۆژە یاسای بودجەی ساڵانی 2023، 2024 و 2025 درەنگانی شەوی یەکشەممە 16ـی نیسانی 2023، بە ئامادەبوونی 198 پەرلەمانتار دانیشتنی ژمارە (20)ـی پەرلەمانی عێراق بە سەرۆکایەتی محەممەد حەلبووسی و ئامادەبوونی هەردوو جێگرەکەی لە بۆ ئەنجامدانی خوێندنەوەی دووەم بۆ پرۆژەیاسای بودجە دەستیپێکرد بەڵام دوای خوێندنەوەی راپۆرتی لیژنەی دارایی، دانیشتنەکە هەڵگیرا بۆ رۆژی دووشەممە و دوای گفتوگۆی پەرلەمانتاران و پێشکەشکردنی سەرنج و تێبینییەکان کۆتایی هات بە خوێندنەوەی دووەمی پرۆژەیاساکە. درەنگانی شەوی چوارشەممە (5ـی نیسان/ئێپڕڵی 2023)، بە ئامادەبوونی 235 پەرلەمانتار پەرلەمانی عێراق خوێندنەوەی یەکەمی بۆ پڕۆژەیاسای بودجەی ساڵەکانی 2023 و 2024 و 2025 کرد.
هاوڵاتی ئەمڕۆ ئەنجومەنی ھەرێم کۆدەبێتەوە و تیمی وەزاری یەکێتیش بەشداریی کۆبوونەوەکە دەکات و 60 خولەک تەرخانکراوە بۆ بابەتی رێکخستنەوەی دارایی گشتی لە هەرێمی کوردستان. بەگوێرەی کارنامەی فەرمی کۆبونەوەی ئەمڕۆ ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێمی کوردستان بە ئامادەبونی مەسرور بارزانی، سەرۆک وەزیران و قوباد تاڵەبانی، جێگری سەرۆک وەزیران و تیمی یەکێتی، لە تەوەری یەکەمدا دوا پێشهاتەکانی دەستپێکردنەوەی هەناردەکردنی نەوتی کوردستان لە چوارچێویە رێککەوتنی نێوان حکومەتی هەرێم و حکومەتی فیدڕاڵی لە 4ی نیسانی 2023 دەخرێتەڕو. ئاماژە بەوەشکراوە، "60 خولەک تەرخانکراوە بۆ بابەتی رێکخستنەوەی دارایی گشتی لە هەرێمی کوردستان"، ئەم تەوەرە یەکێکە بوە لە کێشەکانی رابردو بەتایبەتی لە سنوری سلێمانی هەمیشە لەکاتی دواکەوتنی موچەدا کورتهێنان هەبوە. لە تەوەری سێیەمیشدا راپۆرتی وەزارەتی ناوخۆ سەبارەت بە هەڵسەنگاندنی نیشتیمانی لەلایەن حکومەتی فیدڕاڵییەوە بۆ مەترسییەکانی شوشتنەوەی مایە و مایەدارکردنی تیرۆر لە عێراق، کە لە چوارچێوەی نوسراوی فەرمانگەی هەماهەنگی و بەدواداچون ژمارە (113) لە 11ی 5ی 2023 خراوەتەڕو، کە لەلایەن وەزیری ناوخۆ و سەرۆکی فەرمانگەی هەماهەنگی و بەدواداچون دەخرێتەڕو. ڕۆژنامەی هاوڵاتی لە ژمارە 2017 ی ئەم هەفتەیەیدا کە ڕۆژی چوارشەممە بڵاوکرایەوە ڕاپۆرتێکی بە ناوی مەسعود بارزانی دەستپێشخەرییەكەی ئەمریكا تەواو دەكات بڵاوکردەوە لە ناوەڕۆکی ڕاپۆرتەکەدا چەندین بابەتی گرنگ باسکراون کە یەکێکیان ناوەڕۆکی ڕاپۆرتەکەی تیمی یەکێتییە سەبارەت بە داواکاری و کێشەکانی یەکێتی بۆ مەسرور بارزانی. لەئێستادا كێشەكانی نێوان پارتی و یەكێتی و كورتهێنانی پارەی كاش لەسلێمانی و پرسی كوژرانی هاوكار جاف كە بەو هۆیەوە بڕینی بەشە بودجەی دژەتیرۆری یەكێتی لێكەوتەوە گفتوگۆی لەسەر دەكرێت. بڕیارە پرسی كوژرانی عەقید هاوكار جاف بەلیژنەی باڵای مەكتەبی سیاسی هەردوولا بسپێردرێت كەیەكێك دەبێت لەپێشنیازەكانی مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی، ئەگەر ئەو كێشەیە لەناو ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێم لەنێوان مەسرور بارزانی و قوباد تاڵەبانی چارەسەر نەكرێت. شەش مانگە قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆكی حكومەت و وەزیرەكانی یەكێتی بایكۆتی كۆبوونەوەی حكومەتیان كردووەو كۆبوونەوەكانی یاریدەدەری وەزیری دەرەوەی ئەمریكا قوباد تاڵەبانی و مەسرور بارزانی گەیاند بەیەك كەپێشتر بەشێك لەسیاسییەكان داوایان دەكرد مەسرور بارزانی چایەك لەگەڵ قوباد تاڵەبانی بخواتەوە كێشەكان چارەسەر دەكرێن. پرسی كۆكردنەوەی داهات لیژنەی وەزاری بۆ پێكدەهێندرێت و یەكێتی داوای هەڵوەشاندنەوەی هاوكێشەی 43% بە 47% لەنێوان هەولێرو سلێمانیدا كردووە. هاوكات تیمی یەكێتی داوایان كردووە كەدەسەڵاتی خەرجكردن و پڕكردنەوەی كورتهێنان بەتەواوی چارەسەربكرێت و جێگری سەرۆكی حكومەت دەسەڵاتی خەرجكردنی هاوشێوەی سەرۆكی حكومەتی هەبێت كەپێشتر لەكابینەی هەشتی حكومەتدا هەیبووە. هەروەها لیژنەی باڵای وزاری لەنێوان هەردوولاو تەنانەت بەبەشداری وەزیری دارایی كە لەپشكی گۆڕانە بەشداربێت بۆ بڕیاردان‌و بەدواداچوون‌و وەرگرتنی داهاتە جۆراوجۆرەكان‌و گرتنەبەری رێكاری پێویست لەحاڵەتی جێبەجێنەكردنیدا. بەپێی راپۆرتەكەی یەكێتی، داوای ئەوە دەكرێت پڕكردنەوەی كورتهێنان بۆ موچە بەشێوەی «ناوەندی» بێت، ئەمەی دوای ئەوەی كەدابینكردنی «پارەی كاش» بەناوەندی دەكرێت.
هاوڵاتی پەروین بوڵدان، هاوسەرۆکی هەدەپە لە بنکەیەکی شاری وان لە باکووری کوردستان دەنگی دا و دواتر لە کۆنگرەیەکی رۆژنامەوانیدا گوتی "هیوادارین دەنگەکان بۆ ئاشتی و ئارامی و دیموکراسی بن". پەروین بوڵدان کە هاوکات سەرۆکی پارتی چەپی سەوزە، ئەمڕۆ یەکشەممە دوای ئەوەی لە بنکەیەکی دەنگدان لە شاری وان دەنگیدا، بە رۆژنامەنوسانی راگەیاند، "ماوەیەکی درێژە کاردەکەین بۆ هەڵبژاردن، بەگشتی ئەمڕۆ خەڵکی ئێمە لە تورکیا دەنگدەدەن، هیوادارم دەنگی هاوڵاتیان بۆ ئارامی و ئاشتی و دیموکراسی و دادپەروەی بێت" ئاماژەی بەوشەکرد، "لە تورکیا ناهەقی زۆر کراوە، بەڵام ئەمڕۆ لەو هەڵبژاردنەدا گۆڕانکارییەکی گەورە دروست دەبێت، خەڵکی تورکیا و ئێمە ئەمڕۆ هیوامان بەوەیە گۆڕانکاری دروست بێت، هیوامان بەم هەڵبژاردنە هەیە. ڕاشیگەیاند، چاوەڕوانین ئەمشەو قەدەری تورکیا بگۆڕدرێت، چاوی ئێمە لەسەر سندوقەکانی دەنگدانە بۆ بەدەستهێنانی ئەنجامێکی باش و هیوایەکی گەورەمان هەیە هەرکەسێک کە لە تورکیا دەژی دەبێت ئەو هیوایەی هەبێت". پەروین بوڵدان باسی لەوەشکرد، "لە تورکیا سیستمێکی خراپ هەیە و دەبێت ئەمڕۆ ئەم سیستمە کۆتایی پێبهێنین بۆیە ئێمە دەنگی خۆمان دەدەین، داوای ئێمە و هیوامان ئەوەیە کە تورکیا ببێتە شوێنێکی ئارام و باوەڕ دەکەم ئەو بەدیبێت". کاتژمێر 8:00ی بەیانی ئەمڕۆ یەکشەممە سندوقەکانی دەنگدان بۆ هەڵبژاردنی سەرۆک کۆمار و پەرلەمانی تورکیا لە باکوری کوردستان و تورکیا دەستیپێکرد، کە 60 ملیۆن و 297 هەزار و 834 دەنگدەر کە تەمەنیان لە سەرو 18 ساڵەوەیە مافی بەشداریکردنیان لە پڕۆسەی دەنگداندا هەیە.
هاوڵاتی راپۆرتی تورکیا دوایین راپرسی لەبارەی هەڵبژاردنەکانی تورکیا بڵاوکردەوە و بەگوێرەی راپرسیەکە ئەمشەو دوایین شەوی دەسەڵاتی ئەردۆغانە. جان سەلچوکی بەڕێوەبەری رێکخراوی راپۆرتی تورکیا لە تویتێکدا، ئەنجامی دوایین راپرسی رێکخراەکەی لەبارەی هەڵبژاردنەکانی سەرۆکایەتی تورکیا بڵاوکردەوە. جان سەلچوکی باسی ئەوە دەکات کە دوای کشانەوەی موحەڕەم ئینجە لە کاندیدی سەرۆکایەتی هاوکێشەکانی گۆڕانکاری بەسەردا هاتووە و رایگەیاند بەگوێرەی راپرسیەکەیان دەنگەکانی کاندیدەکان بەم شێوەیەیە: کەمال کلچدارئۆغلۆ: ٥٠.٥٪ رەجەب تەیب ئەردۆغان: ٤٥.٦٪ سینان ئۆغان: ٣.٩٪ لە شەقامی تورکیادا، زۆر باسی رووخانی دەسەڵاتی ئەردۆغان دەکرێت و دەگوترێت، ئەردۆغان بە ئاسانی دەسەڵاتی رادەست ناکاتەوە، بەڵام ئەمڕۆ عەبدوڵلا گول یەکێک لە دامەزرێنەرانی پارتی داد و گەشەپیدان (ئاکەپە) کە ماوەیەک لە کابینەی ئاکەپەدا سەرۆککۆمار و سەرکوەزیریش بووە، رایگەیاند، دەسەڵات ئەنجامی دەنگدان قبوڵ دەکات. سبەینێ ١٤ی ئایار لە ٨ی بەیانیەوە تاوەکو ٥ی ئێوارە هەڵبژاردنی سەرۆکایەتی و پەرلەمانی بەڕێوە دەچێت. دەنگدانی دەرەوەی وڵات تەواو بووە و نزیکەی ملیۆنێک و ٨٠٠ هەزار کەس دەنگیانداوە. سبەینێش زیاتر لە ٦٠ ملیۆن کەس مافی دەنگدانیان هەیە. بەگوێرەی زۆربەی راپرسیەکان کە لە دوو مانگی رابردوودا بڵاوکراونەتەوە، ئەگەر لە خولی یەکەمیشدا نەبێت، لە خولی دووەمدا کۆتایی بە دەسەڵاتی ٢١ ساڵەی ئاکەپە و ئەردۆغان دەهێنرێت.
هاوڵاتی قەدەغەی بانگەشەی هەڵبژاردن لە تورکیا دەستی پێکرد و تاوەکو سبەینێ دوای هەڵبژاردن بەردەوام دەبێت. سبەینێ خەڵکی تورکیا بۆ دیاریکردنی ١٣مین سەرۆککۆمار و نوێنەرانیان بۆ ٢٨مین خولی پەرلەمان دەچنە سەر سندوقەکانی دەنگدان. هەڵبژاردنەکە ٨ی بەیانی دەست پێدەکات و تاوەکو ٥ی ئێراوە بەردەوام دەبێت. لە کاتژمێر ٦ی ئێوارەی ئەمڕۆوە هەموو بانگەشەیەک و راپرسیەک و هەواڵێکی لایەنگری لە میدیاکاندا قەدەغەیە. سبەینێ کاتژمێر ٩ی شەو قەدەغەی سەر راگەیاندن کۆتایی دێت و وردە وردە ئەنجامی بەرایی هەڵبژاردن رادەگەیەندرێت. سبەینێ لە ٦ی بەیانیەوە تاوەکو ١٢ی شەو هەموو باڕ و دوکانەکانی خواردنەوە کحوڵیەکان دادەخرێن. هەروەها قاوەخانە و ئینتەرنێت کافی و شوێنە گشتیەکان نابێت بکرێنەوە. دوای کاتژمێر ٦ی ئێوارە شوێنە گشتیەکان دەکرێنەوە و دەتوانرێت ئاهەنگی هاوسەرگیری و ئاهەنگەکانی دیکەی کۆمەڵایەتی ئەنجام بدرێن.
هاوڵاتی ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری باكور و ڕۆژهەڵاتی سوریا ئاشكرایكرد هاوكات لەگەڵ رژێمی سوریا، پارتی دیموكراتی كوردستان دەروازەی سنوری سێمالكای بەڕووی ڕۆژئاوای كوردستان داخستووە. ئیدارەی خۆبەرێوەبەری باكور و ڕۆژهەڵاتی سوریا لەڕاگەیەندراوێكدا ڕایگەیاندووە لەكاتێكدا گەمارۆ لەسەر ناوچەكانمانە لەلایەن توركیا و گروپەكانی نزیك لێیەوە لەگەڵ حكومەتی سوریا، لەناكاو دەروازەی سنوری سێمالكا كەلەنێوان هەرێم و ڕۆژئاوای كوردستانە داخراوە، بەبێ ئەوەی ئاماژە بەهیچ هۆكارێكی گونجاو بكرێت و تەنانەت ئاگاداریش نەكراونەتەوە. ئیدارەی ڕۆژئاوای كوردستان داخستنی دەروازەكە بە فشاری سیاسی ناودەبات و باس لەوەشدەكات لەلایەن پارتی دیموكراتی كوردستانەوە تاك لایەنە داخراوە و ئەوەش ڕۆڵی هەبووە لەكەمكردنەوەی جموجوڵی ئابوری رۆژئاوای كوردستان و بەهۆیەوە بەشێك لەهاوكاری مرۆیی كە پێشتر لەو دەروازەیەوە دەگەیشتە ڕۆژئاوای كوردستان ڕاگیراوە.
%20(1).jpg)
هاوڵاتی ئه‌نجامی خولی یه‌كه‌می تاقیكردنه‌وه‌ی نیشتمانیی پۆلی نۆی بنه‌ڕه‌تی راگەیێندرا و خوێندکاران لەم لینکەی خوارەوە دەتوانن ئەنجامەکان وەربگرنەوە. بۆ وەرگرتنەوەی ئەنجامەکان کلیک بکە
.jpg)
هاوڵاتی بەوتەی سەرچاوەیەك لەئەنجومەنی وەزیرانی هەرێم، بڕیارە سبەینێ لەكۆبوونەوەی ئەنجومەنی وەزیران كە تیمی یەكێتیش بەشداری دەكات، وەڵامی داواكارییەكانی یەكێتی بدرێتەوە . سەرچاوەیەک لە ئەنجومەنی وەزیران ڕایگەیاندووە کە لە کۆبونەوەی ئەمجارەی ئەنجومەنی وەزیراندا داواکارییەکانی یەکێتی وەڵامدەدرێنەوە كە داوایكردووە بۆ دابەشكردنی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێم كار بە رێككەوتنی 43 بە 57 نەكرێت و داهات ناوەندی بێت بەوەش كێشەی دابەشكردنی مووچە لەپارێزگای سلێمانی و ئەو كورتهێنانەی لە 2021 ەوە دروستدەبێت چارەسەر دەبێت. بەوتەی سەرچاوەیەكیش لە یەكێتی نیشتیمانی كوردستان سەبارەت بە هەڵبژاردن و لەوەڵامی داوای پارتی بۆ رێككەوتن لەسەری، بڕیارە بەمنزیكانە هەردوو دەزگای هەڵبژاردنی یەكێتی و پارتی كۆببنەوە و بڕیار لەسەر كورسی كۆتاكان بدەن تا رێككەوتنی كۆتایی لەسەر بەڕێوەچوونی هەڵبژاردن لەوادەی خۆیدا بكەن.
هاوڵاتی پارتی چەپی سەوز کە هەدەپە لە رێگەی ئەو پارتەوە بەشداری لە هەڵبژاردنەکاندا دەکات، دوایین کۆبونەوەی جەماوەری خۆی لە شاری ئامەد باکوری کوردستان دەست پێکرد. میتینی پارتی چەپی سەوز لە گۆڕەپانی ئیستاسیۆنی ئامەد دەستی پێکرد و لایەنگرانی پارتەکە لەژێر گەمارۆی پۆلیس بەرەو گۆڕەپانەکە دەڕوون. لە دوایین کۆبونەوەی جەماوەری پارتی چەپی سەوزدا، میدحاد سانجار هاوسەرۆکی گشتی هەدەپە، بەردان ئوزتورک هاوسەرۆکی کۆنگرەی دیموکرات گەلان، ئیبراهیم ئاکن هاووتەبێژی پارتی چەپی سەوز، ساڵیحە یڵدز هاوسەرۆکی گشتی پارتی دیموکراتی هەرێمەکان، ئایەتوڵلا ئاشیتی سەرۆکی گشتی پارتی ئازادی، بایرام بۆزیەڵ سەرۆکی گشتی پارتی سۆسیالیستی کوردستان و کاندیدەکانی پارتی چەپی سەوز لە شاری ئامەد بەشداری لە کۆبونەوە جەماوەرییەکە دەکەن و بۆ لایەنگرانیان قسە دەکەن. پۆلیسی تورکیا گۆڕەپانەکەی بە تەواوی گەمارۆداوە و ئەوانەی دەچنە نیو گۆڕەپانەکە دوو جار پشکنینیان بۆ دەکرێت. بڕیارە سبەینێ ١٤ی ئایار هەڵبژاردنی پەرلەمانی و سەرۆکایەتی تورکیا بەڕێوە بچێت. بەرپرسانی پارتی چەپی سەوز رایانگەیاندووە کە لە کۆی ٦٠٠ کورسی پەرلەمان ئامانجیانە ١٠٠ کورسی بەدەست بهێنن. پارتی چەپی سەوز لە هەڵبژاردنی سەرۆکایەتیدا دەنگ بە کەمال کلچدارئۆغلۆ دەدات. بەگوێرەی زۆربەی راپرسیەکانیش کە لە ماوەی دوو مانگی رابردوودا ئەنجام دراون، کلچدارئۆغلۆ لە پێش ئەردۆغانەوەیە.
گەشەی ژمارەی دانیشتوانی ئێران کەم دەکات و هۆشداریی دەدرێت لە پیربونی خێرای کۆمەلگەی ئەو وڵاتە. محەمەد تەباتەبایی، جێگری سەرۆکی زانکۆی زانستە پزیشکییەکانی ئێران رایگەیاند؛ گەشەی ژمارەی دانیشتوانی وڵاتەکە لە 3.9% لە ساڵی 1986 بۆ 0.6% لە ساڵی 2021 دابەزیوە و خواستی وەچەخستنەوە لە ناو خێزانەکاندا کەم بوەتەوە. بە وتەی تەباتەبایی، ژمارەی ئێستای دانیشتوانی ئێران دەگاتە 85 ملیۆن کەس و ئەگەر وەچەخستنەوە و گەشەی ژمارەی دانیشتوان لە رێژەی ئێستادا بمێنێتەوە ئەوا کۆمەڵگەی وڵاتەکە روبەڕوی پیربونی خێرا دەبێتەوە. ئاماژەی بەوە کردوە؛ رێژەی گەشەی ژمارەی دانیشتوانی ئێران لە سەرجەم وڵاتانی رۆژئاوای کیشوەری ئاسیا کەمترە و لە 20 ساڵی داهاتودا گەشەی وڵاتەکە بۆ ژێر سفر دادەبەزێت کە مەترسیدارە. بە پێی پێشبینییەکانی جێگری سەرۆکی زانکۆی زانستە پزیشکییەکان؛ لە ساڵی 2050 رێژەی 30% کۆمەلگەی ئێران دەچێتە قۆناغی پیری و بەساڵاچونەوە و لە هەر سێ دانیشتوی وڵاتەکە، کەسێک بەساڵاچو دەبێت. لە نوێترین توێژینەوەدا دەرکەوتوە زۆربەی خێزانەکانی دانیشتوی ئێران بەهۆی دڵنیانەبون لە داهاتویان خواستی وەچەخستنەوەیان نییە و هاوکات ژمارەی کەمتری منداڵ بە گونجاوتر دەزانن.
هاوڵاتی بەرپرسانی پارتی سەوزی ئەوروپا رایانگەیاند، پێویستە دەستوەردان لە هەڵبژاردنەکانی تورکیادا نەکرێت و ئاماژەیان بەوەدا کە لە هەڵبژاردنەکانی تورکیادا پشتگیری لە گۆڕانکاری دەکەن. پارتی چەپی سەوزی ئەوروپا راگەیەندراوێکی لەبارەی هەڵبژاردنەکانی تورکیا بڵاوکردەوە کە واژۆی میلانی ڤۆگیل هاوسەرۆکی پارتی چەپی سەوزی ئەوروپا و مینا جاک تۆلو ئەندامی کۆمیتەی پارتی سەوزی ئەوروپا و ڤیلا تستی ئەندامی کۆمیتەی پارتی سەوزی ئەوروپای لەسەرە. پارتی سەوزی ئەوروپا لە راگەیەندراوەکەدا دەڵێت، " ئەردۆغان ٢٠ ساڵە تورکیا بەڕێوە دەبات. لە ١٠ ساڵی دواییدا، حکومەت هەم لە تورکیا و هەم لە دەرەوەی تورکیا بەرەو دەسەڵاتێکی تاکەکەسی هەنگاوی ناوە. هێرشەکانی بۆ سەر پێکهاتەی کورد و وڵاتانی دراوسێ تاوەکو ئەمڕۆش بەردەوامە. فشارەکانی بۆ سەر ئۆپۆزسیۆن، میدیای سەربەخۆ، ئازادی ئەکادیمی و مافەکانی ژنان بەردەوامە، مافەکانی مرۆڤی ئەوروپا پێشێل دەکات. هەڵاوسان زیادی کردووە و گەل ئیدی ناتوانێت خواردن و پێویستی رۆژانەی خۆی فەراهەم بکات." پارتی سەوزی ئەوروپا باسی ئەوەش دەکات، " فشارەکانی سەر هەدەپە بەردەوامە و ئێمە دەمانەوێت لە تورکیا گۆڕانکاری دروست ببێت. لەم بڕوایەداین کە تورکیا پێویستی بە دیموراسی هەیە. شەرمێکی گەورەیە کە رژێمی ئەردۆغان هەوڵ دەدات فشار لە هاوکارە سیاسیەکانمان بکات. فشاری ئەردۆغان لەبەرامبەر هەدەپە شەرمەزار دەکەین. هێرشەکانی ئەردۆغان نە تەنیا لەدژی ئۆپۆزسیۆنە، بەڵکو هێرشەکە لەدژی پرۆسەی دیموکراسییە." پارتی سەوزی ئەوروپا لە کۆتایی راگەیەندراوەکەدا وتی، " هیوادارین هاوڵاتیانی تورکیا بۆ مافی دیموکراسی خۆی، رۆژی یەکشەممە بچنە سەر سندوقەکانی دەنگدان. بانگەوازیمان لە بەرپرسانی تورکیا ئەوەیە کە دەستوەردان نەکەن و رێگە بدەن هەڵبژاردن بە شێوەیەکی ئازاد و یەکسان بەڕێوە بچێت."
هاوڵاتی ژماره‌یه‌ك نوسه‌رو رۆژنامه‌نس و چالاكوان و چین و توێژه جیاوازه‌كان له‌باشورى كوردستانه‌وه په‌یامێك ئاراسته‌ى هاووڵاتیانى باكور ده‌كه‌ن و داوایان لێده‌كرێت زوڵم و سته‌مى ده‌سه‌ڵاتى ئێستا له‌بیرنه‌كه‌ن و ده‌نگ به پارتى سه‌وزى كوردستان بده‌ن. ده‌قى په‌یامه‌كه: پەیامێک لە باشورەوە بۆ کوردانی باکوری نیشتمان چەند ڕۆژی داھاتوو، ڕۆژی ھەڵبژاردنی پەرلەمان و سەرۆکایەتی تورکیا، ڕۆژی گرنگ دەبن لە مێژووی خەبات و قوربانیدانی گەلی کورددا لە باکوری کوردستان و تەواوی وڵاتی تورکیادا. پارتی چەپی سەوز کە نوێنەرایەتی ڕاستەقینە و خواستی گرنگیی دۆزی کورد دەکات لە باکوور، ئێستا لەبەردەم چارەنوسێکی ھەستیاردایە و بە ھێزێکی تۆکمەوە چوەتە ھەڵبژاردنەکانەوە، مەبەستیەتی دەنگی زۆرینەی زۆری ناوچە کوردییەکان بەدەستبھێنێت و نوێنەرایەتی زۆرینەی دانیشتوانی کوردانی باکور، بکات. زیندانەکان لە ساڵانی ڕابردوودا و تا ئێستاش لە ژێر سایەی ئەم دەسەڵاتەی ئێستا تورکیا بەڕێوەدەبات، پڕن لە دەنگی ئازاد و ئازای کوردان و کەسانی خەباتگێر، سیاسی و ڕۆژنامەنوس و نوسەر و تێکۆشەرانی کورد لەو پارچەیەی کوردستاندا، وێڕای قەدەغەبوونی زمانەکەیان، نەشیانتوانیوە گوزارشت لە ئازادیی و بیروڕاکانیان بکەن و بەرگریی لە مافە سەرەتایی و سەرەکییەکانیان بکەن. لە ئەگەری بونی ھەر دەنگێکی ناڕازیی لە دۆخی وڵات و گرتنەبەری ڕێگەیەکی مەدەنیانە بۆ بەدەستھێنانی ماف، زیندانەکان بوونەتە شوێنی ئازادیخوزان و مافپەروەران. تا ئەم ساتەش ئەو دۆخە بەردەوامە و زیندانکردن وەڵامی خواستی سادەی وەدەستھێنانی ئازادیی و مافەکانە. لە ھەمانکاتدا دەسەڵاتی ستەمکاری ئێستای تورکیا ھیچ کات درێخی نەکردوە لە داگیرکردنی پارچەکانی تری کوردستان. بە بەرچاوی دونیاوە لە باشوور و ڕۆژئاوا داگیرکاریی و کوشتن و تیرۆر ئەنجامدەدات. ئێمە وەک بەشێک لە نوسەر و ڕۆشنبیر و ئەکادیمیی و ڕۆژنامەنوسانی باشوور داوا لە کوردانی باکوور دەکەین، بە تەواوی ھێز و تواناوە لە ڕۆژی ھەڵبژاردندا پشتیوانی لە دۆزی ڕەوای گەلەکەیان بکەن و پاڵپشتی پارتی چەپی سەوز و ھاوپەیمانەکانیان بکەن بۆ کۆتاییھێنان بەو دۆخە نالەبارەی باکوور و تورکیا، چەندین ساڵە تێییدا دەژین. پشتیوانی لە پارتی چەپی سەوز و نوێنەرەکانیان پشتیوانییە لە ئازادیی و ماف و سەربەستی بیروڕا. پشتیوانی لە نوێنەرانی گەل ھەنگاوێکە بەرووی دروستکردنی وڵات و سەرزەمینێکی ئینسانیتر و مافپەروەرتر. ناوەکان : ١- ئاسۆس هەردی – ڕۆژنامەنوس ٢- سەلاح ڕەشید – نوسەر ٣- مەریوان وریا قانع - نوسەر ٤- لوقمان حەسەن – هونەرمەند ٥- شۆرش خدر – چالاکوان ٦- حەکیم عەبدولکەریم – چالاکی مەدەنی ٧- محەمەد ئەمین پێنجوێنی – کەسایەتی سیاسی ٨- کەمال ڕەئوف - ڕۆژنامەنوس ٩- فەرهاد سەنگاوی – چالاکوان و پەرلەمانتاری پێشوو ١٠- ئەکبەر حەسەن – توێژەر ١١- ڕۆزا حەمە ساڵح – نوسەر و وەرگێر ١٢- هەژار کاکەیی – پارێزەر ١٣- کەژاڵ نوری – شاعیر و نەسەر ١٤- لوقمان سەلام – کاسکبار ١٥- حیکمەت عارف – شارەزای فەلسەفە ١٦- زیلان محمەد – خوێندکار ١٧- حسین لەتیف – نوسەر ١٨ - هاوکار هەورامی – ڕۆژنامەنوس ١٩- سامان ئەحمەد – مامۆستا ٢٠- ئاکۆ حەمە – کۆمەڵناس ٢١- ئیسماعیل خەتات – مامۆستا ٢٢- عەلی عەبدوڵا – کەسایەتی ٢٣- ڕەحمان کاکە خان – کەسایەتی ٢٤- جەمال حەمید – نوسەر و شاعیر ٢٥- قادری ئاسایش – پەرلەمانتاری پێشوو ٢٦- هیوا سەیدسەلیم – چالاکوان و نوسەر ٢٧- بابەکر دڕەیی – نوسەر ٢٨- ئەحمەدعەزیز – لێکۆڵەر ٢٩- مەلا فەرمان – پێشمەرگەی دێرین ٣٠- ئیسماعیل قادر – پێشمەرگەی دێرین ٣١- هیوا مەحمود عوسمان – ڕۆژنامەنوس ٣٢- هاوڕێ محمەد – چالاکوان ٣٣- سروە محەمەد – چالاکوان ٣٤- یاسین محەمەد نوسەر و چالاکوان ٣٥- محەمەد مەحمود – چالاکوان ٣٦- زریان محەمەد – چالاکوان ٣٧- ئاراز محەمەد – نوسەر ٣٨- محەمەد حسین – نوسەر ٣٩- ئازاد عوسمان – ڕۆژنامەنوس ٤٠- دڵشاد ئەنوەر – ڕۆژنامەنوس ٤١- کەمال حەسەن – نوسەر و رۆژنامەنوس ٤٢- کوردۆ ڕەحمان – پارێزەر ٤٣- هەمدان فەخرەدین هەورامی – فەرماندەی سەربازی ٤٤- مەیدان محەمەد ساڵح – ئەندازیار ٤٥- تارق عەبدولقادر – چالاکوان ٤٦- دەرسیم پێشەوا – نوسەر ٤٧- ئیدریس سابیر – ڕوناکبیر ٤٨- محەمەد سەعید جاف – نوسەر و ڕۆژنامەوان ٤٩- سەباح عەلی قارەمان – چالاکوان ٥٠ – پشکۆ ڕەحیم – شاعیر ٥١- سەیران بەهادین – مامۆستا ٥٢- محەمەد ئەمین هەورامی – ماکۆستای زانکۆ ٥٣- ئازاد کاکەیی – چالاکوان ٥٤- ئارام حاجی – مافناس ٥٥ – ئازاد جۆڵا – چاودێری سیاسی ٥٦- جەلال کەریم عیسی – کەسایەتی سیاسی ٥٧- هەورامان فەخرەدین – فەرماندەی سەربازی ٥٨- هاوری کرێکار – فەرماندەی سەربازی ٥٩- دیار ساڵح – پارێزەر ٦٠ – پەری ساڵح حەمید – چالاکوان ٦١- دیلمان جاف – چالاکوان ٦٢- محەمەد تاهیر ساڵح – میدیاکار ٦٣- مامۆستا سەلام کەرکوکی – چالاکوان ٦٤- سیروان سەعید – چالاکوان ٦٥- عەبدولی حاجی – دەربەندیخان ٦٦- د. جەعفەر عەلی – کەسایەتی سیاسی ٦٧- حەسەن حەمە ساڵح – هونەرمەند ٦٨ - هێمن مامەند - رۆژنامەنوس ٦٩- توانا موسلیح – ڕۆژنامەنوس ٧٠- ئەرسەلان ئەنوەر- دیزاینەر ٧١- فازیل عەباس – ڕۆژنامەنوس ٧٢- ڕەسوڵ حەسەن – چالاکوان ٧٣- فاخیر ڕەسوڵ – چالاکوان ٧٤- بڕوا ئەسعەد – ڕۆژنامەنوس ٧٥- محەمەد عەبدولسەمەد – ڕۆژنامەنوس ٧٦- لوقمان هورمزیار – پێشمەرگەی دێرین ٧٧- سەلام سابیر – چالاکوان ٧٨- فاتح مستەفا – چالاکوان ٧٩- تەیب ڕەزا – میدیاکار ٨٠- لێزمە گۆران – ڕۆژنامەنوس ٨١- کەمال حسێن – پێشمەرگەی دێرین ٨٢- زریان ڕەحمان – مامۆستا ٨٣- دەهام عەبدوڵا – مامۆستا ٨٤ – فواد ئەبابەکر – پێشمەرگەی دێرین ٨٥ – محەمەد سەلیم – مامۆستا ٨٦ – عەبدوڵا چاوشین – پێشمەرگەی دێرین ٨٧- هوشیار محەمەد ئەمین – چالاکوان ٨٨- ئاکۆ ئاکۆیی – پێشمەرگەی دێرین ٨٩- بایەزید کەریم – چالاکوان ٩٠- هەرێم جەمیل – پێشمەرگەی دێرین ٩١- سەگڤان ئەرتیسی – مامۆستا ٩٢- فاخیر نانەکەلی – چالاکوان ٩٣- زریان ئیبراهیم – مامۆستا ٩٤- ئامانج ئیسماعیل – مامۆستا ٩٥- جەلال چوارتایی ٩٦- بابی ئاوات – خانەنشین ٩٧- وەفاک زێباری – چالاکان ٩٨- مەریوان زەندی – فەرمانبەر ٩٩- ئەسعەد عەبدولحەمید – چالاکوان ١٠٠- بێستون لەتیف – میدیاکار ١٠١- زێندین مەولود – کەسایەتی سیاسی ١٠٢- موعین مستەفا – پێشمەرگەی دێرین ١٠٣ – رزگار عومەر – چالاکوان ١٠٤- ڕێباز مام شۆرش – نو٣سەر ١٠٥ – حەمە سوار عەزیز – ڕەخنەگری هونەری ١٠٦ – مەلا تەحسین گەرمیانی – نوسەر و ڕۆژنامەنوس ١٠٧ – ئازاد هاشم – مامۆستا و نوسەر ١٠٨- سروە عوسمان – شاعیر ١٠٩- نزار دەربەندی – چالاکوان ١١٠- هۆشمەند سورچی – ١١١- دکتۆر ڕێبوار – پێشمەرگەی دێرین ١١٢- عومەر ئەحمەد ڕەسوڵ – پارێزەر ١١٣- ئاسۆ حارس – پێشمەرگەی دێرین ١١٤- هەڤاڵ ئاکۆ – نوسەر ١١٥- قانع عەبدوڵ ڕەشید – فەرمانبەر ١١٦- ڕەشید برایم – ئەفسەر ١١٧- تەلعەت ڕەواندزی – فەرمانبەر ١١٨- هێرش سەید سەلیم – پزیشک ١١٩- لیوا غەفور گەڵاڵی ١٢٠- دکتۆر شێرکۆ کرمانج- نوسەر ١٢١- شوان محەمەد – ڕۆژنامەنوس ١٢٢- حاکم شێخ لەتیف – دادوەر ١٢٣- ئارام هادی – ڕۆژنامەنوس ١٢٤- سەلام فەقێ عەلی – نوسەر و سیاسەتمەدار ١٢٥- جەوهەر عومەر – پێشمەرگەی دێرین ١٢٦- دکتۆر شێرکۆ حەمەئەمین قادر- مامۆستای زانکۆ ١٢٧- لەتیف فاتح فەرەج – نوسەر ١٢٨ –فەرەیدون بێوار – ڕۆژنامەنوس ١٢٩- دانا نوری – پارێزەر ١٣٠- بڕوا ڕەسوڵ – مامۆستای زانکۆ ١٣٢- کارزان محەمەد – مامۆستای زانکۆ ١٣٣- بەرزان شەلال – مامۆستا ١٣٤- ئارام هەڵەدنی – چالاکوان و نوسەر ١٣٥- د. کامیران بەرواری – مامۆستای زانکۆ ١٣٦- چرۆ شوانی – پارێزەر ١٣٧- زانیار بەهادین – ڕۆژنامەنوس ١٣٨ – هەڤاڵ محەمەد عەلی – چالاکوان ١٣٩ عیماد عەلی – نوسەر ١٤٠ – کاوە شێخ عەبدولا – ڕۆژنامەنوس ١٤١- تاریق فاتیح - ڕۆژنامەنوس 142-خالید سلێمان- رۆژنامه‌نوسى ژینگه‌یی
